Geschil om Wielingen beslecht
PZC
Handleiding voor Zeeuws archief
Sober werk van toegewijde
Ruissen wekt bewondering
Nighthawks at the Diner
serveren liflafjes a la Watts
Voor Adèle is oud
wijs en grijs mooi
WAO-Platform kijkt
tevreden terug op
de eerste vijfjaar
zeeland
16
België en Nederland leggen slepend grensconflict bij
TEGELMEESTER
eBouwCenteriDeJager-Tollioek
kunst cultuur
donderdag 18 december 1997
door Harmen van der Werf
C ADZ AND - Nederland en Bel
gië kunnen eindelijk door één-
en dezelfde deur in de monding
van de Westerschelde. De Wie
lingen-kwestie, een grenscon
flict dat al speelt sinds de schei
ding van beide landen in 1839, is
ten langen leste bijgelegd. Ne
derland verliest 385 vierkante
kilometer Noordzeewater, maar
dat heeft de regering ervoor
over in het kader van goed na
buurschap. Het tussen België en
Nederland gesloten verdrag
biedt immers ook het hoofd aan
lastige juridische kwesties, zo
als rond de stranding van de
Griekse tanker Attican Unity.
Die zaak kostte Nederland in
1994 tien miljoen gulden.
Wie inzicht in de aehtei'grond
van de Wielingen-kwestie wil
krijgen, moet terug naar de ja
ren dertig van de vorige eeuw.
Zelfs nog verder. België liet Ne
derland in 1830 in de steek. Ne
derland spartelde wel wat
tegen, maar de grote mogendhe
den van die dagen - Engeland,
Frankrijk, Pruisen, Oostenrijk
en Rusland - hakten negen jaar
later op de Conferentie van
Londen de knoop door. Neder
land en België moesten elkaar
de hand schudden en sloten het
Scheidingstractaat.
België zag haar wensen gehono
reerd in het Tractaat van 1839,
zoals het recht op vrije door
vaart naar Antwerpen. De Bel
gen stonden daarop, want zij
wisten nog maar al te goed wat
er in voorgaande eeuwen was
gebeurd. Antwerpen viel in
1585 in vijandelijke Spaanse
handen. Nederland gooide
prompt de voordeur naar Ant
werpen op slot en hield dat vol
tot het einde van de achttiende
eeuw.
Oorlog
De vaargeul door de Wielingen
werd daarom voor het gemak in
twee stukken verdeeld, een Ne
derlands en Belgisch deel. Zo
hadden beide landen er iets aan,
en konden ze elkaar nooit in de
weg zitten.
Voor België is die 'oplossing' al
tijd onverteerbaar gebleven. De
Wielingen loopt immers vlak
voor haar kust. Waarom zou Ne
derland daar iets over te zeggen
hebben?
Eén keer is het de Belgen, al
thans de Belgische bergingsfir
ma Union en haar Vlissingse
compagnon Van den Akker, niet
slecht uitgekomen. Dat was
eind augustus 1977. De bergers
stonden voor een lastige klus,
een brand op de Griekse tanker
Attican Unity. Zij sleepten het
schip eerst richting Noordzee,
om het vervolgens tegen de uit
drukkelijke wens van de Neder
landse autoriteiten op het
strand van Cadzand te zetten.
Bergingskosten
Jaren en jaren heeft de Neder
landse Staat een procedure ge
voerd tegen Union exx Van den
Akker, om de bergingskosten a
tien miljoen gulden vergoed te
krijgen. Advocaat mr. F. K.
Adriaanse uit Middelburg haal
de eind 1980 tijdens een rechts
zitting fijntjes de Wielingen
kwestie uit de kast. „De Staat
heeft altijd gesteld dat dat de
Wielingen tot Nederlands
grondgebied behoort. Als dat zo
is, was het schip in Nederland
toen bx-and uitbrak. Het bevel
van het loodswezen om niet in
het Nederlands territoxium te
komen, kan dan ook niet op
gaan."
Overleg
De vrije doorvaart door de Wes
terschelde was dus geregeld en
gedekt door alle grote mogend
heden, maar wat met de grens
buitengaats? Nedexiand wilde
per se door de Wielingen naar
buiten kunnen, om uit Vlissin-
gen naar het zuiden te kunnen
varen. Want stel: er breekt oor
log uit, België kiest de éne kant,
Nederland de andere kant, dan
zou Nederland niet over eigen
bodem naar buiten kunnen.
x'echte lijn vanaf 't Zwiix de
Noordzee inloopt, komtbinnen-
kox-t ter ratificatie in de Tweede
Kamer. Veel stof zal de kwestie
niet meer doen opwaaien, al
heeft de RPF-fractie er vragen
over gesteld, in de veronderstel
ling dat blijkbaar de hele Wes
terschelde Belgisch zou zijn.
