Superplat scherm komt eraan
PZC wetenschap en techniek zaterdag 22 november 1997 41
@penst@@rtjes
Allerhande
cd-rom '97
Plasmatelevisie
geeft superbe
beeldkwaliteit
puzzel
postzegels
Schoen zetten
op Internet
Een schoen zetten op In
ternet: dit jaar is het
voor het eerst mogelijk
dankzij een initiatief van
het Nationaal Fonds Kin
derhulp. Iedereen kan mee
doen aan deze interactieve
primeur. Sinterklaas vult el
ke gezette schoen daadwer
kelijk met een (virtueel) ca
deautje.
Sinterklaas bevindt zich nu
dus ook op de digitale snel
weg. Hij is te bereiken via
www.kinderhulp.nl., de In
ternetsite van Kinderhulp.
Dit fonds is al bijna veertig
jaar actief met het werven
van gelden om het geluk van
kinderen in de jeugdhulp
verlening een handje te hel
pen. De nauwe band die
Kinderhulp en Sinterklaas
door him werkzaamheden
hebben, was aanleiding
voor de wereldprimeur. De
goedheiligman heeft be
loofd om ook op Internet
geen schoen over te slaan.
Breinkrakers
van Pajitnov
Tetris is waarschijnlijk
het meesi bekende, hel
meest geplagieerde en het
meest gespeelde computer
spel ooit. De maker is de Rus
Alexei Pajitnov, die het be
dacht toen de Koude Oorlog
nog woedde. Hij schijnt,
naar verluidt, bijna geen
cent aan zijn even simpele
als grandioze gedachten-
kronkel te hebben verdiend,
anderen des te meer.
Microsoft heeft Pajitnov een
tweede kans gegeven bij de
ontwikkeling van haar En
tertainment Pack (of Puzzle
Collection). Dat bestaat uit
tien spelletjes, of beter ge
zegd: breinkrakers, allen
door hem bedacht en ont
worpen. Het zijn ingenieuze
spelletjes van betrekkelijk
eenvoudige aard, kennelijk
bedoeld als 'tussendoortjes',
hoewel ze wel degelijk snel
denk- en reageerwerk verei
sen.
In het spelletje Fringer bij
voorbeeld moet je de knopen
in draden ontwarren en in
Finty Flush knikkers op de
juiste plaats in vakjes plaat
sen, waarbij de tijd genade
loos doortikt. Entertain
ment Pack is zeker niet be
stemd voor hen die bij wis
kunde nooit hoger scoorden
dan een 5.
Albert Heijn heeft, na het
succes van vorig jaar,
opnieuw een cd-rom uitge
bracht met zo'n 350 recep
ten uit het klantentijd
schrift Allerhande. Die zijn
vooral bedoeld voor het
kerstdiner, waar veel men
sen zo langzamerhand weer
over nadenken. Het digitale
kookboek is dit jaar uitge
breid met een wijnkaart.
Met een enkele muisklik kan
een suggestie worden opge
vraagd voor een wijn, die
past bij het gekozen menu.
Het programma is ook ge
schikt voor de samenstelling
van een persoonlijk kook
boek, door een eigen selectie
van de recepten te maken.
De cd-rom, die draait op el
ke Windows-pc en op de Ap
ple Macintosh, is in de AH-
winkelte koop voor 34,90,
Heel lang was het science
fiction. Zelfs bij de
officiële introductie van het
superplatte beeldscherm
vorig jaar lieten
elektronicafabrikanten
doorschemeren dat deze
nieuwe televisietechniek nog
altijd een beeje toekomst was.
Nu moet het er volgend jaar
dan toch van komen.
Halverwege 1998 is de hooguit
11 centimeter dikke
plasmatelevisie volop
verkrijgbaar. Er hangt wel een
prijskaartje aan van zo'n
18.000 tot 20.000 gulden.
Naar vei*wachting zullen eerst
ondernemingen toehappen
om het apparaat te gebruiken bij
presentaties.
Daarnaast is er een kleine consu
mentenmarkt die niet schrikt van
bedragen waarvan ook een rede
lijke auto valt aan te schaffen. De
gemiddelde consument zal nog
wel even nadenken alvorens zich
zo'n wandtelevisie aan te schaf
fen.
Bij gewone beeldbuizen is er een
onontkoombare verhouding tus
sen breedte en diepte. Als de afme
tingen de 100 centimeter in diago
naal overschrijden, wordt de buis
te diep en te zwaar voor gemiddeld
huiskamergebruik.
