Recreatie snakt naar ruimte
Zeeuw vaker naar
alternatieve genezer
dan rest Nederland
Kerstdennen boswachterij blijken in trek
Hulst omzeilt met
vestiging Belgen
bouwbeperkingen
Jorritsma wil toch
doorgaan met
verkoop buslijnen
Witte ballonnen tegen misbruik kinderen
Praathuisje
doelwit
vandalen
Gewonde bij
ongeval Rilland
zeeuwse almanak
Rapport geeft visie op toekomst toeristisch product Walcheren
PZC
zeeland
donderdag 11 december 1997
door Andries Molengraaf
VLISSINGEN - Zeeuwen
maken vaker gebruik van al
ternatieve genezers dan de
gemiddelde Nederlander.
Bovendien roken en drinken
ze minder. Dat blijkt uit de
Gezondheidsenquête van het
Centraal Bureau voor de Sta
tistiek (CBS), uitgevoerd in
alle GGD-regio's in Neder
land. De door het CBS onder
zochte periode bestrijkt de
jaren 1989-1995.
Het percentage Zeeuwen dat
in de onderzoeksperiode een
alternatieve genezer be-
zocht, is 7,2. Het landelijk ge
middelde ligt op 5,9. Volgens
het CBS is dat een 'signifi
cant'verschil. De GGD-regio
Kop van Noord-Holland
Scoort met tien procent het
hoogst. Als bij de consulten
aan. alternatieve genezers de
bezoeken: aan alternatieve
huisartsen worden meege
teld, ligt. Zeeland, ook boven
het landelijk gemiddelde
(16,2 om 14,9 procent). Die
percentages zijn voor het
CBS geen reden om van een
'significant' verschil te spre
ken. „Het is niet aan ons om
interpretaties van de cijfers
te geven, maar de regionale
verschillen zouden te maken
kunnen hebben met verschil
len in het aanbod van de
voorzieningen", zegt CBS-
onderzoekerH. Swinkels.
België
Epidemioloog J. Vrencken
van de GGD Zeeland spreekt
van een 'verrassende bevin
ding' en weet ook niet waar
om Zeeuwen vaker alterna
tief gaan. „Het is maar gis
sen, maar ik zou me kunnen
voorstellen dat mensen in
Zeeuws-Vlaanderen soms
gébruik maken van Belgi
sche gezondheidsvoorzie
ningen, Misschien dat de weg
naar een alternatieve gene
zer over de grens vaker ge
maakt wordt. Maar ik weet
niet hoe dat verzekerings
technisch in elkaar zou zit
ten."
Ook blijkt uit de Gezond
heidsenquête dat het percen
tage rokers en overmatige
drinkers in Zeeland aanmer
kelijk lager ligt dan het lan
delijk gemiddelde. Van de
Nederlandse bevolking
rookt 37 procent. Het percen
tage in Zeeland ligt .óp 33.
Het laagste scoort de GGD-
regio D elfland, met 311 pro
cent. Het percentage over
matige drinkers (zes glazen
of meer op tenminste een dag
in de week) ligt in Zeeland
eveneens 'significant lager'
dan het landelijk gemiddel
de. Moet 9,5 procent van de
Zeeuwen tot de categorie
overmatige drinkers gere
kend worden, landelijk ligt
dat percentage op 12,8. Het
-laagste-percentage overma
tige drinkers telt de regio
Zuid-Oost Utrecht. De
GGD-regio Helmond scoort
op zowel roken als drankge
bruik het slechtst, respectie
velijk 43,2 en 21,2 procent
Vrencken vindt het onder
zoek van het GBS 'waarde
vol', maar plaatst ook kant
tekeningen. Zo vraagt hij
zich af wat exact onder een
alternatieve genezer moet
worden verstaan. Ook blijkt
volgens Vrencken uit de cij
fers niet dat zaken als bevol
kingsopbouw, positie op de
maatschappelijke ladder en
'woonomgeving (stad of plat
teland) zijnmeegerekend.
„Zeeland is een vergrijsde
provincie, met ook een zeer
specifieke achtergrond wat
geloofsovertuiging betreft.
