Moslimgemeenschap versplintert
PZC
Het rococo van de pop mag weer
Blik op complexe Molukse cultuur
Hollandse blues
bestaat dus écht!
zeeland woensdag 31 december 1997 sbw 14
Kleine groepen zoeken steeds vaker naar eigen ruimte om hun geloof te beleven
Afrekening in Vlissingen beboet
Terpstra opent nieuw Ter Weel
Man vernielt telefooncel
Betrapt op rijden onder invloed
Drugs in beslag genomen
Drankrijder maakt brokken
kunst cultuur
door Caroline Moerland
GOES - Voor de moslimge
meenschap in Midden-Zee
land begint dezer dagen de Ra
madan. Als de maan in de juiste
positie staat, vangt een periode
van 29 dagen vasten aan. Op
vallend is dat steeds vaker klei
ne groepen moslims op zoek
gaan naar een eigen ruimte om
hun geloof te beleven. Zoals in
Goes, waar de Marokkaanse
gemeenschap in een pand aan
de A Joachimikade een ge
bedsruimte heeft ingericht.
Provinciaal consulent minder
heden H. Akdag vindt deze ver
splintering zorgwekkend. Hij
is van mening dat die de inte
gratie niet ten goede komt.
De meeste moslims in Midden-
Zeeland wonen in de steden,
maar ook een dorp als Rilland
heeft een relatief grote Turkse
gemeenschap. De Zeeuwse
volgelingen van Mohammed
vieren de vastenmaand Rama
dan doorgaans in een vereni
gingsgebouw. Sommige plaat
sen beschikken ook over een
eigen moskee, zoals Middel
burg en Vhssingen.
Soberheid
Ook moslims in Goes hebben
sinds enkele jaren een eigen ge
bedsruimte, wat niet bij veel
inwoners van de gemeente be
kend is. In een pand aan de A
Joachimikade heeft de Marok
kaanse gemeenschap een mos
kee ingericht. Soberheid
kenmerkt de schaars gemeubi
leerde ruimte. Er staan alleen
een zetel voor de imam en een
kast met daarin de Koran en
andere religieuze boeken. Dia
gonaal op de met tapijt beklede
vloer liggen lopers in oosters
motief en aan de muur hangen
posters van bekende moskee-
en.
De Marokkaanse gemeenschap
in Goes had de ruimte voor het
eerst in gebruik tijdens de Ra
madan van 1994. Daarna
moesten de moslims plaats ma
ken voor een andere organisa
tie waaraan het pand was be
loofd. Toen die na een jaar weer
vertrok, werd de Organisatie
Marokkaanse moslims Goes de
officiële huurder. Enkele tien
tallen mensen die regelmatig
gebruik maken van de gebeds
Beheerder T. Eluarichi van de Goese moskee.
ruimte brengen samen de huur
op.
Samen het geloof beleven heeft
de voorkeur boven thuis bid
den, legt beheerder T. Eluarichi
van de Goese moskee uit. Vijf
keer per dag het gezicht naar
het oosten buigen is een van de
pijlers waarop de islam rust.
„Dat doen we zo'n twee tot drie
keer per dag hier in de moskee
en verder thuis of op het werk",
zegt Eluarichi. Elke vrijdag
komt een imam uit Krabb en-
dij ke naar Goes om met de ge
lovigen de Koran te lezen en sa
men te bidden. „Vrijdag is voor
ons wat zondag is voor de
christenen of zaterdag voor de
joden", verklaart de beheerder.
Vasten
Zoals elke religie haar hoogtij
dagen heeft, is de Ramadan een
belangrijke periode voor de is
lamitische gelovigen. Gedu
rende ruim vier weken vasten
de moslims van zonsopgang tot
zonsondergang. Ook mogen
man en vrouw tijdens dit ge
deelte van de dag bijvoorbeeld
geen gemeenschap hebben. Na
deze periode van matiging
volgt het suikerfeest. Dat is
vergelijkbaar met het carna
val. Eluarichi: „Dan krijgen de
kinderen bijvoorbeeld cadeau
tjes en nieuwe kleren, bezoe
ken we familie en eten en drin
ken we samen."
