De sauna Is het taboe voorbij
Goede uitvaart helpt rouwenden
PZC
OVET steekt tien miljoen in milieu
Omwonende eist
schadevergoeding
voor overlast bedrijf
zeeland woensdag 24 december 1997 sbw 29
ondernemend zeeland
Lieke Bosveld begint eigen begrafenisonderneming in Goes
beursbericht
Café Stout
agenda
door Lianne Sleutjes
Dat het gezond is, is mooi meegeno
men. Nederlanders beschouwen
saunabezoek toch meer als een gezel
lig uitje dan als goed voor lijf en leden,
blijkt uit een Nipo-enquéte in op
dracht van een van de overkoepelende
saunaclubs, de Nederlandse Sauna
vereniging (NSV). En al gaat het voor
al om de gezelligheid, in de sauna
sociale contacten leggen of die daar
verbeteren doet de Nederlander toch
niet zo snel, zegt vice-voorzitter Cees
Verwater van de NSV.
Dat is toch meer iets voor de Finnen
die de saunagang in het bloed hebben
zitten. Of voor Russische presidenten
die de wereldproblematiek al zwe
tend willen bespreken. De vereniging
wilde, ter voorbereiding op haar der
tigjarig bestaan over twee jaar, weten
hoe de Nederlander vandaag de dag
aankijkt tegen de saunagang. Volgens
het onderzoek vinden vrijwel alle on
dervraagden, vijfhonderd niet-sau-
nagangers en vijfhonderd regelmati
ge bezoekers dat je met goed fatsoen
naar een sauna kunt gaan. „Het taboe
dat pakweg tien jaar geleden nog wel
gold, de associatie van een sauna met
seksueel contact, is verdwenen",
meent Verwater. Al bestaan er natuur
lijk nog altijd sauna's waarvan de cli
entèle juist wel hierop gericht is. In
Nederland zijn er circa driehonderd
'gewone' sauna's waar de bezoeker
zweet zonder dat er seks aan te pas
komt.
Eigenaar Piet Hardenberg (links) van de Vlissingse sauna: „Mensen willen zich tegenwoordig laten verwennen en daar speel je op in".
foto Ruben Oreel
Hartspier
„Het is gezond voor je lichaam", do
ceert Verwater. „Het is een goede trai
ning voor je hart. Die spier moet in de
sauna immers optimaal werken. Een
spier die rust, verslapt." Eigenlijk
vecht het lichaam in de sauna telkens
tegen de hitte. Zweetporiën openen
zich en bloedvaat j es zetten uit door de
warmte. Daardoor neemt de bloed
druk af. Het hart moet aan de slag om
voldoende bloed rond te pompen.
Nederlanders gaan volgens Verwater
normaler om met bloot door het be
kender worden van bijvoorbeeld
naaktstranden. Van het slechten van
dit taboe profiteren de sauna's. „De
mensen vinden een sauna ook niet al
leen iets voor jonge mensen of voor
mensen die strak in het vel zitten. Ie
dereen kan er komen, vinden de mees
ten." Het lijf mag getoond, of het nou
een rimpel meer of minder heeft.
Niet alleen de denkwijze over de sau
na is geëvolueerd, ook de sauna's zelf
zijn sterk veranderd. Romeinen en
Grieken hadden hun thermen, de oer-
Fin had het zweethol in de grond waar
hij een vuurtje stookte voor zijn hete-
luchtbad. De saunaënde Nederlander
lijkt het niet voor minder te willen
doen dan luxe cabines met diverse
kruiden, een buiten- en binnenzwem
bad, hete bubbelbaden, zoute en zoete
douches en een stoombadje ertussen
door. En er moet natuurlijk wel een
restaurant zijn.
Spruitjes
„Maar de basis is nog steeds het
zweethokje, het buiten lopen en het
dompelen." Verwater hamert op het
buiten lopen. Want niet alleen de bui
tenkant van het lijf is verhit, ook de
binnenkant. De longen hebben minu
tenlang hete lucht ingeademd, tot
honderd graden Celsius, en moeten
afkoelen. Dat red je niet alleen met
een koude douche of dompelbad. Dat
is wat hij tegen heeft op de sauna's die
de meeste fitness-scholen bieden.
„Zo'n fitness-sauna is eigenlijk anti
reclame, want daar kun je meestal
niet naar buiten. Het z weethokj e staat
vaak in een kleedkamer De enige af
koeling komt via een koude douche.
