Speculanten betalen leergeld Toezichthouders kunnen snelle PZC Zeeuwse beleggers doen niet mee aan paniek op beurs beursjongens niet bijhouden economie 8 Koersdalingen tonen verwevenheid internationale markten Moskou lijdt grootste verlies Beurs kan verdriet verdrinken Gemiddelde bedrijfswinst stijgt Goed resultaat Holland Colours Euro biedt burger voordeeltje Ondernemers optimistisch Ultimatum STE voor Leemhuis Van Loon woensdag 29 oktober 1997 Impotentie na koersdaling JERUZALEM - Het in storten van de koersen van aandelen op de beurs veroorzaakt impotentie. Dit blijkt uit medisch on derzoek in Israël. „Als de aandelenmarkten dras tisch instorten, doet het mannelijk orgaan dat ook", zei gisteren Alek- sander Oshanyesky, een specialist op het gebied van vaatproblemen. Bij proeven met een medi cijn tegen impotentie die door zijn kliniek werden uitgevoerd op een test groep van 193 mannen bleek het middel op slechts twee momenten niet te werken: tijdens de Golfoorlog in 1991 toen Iraakse Scudraketten in sloegen in Israël en toen de koersen op de beurs van Tel Aviv in 1983 in stortten. „Als gevolg van de stress schieten de adrenalineni- veau's omhoog, waardoor er meer bloed naar het hoofd en het hart wordt gedirigeerd en minder naar de penis: het gevolg totale impotentie", aldus Oshanyesky. Hij voorspel de dat dat op zijn beurt ook zijn weerslag op de koersen kan hebben. „Als een man seksueel impo tent is, verliest hij zijn zelfvertrouwen en heeft hij moeite met het nemen van financiële besluiten." RTR MOSKOU - Toonaangevende fondsen op de aandelenmarkt van Moskou zijn gisteren onge veer een vijfde in waarde ge daald. Daarmee incasseerde de effectenbeurs van Rusland het grootste verlies in de wereldwij de neergang op de financiële markten deze dag. De aanleiding lag vooral in de neergang die de financiële markten in de rest van de wereld trof. Handelaren in Moskou voegden hier evenwel aan toe dat gezien de enorme stijging die de Russische aandelen de laatste tijd hebben beleefd, voor tal van beleggers de tijd rijp was voor het nemen van de winst door hun stukken in de verkoop te gooien. KRF/RTR door Raymond Peil AMSTERDAM - De dramati sche val van de Amsterdamse beurs en de onverwacht zachte landing hebben menige beleg ger een misschien kostbare maar zeer leerzame ervaring be zorgd. Bij uitstek bewijzen de enorme koersuitslagen van de afgelo pen dagen dat de effectenhandel 24 uur per dag rond de aardbol doorgaat. De verwevenheid van de toonaangevende markten van Wall Street, Londen, Tokio en Hong Kong is zo groot, dat zodra er ergens wat gebeurt de schokgolf of de jubelstemming zich onvermijdelijk op de ande re beurzen doet voelen. Het huidige tumult op de finan ciële markten begon in Hong Kong, waar beleggers begonnen te vrezen dat de voormalige Britse kolonie te veel boven haar stand leeft. Toen de beurs daar, vorige week voor het eerst, inklapte, verspreidde zich dat als een olievlek. Een aantal beursfondsen dat zwaar meetelt in het Hongkongse beursgemid- delde weegt bijvoorbeeld ook mee in de graadmeter van Lon den. Daar komt bovendien bij dat er driftig in allerlei opties en op- tie-achtige contracten op die beursbarometers worden ver handeld, die uiteindelijk ge woon op de beursvloer hun afwikkeling vinden in de aan delenhandel. De lijnen tussen Londen en de Europese mark ten, door de notering van nogal wat multinationals aan ver schillende beurzen, zijn in het digitale en elektronische tijd perk heel erg kort. We praten over fracties van seconden te genwoordig. Verkouden Dezelfde directe lijnen liggen er vervolgens naar de overkant van de oceaan, naar de moeder aller beurzen op Wall Street. En als daar wordt geniest, is de beurs van Tokio de volgende ochtend onmiddellijk verkou den. „Het gaat de hele wereld rond, iedereen valt over elkaar heen, maar ergens raast het uit. Dan moet je wachten tot je het gevoel van een bodem hebt"gaf Robeco-prof J. Van Duijn giste ren als commentaar. Die leek gisteravond in de Verenigde Staten te liggen. De bodem ontstaat over het al gemeen als de professionals bij beleggings- en pensioenfond sen, verzekeraars en grote ban ken de aandelenprijzen na een koersval wel weer voordelig be- ginnen te vinden. 