Tijdens de Ramadan speelt de
gebedsruimte een nog belang-
Vlissingen. En hun dagelijkse
gebeden zegden ze meestal
thuis op. Sinds Goes een eigen
moskee heeft, komt een groep
van zo'n 2 5 tot 3 0 mannen er re
gelmatig bij elkaar. De Marok
kaanse moslims zouden ook
graag een gebedsruimte voor
vróuwen inrichten, maar dat is
nog niet van de grond geko
men.
Gevaarlijk
foto Dirk-Jan Gjeltema
rijkere rol in het leven van de
gelovigen dan anders. De gees
telijk leider bezoekt de Goese
moskee in die periode elke
avond in plaats van één keer in
de week. De gelovigen bidden
dan samen een speciaal gebed,
de tarahue. Vaak eten en drin
ken ze ook samen.
Voordat de moslims in Goes een
eigen gebedsruimte hadden,
gingen ze tijdens de Ramadan
vaak naar de moskee in bij
voorbeeld Bergen op Zoom of
Het stichten van moskeeën
voor kleine groepen moslims
gebeurt niet alleen in Goes.
Volgens H. Akdag is het een
trend die overal zichtbaar is.
,Persoonli jk vind ik het een ge
vaarlijke ontwikkeling", zegt
de provinciaal consulent min
derheden. Hij wijst erop dat
Arabische landen dergelijke
initiatieven veelal financieel
ondersteunen en op die manier
proberen invloed uit te oefe
nen.
Verder vreest Akdag dat de re
ligieuze versplintering de inte
gratie van moslims in de
Nederlandse samenleving
frustreert. „En daar moeten
wij ons met z'n allen zorgen om
maken. De provinciaal consu
lent denkt dat er twee manie
ren zijn om de versnippering
tegen te gaan. Hij pleit voor het
vergroten van kennis over de
achtergronden van de huidige
religieuze ontwikkelingen.
Akdag is van mening dat deze
voortkomen uit de grote werk
loosheid onder etnische min
derheden.
Verder denkt hij dat ook het
bevorderen van verdraag
zaamheid de toenemende ver
splintering kan tegenhouden.
Akdag wijst op de werkgroep
dialoog christendom, joden
dom en islam, die sinds twee
jaar actief is. Een recent initia
tief dat uit deze groep is voort
gekomen, is het bezoek van
enkele moslims aan de Hof-
pleinkerk in Middelburg. Aan
het. einde van de Ramadan zal
een delegatie van de Raad van
Kerken een tegenbezoek bren
gen aan de Demarary-moskee
in de Zeeuwse hoofdstad. „De
overeenkomsten tussen die
drie religies zijn ontzettend
groot", zegt Akdag, „Ze
beginnen allemaal bij dezelfde
Adam en Eva."
MIDDELB.URG - „Jou moet ik hebben", zou een 21-jarige
Vlissinger tegen een plaatsgenoot hebben gezegd toen ze el
kaar vorig jaar mei tegenkwamen op het Bevrijdingsfestival
in Vlissingen. Niet veel later werd de man vastgepakt, gesla
gen en getrapt. De verdachte, die dinsdag niet op de zitting
van de Middelburgse politierechter verscheen, had de mis
handeling ontkend. Het slachtoffer was door hem zo onder
druk gezet dat deze zijn aangifte bij de politie later weer had
ingetrokken. Dat belette niet het doorgaan van de strafzaak.
Gezien de getuigenis van cle moeder van het slachtoffer, die
die dag met haar zoon voor behandeling naar het ziekenhuis
was gegaan, vond zowel de officier van justitie als de politie
rechter dat er voldoende bewijs was. De Vlissinger werd ver
oordeeld tot 7 50 gulden boete en twee weken voorwaardelijke
gevangenisstraf.
