Apaches dwingen respect af
Oefenen met de beste
gevechtshelikopter
in deze bijlage
reportage
zaterdag 22 november 1997
Fabrikant: McDonnell Douglas
Snelheid: continu 245 km/u
maximaal 290 km/u
Gewicht: leeg 5571 kg
maximaal 7755 kg
Vliegbereik: ca. 380 km of 2 uur
en 50 minuten
Hoogte: maximaal 5000 meter
Bewapening: m Hellfire anti-tankraket
(maximaal 16 stuks)
N.B.: niet alle stinger lucht-luchtraket
(maximaal 4 stuks)
9 hnevpp'ih^rt ongeleide raketten
worden (maximaal 76 stuks)
meegenomen. 30 mm-kanon
(max. 1200 patronen)
Zonder dat we er veel van merken, scheren er al een tijdje Apaches
over ons land. Zwarte monsters met een onvoorstelbare
vuurkracht. Voor het eerst liet de Koninklijke Luchtmacht toe dat
werd meegevlogen in 's werelds meest geavanceerde
gevechtshelikopter. Een verslag uit de cockpit van de AH-64 Apache.
HELLFIRE-RAKET
Gewicht: ca. 45 kg
geleide-systeem
fotografie René
1990 met de eerste Amerikaanse Apache
eenheid naar de Golf gestuurd. Het was
dat Nederland zo vroeg nog geen toestem
ming had gegeven, anders had ook hij een
ï-72-tank op zijn conto kunnen schrijven.
„Onze Nederlandse Apache-vliegers zijn
opgeleid in Fort Rucker, Alabama en
daarna in Fort Hood, een immens com
plex in Texas waar 43.000 militairen zit
ten", zegt Gerdsen. „Daar is werkelijk al
les voor een perfecte opleiding aanwezig
en waarom zouden wij dan opnieuw het
wiel willen uitvinden? De meesten kwa
men als volkomen 'leken' in Amerika aan
en je zag de Amerikanen denken 'als dat
maar goed gaat'. Maar onze eenheid
slaagde >vel als één van de beste uit de ge
schiedenis van Fort Hood. Van de tien
Hellfires die we in Texas afvuurden, raak
ten er tien hun doel. De opleiding zit er nu
op en sinds september zijn we operatio
neel inzetbaar".
Dolblij
Pablo van de Ven was één van de Neder
landse vliegers die de Amerikanen ver
steld deden staan. Hij begeleidt ons voor
dat de aanvalsactie op de Friezen kan
beginnen over de basis naar de genees
kundige dienst voor de keuring. Stel je
voor dat een persmuskiet in een Apache
een of andere aanval krijgt. 'OK', luidt het
vonnis. 'Een goede vlucht'.
Als we onze vliegerspakken hebben aan
getrokken en op weg gaan naar het squa
drongebouw voor een spoedcursus op de
simulator, zegt de 26-jarige luitenant: „Ik
ben echt met mijn neus in de boter geval
len. Ik ben echt niet zo lang, maar mijn
ruggengraat is wel twee centimeter te
lang voor een T-37 trainingstoestel. En
dus werd ik afgekeurd voor de F-16. Na
een paar jaar gevlogen te hebben op de
Alouette, kon ik naar de Apache. En daar
ben ik dolblij om. Nu wil ik niet eens meer
naar de F-l 6 's.Hij zit nu nog achterin de
Apache als vlieger, maar hoopt over enige
tijd de grote overstap te kunnen maken
naar de 'frontseat'. Daar zit immers de
boordcommandant en schutter.
,Snel erin, snel eruit"is het credo voor de
missie van vandaag. „We vallen 's mid
dags aan en dat verwacht de tegenstander
niet. Het gaat om de verrassing. De 'vijan
delijke' artillerie staat gericht op het
zuidwesten en we vallen ze dan ook in de
rug aan", zegt kapitein Onno Eichels-
heim. Hij is de missieleider van vandaag
en geeft de laatste briefing. Stafkaarten
op de muur. In plaats van het traditionele
Groenland of Roodland, zijn nu de Frie
zen eens de tegenstander. Het is maar een
oefenscehario, stelt majoor Gerdsen ons
gerust.
