Onderwijs zonder apartheid PZC Eigen haard is miljoenen waard PZC Cijfers Pessimisme over nieuw stelsel in Zuid-Afrika feiten en meningen woensdag 31 december 1947 Zuid-Afrikanen staan bij een gaarkeuken in de rij voor soep. Veel bewoners van krottenwijken hebben amper geld voor voedsel, laat staan voor het onderwijs van him kinderen. foto Runa Hellinga/GPD door Runa Hellinga Het definitieve einde van het apartheidsonderwijs. Zo ziet het Zuid-Afrikaanse minis terie van Onderwijs zijn nieuwe onderwijsprogramma, Curricu lum 2005, dat in het nieuwe schooljaar in januari wordt ge ïntroduceerd. Dan krijgen om te beginnen de eersteklassers te maken met de nieuwe lesopzet, die stampen en overgangsexa mens vervangt door groeps- en projectonderwijs, een creatieve aanpak en een individuele be oordeling per leerling. Tenminste, zo is de opzet op pa pier. Maar onderwij sexperts voorzien een ramp. Het nieuwe curriculum is afgekeken van onderwij svernieuwende ideeën in Europa en Amerika, zoals de middenschool. Het schrijft niet meer voor wat de kinderen pre cies moeten leren, maar gaat uit van ruim omschreven 'leerge bieden' en schrijft alleen voor wat de leerlingen uiteindelijk moeten weten. Het geeft onder wijzers - theoretisch - de vrij heid om al hun creativiteit te ge bruiken bij het bedenken van lessen projecten. Het ministerie droomt over on derwijzers, die een kookproject opzetten en dat gebruiken om een beetje rekenles te geven (twee ons suiker plus twee ons meel is samen vier ons totaalge wicht), een beetje natuurkunde (eieren stollen als ze worden verhit en water bevriest in het vriesvak), wat biologie (eieren komen van de kip) en wat aard rijkskunde (meel komt van graan, en graan wordt in ons land in de volgende gebieden verbouwd). En aan het einde van de dag hebben de kinderen dan ook nog een cake om mee naar huis te nemen. Dat is het ideaal. De werkelijk heid, denkt Juliana Smit, on derwijskundige aan de Univer siteit van de Westkaap, zal er wat anders uitzien. „Het minis terie wilde het nieuwe onder wijsplan zo snel mogelijk intro duceren. Maar ze hadden zo'n haast dat de onderwijzers die het plan moeten uitvoeren, he lemaal niet geraadpleegd zijn over de inhoud van het nieuwe curriculum." Het is, zoals haar collega Danie Schreuder van de Universiteit van Stellenbosch het uitdrukt, alsof de bedrijfsleiding van een autofabriek bezig is een nieuw ontwerp op de markt te bren gen, terwijl de arbeiders nog steeds een model uit 1954 pro duceren. Dik boek Typerend is, dat vlak voor het begin van het nieuwe schooljaar nog maar weinig mensen weten wat het nieuwe leerplan in houdt. Een tweedaagse cursus is al wat Gaynor Cozens, onder wijzeres aan de Oranjekloof Moravian Primary ter voorbe reiding heeft gehad. Dat, en een dik boek 'waar het allemaal in staat'. Maar het lesmateriaal waar ze volgend jaar mee uit de voeten moet, is er nog niet. En de vraag wat het nieuwe leerplan inhoudt, verzandt in een zucht: 'ik zou het boek erbij moeten pakken voor alle termen. Heroïsche daden Niemand kan ontkennen dat het Zuid-Afrikaanse onderwijs hard aan vernieuwing toe is. Het onderwijssysteem was tot nu toe vooral gebaseerd op veel dom weg uit het hoofd leren, met een grote nadruk op de examenpe riode aan het einde van het jaar die feitelijk besliste of een leer ling over zou gaan. Veel van de gebruikte boeken stammen nog uit de apartheidstijd, zodat kin deren nog steeds alle heroïsche daden van de Afrikaner Boeren moesten leren. „Het lespro gramma lag van week tot week