GOES - Staatssecretaris E. Terpstra opent zaterdag 21 maart
officieel de nieuwbouw van verpleeghuis Ter Weel in Goes. De
staatssecretaris was enkele weken geleden op bezoek in Ter
Weel en beloofde toen de opening te verrichten. Directeur
W. A Hurkens is blij dat een aansprekend iemand als me
vrouw Terpstra voor de opening beschikbaar is. Dat zorgt er
voor dat ook Ter Weel weer eens in het zonnetje staat, is zijn
reactie. De openingshandeling is om 14.00 uur.
MIDDELBURG - De politie heeft maandagavond rond negen
uur een 20-jarige Middelburger aangehouden op de Kinder
dijk in Middelburg. De man was bezig om met een verkeersge
leider een telefooncel te vernielen. Daarnaast bleek hij in het
bezit van een verboden steekwapen. De man is na verhoor
weggestuurd. Tegen hem is proces-verbaal opgemaakt we
gens vernieling en verboden wapenbezit.
BURGH-HAAMSTEDE - Een 54-jarige automobilist uit
Burgh-Haamstede is maandagnacht in zijn woonplaats be
trapt op rijden onder invloed. De man werd aangehouden op
het Groenoordwegje en moest op het politiebureau in Zierik-
zee een blaastest doen. Daarbij bleek dat hij bijna drie keer de
toegestane hoeveelheid alcohol in zijn bloed had. Zijn rijbe
wijs werd ingevorderd en hij kreeg een rijverbod van zeven
uur opgelegd. Bovendien moet de man zich binnenkort ver
antwoorden voor de rechter.
TERNEUZEN - De marechaussee heeft dinsdag in Terneuzen
twee Franstaligen betrapt met 440 gram softdrugs. Tijdens
een controle op de Grenulaan zag de patrouille bobbels onder
de trui van de bestuurder. Bij onderzoek bleek hij drugs bij
zich te hebben. Hem werd aangeboden een schikking te tref
fen, maar de man kon de geëiste boete van 2200 gulden niet
betalen. Hij zal voor de rechter moeten verschijnen.
SAS VAN GENT - Op de Westkade in Sas van Gent verloor
maandagnamiddag een 30-jarige automobilist uit het Belgi
sche Evergem de controle over zijn auto. Hij botste tegen een
verkeersbord en kwam tot stilstand op een verkeersheuvel.
Zowel het verkeersbord als de auto raakte hierbij beschadigd.
De politie nam de man een ademtest af, waaruit bleek dat hij
bijna drie keer meer alcohol ophad dan is toegestaan. Met een
rijverbod van zes uur en een dagvaarding werd de Belg naar
huis gestuurd.
MIDDELBURG, Concertzaal
'Adem uit', programma met songs
van Maarten van Roozendaal, met
Egon Kracht op contrabas
doorWillem Nijssen
Een degelijke verklaring heb
ik er niet voor, maar stie
kempjes denk ik regelmatig dat
Engelse songteksten veel beter
klinken dan Nederlandse. Ge
lukkig bestaat er tenminste nog
een bescheiden aandeel echt
goede Nederlandstalige pop.
Voor de blues was ik minder
overtuigd, maar wie Maarten
van Roozendaal eenmaal ge
hoord heeft, weet het: Holland
se blues bestaat écht!
Niet alles uit het repertoire dat
hij - samen met contrabassist
Egon Kracht - ten gehore brengt
valt rechtstreeks onder die noe
mer. Er zit tussen 'het levens
lied' en de blues (en ik spreek nu
niet op muzikale gronden) een
breed grijs gebied van gevoeli
ge, melancholieke liedjes. Bram
Vermeulen put er regelmatig
uit, en ook Maarten van Roozen
daal. De laatste doet zelfs regel
matig aan de eerste denken, zo
wel in zang als in 'stage-act'
(Daar heb je weer zo'n woord
dat in het Engels beter werkt.)