Op die manier ervaren veel mensen de
sauna als een ruimte waar het erg be
nauwd isEn dat is in een goede sauna
absoluut niet het geval. Ik vergelijk
het al tij d maar met sprui t j esAls j e die
voor het eerst eet en ze zijn niet goed
klaargemaakt, dan eet je ze nooit
meer."
Medewerkster Matty van een sauna-
bedrijf in Axel probeert zelf elke week
een keer van de sauna gebruik te ma
ken. Het komt er niet altijd van, lacht
ze. Ook in Zeeuws-Vlaanderen zijn de
mensen steeds vaker de schaamte
voorbij en weten ze de gang naar de
zweetcabines te vinden. Maar er blijft
volgens haar altijd een groepje dat het
maar niets vindt om zich bloot te ge
ven. „Dat gaat om oud en jong, het ligt
niet aan de leeftijd. Je hebt ook vrou
wen die graag komen op onze vrou
wenavond, als alleen dames aanwezig
zijn. Sommigen hebben moeite met
een gemengde avond." Ook bij de be
zoekers in Axej/ staat gezelligheid
voorop. „Ze komen in het begin voor
de ontspanning, latei- merken ze dat
het ook heel lekker is. Dat het goed is
voor hun huid en hun weerstand.
Regime
Eigenaar Piet Hardenberg van een
Vlissingse sauna staat perplex over de
Nipo-enquête. Niet zozeer over de
uitkomsten, want dié liggen volgens
hem wel voor de harid. Maar hij was
als voorzitter van dié andere sauna
vereniging, Sauna Alliance Neder
land, wel graag op de hoogte gesteld
dat de NSV het onderzoek überhaupt
zou laten uitvoeren. Dat heeft zijn
club, met elf aangesloten bedrijven,
bij een eerdere enquête in omgekeerde
richting wel gedaan. „Wij zijn zelfs al
aan het sparen voor een vervolgon
derzoek. Onze enquêtes waren in 1987
en in 1992/1993. Tien jaar geleden
ging het slecht met cle sauna's en we
wilden weten waarom. Daarna heb
ben we een reclamebureau in de arm
genomen en er veel aangedaan om de
sauna bekend te maken. Ook hebben
veel bedrijven zich aangepast. Het
starre Finse en Duitse regime waarbij
je als het ware bij de dokter zat, werd
verlaten."
Het verzetten van de bakens leverde
klanten op, volgens Hardenberg. Ging
tien jaar geleden acht procent van de
Nederlanders regelmatig naar de sau
na, vijf jaar later was dat 45 procent.
Onder regelmatig verstaat Harden
berg een keer per half jaar. De 'heavy
users' laten zich een tot twee keer per
week in het zweet werken. „Je telt mee
als je dertig- tot honderdduizend be
zoekers per jaar krijgt. Met slechts
honderd in de week red je het niet."
Hardenberg wil alleen kwijt dat hij
meetelt. Zelf doet 'ie veel moeite om
jongeren binnen te krijgen, de klanten
van de toekomst. „Mensen willen zich
tegenwoordig laten verwennen en
daar speel je op in. Ik houd bijvoor
beeld speciale beautydagen. Het gaat
de klanten niet om het blabla, het
'Kij k eens hoeveel ik uitgeef'Het gaat
er hen om: 'Kijk eens hoe ik geniet'."
door Claudia Sondervan
GOES - Nazorg, betrokken
heid van alle nabestaanden
inclusief kinderen en persoon
lijke invulling: dat zijn de ka
rakteristieken van de nieuwe
uitvaartonderneming van Lie
ke Bosveld (47) in Goes. De pe
riode tussen overlijden en uit
vaart is cruciaal voor een goede
rouwverwerking en acceptatie
van het verlies, ervoer Lieke
Bosveld.
De rubriek Onderne
mend Zeeland staat on
der redactie pan Claudia
Sondervan. Vragen, tips
en mededelingen kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus IS,
4380 AA Vlissingen, of
via fax 0118-470102,
Industrie groeit
volgend jaar
met vijf procent
VLISSINGEN - De Neder
landse industrie blijft groeien.
In 1997 mat het EIM een groei
van vier procent, voor 1998
voorspelt het onderzoeksbu
reau in Zoetermeer vijf procent
groei - veel beter dan elke an
dere marktsector. De werkge
legenheid groeide in 1997 be
perkt met 1,5 procent, dat kan
volgend jaar twee procent wor
den.