Ook dat heeft zijn invloed op
de gezondheid en op hoe
mensen met hun gezondheid
bezig zijn." Om echte con clu-
sies te trekken en gemeenten
in staat te stellen beleid te
maken, zijn specifiekere cij
fers nodig, aldus Vrencken.
Die cij fers komenmogelijk in
1998 beschikbaar, tenzij een
uitgebreid gezondheidson
derzoek in Zeeuws-Vlaande
ren niet doorgaat. „We heb
ben behoefte aan cijfers over
heel Zeeland, maar voorlo
pig ziet het er naar uit dat al
leen in Zeeuws-Vlaanderen
een groot onderzoek haal
baar is. Daar zijn ze het verst
gevorderd in het ambtelijk
overleg." Uiteindelijk moet
in heel Zeeland de gezond
heidssituatie in kaart wor
den gebracht, waarbij - an
ders dan in de CBS-enquête -
de regiospecifieke zaken als
vergrijzing, religieuze ach
tergrond, inkomen en woon
situatie aan de orde komen.
Het laatste grootschalige
Zeeuwse onderzoek vond in
1989 plaats.
Ruim veertig demonstranten namen gisteren deel aan de witte-ballonnenmars Actie Veilig Kind in Middelburg, foto Ruben Oreel
door Edith Ramakers
MIDDELBURG - Candy Milia voelde zich
in februari een eenzame roepende toen ze
de Actie Veilig Kind oprichtte, maar snel
werd haar protest door anderen opgepakt.
Woensdagmiddag, op de dag van de rech
ten van de mens, kon de actiegroep ruim
tienduizend handtekeningen tegen sek
suele mishandeling van kinderen en kin
derporno overhandigen aan officier van
justitie mr. D. Veurink, gedeputeerde AM.
Dek, N. Peterse van de Provinciale Raad
van Kerken en j. Lilipaly van de Tweede
Kamer.
De Middelburgse Loskade was gistermid
dag het startpunt van de witte-ballon-
nenmars Actie Veilig Kind. De manifesta
tie werd ondersteund door het Steunpunt
voorlichting kindermishandeling Zee
land en het Samenwerkingsverband Sek
sueel Geweld. Ruim veertig actievoer
ders, die onderweg folders uitdeelden,
volgden de stille trom „Ik had wel op
meer belangstelling gehoopt, maar de
boodschap komt zo tóch wel over. We heb
ben voor witte, ballonnen gekozen, na ai-
Belgisch voorbeeld rondom de affaire
Dutroux: We voelen ook mee met die
slachtoffertjes in België", zei oprichtster
Candy Milia.
De Actie Veilig, Kind wil een strengere
aanpak van hgk'bezit van kinderporno,
hogere straffen voor de daders van seksu-
ele mishandeling en opheffing van de ver
jaringstermijn om aangifte te doen van
seksueel misbruik. „Er is schrikbarend
veel kinderporno in omloop. Ik vind het
onbegrijpelijk dat volwassenen kinderen
seksueel- kunnen misbruiken. Daders
moeten beseffen dat een kind die pijn
nooit meer kwijtraakt", zei Milia.
De Middelburgse Mireille Russcher liep
uit pure betrokkenheid mee. Ze is het met
alle actiepunten van de Actie Veilig Kind
eens. „Dat er seksueel geweld ook dichtbij
ons gebeurt, moet meer onder de aandacht
komen. Dat is belangrijk voor de kinderen
die te maken hebben met misbruik. Zij lo
pen vaak veel te lang met een schuldcom
plex rond, alsof zij de aanstichters waren
van het misbruik. Ditis eenmaatschappe-
lijk problèem dat bespreekbaar gemaakt
moet worden."
Ploris Haverkort zou als het aan hem had
gelegen nog een kernpunt hebben toege
voegd. De jeugdige actievoerder ziet ook
in psychologische beïnvloeding een groot
.gevaar schuilgaan. „Dat ondei'deel is nog
moeilijker te grijpen. Als jongeren her
haaldelijk op agressieve toon door een ou
der persoon worden toegesproken, kun
nen ze helemaal in de knoop raken. Dat is
ook een vorm van seksuele intimidatie."