'Koopjesja gers' die 'stofzuigen' heet dat in het beursj argon. Voor de gemid delde burger is het misschien een geheimzinnig gebeuren, maar die institutionele beleg gers houden er zelden van aan delen te duur aan te schaffen. In feite is de beurs - als effecten- markt - net de fruitmarkt: als de appeloogst tegenvalt, zijn de appels duur en koopt het winke lend publiek ze maar mondjes maat. Hooguit een appel- verslaafde zal zich niet door de steile prijs laten weerhouden. Aan de kritische consument raakt de fruitboer de appels pas per twee kilo kwijt als hij een la gere prijs op het bordje kalkt. Net zoiets als met aandelen, dus Nu is het met fruit niet zo dat als de appels in New York goedko per zijn de koper ze in Tokio ook tegen een lage prijs wil hebben. In de financiële wereld geldt dit voor aandelen en obligaties meestal wel. De internationaal toonaangevende beurzen liggen als het ware als vier kramen op de groenten- en fruitmarkt pal naast elkaar. De belegger die de afgelopen maanden zijn vermogen met bijna een vijfde ineen heeft zien schrompelen, koopt natuurlijk weinig voor praatjes over ap pels en peren. Zeker niet als met geleend geld of een tweede hypotheek de aandelenporte- feuille (deels) is gefinancierd. Huiseigenaren met een beleg gershypotheek zullen zich ook nog wel even het hoofd krabben Lange adem Voor deze groepen geldt hetzelf de als voor de 'gewone' beleg ger: alleen geld naar de beurs brengen dat je kunt missen en beleggingen als een zaak van de lange adem behandelen. Op een termijn van minimaal vijf, maar liever tien tot dertig jaar (hypo theek!) hebben aandelen tot dusver altijd meer opgeleverd dan obligaties en de spaarreke ning. Alleen degenen die van hun hypotheek af willen, raken door een gekelderde beurs tus sen wal en schip. Slimmeriken die in een klik- fonds zijn gestapt, waar koers winst op bepaalde niveaus wordt vastgeklikt, kunnen zich zelf bij dalende koersen een ho ge intelligentie toedichten. Zij hebben over het algemeen wel een fikse prijs betaald voor hun gemoedsrust. Wie onlangs in een klikfonds is gestapt, is een beetje zuur, die moet langer op de eerste klik wachten. GPD Directeur en commissarissen kijken vanaf de vloer van de Amsterdamse effectenbeurs naar het grote scherm, foto Marco Okh uizen/AN P HONGKONG - Beurshandelaren in Hongkong die deze da gen flinke koersverliezen moeten incasseren, kunnen hu: verdriet goedkoop verdrinken. Een slijterij die in hetzelfdi gebouw als de beurs zit. biedt deze week een aantrekkelijk' korting op zijn waren. Gisteren bedroeg de korting 13,7% want zo groot was de koersval van de Hang Seng-index. De afgelopen zeven handelsdagen zakte de index bij elkaar a 33%. Winkelierster Caroline Finn is niet van plan zoveel kor ting te geven. Het aanbod geldt alleen voor de dagelijks koersverliezen. „Vijftien tot 20% kunnen we wel aan." RTR HEERLEN - De gezamenlijke winst van bedrijven met eei notering aan de Amsterdamse effectenbeurs steeg in het eer ste halfjaar met maar liefst 63%. De winstexplosie büjk vooral te danken aan Unilever, dat profiteerde van een een malige bate uit de verkoop van