Migranten zorgen voor
ander politiek accent
Het leven op de compound is zo slecht nog niet
Allochtonen
in de
Tweede Kamer
reportage
25
zaterdag 1 november 1997
De Tweede Kamer lelt zeven
allochtone politici. Gezien het aantal
migranten in Nederland roept dit om
uitbreiding. „Met weinig tot geen
migranten op de kieslijsten zouden grote
groepen kiezers zich wel eens van de
politiek kunnen afkeren", stelt Ilhan
Akel, directeur van het Nederlands
Centrum Buitenlanders. Maar het is best
lastig om erbij te horen, zo hebben de
politieke 'buitenlanders' gemerkt.
Hubert Fermina, Tweede-Kamerlid
voor D66, grijnst van oor tot oor als
hij het verschil probeert aan te geven tus
sen een 'gewoon' Nederlands Kamerlid en
een politicus wiens wieg in een ander land
heeft gestaan. „De manier waarop alloch
tonen zich uiten, kan wel eens vraagte
kens oproepen. Tenminste dat merk ik bij
collega's. Wij barsten geregeld in lachen
uit, of leggen de klemtoon verkeerd. Kort
om, we reageren net even anders als onze
buurmannen. Die zie je dan opeens opkij
ken in de trant van: wat is hier aan de
hand? In mijn fractie heb ik nooit proble
men. Die weten dat het bij mij hoort en ac
cepteren het."
„Voor de rest zie ik niet veel verschillen",
aldus de Democraat. Zijn GroenLinkse-
collega Tara Oedayraj Singh Varma kan
ook niet zo gauw bedenken, waarin ze
verschilt van de rest. „Toen ik hier begon
waren de anderen wel nieuwsgierig, maar
niet in negatieve zin. Het was meer van:
wat zal ze er van maken en hoe zit ze in el
kaar? Gestoord heeft dat me absoluut
niet. Ik ben zelf ook heel nieuwsgierig
naar zaken die ver van mijn bed staan.
Mijn fascinatie geldt de klein-christelijke
partijen. Hun idealen en belevingswereld
staan zover af van de mijne, daar wil ik
gewoon meer van weten. Ik herinner me
bijvoorbeeld nog een discussie over or
gaandonatie in de Kamer. GPV, RPF en
SGP hadden het constant over de weder
opstanding. Wat het precies was, wist ik
niet. Op een gegeven moment ben ik naar
GPV'er Eimert van Middelkoop gegaan
en heb hem gevraagd of hij het over reïn
carnatie had. Ik ben religieus hindoe en
een begrip als de hemel zegt me helemaal
niets. Het gezicht van Van Middelkoop
toen ik hem die vraag stelde, vergeet ik
nooit meer. Hij lag echt in een deuk."
Gedogen
Thanasis Apostolou, sinds 1989 lid van de
Tweede Kamer, kost het minder moeite
om de verschillen aan te geven. Zelfs na 27
jaar in Nederland voelt de PvdA'er zich
nog steeds 'anders'. „Zegedogen ons 'bui
tenlanders' wel, maar of we er voor hon
derd procent bijhoren? Nee dat gevoel heb
ik niet. Dat ligt niet alléén aan de Neder
landers", haast Apostolou zich te zeggen.
„Hoe je het ook wendt of keert: mijn op
voeding en scholing vonden plaats in
Griekenland. Dat raak ik nooit meer
kwijt. Over sommige zaken denk ik ge
woon anders. Ik vind dat absoluut niet
verkeerd. Het is eerder een venij king voor
het politieke debat."
Apostolou geeft toe dat het 'anders zijn'
niet door iedereen positief wordt beoor
deeld. „Tijdens de laatste kabinetsforma
tie heb ik me voor de camera's van de NOS
laten ontvallen, dat staatssecretarissen
en ministers niet langer door de koningin
zouden moeten worden beëdigd. Wat me
toen overkwam, zal ik niet snel vergeten.