De bergers wonnen het pleit,
eind 1994. Nederland was tien
miljoen gulden anner. Met die
affaire heeft het nu gesloten ver
drag over de Wielingen-kwestie
niets te maken, aldus juridisch
medewerker J. J. van Wieringen
van Rijkswaterstaat, directie
Noordzee. België heeft in 1994
gevraagd onderhandelingen te
openen over de grenskwestie.
Na uitvoerig overleg, waarbij
vijf Nederlandse ministeries be
trokken waren, is het eind 1996
tot een akkoord gekomen.
Het verdrag waarin is geregeld
dat de grens als een min of meer
Drs. R. L. Koops (r) overhandigt het nieuwe archief boek symbolisch aan gedeputeerde drs. G. L. C. M. de Kok. foto Ruben Oreel
door Ab van derSluis
MIDDELBURG - Gedeputeerde drs.
G L. C. M. de Kok heeft woensdagmiddag
in Middelburg het eerste exemplaar ont
vangen van 'Werken met Zeeuwse bron
nen, tekst en uitleg bij het lezen van ar
chiefstukken'. Het boek is een belangrijk
hulpmiddel om (beginnende) onderzoe
kers te helpen bij het lezen en begrijpen
van oude teksten. Vrijwel alle Zeeuwse
archiefdiensten werkten mee aan het
boek. Gedeputeerde De Kok kreeg een
'stand in' overhandigd. Door een tech
nisch probleem is 'Werken met Zeeuwse
bronnen' pas in januari verkrijgbaar.
Het boek is nieuw voor Zeeland, maar de
opzet bestond al. De bijna 180 bladzijden
tellende gids bevat een groot aantal foto's
van historische teksten, die op de tegen
overliggende pagina's zijn ontcijferd. Om
de gebruiker 'achter' de oude tekst te la
ten kijken, gaat de verklaring vergezeld
van een brede uitleg over het ondexwerp.
Rijksarchivaris drs. R. L. Koops, die het
eerste exemplaar", overhandigde sprak
van een belangrijk hxrlpmiddel om het
Zeeuwse culturele erfgoed voor een gi'oter
publiek toegankelijk te maken. Gedepu
teerde De Kok onderstreepte het belang
van het boek. „Vooruitkijken kunnen we
niet. Terugkijken wel. De archieven lig
gen te wachten op onderzoekers. Daar is
specifieke kennis voor nodig. Sommige
mensen hebben daarvoor geleerd.Steeds
meer mensen, aldus De Kok, krijgen meer
vrije tijd, hebben een betere vooroplei
ding en zijn geïnteresseerd in geschiede
nis. Archieven zijn toegankelijker gewor-
den. „Dit boek", concludeerde de gedepu-
teerde, „is een waardig visitekaartje voor
de Zeeuwse archieven."
Dat zouden de Belgen wel wil
len, maar zover is Nederland als
goede nabuur niet gegaan.
door Willem van Dam
GOES - Vijf jaar WAO-Plat-
form Zeeland. Reden voor een
feestje? Voorzitter Wim van de
Voorde: „Daar hebben we het
geld niet voor. Ik denk dat we
het zullen moeten doen met een
rondje."
Zeeland telt zo'n zestiendui
zend mensen die een WAO-uit-
kering ontvangen. Per jaar
verschijnen zo'n tweehonderd
vijftig tot driehonderd WAO-ers
op de spx'eekuren die het plat-
form houdt. Daarnaast ver-
strekt de organisatie jaarlijks
ongeveer duizend telefonische
adviezen aan mensen die met
vragen zitten over hun WAO-
uitkering. „Dus je kunt gerust
stellen dat wij in een behoefte
voorziexx."
Initiatief
Het platform werd in '93 opge
richt op initiatief van Vrouwen
in de WAO en het Middelburgse
Activiteitencentrum. Daarmee
was Zeeland één van de laatste
provincies in Nederland, waar
een dergelijke organisatie van
de grond kwam.
Aanvankelijk hield het WAO-
platform kantoor in het FNV-
gebouw aan de Dam in Middel
burg. Tegenwoordig huist het in
het GGD-gebouw aan de Goese
Westwal, waar het deel uit
maakt van de Stichting Het
Klaverblad.