EIM onderzocht het belang van
de industrie voor de economie.
De kapitaalgoederenindustrie
loopt voorop met bijna tachtig
procent van de totale export
waarde van de Nederlandse
economie. De sector werkt
hard aan productvernieuwing
en investeert stevig in produc
tieprocessen. In vergelijking
met omringende EU-staten is
de bijdrage aan het Nationaal
Product even hoog als in
Frankrijk, Groot-Britannië en
Zweden, maar lager dan in
Duitsland en België.
In het onderzoek Ondernemen
in de industrie 1998 wordt: in
gegaan op posities, trends en
prognoses in vijf hoofdgroe
pen: grondstoffen en halffabri
katen, kapitaalgoederen,
bouwmaterialen, consumen
tenproducten food en non
food.
„Ik werkte tot vijf jaar geleden
als psychotherapeut. Toen
kwam ik veel mensen tegen met
onverwerkt verdriet. Ik kwam
daarna in dienst bij uitvaartor
ganisatie Dela als oproep
kracht. Ik bezocht families die
ontkerkelijkt waren en die
geen dominee of pastor wilden,
maar wel een vorm van woord
dienst. Met hen maakte ik een
in memoriam en vulde de rest
van de dienèt in. In zo'n dienst
probeer ik de eigenheid van de
overledene, maar ook die van
elk van de nabestaanden weer
te geven. Mensen moeten de ge
legenheid krijgen te schrijven
en te zeggen wat ze nog kwijt
willen.
Na de uitvaart bracht ik de
mensen een boekje van de
dienst. Dat werk ging me
steeds meer boeien." Ze stond
op het punt om met haar man
naar Goes te verhuizen en nam
zich voor in Goes de definitieve
keuze te maken tussen psycho
therapie en uitvaartwezen.
Besef
Bosveld is voorstander van het
in eigen woning opbaren van
een overledene. „Het zelf was
sen, verzorgen en aankleden
door de nabestaanden, het slui
ten en meedragen van de last -
het helpt allemaal bij het door
dringen van het besef dat het
allemaal echt is. Veel mensen
leven in de vier, vijf dagen tus
sen overlijden en uitvaart in
een vacuüm. Een half uurtje
afscheid nemen in een rouw-
centrum voor de uitvaart is
begrijpelijk uit ondernemers
oogpunt, maar bij lange na niet
genoeg voor nabestaanden. Bij
thuis opbaren is zo'n afscheid
veel ontspannener."
Kinderen
Zij wil in haar bedrijf speciaal
aandacht besteden aan de rol
die kinderen kunnen spelen. Te
veel nog worden kinderen weg
gehouden bij een begrafenis,
weet Lieke Bosveld. „Kinderen
gaan elke zondag mee naar opa
in het verzorgingshuis, maar
als hij overlijdt worden ze bij
de buurvrouw ondergebracht
omdat de volwassenen de han
den vol hebben aan zichzelf.
Ik heb een reeks boeken van
onder anderen Dick Bruna die
kunnen helpen." Ook nazorg is
een punt bij Bosveld. Ze blijft
de familie tot een jaar nadien
enkele malen bezoeken.
Vanuit haar woning aan het
Nieuwe Diep in de Goese Meer
gaat ze in februari van start
met haar onderneming. Bos
veld presenteert haar uitvaart
onderneming zaterdag-31 ja
nuari in de Hollandse Hoeve in
Goes. Ze ontvangt er geïnteres
seerden vanaf 15.00 uur met
koffie en geeft om 15.30 uur een
presentatie. De bijeenkomst
besluit met een drankje.
Ze huurt voorlopig een ruimte
bij het mortuarium in verzor
gingshuis Randhof in Goes als
rouwcentrum, zolang ze nog
geen eigen rouwcentrum heeft.
Begrafenisauto's huurt ze ook
in naar wens van de opdracht
gevers. Lieke Bosveld verzorgt
niet-kerkelijke en kerkelijke
uitvaarten voor elke denomi
natie.
Als nieuwkomer in de Zeeuwse
markt is ze zich gaan voorstel
len bij collega-ondernemers.
„De reactie was beleefd be
langstellend en afwachtend",
lacht ze. Ze ziet zichzelfvoor
lopig, niet als concurrentiefac-
tor van belang. „Ik verwacht in
het eerste jaar tien tot twaalf
uitvaarten te verzorgen."
