Coupberamers
overgedragen
Talmen van Netanyahu
leidt tot ruzie met Levy
Franstalige Belgen woest over Nederlandse lessen
PZC
Britse soldaat in Golfoorlog
doelwit van test met vaccin
Na Maleisië wil
ook Singapore
Indonesië helpen
Magistratuur is
provocaties van
Lega Nord zat
Olifanten mogen voorproeven
buitenland
Surinamers uit ambassade gestuurd
Staatsgreep Zambia mislukt
Bowie rijkste Britse popartiest
Montmartre zonder toeristenbus
Slavernij in Soedan
Toeristen keren
Indonesië door
branden rug toe
Duitsers zeuren te veel
Auto's en bruggen uit soja
Amsterdam! wereldstad
woensdag 29 oktober 1997
door Maurice Wilbrink
PARAMARIBO - Nederland en
de VS hebben maandag, na on
derling overleg, twee Suri
naamse militairen overgedra
gen aan justitie in Paramaribo.
De twee hadden hun toevlucht
gezocht tot de Nederlandse en
de Amerikaanse ambassades in
Paramaribo, omdat ze voor hun
leven vreesden. Beide militairen
verklaarden aanwezig te zijn
geweest bij de bijeenkomst, af
gelopen zaterdag, die volgens de
Surinaamse autoriteiten was
bedoeld ter voorbereiding van
een machtsovername.
Korporaal Steven Loyd Hoepel
meldde zich maandagochtend,
slechts gekleed in zijn onder
broek, bij de Nederlandse am
bassade waar hij om bescher
ming vroeg. Hij verklaarde dat
er geschoten was bij het optre
den van de Surinaamse militai
re eenheid, die een eind had ge
maakt aan de bijeenkomst. De
Nederlandse ambassade liet de
korporaal later op de dag gaan,
nadat ze van de Surinaamse au
toriteiten de schriftelijke verze
kering had gekregen dat de
mensenrechten zullen worden
gerespecteerd. De Surinaamse
president Wij denbosch heeft
,,een vlekkeloos proces" gega
randeerd voor de twee militai
ren.
Minister Van Mierlo van Bui
tenlandse Zaken zei gisteren dat
hij niet heeft overwogen de kor
poraal langer in de ambassade
te Paramaribo te houden, in af
wachting van verdere ontwik
kelingen rond de coup-poging.
Volgens Van Mierlo is het bera
men van een coup tegen een
wettig gekozen regering niet ge
oorloofd, en was er geen reden
om de man langer te onttrekken
aan een gerechtelijk onderzoek
door de Surinaamse justitie.
Destabilisatie
In totaal zouden nu vijftien
mensen vastzitten in politiecel
len in Paramaribo. Deze waren
volgens president Wij denbosch
betrokken bij pogingen tot 'de
stabilisatie' van het regime.
Overigens is nog altijd niet dui
delijk wie de arrestanten zijn en
wat voor achtergrond ze heb
ben. Het zou in ieder geval gaan
om burgers en militairen. Kor
poraal Hoepel is maandag twee
maal ondervraagd door Neder
landse diplomaten, maar minis
ter Van Mierlo weigerde hier
over mededelingen te doen.
Minister Van Mierlo en de hele
Tweede Kamer toonden zich
gisteren bezorgd over de huidi
ge situatie in Suriname. De Ne
derlandse vrees dat de nu gear
resteerde 'coup-beramers' iets
overkomt, wordt gevoed door de
herinnering aan de december
moorden in 1982. Destijds wer
den vijftien mannen vermoord
door het Surinaamse leger, na
dat ze waren gearresteerd op de
verdenking dat ze uit waren op
omverwerping van het regime.
GPD
van onze redactie buitenland
LONDEN - Britse soldaten die
dienst deden in de Golfoorlog
zijn gevaccineerd met een com
binatie van stoffen waartegen
deskundigen van het ministerie
van Volksgezondheid hadden
gewaarschuwd. Een van de
stoffen was in Groot-Brittannië
niet toegelaten voor gebruik bij
volwassenen.