vast en o wee als je daarvan af week", aldus Richard Schultz van de Kronendaal Lagere School. „Op ieder moment van het jaar kon een inspecteur bin nenvallen die precies wist waar je met je les moest zijn." Het vereiste weinig creativiteit van de leerkracht. Maar dat had onmiskenbaar voordelen, met name in de scholen in zwarte woonwijken, waar de onderwij zers zelf vaak slecht zijn opge leid. Velen van hen hebben zelf nooit eindexamen gedaan. Op die scholen, aldus Juliana Smit, komen straks de problemen met het nieuwe leerplan. „De nieu we opzet vereist dat onderwij zers een grote algemene kennis hebben waar ze op terug kunnen vallen, terwijl veel onderwijzers op zwarte scholen nauwelijks meer weten dan er in het lesboek staat." Op de Rronendaalschool, een voormalig blanke school in Houtbaai, en op de Oranje- kloofschool, een voormalige kleurlingensehool, woi'dt Smits zorg overigens niet zo gedeeld. Schoolhoofd Schultz ziet vooral de voordelen voor zichzelf als ondeiwijzer: „Eindelijk krijgen we van bovenaf de toestemming om te doen wat wij hier al jaren proberen: creatief zijn in het on derwijs." Schoolhoofd Paul Gallant en onderwijzeres Cozens van de Oranjekloof school onderschrij ven dat. Maar Gallant realiseert zich wel, dat zijn school het aan zienlijk moeilijker zal hebben dan de naburige Kronendaal- school. „Die hebben alle voor zieningen, alle materialen ter beschikking. En wij niet." Hij wijst op het stoffige terrein rond de net opgeschilderde barakken waarin zijn school is gevestigd. „We hebben niet eens de ruimte om wat aan sport te doen." De kans is niet denkbeeldig dat het nieuwe onderwijsprogram- madat bedoeld was een einde te maken aan de ongelijkheid in het onderwijs, die ongelijkheid alleen maar gaat versterken. Het ministerie van Onderwijs heeft geen cent extra uitgetrok ken voor de invoering van Cur riculum 2005. Dat betekent dat scholen die nu al te weinig geld hebben om pennen en papier aan te schaffen voor hun kinde ren, straks al helemaal geen geld hebben om materialen voor pro jecten te kopen. En dat zijn uit gerekend ook de scholen die staan in gemeenschappen waar de ouders geen geld hebben om dat soort extraatjes te betalen. Projecten De Rronendaalschool kan ech ter rekenen op de medewerking van toegewijde ouders, die bij springen met sport- en muziek lessen en die zich inzetten om met de inzameling van blik en oudpapieren de organisatie van een braderie extra fondsen voor de school te vergaren. Het schoolzwembad en de goed uit geruste sportveldeh zijn geheel op die manier gefinancierd. De Oranjekloofschool wordt vooral bezocht door kinderen uit de naburige zwarte krotten wijk en de ouders daar hebben veelal de instelling dat de school verantwoordelijk is voor het on derwijs. Vaak is het al moeilijk genoeg om hen te bewegen het jaarlijkse schoolgeld van dertig gulden te betalen. Cozens heeft een klas van ruim vijftig kinderen. Ze werkt ook nu al af en toe met projecten, maar weet hoe moeilijk dat in haar klas is. „Een tijd geleden vroeg ik de kinderen foto's van hun ouders als scholier mee te nemen en foto's van hun groot ouders. Een simpele opdracht, maar het merendeel kwam met niets terug: dat soort foto's heb ben hun ouders gewoon niet." GPD Roemeense koning Koning Michael van Roemenië heeft afstand gedaan van de troon. Kort daarna is de Roe meense Volksrepubliek uitge roepen. Onder de communisti- sehe dominantie was de positie van de monarch niet meer te handhaven. Indonesië Een militaire en politieke re- geling voor het