F ederatie
havens
bepleit
Bouwen met oog voor landschap
De sneltreinvaart van het
jonge Grootkoor Zeeland
Cabaretgroep
Purper brengt puur
poëtisch realisme
Stevige rockmuziek met emotie
zeeland
Tunnel zou kansen bieden
Scheurtjes in coalitie
landbouw en natuur
over Duurzaam Veilig
Convenant
duurzaam
bouwen werkt
nog niet
kunst cultuur
Sakke de zee-rotte
woensdag 29 oktober 1997
door Wout Bareman
VLISSINGEN - Dankzij de
aanleg van de Westcrschelde-
tunnel kunnen de Scheldeha-
vens Gent, Terneuzen en
Vlissingen elkaar net na de
eeuwwisseling in de armen slui
ten. Tot een fusie hoeft het niet
te komen, maar een samenwer
kingsverband zal ongetwijfeld
kunnen rekenen op financiële
steun van de Europese Gemeen
schap.
De samen werkingsgedachte
zou moeten worden vervat in
een gezamenlijk vast te stellen
strategie. Ook het management
zou op elkaar moeten worden
afgestemd.
Professor dr. George Allaert van
de vakgroep ruimtelijke plan
ning van de Universiteit van
Gent pleit al jaren voor een in
tensievere samenwerking van
de havens van Gent, Terneuzen
en Vlissingen. Hij lanceerde die
samenwerking ooit als het ha
vengebied Vlistergent en brak
er gistermiddag tijdens een
lunchbij eenkomst van het de
partement Zeeland van de
Maatschappij voor Nijverheid
en Handel in Vlissingen op
nieuw een lans voor.
Weinig aandacht
De grensoverschrijdende sa
menwerking zal volgens Allaert
ontegenzeglijk leiden tot een
meer efficiënt gebruik van
ruimte en middelen in, wat hij
omschrijft als 'het belangrijkste
maritieme gebied in Europa, zo
wel in sociaal-economische als
bedrijfseconomische zin'. De
Gentse professor stelde ander
maal vast dat de regeringen in
Den Haag en Brussel bij het op
stellen van plannen nog te wei
nig aandacht besteden aan de
Westerschelde-regio. De be
leidsbepalers onderkennen het
belang van de havens in het
Westerscheldegebied nog te
weinig.
Eigenlijk zijn alleen de weten
schappers doordrongen van het
belang van de havens in de
Scheldemond, gaf Allaert zich
zelf een klein klopje op de borst.
Hij noemde het havengebied
Vlissingen-Terneuzen-Gent
(Vlistergent dus) de industriële
ruggegraat van de Euregio
Scheldemond en benadrukte
dat het een goede zaak zou zijn
als Vlaanderen en Zeeland een
visie zouden ontwikkelen op de
ontwikkeling van niet alleen de
twee Zeeuwse havens en Gent,
maar daar ook direct Antwer
pen, Zeebrugge en Oostende bij
zouden betrekken.
Federatie
Een onafhankelijk manage
mentteam, dat een grensover
schrijdend federatief verband
zou moeten vertegenwoordigen,
zou zich in de eerste plaats sterk
moeten maken voor het verder
uitbouwen van de infrastruc
tuur, te beginnen met de Wester-
scheldetunnel, gevolgd door de
aanpassing van wegen en spoor
lijnen, zowel op de west- als
oostoever van het Kanaal Gent-
Terneuzen. In die te vormen fe
deratie moeten de gemeenten in
het havengebied Vlistergent, de
Kamers van Koophandel, het
havenschap Zeeland Seaports,
de haven van Gent en de provin
ciebesturen zitting nemen.
Allaert verwacht dat de Wester-
scheldetunnel vooral Vlissingen
geen windeieren zal leggen. Hij
voorspélde dinsdag in Vlissin
gen - waar hij overigens met een
uur vertraging aankwam; hij
wist niet dat de veerdienst Bres-
kens-Vlssingen tijdelijk uit de
vaart was - dat de goederentra
fiek in die haven waarschijnlijk
stijgt van ruim 10 miljoen ton
naar 20 miljoen ton in 2010. De
as Vlissingen-Terneuzen zal
worden versterkt en de werkge
legenheid met naar schatting
14.000 arbeidsplaatsen doen
stijgen.
De kavel in Ovezande waar binnen afzienbare tijd het prijswinnende ontwerp wordt uitgevoerd onder het motto 'landschappelijk
bouwen'. foto Willem Mieras
door René Schrier
HEINKENSZAND - Zo lang
zamerhand is iedereen er wel
van doordrongen dat de uit
breidingsplannetjes gevuld
met huisjes uitgevoerd in witte
breuksteen bij nader inzien
toch niet zo mooi zijn. Iedereen
behalve de bewoners mis
schien. En daar zithem nu
juist het probleem. Want die
bewoners zijn wel de mensen
die de opdracht voor de bouw
van de witte puisten aan de
Zeeuwse dorpen geven. Toch
moet het anders, vonden ook
de Zeeuwse ondernemers in de
bouw (NVOB) en de kring Zee
land van de Bond van Neder
landse Architecten (BNA).