De liedjes uit dat tussengebied
hebben een wrange inhoud - zo
als Maartens openingsnummer
'Soldatenbrief', dat gemakke
lijk is over te plaatsen naar de
eigen belevingswereld. En dat
nogal wat bitterheid uitstraalt
tegenover wat 'de mensen' van
de wereld maken. En bitter, met
de nodige zelfspot, hoort ook
wel bij blues.
Maar wat er meestal in die lied
jes ontbreekt, is het woordje 'ik'.
En dat is een onmisbaar element
voor de ware blues. In 'Het zou
fijn zijn' komt het wel voor.
Maarten bezingt daarin zijn
aanwezigheid op de bruiloft van
een vroeger vriendinnetje. Al
lerlei gevoelens en stemmingen
(niet jaloers, cool, scherp, vro
lijk) waarvan het fijn zou zijn,
dat hij dat zou hebben, heeft hij
niét. Zoals alle goede blues niet
te beschrijven, maar een prachr
tig nummer. Ook in het samen
spel van contrabas (Egon
Kracht is een fantastische mu
zikant) en vleugel.
Met zijn tweetjes maken ze een
mooi programma. Een sterk
duoop elkaar ingespeeld en van
eenzelfde geest. Veel liedjes, met
zeer krachtige beroering der
toetsen en 'gespierde' zang.
Vaak met grappige wendingen
in de tekst, en met een onder
koelde px-esentatie. Grote ronde
ogen, veelbetekenend spottende
bhk. Mooie nummers als 'Adem
uit' en 'Doden met veiiof' of
'Oude vriend' en 'Schuilen in
het portiek'. Die allemaal de on
volmaaktheid bezingen van het
bestaan.
De vergelijking met Bram Ver
meulen is heel even onvermijde
lijk, maar toch heeft Maarten
van Roozendaal een heel eigen
kleur. Hij is ondanks alles lich
ter van stemming en boodschap,
daardoor ook gevarieei'der, lijkt
het wel. Zijn stem wordt wel be
schreven als 'grofkorrelig
schuurpapier', maar dat moet
beeldspraak zijn. Mij lijkt die
stem soepeler dan die van zijn
veel bekender collega, en per
fect voor het genre. Optredens
van dat niveau zijn in het
Zeeuwse eigenlijk veel te
schaars.
The Royal Dutch Disco Philharmonic op Bevrijdingsfestival Vlissingen
door Frank Balkenende
VLISSINGEN - Disco really made it, it's
empty and I hate it." Hans Vandenburg
van Gruppo Sportivo, de clown van de
Nederlandse pop, schoot in de jaren ze
ventig met scherp op de populaire kitsch-
dance met zijn pulserende ritme, overda
dige orkestratie en verwijfde mode. Maar
Vandenburg deinde tegelijkertijd op de
commerciële golf mee door onder het
nummer een dikke discobeat te leggen.
Disco verkocht goed, maar je had een re
putatie te verliezen als je toegaf er plezier
aan te beleven.
Nu de ene revival de andere tribute aflost,
is een tij dsprong naar de hoogtij dagen van
de disco niet bij voorbaat meer fout. The
Royal Dutch Disco Philharmonic, met
Vlissingen als uitvalsbasis, acht de tijd er
rijp voor. Saxofonist Cor de Jonge, een van
de grondvesters, vindt het een uitdaging
om toppers uit het discotijdperk 'live' te
brengen. Het achttienkoppige orkest wil
tijdens het Bevrijdingsfestival in Vhssin
gen (5 mei) een proeve van bekwaamheid
afleggen.