Zuiverheid
Voor de ingang van de Nieuwe Kerk wer
den de witte ballonnen opgelaten. „Wit
staat ook voor zuiverheid", zei Candy Mi
lia, die later in de kerk vol vuur een zelf ge
schreven lied Gebroken Kinderzielen
zong. De Zeeuwse band Ingeval van Noot
verzorgde het muzikale intermezzo.
Officier van justitie Veurink sprak even
als de andere sprekers zijn afschuw uit
over seksuele kindermishandeling. „In
duidelijk Nederlands wil ik hier zeggen:
Blijf met je poten van de kinderen af als
het om seksualiteit gaat. Het is echter niet
in de eerste plaats een probleem van de
politie ,of justitie. Eerder van de hele sa
menleving, waarbij een belangrijke rol is
weggelegd voor de zorginstellingen, on
derwij sgevenden, vertrouwenspersonen
en -artsen. Justitie loopt echter niet weg
voor haar verantwoordelijkheid. De laat
ste jaren is de strafbaarstelling in de wet
op dit gebied aanzienlijk toegenomen.
Justitie kan daar goed mee uit de voeten."
door Herre Steqenqa
WESTENSCHOUWEN - De kerstdennen uit de Boswachterij Wes-
terschouwen vonden woensdag gretig aftrek. Rond een uur of drie
waren er zo'n 55 verkocht bij het kantoortje van Staatsbosbeheer in
Westenschouwen. „En dat is meer dan we hadden gehoopt", zei ver
koopster Mattie van der Weele. Het is het derde achtereenvolgende
jaar dat Staatsbosbeheer dennen te koop aanbiedt.
Voor de duidelijkheid: het gaat niet om échte kex-stbomen, dat zijn
spai-ren. Die boomsoort is voller; dennen vertonen meer kale plek
ken. „Als je altijd een spar in huis hebt gehad, moet je zeker even
wennen aan een den", meent Van der Weele. De dennen zijn verwij
derd uit de brandsingels die de verschillende bosvakken van elkaar
scheiden. Ze hebben zich op een natuui-lijke wijze tussen de loofbo
men gezaaid, die een brandvertragende werking hebben. Staats
bosbeheer maakt dus van de nood een deugd door de bomen van de
hand te doen. Er volgen nog twee verkoopdagen: woensdag 17 en
zaterdag 20 december (elke dag van 9.30 tot 16.00 uur).
foto Pieter Honhoff
SINT-ANNALAND - Het
uitgaansleven in Sint-
Annalaxxd eist, behalve
van bijvoorbeeld auto
antennes (afbreken) en
bloembakken (verplaat
sen), tegenwoordig ook
zijn tol op hét Havenplein.
Van het pal in het uit
gaansgebied gelegen
praathuisje zijn het afge
lopen jaar al vijf keer rui
ten gesneuveld.
Dat gebeux-de telkens tij
dens weekeinden. Een op
lossing voor de pi-oblemen
is niet in zicht. Verplaat
sing is lastig en zeer duur,
omdat het huisje op een
betonnen fundering is ge
plaatst.
J. M. van de Houten, één
van de regelmatige ge
bruikers van het huisje, is
enigszins laconiek over de
vernielingen. „Het wordt
steeds snel gerepax-eex-d",
zegt hij, „maar Ixét is na
tuurlijk wel zónde van de
onkosten. En we hebben
last van de rommel. We
hebben vloerbedekking in
het huisje liggen. Daar
moeten we soms de splin
ters tussenuit vissen.Het
is volgens Van de Houten
maar de vraag of verr-
plaatsing van het huisje
een oplossing zou zijn. „Ex-
wordt wel eens gedacht
aan een plekje bij de Ha
ven. Dan hebben we een
mooi uitzicht. Maar het
nadeel is dat we dan veel
verder moeten lopen. En
daar kan de boel natuur
lijk ook worden ver
nield. "Eén keer liet een
vandaal een bescheiden
bijdrage achter om repa
ratie mogelijk te maken.