Staatssecretaris John Reid van
Defensie maakte gisteren be
kend dat dit aan het licht is ge
komen bij het onderzoek naar
de raadselachtige kwalen waar
aan honderden Golfoorlogvete
ranen lijden.
De Britse militairen kregen een
vaccin-cocktail tegen de gevol
gen van een mogelijke aanval
met biologische en chemische
wapens uit Irak ondanks be
zwaren van het ministerie van
Volksgezondheid. De cocktail
bestond uit een middel tegen de
effecten van deze wapens, an
thrax, en een middel tegen kink
hoest dat bedoeld is voor kinde
ren. Dit laatste middel werd aan
de anthrax toegevoegd omdat
dat dan sneller effectief wordt.
Normaal is de periode tussen de
vaccinatie met anthrax en de
werkzaamheid ervan 32 weken.
Deskundigen van Volksgezond
heid waarschuwden dat de
combinatie van de middelen
kon leiden tot conditievermin
dering en gewichtsverlies.
Reid benadrukte dat het niet-
toegelaten zijn van een middel
in Groot-Brittannië niet bete
kent dat het nooit is getest of dat
het onveilig is. Hij wees er ook
op dat in de tijd van de Golfoor
log snel handelen nodig was.
Schadeloosstelling
Volgens Reid staat niet vast dat
de vaccinatie iets te maken heeft
met het Golfsyndroom en daar
om is er wat hem betreft voorlo
pig geen sprake van een schade
loosstelling voor mensen die
menen slachtoffer te zijn. „De
Amerikanen gebruikten een
dergelijke combinatie niet en
daar klaagt 10 procent meer dan
bij ons over ziektes die soms het
Golfsyndroom genoemd wor
den", aldus de staatssecretaris.
De symptomen waarover de sol
daten klagen zijn onder meer
astma, chronische moeheid, ge
heugenverlies, depressie en
huidproblemen. RTR/AFP
BRUSSEL - Olifanten dienen als overmaatse proefkonijnen bij het testen van de nieuwe vegeta
rische hamburger van een Brusselse horeca-uitbater. Die had de drie dikhuiden van het Bouglio-
ne Circus gisteren op laten draven om op een plein in het centrum van de Belgische hoofdstad zijn
nieuwtje in het zonnetje te zetten. foto Yves Herman/RTR
van onze redactie economie
JAKARTA - Singapore heeft In
donesië 10 miljard dollar (ruim
19 miljard) aan financiële
steun aangeboden om het ver
trouwen in de roepia te herstel
len. Het gaat om 5 miljard dollar
aan leningen tegen soepele
voorwaarden om de deviezenre
serve van Indonesië aan te vul
len. De andere 5 miljard zou
moeten worden gebruikt om
roepia's op te kopen.
President Soeharto maakte dit
gisteren bekend. De opgekochte
roepia's blijven onder controle
van de Indonesische centrale
bank als onderpand voor kre
dietverstrekking. Volgens Soe
harto zijn de details vorige week
besproken met de Singaporese
premier Goh Chok Tong, toen
die in Jakarta was.
„We hoeven ons geen zorgen
meer te maken", aldus Soehar
to. „We moeten het vertrouwen
herstellen." De roepia is in na
volging van de Thaise baht, die
als eerste munteenheid in de re
gio in juli kelderde, flink in
waarde gedaald. Door Jakarta
aangekondigde bezuinigingen
mochten niet baten. Het koers
verlies ten opzichte van de dol
lar is nu ruim 30 procent.