conflict in In donesië lijkt nabijDie behelst het instellen van een demarca tielijn en terugtrekking van de Nederlanders uit bezette ge bieden. Beide parti jen zal wor- clen voorgesteld per 1 januari een wapenstilstand te eerbie digen. Walcherse film In opdracht van de Rijksvoor lichtingsdienst wordt een film gemaakt over Walcheren. De rolprent zal oud en nieuw ma- teriaalbevatten, zodat een beeld wordt gegeven van de si tuatie van voor en na de oor log. De film moet ongeveer twintig minuten duren Cokesfabriek De cokesf abrielc in Sluiskil zal in 1949 gas gaan leveren aan België. In ruil daarvoor zal het buurland gas transporteren vanuit Antwerpen naar Ber gen op ZoomDe uitwisseling van leveranties vindt plaats via knooppunten, waarvan Breda er één wordt. Uitgever: W. F. de Pagter Hoofdredactie: A. L. Oosthoek M. van Zuilen (adjunct) Centrale redactie Postbus 18 4380 AAVIissingen Tel. (0118) 484000 Redactiefax: (0118)470102 's avonds op zondag t/m vrijdag: vanaf 19,00 uur in het weekeinde: verwijzing via de telefonische boodschap op de kantoren Vlissingen: Postbus 18 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000 Fax. (0118)472404 Goes: Voorstad 22 4461 KN Goes Tel. (0113) 273000 Fax. (0113)273010 Tenmeuzem: Axelsestraat 16 4537 AKTerneuzen Tel. (0115) 694457 Fax. (0115)620951 Axel: Nassaustraat 15 4571 BK Axel Tel. (0115) 568000 Fax. (0115)561415 Hulst: 's Gravenhofplein 4 4561 AJ Hulst Tel (0114)373839 Fax. (0114)373840 Zierikzee: Oude Haven 41 4301 JK Zierikzee Tel. (0111)415380 Fax (0111)414126 Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur Zierikzee en Hulst: 8.30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV City OnLine Internet Postbus 18 4380 AAVIissingen http://www.city.nl e-mail: pzcredcity1@pzc.nl Bezorgklachten: maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14 00 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen ©verlijdensaidvertenties: tijdenskantooruren en uitsluitend maandag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel. (0118) 484000 Fax(0118)470100 Abonnementsprijzen: (met ingang van 1 januari 1998) per kwartaal 95,00 franco per post 125,50 per maand 34,75 per jaar 366,50 franco per post 485,00 bij automatische afschrijving per termijn 1,50 korting losse nummèrs maandag t/m vrijdag 1,75 zaterdag 2,50 p.st. (alle bedragen inclusief 6 pet. btw) Postrek nr.: 3754316 t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen Advertentietarieven: 180 cent per mm, minimumprijs per advertentie 27,-, ingezonden mededelingen 2,5 x tarief. Voor brieven bureau van dit blad 7,- meer. Volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet. btw) Giro: 35 93 00, Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B,V. Vlissingen woensdag 31 december 1997 Hartstikke leuk als je veel belasting kunt betalen door Peter Bruijns De verhuiswagens reden in colonnes de grens over, vlak voor de vorige jaarwisse ling. Het was de laatste grote stroom fiscale vluchtelingen die de benen nam naar België. Toch blijken veel miljonairs zich alleen thuis te voelen in Nederland. Voor de meeste welgestelde Ne derlanders was het tot vorig jaar aantrekkelijk de grens over te steken. De fiscale voor delen waren groot: geen ver mogensbelasting, een gunstige regeling voor het afkopen van pensioenkapitaal, geen belas ting bij de verkoop van een bedrijf, een gunstiger beleg gingsklimaat en interessante mogelijkheden om bezittingen zonder bemoeienis van de fis cus aan je kinderen over te doen. Ondanks al die argumen ten