Ze schreven samen de ont-
werp-prijsvraag 'De Zak' uit.
De opdracht was het maken
van een ontwerp dat valt on
der de noemer 'landschappe
lijk bouwen' voor de locatie
Strobbelhoek in Ovezande.
Het winnende ontwerp mag op
die plaats gebouwd worden.
,,Tot op het laatste moment
voor de sluitingstermijn van
de wedstrijd bleef het span
nend", vertelt ir. B. Gillissen,
voorzitter van de Zeeuwse
BNA ,,Aan het begin van de
middag waren er nog maar
drie inzendingen binnen. Zelfs
een kwartier voor sluiting
kwam er nog een inzending."
Uiteindelijk kon de jury negen
ontwerpen beoordelen van de
in totaal dertig Zeeuwse archi
tecten die aangeschreven zijn.
Vrijdagmiddag wordt bekend
gemaakt welk(e) ontwerp(en)
als de beste uit de bus zijn ge
komen.
Bij de tijd
Landschappelijk bouwen wil
volgens Gillissen niet zeggen
dat de Zeeuwse architecten
proberen de geschiedenis te
vervalsen. „We leven wel in de
huidige tijd. Het kan wel tra
ditioneel zijn, maar we moeten
wel de vertaalslag naar nu ma
ken." De Zeeuwse BNA-voor
zitter wijst er op dat het ook
niet de architect is die uit
maakt hoe een bouwwerk er
uit komt te zien. In dat spel
spelen allerlei partijen een rol,
zoals opdrachtgever, project
ontwikkelaar, makelaar, ge
meente en aannemer.
Daarom noemt hij het een goe
de zaak dat steeds meer ge
meenten een beeld-kwaliteits
plan opstellen. waarmee
gepoogd wordt allerlei wange
drochten buiten de deur te
houden. Dat zoiets erg moei
lijk is, blijkt bij een rondgang
door het Zeeuwse landschap.
Gillissen tekent echter aan dat
het niet slechts kommer en
kwel is. Deze zomer maakte hij
met een aantal collega's.
Zeeuwse ambtenaren en be-
stuurders een bustocht door de
provincie en daarbij werd dui
delijk dat er ook wel dorpen
zijn met uitbreidingsplannen
die gezien mogen worden. „Je
kunt proberen met elkaar een
aantal regels af te spreken. Je
kunt er ook voor kiezen hele
maal niets te regelen. Kijk
maar naar België."
De negen ontwerpen die zijn
ingediend variëren sterk. Ze
zijn te zien in het gemeente
huis van Borsele te Heinkens-
zand. Twee architecten
hadden de huizen op de bouw-
kavel in een ronde voiTn neer-
gezet, van wie er een koos voor
een vrij massale invulling. Een
ander ontwerp stapelt de wo
ningen op tot een soox-t toren
aan de rand van het doxp. Ook
is er een ontwerp dat erg dicht
tegen de traditionele arbei
dershuisjes aan ligt. Eenander
koos er voor op de bouwkavel
een boomgaard met hoog-
stamfruitbomen aan te leggen
en daartussen de huizen losjes
neer te zetten. Ook is er een
wat futuristisch strak ontwerp
van een aantal huizen naast el
kaar
Gillissen: „Ik hoop dat het
winnende ontwexp de rol van
voox-beeldproject krijgt. Want
in de architectuur wordt veel
gekeken. Naar gebouwen,
naar de manier waarop men
sen ruimte gebruiken, maar
natuurlijk ook wat collega's
doen."
door Harmen van der Werf
OOSTBURG - Het project
Duurzaam Veilig Verkeer heeft
de West-Zeeuws-Vlaamse land
bouw- en natuurorganisaties
tot elkaar gebracht, maar er
blijven verschillen. Dit bleek
gisteravond op een discussiebij
eenkomst van de Zeeuwse Mi
lieufederatie (ZMF) in Oostburg
over Duurzaam Veilig.
Rein Coster van natuurvereni-
ging 't Duumpje en Erik Dekker
van Agrarisch West-Zeeuws-
Vlaandex-en waren het op hoofd
punten eens over het project.
Het is volgens hen te grootscha
lig voor een dunbevolkte streek
als West-Zeeuws-Vlaanderen.
Zo zijn rondwegen om Sluis en
Aax-denburg overdreven, ze lei
den tot onnodig verlies aan na
tuur en landbouwgrond en tas
ten de agrarische structuur aan.
„Maar", merkte Dekker op,
„dan moet er ook iiiimte blijven
in de kernen voor landbouwver-
keer, ook voor brede voertuigen.