De totale afwijzing in zijn jeugd heeft bij
Cor de Jonge het veld gexiximd voor een
genuanceerder oordeel. „Destijds vond ik
het walgelijke muziek. Maar sinds ikme in
die oude nummers verdiep, heb ik er ook
waardering voor gekregen. Neem nou
'Stannaker' van The kids van Fame, ook
een tv-serie geweest. De zang is echt
prachtig, alblijfthet mierzoet. Maardatis
inherent aan disco. Als je de vergelijking
trekt met ai-chitectuur, is disco het rococo
van de popmuziek. Kitsch, mooi van le
lijkheid."
Afgelopen voorjaar rijpte het idee voor
een discoproject. „Ik hoorde in een café
enkele discohits voorbijkomen. Sinds de
ze zomer duiken in de housemuziek ook
regelmatig samples van bekende disco
nummers op. Het raakt weer in." Met en
kele muziekvrienden smeedde hij plannen
voor een band die alles 'naturel' zou uit
voeren, dus zonder bijstand van compu
ters. Daarmee haalden de vrienden zich
een hoop narigheid op de hals. „Disco
nummers zitten vol met waanzinnige ar
rangementen. voor strijkers en blazers.
Vind die maar eens op papier. We hebben
alles gepi'obeerd, tot en met de NOB-ar-
chieven en Internet. Niks. Dus moet je
luisteren naar tapes en al die partijen weer
arrangeren. Vervolgens zoeken naar de
juiste mensen. Het was bijna een mission
impossible."
Het kóstte een paar maanden tijd om ge
schikte muzikanten te vinden, waarbij
werd gegrasduind in milieus van jazz,
klassiek en pop. In Randy Hoekwater, ex-
drummer van VOF De Kunst, vonden Cor
en kompanen (onder wie bassist en kar-
trekker Ad Osté) de perfecte stem. „Luis
ter naar Tavares, Commodores, Earth,
Wind Fire. Als je daarvan werk wilt
doen, heb je een enorm bereik nodig, Ran
dy heeft dat en is tevens een showman,
want het oog wil ook wat.
De Zeeuwse dirigent HanBeekman en alt
violiste Petra Flipse (ex-Meti-opole Or
kest) waren bei'eid de arrangementen te
verzorgen. Via via raakten uiteindelijk al
le secties bezet met deels professionele en
deels goede amateurmuzikanten uit Zee
land en daarbuiten. „Het is erg leuk om
mensen uit die verschillende disciplines
bij elkaar te zetten en dan disco te spelen.
Voor jazz- en popmusici is het best wen
nen. Die zijn gewend te improviseren. Dat
kan nu niet. Alles is strak gearrangeerd.
Als de nootjes op zijn, stopt de muziek."
Debasis (drums, bas, gitaar, keyboard), de
strijkers, blazers en zang repeteren nu
meestal los van elkaar. In zo'n groot gezel
schap lopen de agenda's immers zelden
synchroon. „Omdat je met zovelen bent,
heb je ook logistieke problemen. Daarom
is besloten voor de zang alleen met men
sen uit Tilburg te werken, zodat ze makke
lijk met elkaar kunnen repeteren.
The Royal Dutch Disco Philharmonic
pakt de zaken rustig en gedegen aan. Een
voorproefje op 5 mei is zondag 11 januari
(17 uur) in het Vlissingse Arsenaaltheater
te horen tij dens een receptie van de Cultu
rele Raad. Outfit en show zijn dan nog niet
panklaar. „Je moet ook niet meteen al je
kruit verschieten." Voor de productie van
dat kruit is een legertje rondom de band
geformeerd: eenmanager, styliste (voor de
kleding), een danschoreografe, geluids
man en lichtman. Al die moeite wordt niet
voor een beperkte tijd gedaan, de band
moet toch anderhalf jaar 'houdbaar' zijn.