Lieke Bosveld: „Een half uurtje afscheid nemen in een rouwcentrum is begrijpelijk uit ondernemersoogpunt, maar bij lange na niet ge
noeg voor nabestaanden." foto Willem Mieras
door Sheila van Doorsselaer
TERNEUZEN - Het Terneuzense over
slagbedrijf voor kolen en petroleumcokes,
OVET, trekt tien miljoen gulden uit voor
milieumaatregelen. Het bedrag wordt ver
deeld over verschillende projecten. Het
merendeel wordt besteed aan de verhar
ding van het terrein en de rest aan verbete
ring van de waterhuishouding zoals de be-
tonnering van de sloten en de bouw van
een bijna vijf meter hoge muur rondom een
gedeelte van het bedrijfsterrein om ge-
luids- en stofoverlast voor de omgeving te
beperken.
„De verharding van het terrein is nodig
voor het garanderen van de veiligheid van
het personeel", zegt OVET-woordvoerder
J. Kolijn. „Ons personeel moet met zwaar
materieel over de wegrijden en als die niet
egaal ligt, kunnen gevaarlijke situaties
ontstaan." Het kolengruis zal met een ver
beterde filterinstallatie uit het water wor
den gezeefd en de omliggende sloten krij
gen een laag beton, zodat het gruis niet in
de grond kan zakken.
De muur zal de omwonenden het zicht ont
trekken aan de hoge kolenbergen die het
uitzicht verpesten. Ook dient de muur als
een geluidswal die het lawaai dempt van
de zware machines zoals de laadschoppen
op het terrein. Een bijkomend voordeel is
dat het wegwaaien van kolengruis en het
neerslaan ervan in de wijk Oude Vaart in
de toekomst verleden tijd zal zijn.
Ovet heeft besloten om op de locatie Ter-
neuzen te investeren, omdat een eventuele
verhuizing van het bedrijf naar Sluiskil-
Noord nu voorgoed van de baan is. Het be
drijf en de gezamenlijke overheden die
werken aan de uitvoering van het Ruimte
lijke Ordening en Milieuproject voor de
Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen hadden
eerst het plan opgevat om het overslagbe
drijf van de Zevenaarhaven te verhuizen
naar een nieuw aan te leggen havencom
plex noordelijk van de Cokesfabriek in
Sluiskil. Die verplaatsing zou tussen de 75
en 100 miljoen gulden kosten. Studies
maakten al snel duidelijk dat een insteek-
haven vlakbij de brug van Sluiskil nauti
sche problemen zou opleveren. In tweede
instantie bleek bedrijfsverplaatsing ook
economisch gezien op te veel bezwaren te
stuiten. Ovet blijft nu op de eigen stek zit
ten en zal ook daar verder investeren.
door Adri Klinkenberg
DEN HAAG- Rechter E. Berg
van de Raad van State is niet te
vreden over de manier waarop b
en w van Borsele de verhuizing
hebben geregeld van het repara
tie- en handelsbedrijf Techno
West Service 's-Gravenpolder.
In de bodemprocedure, die over
enkele maanden bij de Raad van
State zal dienen, kan Borsele re
kenen op een flinke uitbrander,
zo verwacht schorsingsrechter
Berg. Gisteren voerde de voor
malige buurvrouw van het in
middels verhuisde TWS, J. Kor
stanje, bij de Raad van State een
schorsingsprocedure tegen de
gemeente. Haar eigenlijke doel,
het wegwerken van TWS uit
haar woonbuurt, is inmiddels
bereikt. Nu is haar belangrijk
ste eis een schadevergoeding
van zevenentwintigduizend
gulden. De gemeente moet dat
bedrag betalen voor alle over
last die zij van TWS heeft on
dervonden, zo vindt Korstanje.
Afgelopen zomer is het hef-
truckbedrijf verhuisd van de
Langeweg naar de Spoorstraat.
De ondernemer voelt zich door
Korstanje op hoge kosten ge
jaagd. Rechter Berg wees erop
dat ook de gemeente erkent dat
Westrate met zijn reparatiebe
drijf overlast heeft veroorzaakt.
Onterecht zijn de klachten van
Korstanje dus niet, vindt de
rechter. Wel is haar verzoek tot
schadevergoeding zeldzaam.