Opeens kreeg ik allerlei brieven van Ne
derlanders die boos meedeelden, dat ik
me 'met mijn eigen zaken moest bemoei
en'. Natuurlijk besefte ik dat deze gelui
den altijd uit een bepaalde hoek komen,
maar het gaf toch een ongemakkelijk ge
voel."
„Ik herinner me ook nog een aanvaring
met Janmaat toen ik het woord moest voe
ren over de Wet op het Nederlanderschap
In de Kamer beet hij me toe het onbegrij
pelijk te vinden 'dat uitgerekend een bui
tenlander' over de wet sprak. De Kamer
voorzitter heeft Janmaat toen tot de orde
geroepen."
Struikelblok
Doorvragen bij Fermina leert dat hij meer
hinder van zijn afkomst ondervindt, dan
De kamerleden Thanasis Apostolou (links) van de PvdA en Tara Singh Oedayraj Varma van GroenLinks: Ze gedogen ons buitenlanders wel, maar of we er voor honderd procent
bij horen?
hij in eerste instantie doet voorkomen.
„De taal kan een struikelblok vormen. Als
allochtonen fouten maken met 'de' en
'het' en ze gaan je daar op aanvallen in de
Kamer, ja dan kost het sommige van mijn
collega's moeite om goed uit de verf te ko
men. Zelf blijf ik er vrij laconiek onder.
Een ander probleem is onze emotionali
teit. Ik merk dat wij sneller geëmotio
neerd zijn en verliezen daardoor wel eens
de draad tijdens een betoog. Dat kan best
lastig zijn."
„Wat ik ook als een extra druk ervaar, is de
voorbeeldfunctie die wij vervullen. Als er
in de media over allochtonen wordt ge
schreven of gesproken, gebeurt dat negen
van de tien keer in negatieve zin. Ik vind
het daarom van het grootste belang dat
wij positief overkomen. Een allochtoon in
de politiek is een bewijs dat wij ook wat
kunnen bereiken. Niets lijkt me daarom
erger dan een mislukte allochtone politi
cus. Dat zal hem of haar veel zwaarder
worden aangerekend. Ook de achterban
zal daar de dupe van worden. Een alloch
toon met politieke ambities die de stap
naar de Kamer waagt, heeft de morele
plicht om het zo goed mogelijk te doen."
Ilhan Akel, directeur van het Nederlands
Centrum Buitenlanders (NCB), is het met
met Fermina eens. Voor hem zijn alle
mensen, en dus ook politici, gelijk. „Iede
re politicus vervult een voorbeeldfunctie
en heeft daarom de plicht zich zo netjes
mogelijk te gedragen. De afkomst doet
daarbij niet ter zake. Als Harnid Houda,
het Marokkaanse PvdA-Kamerlid, on
zorgvuldig heeft geopereerd dóór zijn bij
verdiensten niet te melden, wordt hij door
de media - terecht - hard aangepakt. Maar
hetzelfde overkwam oud-staatssecretaris
Evenhuis en WD-leider Bolkestein met
zijn'Beste Els'-briefje aan minister Borst.
Ik geloof niet dat mensen negatiever over
allochtone politici zijn gaan denken na de
affaïre-Houda."
V oorkeursbeleid
Om meer migranten in de Tweede Kamer
te krijgen, voeren diverse politieke partij
en een voorkeursbeleid. Fermina is geen
voorstander van zulke 'duwtjes in de rug'.
Politici moeten op eigen kracht een zetel
in de Tweede Kamer bemachtigen, aldus
de D66'er. „Partijen moeten geen vrou
wen, allochtonen of andere minderheden
gaan ronselen. Je moet je plek zelf verdie
nen. Bij ons bepalen de leden hoe hoog je
op de lijst komt en niet de partijleiding Ik
heb mijn twijfels bij kandidatenlijsten die
zo worden samengesteld, dat bij de eerste
twintig minimaal twee allochtonen staan
Op welke basis verovert zo'n persoon een
zetel? Op zijn deskundigheid of zijn
huidskleur? Ik mag hopen op basis van de
eerste eigenschap, want daar dient het in
mijn ogen om te draaien. Een volksverte
genwoordiger wordt gekozen door en
voor het hele volk. Niet alleen voor een
specifieke groep."