Beroepskrachten
Het WAO-Platform Zeeland is
een samenwerkingsverband
van veertien organisaties die
zich inzetten voor de belangen
van arbeidsongeschikten. Het
WAO-platform heeft twee
(part-time) beroepskrachten in
dienst en telt een handvol vrij
willigers. Zij doen aan voorlich
ting, geven adviezen.
Dat is geen overbodige luxe.
Want, luidt de klacht van het
WAO-platform: de wetgeving is
ondoorzichtig, veel cliënten
voelen zich onheus bejegend
door de uitvoeringsinstanties,
beroepsprocedures kunnen
soms oeverloos lang dui'en. „Er
zijn weinig uitkeringsgerech
tigden met wie zo wox"dt gesold
als met de WAO-ers."
Voorschriften
Enig idee van het aantal wets
wijzigingen waarmee de WAO-
ers de afgelopen jaren te maken
kregen? Zelfs bij het platform
kunnen ze het nauwelijks nog
bijbenen. Het moeten er enkele
tientallen zijn geweest. En er
komt nog méér aan: Pemba,
Amber, Wajong, Waz, Bia. Vair
de Voorde: „Daar komt toch
geen mens meer uit? Als je d'r
niet écht in thuis bent, verdwaal
je in het woud van voorschriften
en bepalingen."
Versoepeling
De belangenbehartigingsorga-
nisaties van arbeidsongeschik
ten dringen op landelijk niveau
al j aren aan op een vereenvoudi-)
ging en versoepeling van de
WAO. De successen die zij tot
dusver hebben geboekt, zijn
niet echt spectaculair. Maar er is
wel iets bereikt: voor oudere
WAO-ers zijn de keuringseisen
versoepeld, oudere WAO-ers
hoeven hun huis niet meer 'op te
eten'. En dat, zegt dagelijks be
stuurslid B. Witkamp van het
WAO-Platform Zeeland, geeft
toch enige reden tot voldoening.'
„Het mogen dan kleine stapjes
in de goede richting zijn, ze heb
ben wel grote gevolgen voor dé
mensen die het betreft."
(Advertentie)
de erkende tegeI adviseur
Showroom, Stanleyweg 2 Goes (bij de Zeelandhallen) tel. 0113 -24 66 22
Geopend: dinsdag t/m zaterdag en tijdens de koopavond, maandag gesloten
door Caroline Moerland
GOES - Door de bescheiden
heid die het werk uitstraalt, lo
pen sommige bezoekers van het
Museum voor Noord- en Zuid-
Beveland in Goes misschien
voorbij aan de expositie van Cor
Ruissen (1919-1992). Toch is het
de moeite waard even stil te
staan bij de schilderijen, teke
ningen en etsen van deze uit We-
meldinge afkomstige kunste
naar. Bij nader inzien roept het
werk bewondering op, vooral
door de toewijding waarmee het
moet zijn gemaakt.
Verf die laag over laag is aange
bracht, pentekeningen opge
bouwd uit talloze fijne streep
jes, drukwerk op basis van
ingewikkelde vormen. Cor
Ruissen moet een man zijn ge
weest die niet
snel tevreden -yrmcMm
was. Dat blijkt
ook wel uit het
feit dat hij bijna
al zijn werk van
voor 1960 syste
matisch vernie
tigde. Volgens
schriftelijke in
formatie van het
museum vol
deed het niet
aan de eigen
heid die Ruissen
zichzelf opleg
de.
De in 1919 in
Wemeldinge ge
boren Ruissen
begon zijn loop
baan als huis-
sschilder. Hij
bekwaamde
zich als kunste
naar door lessen
aan de Avonda
cademie. Omdat
hij het daar zo
goed deed, kon
hij vervolgens
op voorspraak
van zijn docen
ten naar de Aca
demie voor
Beeldende Kun
sten in Den
Haag. Na de
oorlog werkte
hij bij een recla
mebureau als
ontwerper en
grafisch vorm-
gever. In de jaren
zestig en zeven
tig hoefde hij
zich steeds min
der met. op
drachten bezig
te houden en
kon hij zich meer en meer toe
leggen op vrij werk. Wat in het
Museum voor Noord- en Zuid-
Beveland hangt, stamt vooral
uit die periode.
De werken van Ruissen zijn niet
eenvoudig te bestempelen als
abstract of figuratief. Op het
eerste gezicht abstracte olie
verfschilderijen blijken bij na
der inzien toch een dierenfiguur
te verbeelden. En sommige vor
men lijken te verwijzen naar be
staande figuren, hoewel moei
lijk te bedenken is waarnaar.