chemiebedrijven. Alle beurs-NV's samen konden na een halfjaar/28,43 miljan in de boeken bijschrijven, tegen 17,49 miljard in dezelfdf periode vorig jaar. De spectaculaire stijging is te danken aai individuele bedrijven, aldus het CBS. Bij Philips was het nettoresultaat het afgelopen semestet ruim een miljard beter. Dat kwam vooral doordat een buiten gewone last het nettoresultaat vorig jaar drukte. Nog specta culairder was de gang van zaken bij Unilever, dat voora dankzij de verkoop van chemiebedrijven de winst met zo'n miljard zag stijgen. ANP APELDOORN - Holland Colours uit Apeldoorn heeft in df eerste helft van het op 1 april dit jaar begonnen boekjaai 1997/'98 goed gepresteerd. De producent van pigmentstoffei zag de winst met 39% stijgen tot 3,7 miljard, terwijl de om zet 28 procent klom naar 58,4 miljoen. Het bedrijf profiteerde van gunstige wisselkoersen, goed- draaiende economieën en verdere expansie. De crisis op de fi nanciële markten in Azië had een tegengesteld effect. Voor geheel 1997/'98 verwacht de onderneming een nettore sultaat dat in lijn ligt met dat van de eerste zes maanden. Ten zij de winter op het Noordelijke Halfrond roet in het etei gooit,zal de omzet dit boekjaar stijgen naar 110a/ 120 mil joen. ANP DEN HAAG - De Nederlandse burgers kunnen een aanta voordeeltjes tegemoet zien bij de invoering van de Euopese eenheidsmunt euro per 1 januari 2002. Ronde bedragen die ir wetten voox'komen moeten dan worden omgezet van gulden in euro's. De bedragen die daarbij uit de bus komen, worde afgerond in het voordeel van de burger. Dat blijkt uit een rapport van een werkgroep van diverse de partementen dat gisteren naar de Tweede Kamer is gestuurd Het rapport beschrijft de uitgangspunten die gehanteerd worden bij de overgang van gulden naar euro. ANP VOORBURG - Ondernemers blijven in het algemeen een zon nige kijk houden op de economie. Vooral de ondernemers in de zakelijke dienstverlening verwachten in het vierde kwartaa] een forse groei van hun omzet. Het vertrouwen van producen ten in de economie handhaaft zich op een zeer hoog niveau, Dat blijkt uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Sta tistiek. Vooral ondernemers in de informatietechnologie heb ben hooggespannen verwachtingen over orderontvangst en omzetontwikkeling. In de zakelijke dienstverlening staat in zijn algemeenheid een doorgaande groei van de werkgelegen heid voor de deur. ANP door Richard Hoving VLISSINGEN - Zeeuwse parti culiere beleggers hebben giste ren over het algemeen afwach tend gereageerd op de forse koersschommelingen op de Am sterdamse effectenbeurs. Het aantal telefoontjes dat op de be leggingsafdeling van de ver schillende banken binnenkwam was fors hoger dan op andere dagen, maar van paniek was geen sprake. „Als je geknipt en geschoren wordt, moet je stil blijven zitten." E. Verwei; hoofd beleggingen van de ING Bank in Goes, heeft de ontwikkelingen op de effec tenbeurs de hele dag met enige verbazing gevolgd. „Het is mij een raadsel wie er in paniek is geraakt. Wij hebben de meeste cliënten er van kunnen weer houden om hun aandelen te ver kopen." Direct na de opening van de beurs daalde de AEX, het getal dat het gemiddelde van de aan delenkoersen uitdrukt, van bo ven de 860 tot onder de 800 pun ten. Na de koersval op Wall Street maandagavond en in het Verre Oosten dinsdagochtend vroeg, wilden veel beleggers op de Amsterdamse effectenbeurs van hun aandelen af. Schrik De beleggers die door de Rabo bank -in Temeuzen worden ge adviseerd, hebben zich rustig gehouden, zegt J. Geluk van de afdeling financiële- advisering. „Het is erg meegevallen. We hebben wel veel tele foontjes gehad, maar dat waren voorname lijk