Apostolou en Akel hebben geen enkel
probleem met een voorkeursbeleid.
D66-kamerlid Hubert Fermina: We leggen de klemtoon wel eens werkeerd.
foto's CeesZorn
„Waarom zou ik geen gebruik mogen ma
ken van mijn buitenlanderschap?",
vraagt Apostolou zich hardop af. „De po
litiek wil toch een goede afspiegeling zijn
van de maatschappij? Dat houdt in dat
kandidatenlijsten aan een bepaald profiel
moeten voldoen. De samenleving bestaat
uit meer groepen dan mannelijke ambte
naren. En nog iets: de CDA'ers Mateman
en Lansink die nu de Kamer moeten ver
laten, beroepen zich toch ook op hun her
komst? Alleen gaat het in hun geval om
een bepaalde streek. Vertel mij wat het
verschil is. Hetzelfde geldt voor vrouwen
op een kieslijst."
Pijlers
Oedayraj Singh Varma stelt dat binnen
GroenLinks het bewust naar voren schui
ven van allochtonen 'helemaal geen item
is'. „De partij heeft drie pijlers, waarvan
de multiculturele samenleving er één is.
Dat dit geen loze kreet is mag blijken uit
de fractie. Met drie vrouwen en twee al
lochtonen - op een totaal van vij f perso
nen - is die ideaal samengesteld. "Inde ei
gen partij hoeft Oedayraj Singh Varma
dan wel geen zendingswerk meer te ver
lachten, in andere partijen is nog een we
reld te winnen. „Dat doe ik dan ook", be
kent ze. „Sinds ik in Nederland woon,
geef ik politieke trainingen aan allochto
ne en migrantenvrouwen. Na afloop pro
beer ik ze over te halen om lid te worden
van een politieke partij. Natuurlijk vind
ik het prettig als ze voor GroenLinks kie
zen, maar we zijn nu eenmaal niet alle
maal hetzelfde."
Ook vrouwen die zich bij andere partijen
aansluiten, kunnen op steun van Oeday
raj Singh Varma rekenen. „Sommigen be
geleid ik tijdens hun stage. Niemand
vindt dat gek. En waarom ook? Het stelt
me tevens in staat om groeperingen op ta
lentvolle migranten binnen de eigen gele
deren te wijzen. Die Turkse jongen, Cö-
ruz, die nu op de 29ste plek van de CDA-
lijst staat, is bijvoorbeeld héél erg goed.
Die moet gewoon in de Tweede Kamer."
De tegenwerping dat het CDA zo verlegen
zit om een allochtone stemmentrekker,
dat zelfs een moslim tot de lijst wordt toe
gelaten, doet Oedayraj Singh Varma op
veren. „Ik vind dat helemaal niet gek. Het
CDA zegt een religieuze partij te zijn en
Cöruz voelt zich daar thuis. Wie ben ik om
dat te veroordelen?" Akel heeft wél moei
te met Cöruz' keuze, maar houdt zich op
de vlakte.
„Of het kan, moet Cöruz zelf maar beant
woorden, met name omdat hij zijn mos
lim-achtergrond prominent aanwezig
laat zijn. Op mij komt het nogal vreemd
over.
De PvdA hoeft volgens professor Dun
ning, voorzitter van de kandidatencom-
missie, 'absoluut geen rare sprongen' te
maken om met goede allochtone kandida
ten op de proppen te komen. „Ik heb echt
het idee dat veel allochtone partijgenoten
zich in sneltreinvaart omhoog hebben ge
werkt. Feitelijk is een nieuwe elite ont
staan, waaruit we makkelijk kunnen
selecteren." De vraag of Dunning bij het
beoordelen van minderheden andere
maatstaven aanlegt, beantwoordt hij bij
na beledigd met 'nee'. „Voor alle aspirant
Kamerleden hanteren we dezelfde maat.