De Algemene Wet Bestuurs
recht biedt de mogelijkheid om
zogenaamde nadeelscompensa
tie te vragen als de gemeente een
besluit heeft genomen waar
door een ander schade lijdt. In
het geval van TWS heeft de ge
meente het bedrijf laten door
werken zonder dat een milieu
vergunning kon worden
verleend.
De gemeente heeft de verhui
zing van TWS geregeld in een
gewoon privaatrechtelijk con
tract tussen de gemeente en
Westrate. Als Westrate niet voor
1 augustus zijn biezen zou heb
ben gepakt, moest hij aan de ge
meente een boete betalen van
250 duizend gulden. Rechter
Bexg zei dat zoiets echt niet kan.
De gemeente moet gebruik
maken van publiekrechtelijke
mogelijkheden zoals een ge-
doogbeschikking'. Gemeente
woordvoerster T. van der Ven
zag dit gisteren ook in. Uit
spraak op het verzoek van Kors
tanje volgt vandaag.
Markt Goes
Aardappelen 17,00-/18,00;
klasse II ƒ0,47-/0,50 Hooi en stro oogst
1997, uit de schuur per 1000 kg: weide-
hooi 165,00-/200,00, dijkhooi ƒ120,00-
ƒ145,00, veldbeemd 115,00-145,00,
roodzwenk 100,00-/115,00, raaigras-
sen ƒ90,00-/125,00, gerstestro ƒ100,00-
ƒ130,00, tarwestro (kleine pakken) uit
schuur 102,50-/122,50, (grote pakken)
uit schuur ƒ87,50-/107,50. Tarwe, bij
hectolitergewicht van 72 ƒ24,45, bij 72 of
meer ƒ26,00; brouwgerst voorschotprijs
bij 100% brouw ƒ28,30; voergerst, voor
schotprijs ƒ24,25, blauwmaanzaad
ƒ230,00-/247,50, karwij ƒ120,00; bruine
bonen oogst '97 ƒ112,50.-/120,00.
(Advertentie)
v. Dishoeckstr. Vlissingen
Wij zijn ook open op:
1e en 2e kerstdag
en oud en nieuw (kaartverkoop)
Wij wensen u een stoute kerst en een extra stout '93
Evenementen woensdag: TENTOONSTELLINGEN
BERGEN OP ZOOM - De Botte Hommel,
21 uur; De Zingende Fresia's en The
Dutch Madonna;
Gertrudiskerk, 23.30 uur: Koor- en orgel
muziek, samenzang;
DOMBURG - Kerk, 20 uur: Kerstzang-
dienst m.m.v. brassband Apollo;
GRIJPSKERKE - Imkerij Poppendamme,
12-17 uur: Christmas Fair;
OOSTKAPELLE - Zionskerk, 19.30 uur:
Kerstzangdienst m.m.v, brassband Cres
cendo, zangkoor Sursum Corda, J. Jobse
(orgel) en Yvonne Verton en Carin Won-
dergem (cornet);
ZIERIKZEE - Grote of Nieuwe Kerk, 19.30
uur: Volkskerstzangdienst m.m.v. de Ko
ninklijke Harmonie Kunst Eer en orga
nist Hans Biesma;
Evenementen donderdag:
Kerstvogel-
AXEL - De Halle, 10-
DOMBURG - Kerk, 10 uur: Kerstdienst
m.mv. Domburgs Kerkkoor;
VLISSINGEN - Bachten Reede, 10-22 uur:
Kerst-lnn;
ZIERIKZEE - Gebouw Leger des Heils, 16
uur: Kerstmusical door jeugdgroep van
het Leger des Heils;
Evenementen vrijdag:
AXEL - De Halle, 10-18 uur: Kerstvogel
show;
BERGEN OP ZOOM - Het Markiezenhof,
15 uur: Optreden van poppentheater Ut
Poppenspul;
BROUWERSHAVEN - Grote Kerk, 22 uur:
Gospel-kerstconcert Lillian Boutté and
her musicfriends;
DOMBURG - Uitspanning De Roode
Leeuw, 14-17 uur: Kerstkaraoke;
GOES - R.K. Kerk, 15.30 uur; Kerstconcert
Zeeuwse Koorschool;
MIDDELBURG Stadsschouwburg,