mensen die op dracht gaven om hun aandelen niet te ver kopen." Volgens Ge luk is dat de enige juiste keuze geweest. „Beleggers die als eerste hun aandelen hebben verkocht hebben dinsdag tot hun schrik de koersen weer zien stijgen." De effectenbeurs her stelde zich in de loop van de dag doordat met name institutio nele beleggers, pensioenfondsen en verzekeringsmaat schappijen, zich weer in de markt meldden om te profiteren van de lage prijzen. Klan ten van de ABN AMRO in Mid delburg hebben in sommige gevallen het voorbeeld van de grote beleggers gevolgd, ver klaart een medewerker van de beleggingsafdeling. „De koer sen waren op een gegeven mo ment zo laag dat een aantal mensen zijn slag heeft gesla gen-." De Rabobank in Middel- harnis raadt beleggers voorals nog af om op koopjesjacht te gaan. „Het is beter om de beurs eerst maar eens te laten uit woe den', aldus beleggingsadviseur A E. Willemsen. De beleggingsexperts van de verschillende Zeeuwse banken vermoeden dat de paniek op de beurs dinsdag is veroorzaakt door mensen die op eigen houtje handelen „Veel mensen weten niet goed raad wat ze met de si tuatie aan moeten. Advies vra gen aan een bank kost geld, maar kan op een dag als van daag veel geld besparen", aldus Verwer van de ING Bank in Goes. Onrustig De verwachting van de deskun digen is dat het de komende da gen onrustig blijft op de effec tenbeurs. „De koersen zullen nog wel verder dalen", ver moedt Geluk van de Rabobank inTerneuzen. Volgens hem hoeft dit niet tot nieuwe paniek te lei den. „Het is op de beurs net zo als bij de kapper. Als je geknipt en geschoren wordt, moet je stil blijven zitten." De stand van de AEX-index dinsdag om 11.00 uur. Duidelijk is op het bord in de ef fectenbeurs de sterke daling te zien. foto Phil Nijhuis/GPD door Raymond Peil AMSTERDAM - „De psychi sche kenmerken van effecten handelaren in combinatie met de eisen van de internationale handel zouden kunnen leiden tot normvervaging en uiteinde lijk misdrijven", schreef dr. Bob Hoogenboom vorig jaar. Hij vroeg zich af of het toezicht goed werkt, alsof de recente witwasaffaire op de Amster damse beurs toen al haar scha duw vooruitwierp. Dat laatste vindt de weten schapper Hoogenboom. tegen woordig werkzaam als 'forensic accountant' voor Moret Ernst Young op Curacao, te veel eer. „Samen met anderen hebben wij onderzoek gedaan naar de vraag of de discussie over frau de en witwassen niet te simpel werd benaderd. Er was toen weinig oog voor het hele finan ciële stelsel anno nu, dat inter nationaal al wel in verband werd gebracht met dit soort za ken." Hoogenboom, die vooral litera tuur over affaires buiten Europa tot zich nam, erkent dat je erop kon wachten dat het zou over waaien naar het Europese con tinent, Nederland voorop. De laatste truc? Criminele bendes die zelf, met gebruik van stro mannen, een effectenkantoor oprichten om zo via de beurs geld wit te wassen. Klinkt dat nu niet vreselijk bekend in de oren? Hoogenboom verwijst onder meer naar James Martignoni, een door ABN Amro ontslagen valutahandelaar, die met als bijnaam 'Elvis' - hij deed graag aan karaoke - rommelde in de administratie. De strop bedroeg zeventig miljoen dollar, het ge volg van extreem gespeculeer om eerdere verliezen weg te werken. En om zijn woordblin de vriendin op de administratie te beschermen. Wat te denken - afgezien van Nick Leeson, die Barings Bank over het randje kieperde - van 'rock roll bankier' Ethan Pen ner, die voor het Japanse huis Nomura zwaar gokte in Ameri kaanse onroerend goed en een tijdje lang won. Megarisico's en dito winsten waren zijn specia liteit. Vorig jaar werd bekend dat hij er een jaarsalaris van 23 miljoen dollar