De ontwikkeling van het platte
LCD-scherm leek een oplossing te
bieden. Elk beeldpuntje wordt
apart aangestuurd. De schermen
voldoen uitstekend bij laptop
computers. Bij grotere afmeting
treden er bij de productie te veel
fouten op, waardoor het meren
deel van de schermen moet wor
den afgekeurd. Het kleine aantal
overgebleven lcd-schermen heeft
dan een te hoge kostprijs.
Beter lukt het met de zogenoemde
LCD-projectietelevisie, die daar
door echter weer enkele tientallen
centimeters dik wordt. Daar
wordt met invallend daglicht of
met een sterke lamp het beeld op
het lcd-scherm geprojecteerd.
Glasplaten
Bij de zogenoemde plasmascher
men bevindt zich tussen twee
glasplaten in honderden cellen
een speciaal gas, dat telkens een
ultraviolet lichtflits afgeeft. Die
flits wordt door rood, groen of
blauw reflecterend fosfor in zicht
baar licht omgezet. Met deze tech.-
niek is het mogelijk heel platte
beeldschermen te maken van zeer
grote afmetingen. De toestellen
die binnenkort op de markt komen
hebben alle een beelddiagonaal
van 106 of 107 centimeter.
Philips heeft inmiddels de pro
ductie-eenheid in de fabriek in
België paraat. Voorlopig maakt de
onderneming de platbeeldtelevi-
sies slechts op bestelling. De ver
wachting is wel dat er rond de
eeuwwisseling 1 miljoen appara
ten zijn verkocht.
Het net van Philips gescheiden
Grundig ziet eveneens slechts be
stellingen voor relatief beschei
den aantallen. Loewe Opta ver
wacht daarentegen al gelijk flinke
aantallen te kunnen verkopen.
Matsushita, het bedrijf dat beter
bekend is onder de merknaam
Panasonic, denkt volgend jaar al
leen al in Japan vijfduizend toe
stellen af te zetten. De Europese
introductie van de Panasonic
plasmatron, die in Duitsland be
gint, volgt pas in de zomer van
1998.
Alleen Sony houdt zich op de vlak
te, Deze onderneming, die onlangs
verschillende vrij platte LCD-
pro jectietelevisies in de markt
zette, ziet pas over enkele jaren
wat in de plasmatelevisie. „Het
aparaat geeft hele gave beelden.
Maar de kostprijs is nog veel te
hoog voor de consumentenmarkt.
Het is een apparaat voor de toe
komst," aldus Sony op de Interna
tionale Funkausstellung in Ber
lijn.
Hoewel Philips en Grundig beide
vorig jaar de wereldprimeur
claimden van hun platte televisie,
komt de eer eigenlijk toe aan Mat
sushita. Deze onderneming kwam
in 1995 als eerstemet een prototy
pe naar buiten.
Overigens moet elke fabriek de eer
met anderen delen. Geen enkele
onderneming is meer in staat der
gelijke hoogstaande technieken
geheel zelf te ontwikkelen. Philips
en Grundig werkten met een Ja
panse beeldbuisfabrikant samen
voor de ontwikkeling van hun
'Planatron'. Zo hadden de andere
concerns ook hun samenwer
kingsverbanden.
Gelikt
De prototypes die onlangs op de
Funkauststellung te bewonderen
waren, zien er allemaal even gelikt
uit. Maar dat de set uit iets meer
bestaat dan het platte scherm al
leen, wordt wat verdoezeld. Er
hoort behalve twee of meer luid
sprekers ook nog een doos van
kloek formaat bijwaarin het ont
vangstgedeelte, de software en de
stroomvoorziening zit.
Dekastenzijn evenwel al weer een
stuk kleiner dan vorig jaar bij de
presentatie. Alleen Loewe Opta
claimt dat alle techniek inclusief
de boxen in de platte kast zijn
weggewerkt.
De beeldkwaliteit van de scher
men is superb. Geen flikkering,
gestoken scherp, schitterende
kleuren en een vrijwel vlakke
kijkhoek. Natuurlijk gechikt voor
ontvangst van breedbeeld en de
andere uitzendstandaarden. Maar
het blijft kostbaar.
Sharp biedt de verwende kijker
daarvoor een oplossing met zijn
superplatte beeldscherm volgens
de PALC-techniek (Plasma
Adressed Liquid Crystal).
Plasmacellen
Sharp is de marktleider op het ge
bied van lcd-schermen en besteedt
jaarlijks miljoenen aan onderzoek
en ontwikkeling. De PALC-tech
niek is een combinatie van het ei
gen lcd-scherm met de
plasmatechniek van Sony en de
buistechniek van Philips. Het
beeld is opgebouwd uit losse kris
tallen.