Dat Ruissen in de grafische sec
tor heeft gewerkt, is goed te zien
aan de expositie in het museum.
Het grootste gedeelte van het
tentoongestelde werk bestaat
uit 'eigen druk', zoals Ruissen
het consequent noemt. De schil
der gaf wat hij maakte geen ti
tel, maar schreef er alleen z'n
naam en soms de gebruikte
techniek op. Het grafische werk
is veelal uitgevoerd in zwart-
wit. Deze sobere kleurvoering
keert oók terug in de olieverf-
schilderijen. Ruissen gebruikte
zelden onvermengd blauw, geel
of rood. Ook dat zou kunnen
verwijzen naar een kunstenaar
die niet snel tevreden was. Met
een beetje fantasie kun je je
voorstellen dat hij de kleuren
net zo lang mengde totdat
hoofdzakelijk grijzige en brui-
nige tinten overbleven.
Museum voor Noord- en Zuid-Beve
land, Singelstraat 13 in Goes, expo
sitie van het iverk van Cor Ruissen,
tot en met 7 februari 1998, open
dinsdag tot en met vrijdag van 10 tot
17 uur en zaterdag van 13 tot-16 uur.
Zanger Roderik Jansen ofwel Rood bezit een donkerbruine stem, die prachtig contrasteert met de hel
dere frivole saxpartijen van Marieke van Zutplien. foto Joachim Quim van de Kwast
Eigen druk, Cor Ruissen, 1970.
foto Willem Mieras
door Arnold Parre
MIDDELBURG - Als Nighthawks at the Diner er
gens optreedt, wordt de groep steevast terugge
vraagd. Dat is niet zo verwonderlijk. Een gevari
eerd repertoire, een intrigerende zangstem en een
goede instrumentbeheersing zijn ingrediënten
waarmee je het publiek achter je krijgt. Eerder dit
jaar trad de Nijmeegse groep op in Middelburg tij
dens het Filmfestival Zeeland. De aanwezigen
meenden daar de Nederlandse Tom Waits te ho
ren, in de persoon van zanger Rood. Voor het thea
tercafé Schuttershof was het succesvolle optre
den reden om de groep opnieuw te laten komen.
Dat gebeurt aanstaande vrijdag, zodat degenen
die het eerste concert misten een herkansing krij
gen.
In de korte tijd van haai" bestaan oogstte de groep
Nighthawks at the Diner - de naam is ontleend
aan een album van Tom Waits - veel succes. Zan
ger Rood, ai'tiestennaam voor Roderik Jansen,
neemt een spilpositie in. Verwacht van deze man,
een potige kerel die als bokser in de x-ing heeft ge
staan, geen lichtvoetige lyriek, al geven zijn tek
sten daai"toe wel aanleiding. Hij is iemand die zijn
sporen heeft verdiend in pianobars en het kleinere
clubcircuit, onder begeleiding van piano, accor
deon, orgel of desgewenst slagwerk. In de Night
hawks neemt hij met zijn soms i'aspende ruige
bariton-geluid een belangx-ijke plaats in. Zijn
stemgeluid, dat van onder een grote vilten hoed
opklinkt, harmonieert mooi met de gitaarklanken
van Frank de Kleer en het juichende saxofoonge
luid van Marieke van Zutphen.
Dat blijkt bij beluistering van de cd Nighthawks
at the Diner/Fool's Tango. De openingsnummers
'King in Yellow' en 'Fool's Tango' bieden muziek
vol melancholie en straatromantiek. Roods bas
sende stemgeluid kleurt goed bij het heldere ge
luid van gitaxist Frank de Kleer. De laatste be
wijst dat hij de bolero-techniek beheerst, maar
ook veel heeft geluisterd naar Django Rhein-
hai"dts Hot-Club-de-France. Andere nummers
doen denken aan de roaring twenties, als Rood
zingt alsof hi j een wasknijper op zijn neus heeft, of
de boorden van de Seine, wanneer hij zijn accor
deon omgespt.
De stem van Rood roept herinneringen op aan die
van Tom Waits, maar ook Paolo Conté en Leonard
Cohen. Voorwaar geen slecht gezelschap. Dat
geldt ook voor Roods begeleidei-s die kunnen bo
gen op een conservatorium-opleiding en de nodi
ge bühne-exvaring. Zo heeft Marieke van Zut
phen gewérkt met Hans Dulfer. Ook leidt ze de
saxofoonsectie van de Big Band Nijmegen. Ze be
paalt met haar sterke frivole solo's en fantastische
riff jes het geluid van de Nighthawks. De kwalitei
ten van Frank de Kleer zijn reeds genoemd. Bas
sist Bob Wisselink zorgt voor een stuwende bege
leiding, die een warm wollig tapijt neerlegt voor
de anderen.