Onduidelijk is wat deze steun
betekent voor de onderhande
lingen die Indonesië voert met
het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) over een steunpro
gramma. Soeharto staat bekend
als aanhanger van een Aziatisch
steunfonds om landen in nood te
helpen. Zo'n fonds stuitte eind
vorige maand, tijdens de IMF-
jaarvergadering in Hongkong,
op forse kritiek van het IMF en
westerse landen zoals de Ver
enigde Staten. Het lijkt erop dat
de Aziatische landen toch hun
gang gaan. Maleisië bood maan
dag Jakarta ook al 1 miljard dol
lar aan financiële middelen aan,
die los zou staan van het IMF-
pakket. KRF/RTR
van onze redactie buitenland
LUSAKA - Een groepje militai
ren onder leiding van 'Kapitein
Solo' heeft in de nacht van
maandag op dinsdag gepro
beerd in Zambia de macht te
grijpen. De couppoging misluk
te. Gisterochtend was het al
weer rustig in de hoofdstad Lus
aka.
President Chiluba deelde enke
le uren na het uitbreken van
schotenwisselingen in de hoofd
stad mee dat de staatsgreep te
gen zijn regime was mislukt.
Een regeringswoordvoerder zei
dat een van de coupplegers door
regeringsgetrouwe militairen is
doodgeschoten. Inmiddels zijn
zo'n twintig opstandige solda
ten gearresteerd
De man die zich Solo noemde is
inmiddels geïdentificeerd als
kapitein Lungu. De meeste
coupplegers konden worden
aangehouden in het gebouw van
de omroep waar zij zich verbor
gen hielden. Onder de arrestan
ten zijn Lungu en kapitein Chi-
ti, de andere leider van de coup
poging. RTR/AFP/ANP
Een Israëlische tank tijdens een oefening in het zuiden van het land. Het vredesproces in het Mid
den-Oosten wordt er met de ruzie in de Israëlische regeringscoalitie niet vitaler op.
foto Rick Bowmer/AP
van onze redactie buitenland
JERUZALEM - De Israëli
sche premier Netanyahu en
minister Levy van Buiten
landse Zaken zijn verwikkeld
in een ernstig conflict over het
verloop van het vredesproces.
Hoge ambtenaren van Buiten
landse Zaken waarschuwden
gisteren voor de totale ineen
storting van het vredesproces
in het Midden-Oosten.
Volgens de Israëlische media
lijkt het erop dat de zondag al
uitgestelde ontmoeting in
Washington tussen minister
Levy en de Palestijnse onder
handelaar Abu Mazen hele
maal niet meer doorgaat. Le
vy stelde die bijeenkomst uit
omdat Netanyahu niet wil
aangeven welke koers er moet
worden gevaren. Op de Israë
lische radio zei de minister dat
hij verrast is door de onduide
lijke opstelling van de pre
mier. Levy heeft de afgelopen
weken al een aantal keren
scherpe kritiek geuit op de po
litiek van Netanyahu.
Als de premier niet snel een
duidelijke beslissing neemt
over het bevriezen van de
bouw van nederzettingen en
de terugtrekking van militai
ren van de Westelijke Jor-
daanoever, stort het vredes
proces totaal ineen, zeiden
hoge ambtenaren van het Is
raëlische ministerie van Bui
tenlandse Zaken tegen de
krant Maariv. Volgens Maariv
staat Netanyahu onder druk
van een groep rechtse parle
mentariërs die gedreigd zou
hebben vandaag tegen de be
groting voor 1998 te stemmen
als de premier besluit de bouw
van de nederzettingen stop te
zetten. DPA
door Mare Peeperkorn
BRUSSEL - Franstalige Belgen noe
men het pure provocatie. 'Een oorlogs
verklaring, een flagrante schending
van de grondwet', tieren Franstalige
Belgen. Hét mikpunt voor hun plots fel
opvlammende woede is de Vlaamse mi
nister Peeters voor Binnenlandse Za
ken, die de rechten van de francofonen
wil beknotten. De gehate Nederlandse
taalles komt voor hen steeds dichterbij.
