Stilte rond fouten in ziekenhuis
DNB en archief kochten joodse bezittingen
t
Verpatsen joodse sieraden
verbaast Soetendorp niets
Kordes wil snel klaarheid
Boor gaat de grond in voor tweede tunnel
binnenland
Reconstructie Rembrandthuis
Kerk beklad met hakenkruisen
Lancee wil gemeentepolitiek in
Steun milieu in Derde Wereld
Verdachte steekpartij bekent
Universiteit Maastricht ontwikkelt nieuw registratiemodel
Rechter wijst wraking
in strafproces tegen
drugsbaron van hand
Cijfers over
prostaatkanker
alarmerend
Advertentie
Vandaag
Kunst- en antiek
VEILING
11 december aanvang 14.00 u
Zeeuws Veilinghuis
Herengracht 74, Middelburg
donderdag 11 december 1997
HEINENOORD - In de zuidelijke
bouwput van de in aanbouw zijnde
Tweede,Heinënöordtuhnel is, drie we
ken na voltooiing van het boren van de
eerste tunnelbuis, het voorste gedeelte
van de lange tunnelbouwmachine ge
demonteerd en legt een bouwvakker
een treeplank neer die toegang tot de
tunnel biedt. De voorste tunnelboor-
motor die zich de afgelopen weken
langzaam uit de grond geduwd heeft, is
met luchtkussentjes en lieren op zijn
plaats gezet om begin volgend jaar een
tweede buis onder de Oude Maas te bo
ren. Deze eerste geboorde land bou w
en fietstunnel kost ruim een kwart mil
jard gulden en geldt als proefproject
voor de toekomstige bouw van de HSL-
en de Betuwelijn.
foto Ton Borsboom/ANP
AMSTERDAM - Het museum Rembrandthuis krijgt van de
gemeente Amsterdam een vergunning voor de reconstructie
van het 17e eeuwse interieur. Het college van B W ging gis
teren akkoord met het vooi'stel. De reconstructie past in het
nieuwe concept om de bezoekers een indruk te geven van het
woonhuis en het atelier met voorwerpen uit de tijd van Rem
brandt. Momenteel wordt het museum aan de Jodenbréè-
straat in Amsterdam uitgebreid met een nieuwe vleugel. Het
museum wil daar na de verbouwing ruimtes inrichten met 17e
eeuwse voorwei-pen die onlangs zijn verkregen. De directeur
van het Rembrandthuis is blij met de vexgunning. „We kun
nen nu niet alleen de prenten van Rembrandt laten zien, maar
ook een impressie geven van zij n woonhuis.Het huidige inte
rieur van architect K.RC. De Bazel uit 1911 zal gedeeltelijk
naar het Dx-ents Museum in Assen verhuizen. ANP
LEEUWARDEN - De gereformeerde kerk in het Friese Ririsü-
mageest is beklad met zwarte'hakenkruisen. Op beide toe
gangsdeuren werden ook davidssterren gespoten. Op dereek'-
tervoorgevel hebben de vandalen een afzender achtergelaten:
'afz. 66 6Dit getal is het nummer van het zogeheten beest, dat
zich volgens het laatste bijbelboek Openbaring aan het einde
der tijden als de Antichrist zal ontpoppen. Gelovigen zullen
deze menselijke tegenspeler van Christus herkennen aan zijn
teken, 666, schrijft apostel Johannes in Openbaring 13 vers
18. De politie is een buurtonderzoek naar de bekladding van
de kerk gestart. ANP
LEEUWARDEN - Oud-politiechef S. Lancee van Schier
monnikoog heeft zich kandidaat gesteld als gemeenteraads
lid voor de partij Liberalen Schierihonnikoog. Lancee staat
op de derde plaats van de kandidatenlijst. In de huidige x-aad
zijn twee gemeentex-aadsleden van Libex-alen Schiermonnik
oog actief. In totaal staan zeven mensen op de voorlopige lijst.
Binnenkort zal het bestuur de definitieve lijst bekendmaken.