om te verkassen, blijken vooral de kleinere miljonairs gewoon in Nederland te zijn gebleven. De multimiljonairs hebben meer reden om hun heil elders te zoeken. Maar ook daar zijn uitzonderingen. Adri Gordijn in Weert bezit volgens zakenroddelblad Quo te 60 miljoen gulden: „Ik breng jaarlijks fluitend een kapitaal naar de fiscus. Ik ben Neder lander, heb mijn hele leven hier mijn geld verdiend en gebruik de Nederlandse gezondheids zorg. Dan is het mijn plicht hier ook belasting te betalen." Zakenman Benoït Wesly, ge taxeerd op 20 miljoen: „Ik heb er nooit over gepiekerd naar België te verhuizen. Mijn fisca list noemt me een dief van mijn eigen portemonnee. Maar ik ga niet verhuizen voor fiscale voordelen. Mijn leefgenot wordt voor het grootste deel bepaald door immateriële za ken. Ik ben gelukkig dat ik in Maastricht woon. Het is toch hartstikke leuk om zo veel be lasting te moeten betalen: dat betekent dat je ook veel ver dient." Strafheffing Staatssecretaris Vermeend van Financiën heeft per 1 januari 1997 een aantal belasting maatregelen verscherpt. Be- drij fseigenaren die nu nog naar Benoit Wesly: „Het is toch hartstikke leuk om zoveel belasting te moeten betalen." foto Dries Linssen/GPD Adri Gordijn: „Ik breng jaarlijks fluitend een kapitaal naar de fiscus." foto Jeroen Kuit/GPD Nol Hendriks: „Als je dood gaat, dan kun je de centen toch niet meenemen." foto Dries Linssen/GPD het buitenland vertrekken, krijgen een aanslag van 25 pro cent over hun aandelenbezit in hun bedrijven. „Het is een strafheffing op emigratie", zegt een accountant. Tot 1 januari was het heel een voudig: de directeur stond bij zijn Nederlandse bedrijf voor nul gulden op de loonlijst en de Nederlandse fiscus kon hem niks maken. Hij hoefde geen in komsten- en geen vermogens belasting te betalen. Vermeend stak daar een stokje voor. Voortaan schat de fiscus het sa laris van een directeur op mini maal 76.000 gulden of, indien hoger, het hoogste loon van een ondergeschikte. Ook de truc dat een ondernemer zijn kapi taal heeft uitgeleend aan zijn bedrijf en dus zelf geen cent be zit, gaat niet meer op. Sinds dit jaar wordt elke vordering van een aandeelhouder op de ven nootschap geacht rentedra gend te zijn. Wie als vermogende man of vrouw vorig jaar niet meedeed aan de volksverhuizing, lijkt dus een dief van zijn eigen por temonnee. Volgens hoogleraar belastingrecht Dick Juch trok ken eind 1996 zo'n 2.500 ver mogende Nederlanders de landsgrens over, vluchtend voor de wet-Vermeend. Daar mee verdween naar schatting van Juch nog snel even zo'n 50 miljard gulden over de grens. Registeraccountant Henk Maenen denkt dat over drie jaar een flink aantal miljonairs weer terugkeert. „Dat zijn de mensen die in België zijn gaan wonen om hun aandelen in een kasgeld-bv te verkopen, zon der dat de Nederlandse fiscus daar 25 procent belasting over kan heffen. Het gaat soms om tientallen miljoenen guldens,, dus het is voor de tijdelijke emigranten de moeite waard om in België te gaan wonen. Na een paar jaar kunnen ze zonder een centje pijn terug." Veel 'inwijkelingen' uit het grensgebied willen het wonen in België blijven combineren met hun werk in Nederland. Zoals Ton Goedmakers, top man van het familieconcern Vebego in Voerendaal. Met een omzet van 800 miljoen gulden is dit moederbedrijf van schoonmaakgigant Hago een van de grootste bedrijven in Limburg. Goedmakers: „Als je met een familiebedrijf op lan gere termijn door wilt gaan, dan ben je nagenoeg verplicht naar België te verhuizen. Het is de