Stroomversnelling
ITij is tevens de zakelijk leider van de Nighthawks
en vei"telt dat de cd eigenlijk als presentatiemate
riaal was bedoeld. Een visitekaartje om zich te
px"esentex-en bij zaaleigenai-en. Maar alles kwam
in een stroom'versnelling toen het blad Music Ma
ker de cd bekroonde als demo van de maand. -
Daarna volgden een aantal radio-optredens.
A-Records, onderdeel van Challenge, zag muziek
in de cd. Dit label bx-engt doorgaans bebop en
hardbop j azz uit, maar vond de muziek een welko
me aanvulling op de catalogus.
Een tweede cd ligt volgend jaar in het verschiet.
Voor optredens in schouwburgen of theater's is het
nog te vx'oeg. De sound van de Nighthawks komt
in broeierige lokalen bijzonder goed tot haarrecht
en dwingt zelfs de meest fervente prater tot luiste
ren.
Vrijdag 19 december: Nighthawks at the Diner, theater
café Schuttershof Middelburg, aanvangstijd 22.00 uur.
TERNEUZEN,
Zuidlandtheater
Adele's Comeback nr.l door Adele
Bloemendaal, m.m.v. Willem Ennes,
Jeroen Lely, Andre Hoekstra en
John Eskes, regie Dick Hauser.
door Trees van Herpen
Volgende maand ontvangt
Adele Bloemendaal haar
eerste AOW-uitkering. Voor de
ze vakvrouw geen reden om
haar werk vaarwel te zeggen.
Integendeel: ze is aan een come
back bezig, de eerste nog maar!
Toch lijkt het onwaarschijnlijk
dat haar leeftijd haar koud laat.
Zij maakt er het centrale thema
in haar show van. Het wordt bij
na een getuigenis: Grijs is Beau
tiful. Zo koketteert ze met het
ouder worden op een wijze waar
menig oma jaloers op zou zijn.
Adèle Bloemendaal is voor alles
een chansonnière op het komi
sche vlak. Met de voortreffelijke
begeleiding door het orkest van
Willem Ennes en uitgekiende
lichteffecten zijn haar liederen
de hoogtepunten van de avond.
Elke zin is taalkundig vol
maakt, maar wat wil je met.
tekstschrijvers als Boerstoel,
Dorrestijn en Wilmink? Haar zo
eigen lage stemgeluid doet de
rest, Bloemendaal opent met
een oude bekende, hetMokumse
't Is Wat, een willekeurige op
somming, steeds gevolgd door
het refrein. Toevallig hoorde ik
vandaag een live versie van
Toon Hermans' Vierentwintig
Rozen. Toon's opsomming is
braaf, die van Adèle schaamte
loos. Maar als opwarmertje vooii
een zaal werkt het allebei.
Komisch is haar relaas over de
tocht der tochten. Geestig zijrü
ook de intermezzo's over heden-!
daagse hypes als telekinese, re-i
incarnatie, klonen en spiritis-1
me.
Meer dan intermezzo's worden;
het ook niet, Adèle worstelt met
het ouder worden, dat is het the-!
ma. Bernlef's Hersenschimmen.
zijn verwerkt in een lied dat de;
scheidslijn tussen de 'grijze ne
vel in mijn brein' en het onge
remd oud-zijn, inclusief deco-
rumverlies, beschrijft.
De muziek en het tempo zijn af
wisselend ingetogen en uitgela
ten. Lichamelijk verval wordtin,
mooie metaforen bezongen.
Overjarige Heli's Angels kam
pen met prostaatklachten en
ook Motormama is moe. Maar
dan komt de aap uit de mouw. In
een strijdbaar lied daagt Adele
Bloemendaal iedereen uit om
grijze panter te zijn. 'Goed is
oud, oud is wijs, grijs is beauti
ful.' Weiger je te laten betutte
len, lijkt ze uit te schreeuwen,
rauwe kreten slaakt ze daad
werkelijk. Ze bewijst dat leef
tijd niet bepalend hoeft te zijn:
voor je daden. Energiek be
weegt ze zich over het toneel;
haar publiek voor elk applaus
bedankend met een gerouti
neerd gebaar. Ondanks al haar
vechtlust kroop er her en der
enige weemoed over de dingen
die voorbij zijn in haar woor
den.
Nog te zien: 18 december in de
Stadsschouwburg in Middelburg.