Op het beton draaien de Apaches warm en
worden de laatste controles uitgevoerd.
Helm op, riemen vast, handschoenen aan
en duim omhoog. Majoor Gerdsen laat het
boordkanon meedraaien met zijn hoofd.
De missie kan beginnen. De Apache taxiet
langzaam weg en met de neus naar bene
den duwt majoor Wido Gerdsen de ruim
zeven ton zware oorlogsmachine de lucht
in. Hadden de Friezen zichmaarnooit on
afhankelijk verklaard.
„Een fucking-goed apparaat hè?", con
stateert squadroncommandant luite
nant-kolonel Theo t.en Haaf bij terug
komst droog. „Tijdens jullie missie werd
trouwens meteen gebeld dat er een paar
paarden op hol waren geslagen toen jullie
overkwamen. We hebben toen meteen de
route veranderd. Kijk, het is onzin om te
zeggen dat we met de Apaches nooit voor
overlast zullen zorgen. Het zijn nu een
maal zware helikopters, maar we houden
altijd rekening met onze omgeving. Van
avond ga ik bijvoorbeeld met drie Apa
ches op verkenning in Noord-Limburg.
Toen we de route nog eens goed doorna
men, bleek dat we toch wel heel dicht in de
buurt van een gevangenis zouden komen.
Gezien de recente problemen met heli
kopters bij gevangenissen besloten we de
route te verleggen
Marlijn Delaere
Helikopter kan onzichtbare doelen aanvallen. Lasergeleide Helllire-
raket zoekt zelf weg naar tanks nadat deze zijn 'aangestraald' me!
een laser door tweede helikopter en/of grondtroepen.
We jagen in formatie over weilanden,
kanalen, snelwegen en nieuwbouw
naar 'opstandige Friezen' die volgens het
oefeningsscenario ergens in het noorden
van de Veluwe hun artillerie en tanks heb
ben opgesteld. We moeten opschieten. De
Friezen hebben inmiddels steun gekregen
van de Groningers en Drenten en staan op
het punt door te breken naar Utrecht. On
ze Apaches moeten hun strategische re
serve de genadeklap toebrengen.
Het zicht is voortreffelijk vandaag, wat
overigens een tactisch nadeel is want een
Apache wil niet worden gezien. Sluipen
en verrassen, daar gaat het om. Maar de
zon staat gelukkig in onze rug en op vele
kilometers afstand heeft geen Fries ons in
de gaten. Totdat een van onze Hellfire-ra-
ketten inslaat in zijn T-72-tank natuur
lijk, maar dan is het al te laat.
De drie Apache-gevechtshelikopters van
de Redskins praten niet met elkaar. We oe
fenen immers een 'deep strike'-missie en
dan wil je niet gepeild worden door de vij
and. Ter hoogte van het schietterrein De
Harskamp razen we over de 'eigen troe
pen' en zakken zo laag mogelijk om niet
ontdekt te worden door de vijandelijke
radar. Het lijkt wel alsof onze Apache aan
de herfstige boomtoppen is vastgeplakt.
„Wat een prachtig land toch hè", kraakt
het vrolijk door de intercom van het toe
stel. En dat terwijl we met het zweet op
T uitenant Gea van Meurs is 2 7 en
J_Jéén van de twee vrouwelijke
Apache-vliegers bij het squadron.
Vandaag vliegt ze niet mee, want ze
heeft dienst in de 'OPS-room', het
commando- en communicatiecen
trum van het 301 squadron. „De
Alouette waarop ik vloog zou ver
dwijnen, en op een enquête-formu
lier mocht ik invullen wat ik wilde.
Voor mij was er maar één kandi
daat: de Apache. Dat wilde ik. Tsja,
waarom de Apache? Het is de uitda
ging. Een Apache vliegen is com
pleetanders dan het vliegen van een
transportheli. En de vrijheid overal
te kunpen landen waar je wilt. Je
hebt geen vliegveld nodig."