„Daar zat een briefje bij",
vertelt Van de Houten la
chend. „Het was van 'n
jongen die een ruitje had
ingetingeld om er met z'n
meisje te kunnen vrijen.
Hij had een briefje achter
gelaten waarop 'ie z'n ex
cuses aanbood."
doorConny van Gremberqhe
HULST - De gemeente Hulst
gaat voorlopig door met het
werven van nieuwe inwoners
over de greixs. Op die manier kan
Hulst namelijk de provinciale
woningcontingentering omzei
len. Nieuwe huizen van Belgen
vallen buiten de bouwbeper-
kende maatregelen die het pro
vinciebestuur de Oost-Zeeuws-
Vlaamse stad heeft opgelegd.
Hulst mag de komende jaren
slechts veertig nieuwbouwwo
ningen bouwen, terwijl de vraag
een veelvoud van dat aantal is.
Volgens burgemeester mr. dr. A
Kessen heeft de op Vlaanderen
gerichte wex-vingscampagne,
die Hulst vorig jaar begon, de
gemeente tot nu toe geen wind-
eiei'en gelegd. Kessen nodigde
vex-tegenwoox-digei's van ruim
dx-iehonderd bedrijven in het
Waasland en Antwerpen uit om
in Hulst de woonmogelijkheden
voor hun personeel te bekijken.
Ruim een kwart van de aange
schreven bedrijven ging op die
uitnodiging in. Doormiddel van
advertenties werd de particulie
re max-kt in de grensstreek be
werkt. Gevolg is dat het aantal
Belgische ingezetenen van
Hulst het voorbije jaar met ette
lijke tientallen is gestegen. In
totaal zijn er sinds apiil 175 Bel
gen als nieuwe inwoners van
Hulst ingeschreven. De groep
Belgen is beduidend groter dan
de groepen nieuwkomers uit an
dere gebieden of gemeenten.
De cainpagne heeft overigens
wat kwaad bloed gezet bij de
Vlaamse buurgemeenten Steke-
ne en Sint-Gillis-Waas. Kessen:
„De bestuurders van die ge
meenten wax-en ven-ast door on
ze actie en vonden dat zij tijdig
over onze aanpak geïnfonneerd
hadden moeten worden. We
hebben die kwestie uitgespro
ken, want eigenlijk hadden ze
gelijk. We komen als grensge
meenten vier maal per jaar bij
elkaar om allerhande ontwik
kelingen te bespreken en 'dit on
derwerp had - achteraf bezien -
een gespx-eksthema moeten
zijn."
Voorlopig gaat Hulst door met
de weiving over de grens. Het
voorbeeld heeft inmiddels na
volging geki-egen, want ook de
gemeente Sluis-Aai-denburg
maakte onlangs bekend in het
grensgebied nieuwe inwoners te
gaan werven. Volgens Kessen
wordt de noodzaak om actie te
ondernemen ingegeven door het
px-ovinciale woningbouwbeleid,
dat veel gemeenten de komende
jax-en fors beperkt op bouwge-
bied.
Groeigemeenten
„De afgelopen jaren wax-en
Hulst en Goes de enige grote
groeigemeenten in Zeeland.
Jaax-lijks werden er hier zo'n
honderd woningen gebouwd,
terwijl er van leegstand in de
huursector hoegenaamd geen
sprake was. Als er dan zo'n oe
kaze van de px-ovincie komt dat
het niet meer zo kan, dan valt
dat bitter tegen. Ik veiwacht
dan ook dat dit beleid niet over
eind gehouden kan worden. Je
kunt toch niet in een Europa
zonder grenzen, waai' verkeer
van goederen en personen vrij
moet zijn, mensen gaan verbie
den dat ze op sommige plaatsen
huizen bouwen. Dat gaat veel te
ver", vindt Kessen.
RILLAND-BATH - Een 24-jari-
ge bestuurder uit Culemborg is
woensdag gewond geraakt bij
een eenzijdig ongeval op de
rijksweg A58 ter hoogte van Ril
land.