Steen des aanstoots is het voorstel dat
minister Peeters afgelopen weekeinde
lanceerde om Franstalige Belgen die in
een Vlaamse gemeente wonen voortaan
standaard Nederlandstalige formulie
ren (kijk- en luistergeld, waterzuive
ring) toe te sturen. De enige manier om
aan deze 'Vlaamse terreur' te ontko
men is ieder jaar opnieuw schriftelijk
het verzoek in te dienen voor Franstali
ge papieren.
Helemaal weggeweest is de taalstrijd
nooit in België, maar de laatste jaren
was het relatief rustig aan het front.
Niet alleen was het land netjes in twee
taalgebieden verdeeld, in 1988 kwam
er ook een regeling voor de 'minderhe
den' in de betwiste gebieden waar bei
de taalgroepen aanspraak op maakten.
In dat jaar werd in de grondwet 'gebe-
tonneerd' dat Franstaligen woonach
tig in de zogenoemde Vlaamse facilitei
tengemeenten het recht hadden door de
overheid in him eigen taal geholpen te
worden.
Tot nog toe volstond een eenmalige
aanvraag daartoe, maar daar brengt
minister Peeters nu dus verandering in.
Waar de francofonen hun grondwette
lijke taalrechten als eeuwig beschou
wen, ziet de Vlaamse overheid die als
'tijdelijk hulpmiddel' om de integratie
te bevorderen. Op den duur moet men
maar Nederlands leren om in ieder ge
val een eenvoudig formuliertje te be
grijpen.
Hoeveel Franstaligen straks door deze
maatregel getroffen worden, is onbe
kend. Officiële statistieken en tellingen
van het aantal Frans- en Vlaamstali-
gen zijn in België namelijk al decennia
uit den boze. De formulering van en
quêtevragen leidde in het verleden tot
zulke verwoede taaltwisten, dat men
LONDEN - De rockzanger David Bowie heeft de plaats van
Paul McCartney ingenomen als rijkste popartiest van Groot-
Brittannië. Zijn persoonlijk vermogen is meer dan 550 mil
joen pond (1,8 miljard gulden).
Bowie, een van de weinige artiesten die de rechten van al zijn
eigen songs in handen heeft, heeft om belastingtechnische re
denen zijn zakelijke belangen naar Zwitserland verhuisd.
Volgens het blad Business Age Magazine heeft ex-Beatle Paul
McCartney een vermogen van 520 miljoen pond (1,7 miljard
gulden). Op de dex-de plaats komt Tom Jones met 275 miljoen
pond (880 miljoen gulden). Daarna volgen Phil Collins (700
miljoen gulden). Elton John (640 miljoen) en Mick Jagger (430
miljoen). ANP
PARIJS - De heuvel van Montmartre in Parijs is vanaf zater
dag verboden voor toeristenbussen. De toeristen moeten
voortaan gebruik maken van de tandradbaan als ze niet naar
boven willen lopen. Bovendien worden de parkeermogelijk-
heden voor de bussen beperkt.
De touringcarchauffeurs moeten hun voertuig parkeren langs
de boulevards onderaan de heuvel. Het aantal pax-keerplaat-
sen voor bussen wordt gehalveerd. Langer dan drie uur par
keren is niet toegestaan. Bovendien kost het vanaf zaterdag
geld, ook in het weekeinde.
Buurtbewoners klaagden al gexoxime tijd over de aanzwellen
de stroom bussen, die de straatjes verstopte. AFP/RTR
JAKARTA - Door de bosbran
den op Sumatra en Zuid-Kali-
mantan is het aantal toeristen in
bepaalde gebieden in Indonesië
met 50 tot 75 procent gedaald.
Irian Jaya, dat een bescheiden
toerisme kent, heeft het aantal
toeristen zien halveren.