Plasmacellen, zoals ook gebruikt
bij de platte televisie van Sony,
schakelen de kristallen aan. Op
deze manier wist Sharp tegen-re
delij ke kosten een plat en groot
(106 centimeter diagonaal) beeld
scherm te maken.
Dankzij de inbreng van Philips-
technielien is het stroomverbruik
relatief laag. Het systeem heeft
één groot nadeel. Als je ook maar
even tè schuin voor het toestel zit,
lijkt het alsof je naar een negatief
kijkt. Nog een stap verder en het
beeld verdwijnt. Maar het appa
raat is tenminste betaalbaar.
Arnoud Comelissen
De vrij platte Sony LCD-projectietelevisie. Deze onderneming ziet pas over enkele jaren wat in de plasmate
levisie.
Superplat tv-scherm van Philips met bioscoopgeluid.
1 2 3 4 5 6 7
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Stuur uw oplossing uitsluitend op een
briefkaart naar onze puzzelredactie.
Uw briefkaart moet uiterlijk woens
dagmorgen in ons bezit zijn op het vol
gende adres:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 ALVLISSINGEN
Vermeldt uw naam, adres en woon
plaats. De PZC stelt de volgende prij
zen beschikbaar: eerste prijs een VVV-
bon van 50. Tweede, derde en vierde
prijs een VVV-bon van 25. De oplos
sing en de namen van de prijswin
naars vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije
Tijd' van volgende week.
8 9 10 11 12 13 14 15
Horizontaal
1Gebarentaal, secondant; 2. meema
ken, vlaktemaat, rondedans; 3. rustte
ken, tas, luister;4. molentrechter, jam;
5. rivier in Spanje, salaris, bevel,
schrijflijn; 6. veeleer, wintersport,
aardhoogte; 7. vrouw, tuinhuisje, go
din van de vrede; 8. land in Europa,
god van de liefde, bosgod; 9. interval,
sinds, voetgewricht; 10. kerkelijk
zangstuk, honingbij, voedingsmiddel,
tijding; 11. buitenrand, sierheester,
slotwoord; 12. bars, kampprivaat, toe
spraak; 13. golfterm, jagersroep, grote
watervlakte, dwingeland; 14. enkel
voudige stof, stad in Duitsland, zee
wier; 15. vlaskam, kompasstreek, ver
zekeringsgeld.
Verticaal
1. Groente, opgewekt; 2. afkeer, leid
sel, gekheid; 3. troefkaart, sierlijk, list;
4. vervoermiddel, wisselborgtocht,
aanvankelijk, persoonlijk vnw.; 5.
armholte, brief, mager; 6. insekt, vo
gelnaam, loofboom, rivier in Italië; 7.
hoofd van een moskee, rund, elk, voet
balpool; 8. klap, wijnmaat, Arabische
titel, telwoord; 9. werkkracht, vreem
de munt, eerste melk; 10. bordspel,
priem, deel van de voet, loofboom; 11.
aanstoot, vordering, tafelgast; 12.
deel van het oor, stremsel, vrouw van
Aegir, zeemacht; 13. Europese hoofd
stad, deel van een huis, voor de mid
dag; 14. identiek, ontkenning, muziek
noot, schilder; 15. reeks, aalvork,
tijdelijk gebruiken, persoonlijk vnw.
Oplossing
Het sleutelwoord van de woordzoeker
van vorige week is: handgranaat. De
VVV-bon van 50 gaat naar: A. Quin-
ten, Grevelingenstraat 10, Lewedorp.
De VVV-bonnen van 25 gaan naar: R.
v.d. Voorde, Zuidwal 11, Oostburg;
C.A. Mes, M.D. de Grootstraat 40,
Goes en Wim v.d. Wielen, Dorpsweg
14, Bruinisse. De prijzen zullen bin
nenkort worden toegezonden.
Het is weer de tijd van de kerst
zegels. Verzamelaars van de
ze zegels en zegels met christelijke
motieven kunnen dan ook weer
volop aan de slag. Vooral ook om
dat er nauwelijks nog een land is te
vinden dat niet met Kerst-,
Weihnachten-, Christmas-. Nata
le-, Navidad-, of Jul-zegels komt.
Daarom zullen in deze rubriek en
in enkele volgende de kerstemis
sies de boventoon voeren.
BELGIE noemt zijn kerstuitgif
te altij d Kerstmis Nieuwj aar. De
zegel (15 frank) verscheen 27 ok
tober en toont het schilderij
Sneeuwlandschap met kerk van
Pierre Grahame (1938-1996).
DUITSLAND heeft zijn jaarlijk
se serie Weihnachten op 6 novem
ber uitgegeven, samen met vier
andere bijzondere zegels waarop
we in een volgende rubriek terug
komen. Het zijn twee fraai gete
kende zegels met bijslag: 110 50
pf., Jezus in de kribbe en 100 50
pfDe Drie Koningen.