Inmiddels is op grond van oude contacten
ook een optreden in België geboekt. „Ik
denk dat er voldoende emplooi is, zo'n dis
coband bestaat nu nergens. Grappig is dat
we nog geen wapenfeiten hebben, geen
tape of zo. Tot nu is er alleen gebakken
lucht verkocht..,"
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De in Oost-
burg geboren fotograaf Jan Ma-
lawauw wil in beeld brengen
hoe gevarieerd de Molukse cul
tuur is en hoe die nog steeds, ook
in Nederland, van generatie op
generatie wordt doorgegeven.
Voor de expositie Saudara, die
sinds enkele weken te zien is in
het Zeeuws Museum in Middel
burg, portretteerde hij 32
Molukkers die in 1951 in Neder
land aankwamen, vertegen
woordigers van een verdwij
nende generatie. De prachtige,
sobere foto's zijn nu gebundeld
in een catalogus. De bijbehoren
de teksten verklaren hoe de fo
to's tot stand zijn gekomen,
maar bieden ook een verhelde
rende blik op de caleidoscopi
sche cultuur van de Molukken.
Mala wauw fotografeerde de ou
de Molukkers, allemaal afkom
stig uit verschillende delen van
het eilandenrijk, met een voor
werp dat een rol heeft gespeeld
in hun leven. Vrijwel altijd be
treft het dingen die iets met de
Molukken te maken hebben: een
klewang, een Molukse handbe
zem, een oude familiefoto of ty-
pei-ende kleding. Het blijken
symbolen van een leven. Pas na
lange gesprekken wisten de ge-
fotografeei-den waar-mee ze op
de foto wilden en wist de foto
graaf hoe hij ze wilde verbeel
den.
Ada Lilipaly-de Voogt uit Mid
delburg gebruikte Malawauws
interviews als uitgangspunt
voor de teksten in het boek Sau
dara. Eigen research zorgde
tjes getrokken. Zo is het eerste
portret dat van tante Bath Ma-
tulessy. Zij stamt af van de le
gendarische negentiende-
eeuwse vrijheidsstrijder Patti-
mura. Plaatsing van haar foto
biedt de gelegenheid zijn ver
haal kort uit de doeken te doen,
maar zegt ook iets over de com
plexiteit van de Molukse ge
schiedenis. Immers, de mensen
die door Malawauw zijn gepor
tretteerd, waren allen verbon
den met het Koninklijk Neder
lands Indische Leger (KNIL),
medewerkers dus van de 'bezet
tingsmacht' waartegen Patti-
mura in opstand was gekomen.
Thematisch
Het is geen toeval dat op de
daaropvolgende foto's wapens
zijn te zien. Zo zijn de afbeeldin
gen steeds thematisch gegroe
peerd; rond verschillende
religies op de Molukken, tradi
tionele gewaden, of huishoude
lijke voorwerpen en gebruiken.
Vanuit een beschrijving van de
foto's kan in de teksten elk on
derwerp aan de orde komen, in
alle soorten genres, van gedich
ten en oude mythische verhalen
tot geschiedkundige verhande
lingen en recepten. Net als de
gelijknamige expositie biedt het
boek Saudara op een toeganke
lijke manier een vracht aan in
formatie over de Molukse cul
tuur. Een cultuur die van ver
stamt, maar ook dichtbij nog
volop leeft.
Saudara is een publicatie van het
Zeeuws Museum. Prijs: 22,50. De
expositie in het Zeeuws Museum
loopt nog tot en met 1 maart.
foto Lex de Meester
voor aanvullende informatie.
Dat levert een geslaagd geheel
op. Bij elke, groot afgedrukte,
foto is één bladzij de met tekst en
wat kleine illustx-aties gevoegd.
Achter de toch al veelzeggende
foto's gaat daai'door een hele
wereld open. Malawauw en Li-
lipaly geven veel inzicht in de
diversiteit en rijkdom van de
Molukse cultuur.
Subtiel worden in het boek lijn-
The Royal Dutch Disco Philharmonic.
Oom Leo Rehatta met een sapu lidi (handbezem).
foto Jan Malawauw