In West-Sumatra wei-den bij de
dertig reisbureau's die de regio
kent de meeste reispakketten
afgezegd. „Hiermee leidt elk
x-eisbureau een schade die op
loopt tot 5000 gulden", aldus
Fauzi Tamin, hoofd van de
West-Sumatra Vereniging van
Indonesische x-eisbureaus.
Maar ook de stad Yogyakai'ta op
Java, een van de grootste toeris
tenbestemmingen. heeft het
aantal toeristen in oktober zien
dalen met 75 procent. Yo-
gyakarta heeft gemiddeld
320.000 toeristen per jaar Toch
heeft de stad aanzienlijk minder
last van de rook.
Hulp
De Europese Unie biedt de In
donesische regering voor onge
veer een miljoen gulden hulp
aan bij het besfrijden van de
branden, die Indonesië sinds
april teisteren. Volgens een di
plomatieke bron in Jakax-ta gaat
het om zowel materieel als ken
nis.
Onder meer wordt geavanceer
de computersoftware ter be
schikking gesteld voor het op
sporen van bx-andhaarden. Ook
als boven een gebied veel rook
hangt, kunnen daax-mee bran
den worden waargenomen. Het
Europese waamemingssysteem
is tevens geschikt voor het op
sporen van illegale houtkap.
In Jakarta wordt er intussen re
kening mee gehouden dat zware
tropische x-egenbuien nog twee
of drie maanden kunnen uitblij
ven. Normaal barst het re
genseizoen in oktober los. GP-
D/RTR
GENEVE - Het regime in Soedan maakt zich schuldig aan
ernstige schendingen van de rechten van de mens met praktij
ken als kruisiging van ter dood vex-oordeelden en slavernij.
Dit zegt de voorzitter van de VN-commissie voor de rechten
van de mens. Chiïstine Chanet. Volgens haar hanteert Soedan
bovendien lij fstraffen en dwingt het kinderen dienst te nemen
in het leger
De VN-commissie heeft ondex-zoek verricht naar de handha
ving van de mensem-echten in het Afrikaanse land. Volgens
Chanet is er geen enkel excuus mogelijk voor de schendingen.
Zij heeft ook kritiek op de seksuele verminking van vrouwen.
AFP
HAMBURG - Rond 80 procent van de Duitsers vindt dat erin
Duitsland te veel wordt gezeux-d, gejammerd en gemekkerd.
Vooral jongeren beklagen zich over de algehele kleinzex-ig-
heid in Duitsland.
Dit blijkt uit een opiniepeiling die zowel in het oosten als in
het westen van Duitsland is gehouden. In het westen lag het
percentage klagers over de eigen overgevoeligheid iets hoger
dan in het oosten.
Tegelijkertijd vindt de meerderheid van onze oosterburen dat
het het volk goed gaat, 71 px-ocent in West-Duitsland tegen 63
procent in Oost-Duitsland. Toch maakt meer dan de helft van
de bevolking zich zox-gen over de toekomstige welvaart, meld
de de Duitse krant Bild gisteren. ANP
NEW YORK - In de toekomst worden er auto's en bruggen ge
bouwd van materiaal dat is vex-kx-egen uit sojabonen, zo voor
spellen wetenschappers van de Amerikaanse Deleware Uni
versity. De ondex-zoekers zeggen dat hun ontdekking niet
alleen goedkoper is dan de huidige materialen, maar ook be
ter voor het milieu, omdat de stof biologisch afbx-eekbaar is.
Roest krijgt bovendien geen kans.
De Amerikanen hebben volgens de BBC al voorbeelden van
het bouwmateriaal laten zien. ANP
door Eelco van der Linden
ROME - Het parket van de
Noord-Italiaanse stad Verona
heeft besloten de 44 belangrijk
ste (parlements)leden van de se
paratistische partij Lega Nord,
inclusief oprichter en charisma
tisch leider Umberto Bossi, te
verhoren. Magistraat Guido Pa-
palia, leider van een al maanden
lopend onderzoek, lijkt vastbe
sloten de 'Leghisti' te beschul
digen van 'aanslag op de een-
heidstaat', een delict waarvoor
levenslange gevangenisstraf
staat.