Had Nederland 's werelds eerste
operationele vrouwelijke Fr 16 vlie
ger, ook in helikopterland loopt de
luchtmacht voorop. Amerika, met
zijn achthonderd Apaches, heeft
slechts enkele Apache-vliegers van
het vrouwelijk geslacht. Gea van
Meurs vindt het overigens helemaal
niet bijzonder dat ze als vrouw in
een Apache vliegt. „Voor mij is er
geen pikorde", zegt ze. „We zijn al
lemaal vliegers."
het voorhoofd de TADS-doelaanwijzer
bestuderen en het diepste wezen van de
FLIR-infraroodsensor proberen te door
gronden.
Terwijl de AH-64 Apache van kapitein
Peter Grijspaardt voor de boomtoppen
naar links afzwaait om vanaf een be
schutte positie de vijandelijke artillerie
uit te schakelen, draaien wij en het toestel
van kapitein Onno Eichelsheim naar
rechts. De opdracht is simpel: van de 35
vijandelijke tanks moeten wij minstens
de helft uitschakelen. Majoor-vlieger Wi
do Gerdsen manoeuvreert onze Apache
behendig tegen de bosrand. Beneden ons
staren 'verbijsterde wandelaars de ver
vaarlijke heli aan. Je beleeft nog eens wat
in de bossen rond'Epe. We zijn op 'battle
position' en klaar om de vijandelijke
tanks op het oefenterrein van de Olde-
broeksche Heide onder vuur te nemen.
Kudde bizons
De Apache schiet omhoog en we kijken uit
over het gebied waar de vijandelijke
tanks zich als een kudde niets vermoeden
de bizons ophouden. „Nu is het aan jou",
zegt majoor Gerdsen over de intercom. In
het achteruitkijkspiegeltje glinstert zijn
zwarte helm. Wat met het blote oog niet te
zien is, moet ik in de 'frontseat' van de
Apache op mijn computerschermpje to
veren. Ik zet de infraroodkijker aan en
kijk in een groene beeldbuis kilometers
ver weg. Gerdsen houdt de Apache stil zo
dat ik de camera's in de neus van de heli
kopter kan laten zoeken naar de vijande
lijke tanks. Opeens ontwaren we op zo'n
zes kilometer afstand witte stippen. De
stukken staal stralen zoveel warmte uit
dat de infraroodkijker ze ontdekt.
„Het is net alsof er een video-opname uit
de Golfoorlog wordt afgespeeld, vind je
niet?", klinkt hét over de intercom. Ik zet
de FLIR-infraroodkijker op daglicht-tv,
pak de joystick en zoem de tv-camera (of
ficieel TADS, target acquisition/designa
tion sight) in op de tank. Nu gewoon even
het vierkantje op de reeds vele malen
doorzeefde tank Toeken' en weg is de Hel-
lfire-raketVandaag hebben we de Hellfi
res weliswaar thuis gelaten, maar bij een
echte lancering gaat deze raket (waarvan
de Apache er zestien kan meevoeren) in
het spoor van een door de Apache verzon
den laserstraal op zijn doel af. Geen ont
komen aan.
Als wij het wapentuig van de Friezen niet
hebben vernietigd, dan hebben de twee
andere Apaches dat toch zeker gedaan.
Video-opnames moeten dat bij de 'de-
briefing' uitwijzen.
De trainingsmissie is ten einde. Majoor
Gerdsen draait de Apache weg. De rust
kan terugkeren in de Epese bossen. In
formatie jagen we terug naar de basis
Coyote, voor de meesten onder ons beter
bekend als de vliegbasis Gilze-Rijen,
thuisbasis van het 301 squadron
Redskins.
Nachtmerrie
„Ja, de Apache kun je wel de nachtmerrie
van de cavalerist noemen. Stel je voor: het
is nacht. Je ziet niéts, jé hoort niets maar
ze zijn er wel. Doodeng, want je weet dat
zij je met hun infraroodkijker wél zien.
Dat geeft een flinke kriebel op de rug",
lacht kolonel Dick Bos, commandant van
de basis Gilze-Rijen én tevens baas van de
tactische helikoptergroep.
„Wij dwingen met de Apache respect af,
alleen al door de aanwezigheid. Ze wor
den niet voor niets in Bosnië ingezet.