enige manier om je aandelen ongehinderd in de familie te kunnen houden." „De fiscus staat in Nederland meteen klaar om 2 5 procent be lasting te heffen als je de aan delen aan je kinderen geeft. Dat is een grote onrechtvaar digheid. Het bedrijf moet dan heel veel betalen voor wat in wezen een schijnverandering is. Vebego kan niet even drie bedrijven verkopen om de be lasting te betalen. Gevolg zou zijn dat je als ondernemer twee, drie jaar niet kunt investeren omdat er veel geld naar de fis cus gaat. Dat lom je je zeker in de komende jaren niet permit teren." Waarom blijven zo veel gefor- tuneerden toch aan deze kant van de grens wonen? Benoït Wesly: „Wat heb ik aan een kast van een huis en een grote lap grond in Lanaken? Ik heb het wel eens geprobeerd, maar ik kan toch niet op twee toiletten tegelijk zitten." Nol Hendriks, textielbaron en suikeroom van Roda JC, vol gens Quote goed voor 25 mil joen: „Ik zit hier lekker tussen de familie. Dat is met geen geld te betalen. Ik woon graag in Heerlen. Het is verstandig om te blijven zitten waar je het naar je zin hebt. Als je dood gaat, dan kun je de centen toch niet meenemen. Wat heb ik aan zo'n groot huis met een enorme tuin in Lanaken. Ik ben tevre den met wat ik heb. Als je meer wilt hebben, dan heb je altijd te kort." Adri Gordijn: „Ik heb een hekel aan mensen die voor het geld in België zijn gaan wonen en wel gebruik maken van de Neder landse voorzieningen. Voor de schouwburg hier stikt het van de wit-rode kentekenplaten, terwijl de Nederlandse over heid op ieder kaartje zwaar toelegt. Dat is hypocriet." Gor dijn heeft een hekel aan aanne mers die in Nederland hele nieuwbouwwijken neerzetten en zelf stilletjes in België gaan zitten. „Die lui leven voor het geld, terwijl geld er alleen is om van te leven. Als je alles gaat vertalen in geld, is het leven niet meer zo waardevol." Aftrekposten Het zijn allemaal nobele woor den. Maar deze multimiljo nairs hebben dan ook weinig te klagen. Ondanks alle bedenk sels van Vermeend weten ze ge noeg mogelijkheden om hun lasten ook in Nederland draag lijk te houden. Henk Maenen: „Als je het goed aanpakt, is de afdracht aan de fiscus best draaglijk. De (rijke) mensen die belasting moeten betalen in de derde schijf, zijn geabon neerd op alle aftrekposten." Een ondernemer kan bijvoor beeld zijn kapitaal uit het be drijf halen en daar fiscaal vriendelijk mee beleggen. Dat zijn beleggingen met laagren- tende obligaties of stockdivi denden, zodat aan de fiscus geen dividendbelasting hoeft te worden betaald. De ontbre kende miljoenen in zijn bedrijf laat de ondernemer financie ren door de bank. Gevolg van deze truc is dat de fiscus alleen nog belasting kan heffen op het (fictieve) salaris van deze on dernemer. De fiscus vangt ook bot bij de miljonair die zijn vermogen grotendeels heeft belegd in aandelen van zijn vennoot schap. Zo lang die vennoot schap geen dividend uitkeert, geniet deze plutocraat officieel geen inkomsten. Neem nou Henk Stienstra. Deze grootste makelaar van Nederland is goed voor naar schatting 800 miljoen gulden. Maar dat is hem niet aan te zien. Hij rijdt een relatief bescheiden Opel Senator, zijn pak lijkt een C &A'tje en zijn huis in Heerlen valt ook niet erg op. Maar ook zijn belastingaanslag is be scheiden. 'Ik laat mijn geld niet bepalen waar ik moet wonen', zei de multimilj onair vorig j aar in een interview. 