De afgelopen zondag door de
Lega Nord georganiseerde ver
kiezingen voor het parlement
van Bossi's spookstaat Padania,
is duidelijk de druppel die voor
de magistraat de emmer heeft
doen overlopen. Hij is er inmid
dels van overtuigd dat een partij
die eigen instituties opricht, een
politiemacht organiseert en
haar besluiten afdrukt in een ei
gen staatskrant, te ver is gegaan
en een proces verdient.
Umberto Bossi wordt, als eerste,
op 5 november verwacht in Ve-
rona. Papalia zegt dat hij er niet
voorzal tenjgdeinzen een speci
ale vergunning bij het parle
ment aan te vragen waarmee het
mogelijk is Bossi door de politie
van huis te laten halen. Voor een
man die met smax-t wacht de rol
van martelaar te mogen spelen,
is dit een uitgelezen kans.
De leden van de Lega Nord lij
ken zich weinig zorgen te maken
om de initiatieven van justitie
en zijn in de wolken met de re
sultaten van de verkiezingen
van zondag. Volgens Roberto
Maroni, ooit Italië's minister
van Binnenlandse Zaken, heb
ben meer dan 6 miljoen inwo
ners gestemd, een miljoen meer
dan in mei, toen de Lega een re
ferendum organiseerde over de
oprichting van een onafhanke
lijke Noord-Italiaanse staat.
Niemand die echter de cijfers
van de Lega gelooft. Opinieon
derzoekers en de Italiaanse re
gering zijn het erover eens dat
hooguit 600.000 personen hun
stem hebben uitgebracht, GPD
Advertentie
aan conclusies niet meer toe kwam.
Wat de Vlaamse overheid wel weet is
dat de inburgering van Franstaligen in
de Vlaamse gemeenten niet van de
grond komt. Een in april gestalte recla
mecampagne om anderstaligen Neder
lands te leren, heeft tot nog toe 83 reac
ties opgeleverd. De bulk daarvan
betreft Engelsen (54) die graag hun
taalgrenzen willen verleggen, gevolgd
door Duitsers (8) en Zweden (3).
Slechts twee Franstaligen hebben tot
nog toe een informatiepakket aange-
vx'aagd. GPD
Amsterdam is
misschien kleiner dan
Parits, Londen of
New York, maar op
haar manier toch een
wereldstad. Met een
verbluffend aanbod
van muziek, beeldende
kunst, theater, films
en bijzondere evene
menten. Met de meest
fantastische winkels.
En de gezelligste restau
rants, cafes en terrassen.
Amsterdam. Een stad
met internationale
allure en bovenal sfeer.
Trek er een dag
of weekend voor uit.
Amsterdam Marathon
2 november 1997
Internationale marathon door de binnen
stad met de wereldtop en vele wedstrijd- en
recreatieve lopers uit meer dan 35 landen.
Start en finish bij het Olympisch Stadion
met speciaal feestprogramma met o.a.
André Hazes en Imca Manna.
Farao-Express
1 oktober tot 1 februari 1998
De tentoonstelling "De Zwarte Farao's" kunt
u nu op een unieke manier bezoeken. Vanuit
uw eigen regio reist u per touringcar tot aan
de voordeur van De Nieuwe Kerk, waar de
Egyptische en Afrikaanse cultuurschatten te
bewonderen zijn. Compleet met royale lunch.
Bokbierfestival
31 oktober t/m 2 november
Inmiddels het grootste bierfestival van heel
Nederland, waar men natuurlijk de 36 ver
schillende bokbieren kan proeven, de mees
te van het vat. Met ruilbeurs voor bierfles
sen en etiketten. Beurs van Berlage.
ir toeristische informatie 0900 - 4004040 VW Amsterdam) a 1 gld. p/m.