Hij raakte de macht over het
stuur kwijt en botste tegen de
vangrail. De bestelbus van de
man werd geheel beschadigd en
de vangrail liep schade op over
een lengte van 100 meter-. De
chauffeur is met een ambulance
naar het Oosterscheldezieken-
huis gebracht.
door Lianne Sleutjes
DEN HAAG - Minister A Jor
ritsma (Verkeer en Waterstaat)
wil per 1 januari doorgaan met
de marktwerking in het open
baar vervoer, ook al ziet een Ka
mermeerderheid dat niet zitten
zonder een waterdichte wet.
Jorritsma denkt dat een zogehe
ten experimentartikel uit de
huidige wet personenvervoer
haar een juridische basis ople
vert. Uitgewerkt via een minis
teriële regeling voldoet dat arti
kel volgens haar tot de nieuwe
wet personenvervoer een feit is.
Alleen D66 en de WD steunen
haar hier in.
De Kamer wilde gisteren tij deus
een spoeddebat tekst en uitleg
van Jorritsma over de gevolgen
van een uitspraak van het Colle
ge van Bex-oep voor het bedrijfs
leven (CBb). Dat stelde onlangs
het Verenigd Stx-eekvervoer Ne-
dexiand in het gelijk die be
roepszaken had aangespannen
tegen de verkoop van buslijnen
in de twee px-oefgebieden Zee
land en Limburg,
Op Noord-Beveland heeft VSN-
dochter ZWN het busvexvoer in
handen weten te houden. Dat
heeft de ZWN Groep extra in
spanningen gekost maar die zal
geen schadeclaim indienen bij
het ministerie. Dat doet de VSN
wel in het Limburgse geval
waar VSN-dochter Hennes
haar concessie verloor aan het
Amerikaanse busbedrijf Van,-
com.
Jorritsma noemde gisteren geen
concrete bedragen maar zxj
denkt dat die VSN-claim rxiet al
te hoog zal zijn. Hermes heeft
immers het merendeel van de
bussen en het pex-soneel over
kunnen doen aan Vancom, aldus
de ministei". De bussen blijven
ondanks de uitspraak van het
College gewoon rijden in Zee
land en Limburg.
.Jox'i'itsma's voorgangster Maij-
Weggen gebruikte, toen in 1994
de nxaxktwerking op Noord-Be
veland en Limbuxg van start
ging, het experimentartikel uit
de wet personenvex-voer niet.
Dat diende volgens haar alleen
voor technische proeven, niet
voor marktwerking in het open
baar vervoer
Landsadvocaat
Maij-Weggen baseerde zich
daarbij onder meer op een ad
vies van de landsadvocaat, zei
haar opvolgster. Zij reageerde
hiermee op de opmerkingen van
CDA, PvdA, GroenLinks en SP
die opmerkten dat haar minis-
terie de laatste tijd wel erg vaak
door de rechter wordt terugge
floten. Het expeiimentax-tikeï
dat tot eind dit jaar geldt, be
grenst .een experiment tot drie,
jaar Dat vond men destijds te
kort, aldus Jorritsma. Daarom
wil zij het aanpassen en onbe
grensd maken.
In zijn uitspraak over de veiv
koop van de Bevelandse en Lim
burgse buslijnen vi-aagt het
College zich af waarom het ex-
periment-aitikéi niet is toege
past. Jorritsma trekt hïei-uit de
conclusie dat zij juridisch sterk
staat als zij het wel gebruikt bij
verdere proeven in Groningen
en Drenthe. Die willen binnen
kort alvast beginnen met
marktwerking, vooruitlopend
op definitieve wetgeving.
Volgens Jorritsma leert de Lim
burgse ervaring dat marktwer
king goed uitpakt voor de bus
klanten en het pex-soneel. Er zijn
bij Vancom meer mensen aan
het werk, aldus de ministei-.
Op Noord-Beveland, dat een
kleiner proefgebied is, is het
aantal reizigers echter gedaald.-
Sinterklaas is al enkele da
gen vertrokken, maar blijkt
nog vers i7i het geheugen te
liggen bij veel kinderen.
Collin uit Terneuzen, nét zes
geworden, heeft er dagen
lang over lopen dubben. Over
hoe dat nou toch kón, met die
sinterklaas.
Want, zo vertelde hij zijn
oma, de sint zag er toch echt
veel jonger uit dan vorig jaar.