Lancee wei'd vorig jaar met veel machtsvexloon door een ar
restatieteam opgepakt op verdenking van incest met zijn
dochter. Zij gaf echter later toe over haar beschuldiging te
hebben gelogen. ANP
AMSTERDAM - Milieudefensie en de ontwikkelingsorgani
satie Hivos gaan samenwerken bij de ondersteuning van de
milieubeweging in ontwikkelingslanden. De komende vier
jaar ontvangt de milieuorganisatie financiële steun van Hivos
voor twee internationale programma's. Met de overeenkomst
is jaarlijks een bedrag gemoeid van 175.000 gulden. Het geld
is bedoeld voor het programma Eax-th Alarm en de zogeheten
Noord-Zuid Agenda van Milieudefensie. Beide voorzien in
directe ondex-steuning van lokale milieugroepen in de Derde
Wereld, onderzoek en internationale actie. ANP
SCHIEDAM - De 18-jax'ige vex-dachte van de dodelijke steek
partij in het Schiedamse centrum waarbij de Engelsman John
Oldham (29) zaterdagnacht het leven verloor, heeft bekend.
De andex-e verdachte, een 17-jaxige Schiedammer die zondag
ochtend werd gearresteerd, heeft toegegeven bij de steekpax--
tij betrokken te zijn geweest. Het staat niet vast of hij één van
de drie messteken heeft toegediend. Oldham, die elf jaar in
Nedexdand woonde en werkte, wex-d neergestoken tijdens een
avondje stappen. Toenhij van achteren op zijn hielen werd ge
trapt door twee jongeren en daar wat van zei, wex-d hij drie
keer gestoken. Ambulancepersoneel heeft nog getracht de
Bilt te reanimeren, maar dat mocht niet baten. GPD
doorErikvan der Veen
DEN HAAG - Slechts één op de
veertien fouten in algemene zie
kenhuizen wordt daadwerke
lijk gemeld bij de directie of een
klachtencommissie. Veel mis
sers worden niet als zodanig er
kend doordat artsen en medisch
personeel hierover sterk van op
vatting verschillen. Hoe hoger
de specialisatiegraad, hoe lager
de bereidheid om fouten aan te
kaarten.
Dit blijkt uit een onderzoek van
de Universiteit van Maastricht.
Op basis van interviews met
deskundigen uit de zorgsector
heeft de vakgroep Gezond-
heidsethiek en Wijsbegeerte een
nieuw model ontwikkeld voor
de registratie van fouten in ver
zorging en verpleging. Zestig
verpleegkundigen legden hun
eigen ziekenhuis gedurende
twintig diensten langs deze
meetlat. Dat leverde bijna 2400
meldingen op, gemiddeld zes
per dag. In diezelfde periode
wei-den niet meer dan 168 inci
denten officieel aangemeld bij
de klachtencommissie van de
betrokken instellingen.
Die score van één op de veertien
is volgens de onderzoekers nog
veel te laag. De meeste fouten
worden gemaakt bij het bijhou
den van de medische dossiers
van patiënten. In de top-tien
staan verder ondermeer: slechte
persoonlijke voorlichting over
de voortgang van de genezing
door de behandelend arts,
slechte overdracht van patiën
ten en het overslaan of verkeerd
voorschrijven van medicatie.
De Maastrichtse onderzoekers
constateren dat veel zaken die
volgens hun nieuwe registratie-
boek intern aangekaart moeten
worden, door artsen of medisch
personeel niet zo worden opge
vat. Een fout wordt pas onder
kend als er directe schade uit
voortvloeit. Menig verzorgende
beschouwt bijvoorbeeld een pa
tiënt die uren wordt achtergela
ten op het toilet niet als een mis
ser. Er bestaat ook veel onduide
lijkheid over welke incidenten
intern moeten worden aange
kaart.
De onderzoekei-s onderkennen
dat het ondoenlijk is alle zaken
die volgens hun nieuwe regi
stratiemodel als fout aange
merkt moeten worden, te laten
toetsen door een klachtencom
missie. Vertaald naar een alge
meen ziekenhuis met twintig af
delingen zou dat neer komen op
liefst 25.000 klachten per jaar.
De onderzoekers willen daarom
in discussie met medisch perso
neel over manieren om hiermee
om te gaan. Zij opperen bijvoor
beeld een model waarbij alleen
nog ernstige incidenten door de
klachtencommissie worden be
oordeeld en kleinere fouten op
afdelingsniveau. Hierover
wordt gedebatteerd tijdens de
Nursing Praktij kdagen, die op
15, 16 en 17 december worden
gehouden in de Utrechtse Jaar
beurs. Tijdens deze dagen wordt
ook het onderzoek officieel ge
presenteerd. GPD
Centrale-bankdirecteur Rost van Tonningen kocht muntencollectie
van onze redactie binnenland
DEN HAAG -De Nederland-
sche Bank en het Gemeentear
chief Amsterdam zijn kopers
van bezittingen van joodse bur
gers in Nederland die in de
Tweede Wereldoorlog werden
gedeporteerd. Dat gebeurde xxog
tijdens de oorlog. Veel goud en
zilver werd destijds verkocht
aan het bedrijf Degussa in
Duitsland.