Sommigen vinden de Apache lelijk, maar
wie heeft ooit gezegd dat een gevechtshe
likopter mooi moet zijn? Hij moet kunnen
aanvallen, verkennen en beveiligen. Hij
moet al met al kracht hebben, en dat heeft
de Apache. Om een voorbeeld te geven: je
hebt maar vier Apaches nodig om een heel
tankbataljon uit te schakelen", legt ma
joor Wido Gerdsen uit. „Hare Majesteit
had ons geen mooier cadeau kunnen ge
ven", zegt het hoofd operatiën van het
squadron die, als hij destijds niet de bon
van Defensie uit de KRO-Microgids had
ingevuld, nu waarschijnlijk voor de klas
had gestaan als leraar biologie en schei
kunde.
De Apache kan overal en altijd vernieti
gend uithalen, maar het liefst doet hij dat
toch 's nachts. „We own the night", zegt
majoor Gerdsen. „Hoe donkerder hoe be
ter, dus zo min mogelijk maan." Wat een
Apache dan teweeg kan brengen, bleek
wel in de nacht van 17 januari 1991. Twee
Apache-teams van Task Force Normandy
vlogen in het pikkedonker diep Irak in om
Iraakse radarstations te vernietigen, zo
dat de eerste geallieerde jachtbommen
werpers ongestoord op weg konden naar
Bagdad. De Irakezen roken onraad en
hulden zich in het donker, maar de infra-
roodkij kers toverden een kraakhelder
beeld op de computerschermpjes van de
Apaches. Vier;mïnutènlang was het prijs
schieten met meer dan dertig Hellfire-ra-
ketten en tientallen 70mm-raketten. De
nacht stond in brand en de Golfoorlog
was begonnen.
Driekleur
In een hangar op het immense complex
van Gilze-Rijen staan nu twaalf van de
Amerikaanse landmacht geleende AH-
64A Apaches. Geleend, maar wel uitge
dost met de vaderlandse driekleur en vol
ledig inzetbaar als Den Haag mocht be
slissen om Apaches naar Bosnië te sturen.
Te beginnen in 1999 maken de Apaches
van het oudere A-type plaats voor de
nieuwste en hypermoderne D's, waarvan
Nederland er in 1995 dertig kocht voor
een vriendenprijsje van 1,3 miljard gul
den.
De 24 Nederlandse Apache-vliegers zijn
eigenlijk militaire pioniers. De Konink
lijke Luchtmacht vloog wel met de ver
trouwde Alouettes en Bölkows, maar de
gevechtshelikopter is natuurlijk een
aparte klasse. Vandaar dat iedereen bij
het squadron in Gilze-Rijen dolblij is dat
Defensie twee jaar geleden koos voor de
Amerikaanse Apache en niet voor de
Frans/Duitse Tigre gevechtshelikopter.
Niet omdat de Tigre een inferieur toestel
zou zijn, maar omdat Nederland met de
Apache gewoon bij de Amerikanen ach
terop kon springen. Die hebben meer dan
achthonderd Apaches in dienst, de Fran
sen en Duitsers niet één Tigre. Tel uit je
winst.
Maj oor Wido Gerdsen weet als geen ander
hoe het is om in de Verenigde Staten opge
leid te worden tot Apache-vlieger. Nog
voordat de Nederlandse luchtmacht de
Apache kocht, was Gerdsen van 1990 tot
1993 bij Uncle Sam ondergebracht als
Apache-vlieger en -instructeur. En het
had weinig gescheeld of hij was na de
Iraakse inname van Koeweit in augustus
2 motoren van
General Electric
(1685 pk per
motor)
Hellfire-
raketten
Fotorubriek: herfstkleuren
Pietje de Leugenaar leefde in Oosterdonk
Politici vertellen hoe ze hun pubers aanpakken
Zeeuwen moeten nadenken over hun omgeving
Wonen op de uitvliegroute van Schiphol
Opzij krijgt steeds meer mannelijke lezers
Oud-NSB'ster (107) wordt met de nek aangekeken
Mariniers lieten Indonesische krijgsgevangenen creperen
infrarooden
laserwapen-
richtsysleem