14.30 uur: A Christmas Carol, muzikale
kerstvoorstelling door het Zeeuws Cen
trum voor Amateurtheater;
Oostkerk, 15.30 uur: Concert door Het
Middelburgs Mannenkoor;
Kloveniersdoelen, 17.30 uur: Concer Di
ner Noël met Geoffrey Douglas Madge
(piano) en Conjunto Ibérico, cello oktet
met Young Hee-Kim, sopraan;
Nieuwe Kerk, 19.45 uur: Kerstconcert
door Liselote Fennema (panfluit) en Pe
ter Wildeman (orgel);
TERNEUZEN - Porgy Bess, 15 uur:
Open Haard Concert door het Holland
HarpTrio;
VLISSINGEN - Bachten Reede, 10-22 uur:
Kerst-lnn;
BERGEN OP ZOOM - Roxy, wo en do 14
uur, vr 14 en 16.30 uur: Hercules; wo en
do 16.30 uur, vr 16.30en 18.45 uur: Spice-
world The Movie; wo en do 14 en 16.30
uur, vr 14,18.45 en 21.30 uur: Horn* Alo
ne 3; vr 21.30 uur: Nothing to lose;
Cinemactueel, wo, do en vr 12.45, 14.45
en 17 uur: Hercules; wo, do en vr 19 en
21.45 uur: Seven years in Tibet; wo, do en
vr 13, 15.45, 18.30 en 21.30 uur. Tomor
row never dies; wo, do en vr 13,15,17 en
19.15 uur: Home Alone 3; wo, do en vr
21.30 uur: Alien 4, resurrection;
GOES - Grand, wo, do en vr 14 uur: Her
cules; wo en do 20 uur, vr 19 en 21.45 uur:
Tomorrow never dies;
HULST - De Koning van Engeland, wo 14
uur, do 13.45, 16,15 en 19 uur, vr 13.45,
16.15 en 19.30 uur: Hercules, Spice
World The Movie en Father's Day;. wo14
uur, do en vr 13.45 uur: George uit de
jungle; wo 14 uur, do 13.45,16.15,19 en
21.30 uur, vr 13.45,16.15,19.30 en 22 uur:
Tomorrow never dies en Home Alone 3;
do 16.15,19 en 21.30 uur, vr, 16.15,19.30
en 22 uur: Seven years in Tibet; do 21,30
uur, vr 22 uur:The Game, Alien 4 en A life
less ordinary;
MIDDELBURG - Cinema, wo en vr 14 uur:
Pipi Langkous; wo 20.30 uur, vr 22 uur:
Gordel van Smaragd; vr 19.30 uur: Tesis;
VLISSINGEN - Alhambra, wo en do 14
uur, vr. 13.30 en 16 uur. Hercules (Ned.)
en Tomorrow never dies; wo 14, 19 en
21.30 uur, do 14 en 20 uur, vr 13.3016,19
en 21.30 uur: Spice World The Movie; wo
19 en 21.30 uur, do 20 uur. vr 19 en 21.45
uur: Tomorrow never dies; wo 19 en
21.45 uur, do 20 uur, vr 19 en 21.45 uur:
Seven years in Tibet; wo 14en 19uur,do
14en 20 uur, vr 13.30,16en 19 uur: Home
Alone 3; wo en vr 21.30 uur: Hercules
(Eng.);
BERGEN OP ZOOM - Markiezenhof, wo
en vr 14-17 uur: Peter van Straaten, teke
ningen (t/m 10/1);
Galerie 't Lievevrouwke, wo 13.30-18
uur: Karei Panken, keramische sculptu
ren en May Criado, keramische objecten
en etsen op porselein (t/m 10/1);
BURGH HAAMSTEDE - Galerie't Zuud-
dek, vr 13-17 uur: Herman Put, beelden,
Ida Wendrich en Liesbelh Mullemeister,
keramiek (t/m 9/1);
De Bewaerschole, vr 13.30-16.30 uur:
Marijn van de Ven, foto's (t/m 3/1);
GOES -Museum, wo 1Q-17 uur: Cor Ruis-
sen, schilderijen, pentekeningen en et
sen (t/m 7/2);
GRIJPSKERKE - Imkerij Poppendamme,
wo 12-17 uur: 'Appels en peren'en 'Win-
terplezier' (t/m 24/12);
GROEDE - Galerie d'Ouwe Smisse, wo
13.30-17 uur: Vijftien kunstenaars tonen