Als we daarvan zouden afwijken, loopt
het automatisch op een teleurstelling uit.
Voor beide partijen."
Grijze Wolven
Recent is in de media flinke opschudding
ontstaan over infiltratiepogingen van de
Turkse Grijze Wolven in Nederlandse po
litiek partijen. Volgens de schrij fster Stel
la Braam en Mehmet USlger heeft de
rechts-extremistische groepering al heel
veel successen geboekt. Akel denkt dat de
macht en invloed van de Grijze Wolven
sterk wordt overdreven. Hij ziet daarom
ook niets in het voorstel om allochtone
kandidaten te laten 'screenen' door de
Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD),
voordat ze een plek op de uiteindelijke
kieslijst krijgen. „Welk onderzoek je ook
doet, je zult nooit achter de hele waarheid
komen. Mijn tweede motief is dat kandi
daten geen toevallige voorbijgangers zijn.
De partijen weten met wie ze te doen heb
ben. Voordat je op een verkiesbare plek
staat, ben je heel wat jaren verder. Mijn
laatste bezwaar is dat autochtone kandi
daten met rust worden gelaten. Wie ga
randeert mij dat er onder de Nederlandse
PvdA-kandidaten geen ex-Centrumde
mocraten zitten?"
Te weinig
Ondanks zijn kritische kanttekeningen is
Akel helemaal niet ongelukkig met de al
lochtone vertegenwoordiging in de Ne
derlandse politiek. „Getalsmatig zitten er
nog steeds te weinig allochtonen in de
Tweede Kamer. Dat geef ik gelijk toe. Het
neemt echter niet weg dat we in Neder
land veel verder zijn dan in de ons omrin
gende landen. In Duitsland, met zijn ge
weldige hoeveelheid buitenlanders, zit in
het veel grotere parlement, zegge en
schrijve één allochtoon. In België en
Frankrijk is de situatie niet beter. Daar
wordt nog volop gediscussieerd over de
vraag óf er wel allochtonen in de politiek
moeten worden toegelaten. Die discussie
hebben wij allang achter de rug. Wij pra
ten over de hoeveelheid allochtone kandi
daten en hun plek op de lijst."
Leo Roggeveen
notitiea
nan een
acMeMijvm
Jerom van Dam (22) vertrok
eind september als BBT-er (Be
roepsmilitair voor Bepaalde
Tijd) naar Bosnië. Zijn vader -
PZC-verslaggever Willem van
Dam - houdt als achterblijver
een dagboek bij, dat één keer in
de twee weken in de PZC ver
schijnt. Vandaag de derde afle
vering
Ha die pa!
Of we in de HEMA een dekbed voor
hem willen kopen. In Busovaca is de
eerste sneeuw gevallen en het kan
's nachts al knap koud zijn. Hij mist zijn
dekbedje - die dienstdekens zijn niks, veel
te stoffig en ze kriebelen zo.
Jerom belt tegenwoordig vanuit een groe
ne PTT-cel, waai-van er drie op de com
pound zijn geplaatst. Ze hebben er een
bordje in geschroefd; „Wij wensen u een
goed gesprek", staat daarop.
Jerom meldt opgewekt dat hij chauffeur
van de majoor is geworden. Hij moet hem
overal heem-ij den, naar vergaderingen en
dergelijke. En als de majoor geen vervoer
behoeft, is Jerom 'chauffeur van dienst';
de post ophalen, tolken wegbrengen - dat
soort dingen.
Hij moest al een paar keer 'vol in de an
kers'. Wat ze voor zijn vertrek naar Bosnië
hadden gezegd over het rijgedrag van de
plaatselijke bevolking, daarvan is geen
woord gelogen. Ze trekken zich daar wer
kelijk nergens iets van aan. Stelletje weg-
piraten zijn het.
Vorige week is hij naar Zagreb geweest
om een paar verlofgangers weg te bren
gen. Alles normaal daar. Ze hoefden zelfs
geen wapens bij zich te dragen. Lekker de
stad in geweest om een pizzaatje te eten.