Dat blijkt uit een publicatie van
Vrij Nederland van deze week.
door Danny Verbaan
AMSTERDAM - Het verhaal
was hem niet bekend, maar rab
bijn Awraham Soetendorp kijkt
er niet van op. De onthulling
over het verpatsen van sieraden
van joden, vormt voor hem de
zoveelste bevestiging van de
moraal die in Nederland heers
te: de slachtoffers van de Holo
caust kregen na de Tweede We
reldoorlog te maken met een
kille en afstandelijke ambtena
rij. Het land werkte aan zijn we
deropbouw en iedereen diende
zich daar naar te schikken.
„Ik ben zeker dat er nog meer
onthullingen zullen komen",
zegt Soetendorp over de be
richtgeving van weekblad De
'Groene Amsterdammer, „Het is
een zweer die is opengebroken.
Soetendorp x-eageert verbitterd
op hetgeen eind jaren zestig zou
•zijn gebeurd. Volgens het opi
nieblad hebben ambtenaren
van het Amsterdams Agent
schap van het ministerie van fi
nanciën joodse bezittingen ge
kocht. Het was geroofd door de
nazi's en bevond zich nog in de
kluizen van de Duitse oorlogs-
(Advertentie)
8 T 1: Witte Paarëstr.
oLlU Goes
I Jl 1 (0113) 21 27 29 i
2 HARRY-HIJTJENS -
grf 3
3 TI M K li 12 h t
Het weekblad baseert zich op
het Liro-archief dat onlangs
werd gevonden in een pand aan
de Hex-engracht in Amsterdam.
Een ander deel van het archief
waarin joodse goederen staan
geregistreex-d, kwam terecht bij
De Groene Amstex-dammer. Uit
dat deel kwam naar voren dat in
de jaren zestig ambtenaren van
het ministerie van Financiën
joodse goederen aankochten.
Uit de ongeveer 200 steekkaar
ten die Vrij Necleiiand in han
den heeft, blijkt dat DNB een
bank Lippmann-Rosenthal (Li-
ro). Voor kleine bedragen zou
den de medewerkers horloges,
sieraden, maar ook eenvoudige
lepeltjes hebben aangeschaft.
„Het gaat om emotioneel be
langrijke voorwerpen. Ik be
greep dat er zelfs een tentoon
stelling is geweest. En. dat er
moest worden geloot vanwege
de belangstelling die er was."
Soetendorp kent genoeg schrij
nende voorbeelden van de ma
nier waarop joden zijn behan
deld. „We hadden in de oorlog'
bewariërs - mensen aan wie de
spullen in bewaring werden ge
geven toen de joden werden
weggevoerd. Veel van deze be
wariërs wisten na de bevrijding
zogenaamd van niks meer. Een
tante van mij kwam uit Ausch
witz. De vrouw die bij terugkeer
opendeed, bleek haar jurk aan
te hebben. De familie zat op
haar sofa. Ja, werd er gezegd, we
konden toch niet weten dat u te
rug zou komen."
Veel joodse bezittingen zijn
nooit meer bij eigenaren of na
bestaanden teruggekomen. „Ik
ben nu bijna dertig jaar rabbijn.
Hoe vaak mij al geen boeken en
andere voorwerpen zijn aange
boden... Die hebben we toeval
lig gevonden, wordt er dan ge
zegd. Ja, is mijn antwoox'd, maar
waar is dan de x-est"?
Gevoelens van schaamte en po
gingen de werkelijkheid te ont
kennen, zouden belangrijke
oorzaken zijn voor het gedrag
van de Nederlanders na de oor
log'. „Slechts één op de vijf joden
die in Nederland woonden,
heeft de oorlog ovexieefd, Meer
dan 110.000 mensen keerden
niet terug. Dat is relatief méér
dan uit welk West-Europees
land dan ook. Slechts een min-
muntencollectie kocht. Het
Amsterdams gemeentearchief
schafte onder meer oude pren-
ten aan uit de boedel van Lipp
mann-Rosenthal (Liro). Voor de
oorlog was dat een joodse bank,
maar de Duitsers richtten in
1941 onder dezelfde naam een
instelling op die de geroofde
joodse goederen verzamelde en
verkocht.
Directeur H. Blom van het
Rijksinstituut voor Oorlogsdo
cumentatie noemt deze praktij
ken heling. „Als je de inbeslag-
derheid van de bevolking stak
zijn nek uit. Mijn vrouw en ik
hebben ons leven te danken aan
mensen die hun hele hebben en
houden wel in de waagschaal
stelden."