hun werken (t/m 12/1
HEINKENSZAND -.Gemeentehuis, wo
8,30-12.30 uur: Kees van der Wal, acryl-
schilderijen (t/m 1/1);
KAPELLE - Fruitteeltmuseum, wo 13-17
uur: 'Banana-mama' (t/m 27/3),
Gemeentehuis, wo 8.30-12 en 13-16 uur:
P.A. van de Kreeke, schilderijen en conté-
tekeningen (t/m 24/12);
KLOOSTERZANDE - Bibliotheek, wo
13.30-17 uur; Flora Verdurmen, kerstarti
kelen (t/m 3/1);
KRUININGEN - Gemeentehuis, wo 8.30-
12 en 13-16 uur. Kara Jansen, foto's (t/m
dec.);
MIDDELBURG - Zeeuws Museum, wo en
vr 11-17 uur: 'Nehalennia 350 jaar'(t/m
1/3); 'Saudara', portretten en
(levens)verhalen van oudere Molukkers
(t/m 1/3);
Galerie Het Gouden Briefke, wo 10-17.30
uur: Werken 6 exposanten o.a. hoeden,
kleding, tassen, keramiek (t/m 8/1);
Zeeuwse Bibliotheek, wo 10-21 uur: Daar
is niet één die eenzaam gaat als ik.,.,Uit
de nalatenschap van P.C. Boutens (t/m
10/1); Kerstgroepen uit de collectie van
Riet Kruitbosch (t/m 6/1);
Galerie 't Zeepaardje, wo 9.30-12.30 en
13.30-18 uur: Eleanor Winters, kalligrafie
quilt collage en Marion Stoffels, kalligra
fie (t/m 2/1
Metro S Kuiperspoort, wo 13-17 uur: Lin
da Hoen, installatie (t/m 17/1);
Vleeshal, wo 11-17 uur: Werken Zeeuwse
Kunstkring met thema interieur en de
sign (t/m 3/1);
Galerie 'De Appel', wo 12-17 uur: Piet Rij
ken, schilderijen; Anita Dekker, beeld
houwwerken en Angèle Rijken, poppen
(t/m 31/12);
OOSTBURG - Gemeentehuis, wo 9-12 en
14-16 uur: Werken uit artotheek van Het
Vlaemsche Erfgoed Groede (t/m 23/1
OOST-SOUBURG - Watertoren, wo en vr
12-17 uur: Werk van Ab van Hanegem,
Marenne Weiten, Jeroen Buser, Remco
Boender en André Groothuizen (t/m 1/2);
OOSTKAPELLE - Zeeuws Biologisch Mu
seum, wo 12-17 uur: 'Naar de haaien'
(t/m 1/3); Hannie Joziasse, foto's van
paddestoelen (t/m 3/1);
SLUIS - Raadskelder, wo 14-17 uur: Roe
meense ikonen van Mariana Papara en
haar leerlingen (t/m 4/1
VLISSINGEN - Bellamy 19, wo 10-17 uur:
'She loves Carrots Very Much', van beel
dend kunstenaar Ronald van Dokkum
(t/m 11/1);
YERSEKE - Museum, wo 10-16 uur; 'Wat
een kreeft beleeft' (t/m aug. '98);
IJZENDIJKE - Streekmuseum, wo 10-12
en 13-17 uur; Werk van 5 fotografen de
geschiedenis van de camera (t/m 28/3);
ZIERIKZEE - Galerie Galerij, wo 13-16
uur: Arie 8erkulin, tekeningen, aquarel
len en kleine plastieken (t/m 30/1);Noord-
havenpoort, wo 11-17 uur: Werk Joke
Blom, Rijnhard Schregardus en Rob Jan
sen (t/m 3/1);
HULPCENTRA
Alarmnummer voor geheel Zeeland; tel.
112.
Centraal Meldpunt Milieuklachten Zee
land, tel. 0118412323.
SOS Telefonische Hulpdienst Zeeland,
tel. 0118 615551 (dag en nacht bereik-
Chr. Hulpdienst Zeeland voor mensen in
nood, tel. 0118 625414.
Stichting Blijf van m'n lijf Zeeland, tel.
0118469869 (dag en nacht bereikbaar).
Kindertelefoon Zeeland, tel. 0800 0432
(gratis), dag. van 14.00-20.00 uur.
Bureau Vertrouwensarts Kindermishan
deling, tel. 0118 628800.
Aids Infolijn, tel. 0118 638384,