Maar wat hij op weg naar Zagreb zag,
stemde hem minder vrolijk; een kapot ge
schoten olieraffinaderij, platgebrande
dorpen.
„Moet je je voorstellen pa, een dorp zo
groot als Wolphaartsdijk - helemaal uit
geroeid, alles aan gort."
In Travnik, een kilometertje of wat van
Busovaca, was een protestdemonstratie
van oorlogsweduwen; die schijnen al een
hele tijd geen geld te hebben gehad. Hij
was er zelf niet bij. Maar wat hij ervan
hoorde; best zielig voor die vrouwen.
Voorhoeve ('die mag zich wel eens sche
ren') is op bezoek geweest. Wat-ie precies
kwam doen, Jerom heeft eigenlijk geen
idee. „Gewoon, effe kijken, denk ik." Was
trouwens een heel gedoe en geregel met 'al
die bewakers en helikopters'. De hele
compound moest worden schoonge
maakt. Men ging daarbij zeer grondig te
werk; geen sigarettenpeuk over het hoofd
gezien.
Wèl gelachen om al die poppenkast. Lie
ten ze voor die Voorhoeve helemaal uit
Split een bus aanrukken. En wat denk je?
Hadden ze die zorgvuldig opgepoetste
bus vanuit dat verre Split ('wel zeven uur
rijden') ter vermijding van ontsierende
modderspatten per oplegger naar Buso
vaca getransporteerd; crisisgebied of
geen crisisgebied, een bewindsman stopt
men nu eenmaal niet graag in een be
smeurd voertuig.
Over geldsmijterij gesproken - hebben we
al gehoord van de campagne waarmee de
legerleiding de manschappen tot goed ge
drag wil aanspox-en? Jerom mag plak
plaatjes plakken met tekstjes als 'ik pro
beer het beste uit mijzelf te halen en ben
bereid van mijn fouten te leren'. Als hij
maar genoeg van dat soort stickertjes
heeft verzameld en in de juiste volgorde
heeft opgeplakt wint hij misschien een
prijs: een videocamera of - wie weet - mag
hij dan zelfs meewerken aan 'een span
nende documentaii-e'. Wat is dat voor een
idioterie. Dat geintje kost maar liefst acht
ton, heeft hij vernomen. Maar ach, defen
sie, daar kijken ze niet op een paar centen.
Zie zij n salarisstrook. Jei-om heeft z'n eer
ste betaling als Bosniëganger binnen:
5200 gulden netto. Daar kan hij wél vrede
mee hebben.
Het leven op de compound is zo slecht nog
niet. Er kan veel worden gesport: voetbal,
volleybal, tennis, basketbal, fitness. En
's avonds is er de bar in de bunker, waar
een pilsje ('je mag er maar twee op een
avond') slechts een Mark kost.
De brieven en ansichtkaarten die hij
stuurt zij n blijmoedig van toon. Over alle
daagse dingen gaan ze; dat hij overal En
gels moet praten ('ik heb al een beetje zo'n
accent, weet je ioel'); dat hij ook al een
paar woorden ('kako ste?') Servokroa-
tisch spreekt en dat hij inde Tax Freeshop
een CD van Metallica heeft gekocht. In
zijn brieven geen woord over de spannen
de tijden - binnenkort, zijn er weer verkie
zingen - dié mogelijk aanbreken; over de
komst van nog eens vijftig mariniers die
bedreven zijn in het in toom houden van
roerige menigten. Door de telefoon heeft
hij het daar één keer over gehad. Maar dat
doet hij op zijn bekende geruststellende
toontje; ach, het zal allemaal wel loslo
pen.
Van de week weer een kaart van hem ont
vangen; „Ik zit naar het nieuws te kijken,
er is geen reet gebeurd.
Het PS'je dat hij daaraan heeft toege
voegd, maakt ons even stil:
„Ik mis jullie."
Willem van Dam