Oma kwam met de oplossing:
„Sint gebruikt vast van die
dure anti-rimpelcrème, joh!"
Nou oma, dan moest jij dat
ook maar eens gaan doen!"
door Jacques Cats
VLISSINGEN-De Walcherse
verblijfsrecreatiesector heeft 60
hectare aan ruimte nodig om op
langere termijn te kunnen vol
doen aan de toenemende wen
sen van de veeleisende consu
ment. Voorts moeten er nieuwe
criteria komen voor de vestiging
van minicampings. Aan de kust
is geen ruimte meer voor uit
breiding van het kleinschalig
kamperen.
Dit zijn de voornaamste uit
komsten van een rapportage
waaxin nader wordt aangege
ven welke kant het op moet met
het toeristisch product Walche
ren. De vereniging voor recrea-
tieondexTnemex-s (Recron) en de
vereniging van minicamping-
houders (VEKABO) namen het
voortouw voor de ontwikkeling
van de toekomstvisie. Het rap-
pox-t wordt volgende week dins
dag, 's, avonds om 19.30 uur
gepresenteerd in De Parel in
Domburg.
Het ruimtebeslag komt voort uit
het streven naar kwaliteitsver
betering en het treffen van com
fortabele voorzieningen. Niet
inspelen op de eisen van de
markt leidt volgens de onderne-
mex-s onherroepelijk tot een
vei-slechteiing van de concur
rentiepositie. De helft van de
gevraagde ruimte zou, aldus de
rappoxtage, al binnen vijf tot ze
ven jaar beschikbaar moeten
zijn.
Koppeling
De toekomstvisie pleit voor het
loslaten van de koppeling van
het kleinschalig kamperen aan
de agrarische bedrijfsvoering.
Daarnaast wordt aangedrongen
op een beleid van zonering en
quotering. Concreet komt het er
op neer dat in de kuststrook van
Walchei-en geen ruimte is meer
voor nóg meer minicampings. In
het middengebied wordt de ves
tiging van maximaal 10 extra
minicampings toelaatbaar ge
acht.
Het al dan niet loslaten van de
koppeling van het kleinschalig
kamperen met het boerenbe-
i-oep is in Zeeland een omstre
den kwestie. Een aantal ge
meenten is voor handhaving
van die koppeling, omdat die
zou bijdragen aan het behoud
van het landschap. Vekabo-
voorzitter Piet Lampert heeft er
in het recente verleden geen ge
heim van gemaald; voorstander-
te zijn van het volgen van de
nieuwe Wet op de Openluchtre
creatie waar wordt gesteld dat
het bieden van kampeermoge-
lijkheden niet meer alleen aan
de boer is voorbehouden. „Je
krijgt anders onherroepelijk
problemen met boeren die stop
pen en hun minicamping willen
aanhouden of verkopen."
De mede aan de hand van inter
views door het bureau ZKA
Markt en Beleid in Breda ont
wikkelde toekomstvisie kwam
tot stand oncler begeleiding en
met financiële steun van de pro
vincies en de Walcherse ge
meenten. Ook de Kamer van
Koophandel en het bankwezen
zijn bij het project betrokken.
De initiatiefnemers willen met
hun rapportage bouwstenen
aandragen voor het uit te stip
pelen beleid van provincie en
gemeenten op toexistisch/x-ecre-
atief en planologisch gebied.
Het gezamenlijke Walcherse
initiatief van Recron (33 cam
pings) en Vekabo (162 mini
campings) voor het ontwikke
len van een toekomstvisie wordt
in eigen kring als uniek om
schreven. Landurig was er spra-
ke van een vijandige sfeer,
waarbij de Recron de kampeer-
boeren verweet klanten af te
pikken. Inmiddels is er op be
stuurlijk niveau het besef ge
groeid dat beide organisaties
uiteindelijk dezelfde belangen
hebben. In collegiale kring
wordt de vrijage met ax-gusogen
bekeken. „Bij de achterban
moet het ver-trouwen nog groei
en", zo stelt Joke de Witte, voor
zitter van Recron-Walcheren.