'De boel ver kopen en verhuizen? Geen den ken aan. Ik zou me doodverve lend Henk Maenen: „Mijn uitgangs punt is: vlucht nooit voor de fiscus. Het breekt je altijd op als je je vertrouwde omgeving verlaat. In België heb je weinig of geen sociale contacten. Je vrouw zit eenzaam thuis, ver veelt zich suf; belt de hele dag haar vriendinnen of haar zoon die in Groningen studeert." De in Nederland wonende grootkapitalist die ondanks al le ontsnappingsroutes nog vindt dat hij te veel betaalt, kan altijd proberen een deal te tref fen met dé belastingdienst. De kans dat de fiscus genoegen neemt met veel minder belas tinginkomsten, is groot. Want als zij niet toehapt, moet zij vrezen dat de miljonair toch nog naar een fiscaal vriendelij ker land verhuist. GPD In de laatste dagen van het j aar wordt de balans van het bijna afgelopen jaar opgemaakt. Traditiege trouw kijkt men terug op gebeurtenissen die van in vloed waren op onze samenleving. Het jaar 1997 kende - net als alle andere jaren - hoogte- en dieptepunten. Ook de provincie Zeeland had zo haar ups en downs. Twee gegevens behoeven extra aandacht. De cijfers die zijn gepresenteerd over de Zeeuwse economie en het aantal verkeersdoden in de provincie. In 1997 is er heel wat gedicussieerd over de werkgele genheid. Grote bedrijven, zoals Hoechst en De Schelde, moesten dramatisch afslanken. Daar stond tegenover dat het midden- en kleinbedrijf de verliezen meer dan goed maakte. Toch blijft de ontwikkeling van de Zeeuwse economie achter bij het landelijk beeld. Het is gebruik dat een aantal Zeeuwse organisaties, zo als de Kamers van Koophandel en h'et Havenschap, een overzicht geven van het wel en wee van de Zeeuwse eco nomie en de werkgelegenheid in de provincie. De werk gelegenheid trok aan met 2,6 procent. Dat percentage is goed voor tweeduizend arbeidsplaatsen. Het landelijke beeld ziet er echter aanzienlijk positiever uit. De cijfers van omzet, export en werkgelegenheid zijn landelijk veel meer gestegen dan de Zeeuwse. Dat betekent dat een kleine provincie als Zeeland de landelijke ontwik kelingen niet kan bijbenen. De grote - vooral de chemi sche - bedrijven in Zeeland, die afhankelijk zijn van de ontwikkelingen op wereldmarkt scoren slechter dan landelijk. Bouwen op de kleinere bedrijven is niet vol doende, omdat die conjunctuurgevoeliger zijn. Ook over het aantal verkeersongevallen in Zeeland wordt al jaren op zorgelijke toon gesproken. Met man. en macht is getracht het aantal verkeersdoden in de provincie terug te dringen. Zeeland steekt ook op dit terrein ongunstig af bij de landelijke ontwikkelingen. De provincie en andere betrokkenen hebben in 1997 weer veel inspanning geleverd om de verkeersveilig heid te verhogen. Het is niet gelukt. Ook het project dat landelijke steun kreeg, Duurzaam Veilig in Zeeuws- Vlaanderen, heeft nog niet gebracht wat ervan werd verwacht. De cijfers van het aantal verkeersdoden in 1997 stem men droef. Kwamen in 1996 nog 41 mensen om in het verkeer; dit jaar waren dat er 51. De doelstelling van een kwart minder verkeersdoden in het jaar 2000 wordt niet meer gehaald, meldt het Regionaal Orgaan Ver keersveiligheid Zeeland. Ondanks alle inspanningen stijgt het aantal mensen dat het leven laat in het verkeer elk jaar weer. Deskundigen zijn er nog niet uit of het ho ge aantal verkeersdoden in 1997 het gevolg is van toe val of dat er spake is van een trend. Voor 1998 gaan de betrokken organisaties uit van een positiever beeld op het gebied van werkgelegenheid en verkeersveiligheid. Helaas is gebleken dat beide maar zeer ten dele bestuurbaar zijn.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1997 | | pagina 2