„Er was ook een minderheid die
met de bezetter collaboreerde.
Maar de meerderheid van de be
volking deed de deuren dicht en
de gordijnen voor de ramen.
Men wilde niets zien en niets ho
ren. De schaamte daarover is
moeilijk te dragen. Omdat er
niet genoeg was gedaan, projec
teer je dat later op de slachtof
fers."
De rabbi jn verwijst naar de his
toricus J. Presser. Deze stelde in
zijn werk 'Ondergang' vast, dat
de overheid joden en niet-joden
bewust op eenzelfde wijze wilde
behandelen. Omdat er anders
sprake zou zijn van discrimina
tie. Vanuit zo'n zelfde benade
ring behandelden notarissen
ook de afwikkeling van de nala
tenschappen en restitutie van
joodse bezittingen. Tot op de
komma nauwkeurig werden de
bedragen berekend. De schoon
vader van Soetendorp ontving
98 cent. Derabbijn weet ook van
iemand die een kwaxije tege
moet kon zien. „Wilt u dat het
wordt overgemaakt, zei de no
taris, of komt u het zelf afha
len,"
„De Groningse historicus
Lipschits bepleit een parlemen
tair onder-zoek. Ik ben het daar
mee eens. Maar dat moet zich
dan niet alleen richten op de
Lippmann-Rosenthal-axehie-
ven. Het moet zich ook uitstrek
ken naar de hele opvang van jo
den na de oorlog." Soetendorp
hoopt dat het ook als waarschu
wing dient voor volgende gene
raties. GPD
name bestempelt als roof, ook al
is het verkapte roof, dan is de
aanschaf van die spullen ge
woon heling. Dat geldt ook voor
instanties als DNB. Maar we
moeten niet vergeten dat veel
kopende instellingen onder lei
ding stonden vanNSB'ers, zoals
Rost van Tonningen bij DNB.
De kaarten zijn na de oorlog al
onderzocht door het ministerie
van Financiën namens de over
heid en door de Raad voor het
Rechtsherstel. Bedoeling was te
achter-halen aan wie de reste
rende Liro-boedel toekwam. De
namen van de kopers van de be
zittingen zijn toen niet in de
openbaarheid gekomen.
De lijst werd meegenomen in de
t onderhandelingen over een
'wiedergutmachung' die de
overheid voerde met de Bonds
republiek. Individuele claims
van joden op bezittingen waren
toen niet mogelijk.
Onder de kopers zijn ook veel
Nederlandse burgers die voor
een paar gulden vulpennen,
borden of glazen kochten. De
Duitse firma Degussa (Deut
sche Gold- und Silberanstalt) in
Frankfurt am Main was groot
afnemer van gouden en zilveren
voorwerpen. Die naam komt op
de kaarten zo vaak voor dat de
klerk voor het gemak een stem
pel aanschafte.
De Nederlandsche Bank en het
Gemeentearchief konden de
aantijgingen woensdagmiddag
niet bevestigen. Ze zijn de zaak
nog aan het uitzoeken. Het ar
chief houdt pas sinds de jaren
vijftig journaals van aankopen
bij. De bewuste aankopen von
den echter tijdens de oorlog
plaats. ANP
door Allard Besse
AMSTERDAM - Het verzoek
van de verdediging van de ver
meende drugsbende van Etien-
ne U. om het proces door andere
rechters te laten leiden, is gis
terochtend afgewezen. De
raadslieden wraakten maandag
de rechtbank, omdat ze meen
den dat de rechters partijdig
waren of althans de schijn had
den gewekt vooringenomen te
zijn.
Dat zou zijn gebleken uit hun
tussentijdse beslissingen. De in
allerijl bijeengeroepen 'wra
kingskamer' liet weten het ver
zoek te verwerpen. De kamer
zag in de voor de verdachten on
welgevallige beslissingen van
de rechtbank geen aanwijzin
gen die wezen op partijdigheid.
Bovendien had de verdediging
te lang gewacht met het indie
nen van het verzoek.
Ook vormde het 'opeenstapelen'
van argumenten, zoals de verde
diging dat de afgelopen weken
had gedaan, wettelijk gezien
geen basis voor een wrakings-
verzoek. Tevens stelden de wra-
kingsrechters vast dat wraking
van de rechtbank niet bedoeld is
om vooruit te lopen op toekom
stige beslissingen en het voor
komen daarvan
U. en zes medeverdachten staan
momenteel bij de Amsterdamse
rechtbank terecht op verden
king van drugshandel en, lid
maatschap van een criminele
organisatie, De raadslieden lie
ten maandag weten dat hun cli
ënten geen vertrouwen meer in
de rechters hebben. Zij vinden
dat een eerlijk proces niet lan
ger mogelijk is.