aan overhield. De laatste tijd is het verdacht stil rond meneer Penner. De Ferrari van commissionair Eric Brink - vorig jaar veroor- Paniek heerst onder de 'snelle jongens' tijdens de opening dinsdag op de beurs in Amsterdam. foto Phil Nijhuis/GPD deeld wegens fraude en verduis tering - getuigt eveneens vah een opmerkelijke mentaliteit. Het failliete effectenhuis Nusse Brink, waar Brink ex-directeur van is, lijkt een blauwdruk van Han V.'s praktijken bij Leem huis Van Loon. Banden met wijlen drugsbaas Bruinsma, een liquidatie en bedreiging door een boze klant met een pistool: over normvervaging gesproken. Gratis toegang tot Yab Yum nog daargelaten. Lefgozers „Op de beursvloer heerst de mentaliteit van 'hoe krijg ik zo snel mogelijk jouw geld in mijn zak'citeert onderzoeker Hoo genboom een controlemede werker. Over de herkomst van geld voor het witwassen haalt hij het hoofd van een dealing room - het electronische zenuw centrum van geldstromen - aan: „Wij hebben er geen flikker mee te maken. Dit volk is anders." „Handelaars zijn branieschop pers die geobsedeerd zijn door de psychologie van de markt. Het zijn lefgozers die risico's ne men. Zij leven van de spanning en de stress en verdienen daar voor een meer dan gemiddelde boterham. Ze zijn anders", no teert Hoogenboom. „Soms be grijpen ze gewoon niet dat iets niet mag." Waar dat toe kan leiden, daar van schudt de speurder naar kwalijke zaken bij Moret verre gaande voorbeelden uit zijn mouw: Siciliaanse di'ugsbaron- nen die in Chicago een zetel op de speculatieve goederen- en termijnmarkt willen kopen. Justitie verijdelt dit. Daarna tracht de maffia zich in te kopen - geld zat - op de valutamarkt in Philadephia. Uiteindelijk ver geefs. Dictators Ook dichter bij huis zijn al lang gevallen bekend. In Londen, 's werelds tweede effectenbeurs, wilden dictators als Noriega, kapitaal witwassen. In Milaan infiltreerde de maffia in de obli- gatiehandel. Singapore, India, Cairo, Tel Aviv of Zuid-Afrika, handelaren blijken niet onge voelig voor actie en veel snel geld, die de wereld van crimine len heeft te bieden. Het illegale maakt het alleen maar span nend. Een belangrijke verklaring voor deze mentaliteit in Nederland wortelt in opleiding en achter grond van de handelaren. „Zij denken niet te veel (mavo-ni veau) maar zijn slim en alert. Het is onbegrijpelijk voor de buitenwexeld dat zij anderhalf miljoen gulden per jaar verdie nen op 24-jarige leeftijd", on dervond Hoogenboom onder meer. Het sterkt dit soort hande laren alleen maar in de idee dat zij tot een soort klasse van be voorrechten behoren. Ambtenarij Een 'gok- en straatvechterscul tuur', hebzuchtcultuur, heerst er in de wereld van het grote, snelle geld met de dikke dure auto's. Wie daar toezicht op houdt valt onder de noemer 'ambtenaren'. Zulke mensen praten in wettelijke regelingen en artikelen. „Hun papieren werkelijkheid staat vrijwel ge lijk met de feitelijke werkelijk heid", aldus Hoogenboom. De botsing met de calvinistische buitenwereld, die wel degelijk geïntei'esseerd is in de herkomst van geld, daar gaan beide tegen polen op hun eigen wijze mee om. „Het is een volstrekt andere wereld. In een fractie van een se conde worden tx'ansacties ge daan waar veel geld mee is ge moeid", zegt Hoogenboom, nu op Curacao. „De opwinding van het zakendoen is wel te begrij pen, maar toezichthoudende in stanties moeten daar op kunnen inspelen. Door de snelheid van het intenxationale zakendoen is het de vraag of zij deze snelle jongens in de hand kunnen hou den." GPD van onze redactie economie AMSTERDAM - De Stich ting Toezicht Effectenver keer (STE) heeft het zwaar beschadigde Amsterdamse commissionairshuis Leem