FINLAND gaf 31 oktober drie
kerstzegels uit: 2,00 Fm., winter
landschap, 2,80 Fm., een kroon
luchter met kaarsen en 3,20 Fm.,
een kerk.
GROOT-BRITTANNIE'S kerst
zegels staan in het teken van het
150-jarig bestaan van de Christ
mas Cracker. De oorsprong van de
cracker, een bonbon verpakt in
een aan de uiteinden gedraaid pa
piertje, ligt in Frankrijk. Een jon
ge Britse kleermaker, genaamd
Tom Smith, adopteerde deze ge
woonte uit 1847, maar hij gingwel
een stapj e verder. Hij stopte er niet
alleen een kleine wens bij in, maar
zorgde er ook voor dat als je de
cracker opentrok er glinsterende
snippertjes uitsprongen. Smith
had zich daarbij laten inspireren
door een smeulend houtblok waar
de vonken afsprongen. De Britse
kerstserie bestaat uit vijf zegels
(2nd, 1st, 3lp, 43p en 63 op) en op
alle zegels heeft de kerstman (als
mannetje van de maan, kijkend
door een gat in papier, op een reu-
zencracker, op een sneeuwbal en
op het dak bij een schoorsteen) een
cracker in zijn handen. De 2nd-
(20 x) en de lst-zegels (10 x) zitten
ook in boekjes.
GUERNSEY heeft van zijn
kerstzegels een berenaangelegen
heid gemaakt. Op zes losse zegels
(deze keer dus geen velletje) die 6
november verschenen staan beren
(15p. in de keuken, 25p. onder de
kerstboom, 26p. aan het voorle
zen, 37p. als kerstman, 43p. pakjes
uitpakken, 63p. aan tafel).
EILAND MAN bracht 3 novem
ber drie op fresco's lijkende kerst
zegels in roulatie. Twee staande
zegels (28.45x42.58) van20p (her
der met engel) en 24p (koning en
engel) en een grootformaatzegel
van 63p met de Heilige Familie.
NEDERLAND heeft deze keer
voor zijn decemberzegels een ont
werpwedstrijd uitgeschreven. Vo
rig jaar augustus gaf PTT Post aan
twaalf jonge ontwerpers die stu
deren aan het Sandberg Instituut
in Amsterdam de opdracht een
ontwerpvoorstel voor de decem
berzegels 1997 te maken. Na di
verse besprekingen werden ten
slotte 25 ontwerpen voorgelegd
aan de afdeling Kunst en vormge
ving van de KPN. Vier ontwerpen
werden vervolgens aangewezen
om verder uit te werken. Het werk
van de Duitse Julia Kaiser 1970)
prijkt nu op de decemberzegels die
25 november verschijnen. De 55
c.-zegels (zelfklevend) zitten in
een velletje (20 stuks) en laten
twee op elkaar staande hoofden
zien, die elkaar iets overlappen
met in de overlapping een hartje of
een sterretje. De tekeningen op al
le zegels zijn dezelfde, maar qua
kleur zijn er zes verschillende ze
gels: een rode (3 x), een blauwe (4
x), een groene (3 x), een gele (3 x),
een lichtgroene (4 x) en een oranje
(3x).
NOORWEGEN geeft zijn kerst
zegel (2 x 3,70 la-.) op 26 november
uit. Het zijn de eerste zelfklevende
zegels in de Noorse postgeschiede
nis en voor het eerst ook is een
Noorse emissie buiten de lands
grenzen gedrukt en wel bij Joh.
Enschede in Haarlem. De zegels
zitten in boekjes (8 stuks, oplage
1,7 miljoen) en laten oude kalen
derblaadjes zien.
ZWEDEN presenteerde 20 no
vember zijn kerstzegels. Deze keer
twee edities: één voor binnenlands
en één voor internationaal ge
bruik. De God Jul-zegels voor bin
nenlands gebruik (zonder waai'de)
zijn opgehangen aan de Zweedse
speculaastraditie tdie uit de. mid
deleeuwen stamt. De zegels zitten
op rolletjes (motief: hartjes; prijs
3,50 kr.) en in een boekje (tien
stuks, varkentjes en vrouwtjes;
prijs 35 kr.). De kerstzegels (6 kr.)
voor buitenlands gebruik zitten in
boekjes (tien stuks met een tab
waarop Prioritaire I: a-klassbrev,
prijs 60 kr.). Afgebeeld worden en
gelen die normaal boven het hoog
altaar prijken van het midden-
Zweedse plaatsje Litslena.
Hero Wit