De rechters zouden op basis van
negatieve publicaties over de
U.-clan al bij voorbaat de ver
dachten als schuldigen te be
schouwen. De raadslieden za
gen het vermoeden van partij
digheid 'bevestigd' in een lange
reeks van door de rechtbank af
gewezen verzoeken.
Zo hoefden meerdere door de
verdediging opgeroepen getui
gen niet te komen en werden
sommige getuigen door de
rechtbank in bescherming ge
nomen tegen lastige vragen. De
rechtbank weigerde een onder
zoek naar mogelijk illegaal vex--
kregen bewijsmateriaal. Ook
volgde er geen sanctie tegen het
openbaar ministerie dat had na
gelaten een voor de verdachten
ontlastende verklaring in het
dossier te voegen,
Een poging tot een tussenoplos
sing van U.'s raadsman C. Kor-
vinus werd eveneens resoluut
van de hand gewezen. Mr. Kor-
vinus had de wrakingskamer
willen laten ovexieggen met de
rechters om enkele beslissingen
te herovex*wegen. „Deze sugges
tie vindt geen steun in de wet.
Het is ook ongewenst dat ande
ren dan de zittingsx-echter zich
op enigerlei wijze inlaten met de
behandeling van de strafzaak",
aldus wrakingsx'echterM. Mast
boom. GPD
ROTTERDAM - Prostaatkan
ker lijkt steeds vaker voor te ko
men. In zes jaar tijd steeg het
aantal mannen bij wie deze
ziekte werd vastgesteld met 50
procent, van 4.200 in 1989 tot
6.300 in 1994. Dit blijkt uit cij
fers van de Nederlandse Kan
kerregistratie.
Deskundigen beraden zich over
de vraag of het zinvol en haal
baar is om een bevolkingson
derzoek voor prostaatkanker op
poten te zetten. In Rotterdam
loop t een proef die over enige ja
ren uitsluitsel moet geven over
de voor- en nadelen van zo'n on
derzoek. ANP
(Advertentie)
de afce<uaa&z<za4- «w getuid,
ew keeld
Kreukelmarkt 9 Goes 0113 23 28 36
Havenstr. 1b Temeuzen 0115 69 50 58
Oud-president van de Rekenkamer Kordes (r) met minister Zalm.
foto Koen Suyk/ANP
van onze redactie binnenland
DEN HAAG - De oud-president van de Alge
mene Rekenkamer hoopt eind januari zover te
zijn dat hij helderheid kan brengen in het
meest pijnlijke deel van de Liro-affaire. Het
gaat dan om de beschuldigingen dat ambtena
ren van het ministerie van Financiën zich in
1968 verrijkt hebben bij de verkoop van bezit-
tingen, die in de oorlog door nazi's zijn geroofd
van gedepoi-teerde joodse gezinnen.
Hij zei dit gisteren nadat hij de onderzoeksop
dracht van minister Zalm (Financiën) aan
vaard had. In eenlater stadium zal Kordes rap
porteren over het onderzoek naar de gang van
zaken rond de archieven, die gegevens bevat
ten over de eigenaren van de geroofde bezittin
gen.
Kordes laat zich bij zijn onderzoek ondersteu
nen door het accountantskantoor KPMG. In
eerste instantie gaat het om drie medewerkers,
maar als het onderzoek daar aanleiding toe
geeft kan dat aantal direct worden uitgebreid.
Dat hij eventuele getuigen niet kan dwingen
verklaringen onder ede af te leggen, exvaart
Kordes niet als een klemmend probleem.
Kordes sluit niet uit dat zijn onder-zoek zal lei
den tot strafrechtelijke vervolging, maar on-
derkent dat verjaring van de feiten daarbij een
rol kan spelen.
Het gaat in het onderzoek in eerste instantie
om beschuldigingen aan het adres van mede
werkers van het Agentschap/Waax'borgfonds
Rechtsherstel. Het agentschap had na de oor
log tot taak de claims van joodse burgers te be
handelen en te onderzoeken, De medewerkers
van het agentschap zouden voorwex-pen als sie
raden, hoxioges, vulpennen of huisraad voor
zichzelf van de bank gekocht hebben tegen een
prijs die ver onder de waarde lag. ANP