huis Van Loon een ultima tum gesteld. Binnen de kortst mogelijke tijd moet het kan toor twee directeuren krij gen. Bovendien moeten die naar STE-maatstaven het keurmerk 'deskundig en be trouwbaar' verdienen. Komt die wettelijk voorge schreven tweehoofdige di rectie er niet of niet op tijd, dan wordt de vergunning ingetrokken. „Een tweekop pige directie is één vande voorwaarden voor een ver gunning". zegt directeur-se cretaris E. Canneman van de STE. Met de kortst mogelijke tijd bedoelt Canneman naar eigen zeggen uiterlijk voor het komende weekeinde. Verdacht Zondagavond was al één nieuwe directeur, F. van der Scheer-, benoemd bij Leem huis Van Loon. Die kwam in de plaats van de twee lei dinggevenden die beiden in de vrijdag aan het licht geko men fraudézaak als verdacht zijn aangemerkt. Van der Scheer is echter nog niet bij de STE voorgedragen, zo meldt Canneman. De STE stelt niet de voor waarde dat de directeuren van buitenaf moeten komen. Maar als zij van bimien het kantoor komen, 'zullen wij zeer kritisch naar hxin ante- cendenten kijken', aldus de STE-functionaris. De beurs- waakhond staat overigens buiten het traject van het.jus titieel onderzoek. „Wij letten op de belangen van de beleg gers." Nieuwe situatie De STE, die in opdracht van het ministerie van Financiën toezicht houdt op het effec tenverkeer. zag zich gisteren geconfronteerd met een nieuwe situatie in deze zaak. Het Openbaar Ministerie slaagde er rxiet in om Leem huis Van Loon door de rechter onder curatele te la ten stellen. Volgens de recht bank heeft officier van justi tie H. de Graaff de noodzaak tot onmiddellijk ingrijpen bij Leemhuis onvoldoende aan getoond. Het oox-deel is een flinke tegenvaller voor het Open baar Ministerie, dat het ver dachte effectenkantoor ei genlijk maandagochtend al onder een soort curatele had willen stellen. Het OM liet gistermiddag direct weten in de beroep te gaan. Er zou vol doende reden zijn om aan te nemen dat de handel met voorkeixnis, waarvan justitie de medewerkers van het kan toor verdenkt, kan voortdu- ren. Dat veiwacht Canneman van de STE rxiet. Zowel De Graaff als de STE houdt nauw con tact met de Amsterdamse ef fectenbeurs, die volgens de i STE mogelijkheden heeft om het commissionairshuis toch in de gaten te houden. Beperkingen De STE stuit intussen ook in deze zaak weer op haar wet telijke beperkingen. Het üefst had de toezichthouder een eigen stille bewindvoer der benoemd. Maar daarin voorziet de wetgeving niet, zo moet Canneman tot zijn verdriet nog steeds constate ren. De andere toezichthou ders in de financiële wereld, De Nëd'erlandsche Bank en de Verzekeringskamer heb ben die mogelijkheid wel. Het noodwetsorxtweip 'Her ijking inzake aanpassing toezicht effectenverkeer 1995', dat nu bij de Kamer ligt, voorziet nog niet in zo'n stille bewindvoerder: Ook het nu bij de Raad van State ingediende voorstel om de fi nanciële toezichthouders de mogelijkheid te bieden boe tes en dwangsommen op te leggen, zegt nog niets over die stille toezichthouder. Daarvoor is nog geen wets ontwerp, aldus Canneman. De STE zal het dus nog wel enige jaren zonder dat in strument moeten stellen. In de fraudézaak is gisteren f de vierde verdachte aange houden. De betrokkene heeft zich bij terugkomst in Ne derland na een vakantie in Spanje bij Justitie gemeld. Hij is niet werkzaam bij Leemhuis Van Loon. Vrij dag werden in de zaak al'drie aanhoudingen verlicht. De hoofdverdachte, de directeur van het commissionairshuis j Leemhuis Van Loon, en zijn kompaan zitten nog vast. De secretaresse van eerstge noemde is inmiddels weer op vrije voeten. ANP

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1997 | | pagina 8