Ik besef dat de auto's dan ook
harder kunnen rijden. Voor ons
is dit toch een belangx'ijke voor
waarde. Wat dat betreft is de
herinrichting van de traverse
Aardenbuxg niet goed gelukt."
Coster, die zelf aan de traverse
woont, bestreed dat. Hij heeft
geconstateerd dat het land-
bouwverkeer redelijk goed uit
de voeten kan. „Het kost soms
wat extra inspanningen en tijd,
maar het kan wel."
Leefbaarheid
Projectleider Aad de Jong van
Duurzaam Veilig onderkende
de bezwaren tegen de rondwe
gen. Hij wees er tegel ij kei-tijd op
dat met rondwegen niet alleen
de verkeersveiligheid is ge
diend, maar ook de leefbaarheid
van de kernen.
Op één punt kwam nog een klein
verschil van mening tot uiting.
De ZMF lanceerde de stelling
dat waardevolle landschapsele
menten die door wegenaanleg
verloren gaan, moeten worden
gecompenseerd. Dat geldt ook
voor bijzondex-e boerenerven.
„Voor mij is dat een open deur",
betoogde Coster van 't Duum-
pje.
Akkerbouwer Dekker vond dat
niet zo logisch. „Als er iets ge
compenseerd moet worden, ko
men ze toch bij de landbouw uit.
Ze zullen voor natuurcompen
satie geen woonwijken afbre
ken, terwijl wij als landbouwex-s
wel op de wereldmarkt moeten
kunnen concurreren. Wij heb
ben daarom eex-der meer land
bouwgrond nodig dan minder"
OOSTBURG - De vorig jaar vol
trots gepresenteerde overeen
komst duurzaam, dus milieu
vriendelijk bouwen werkt niet
helemaal naar wens. De provin
cie heeft tot nu toe nog bijna
geen formulieren teruggekre
gen, die een overzicht moeten
geven van de activiteiten op dit
gebied in Zeeland.
Voorzitter Johan Jobsen van de
Zeeuwse Milieufederatie (ZMF)
sprak daarover gisteren op de
ZMF-leden vergadering in
Oostburg zijn teleurstelling uit,
maar stak ook de hand in eigen
boezem. De controleformulie-
ren zijn te ingewikkeld. Er staan
vijftig milieumaatx-egelen op.
Het invullen kost te veel tijd;
voor bouwers van woningen en
kantoren is dat geen stimulans.
Daarom is er volgens Jobsen een
eenvoudiger controleformulier
in de maak. Ook komt er meer
voorlichting over de overeen
komst duurzaam bouwen,
waarin Zeeland een voortrek-
kersrol vex-vult.
Of de ovei'eenkomst goed werkt
hangt niet alleen van voorlich
ting en een goed formulier af.
Gemeenten moeten willen mee
werken. Een aantal gemeenten
doet zijn best; Jobsen noemde
Middelbui-g, Goes, Kapelle en
Borsele. Hij deelde een rode
kaait uit aan de gemeente Tho-
len; haar verweet de ZIVIF-voor
zitter een lakse opstelling.
Jobsen had ook nog een oppep
pende opmerking voor Rijkswa
terstaat. Die vervult zijn con
trolerende taak niet goed, vindt
hij. Jobsen doelde op het ver
voer van vei"vuild baggercand
uit de buurt van de Antwerpse
haven naar Nederland. Die
winstgevende handel in zoge
naamd schoon Westerschelde-
zand is onlangs aan het licht ge
komen. Die transporten moeten
stoppen, vindt Jobsen.
door Ernstjan Rozendaal
MIDDELBURG - Na drie re
petities een cd-opname en na
zes repetities een optreden
met de Australische zanger
Kamahl, bet gaat bard niet het
Grootkoor Zeeland. Het koor,
dat afgelopen zomer is opge
richt door dirigent Nan van
Groeningen uit Drachten, telt
250 zangers. „Dat zijn er ver
rassend veel", zegt Van Groe
ningen. „Ik vergeleek Zeeland
met Drenthe en had daarom
op ongeveer 150 deelnemers
gerekend. Het zijn er dus veel
meer geworden."
In heel Nederland leidt Van
Groeningen zogenaamde
Grootkoi'en. Na Friesland,
Groningen, Drenthe. Gelder
land, Noord-Holland en Am
sterdam is het Grootkoor Zee
land nummer zeven in de rij.
„Misschien dat ik nog in
Utrecht begin", zegt Van
Groeningen. „Daar vandaan
krijg ik veel verzoeken. Maar
dan vind ik het toch echt wel
letjes." Het principe is overal
hetzelfde. Twee keer per jaar
wei-ken alle Grootkoren in een
serie van zes repetities toe
naar een uitvoering met een
bekende solist. De eerstko
mende uitvoering is een kerst-
conceii met medewerking van
Kamahl. Rond Koninginne
dag geeft elk koor een Oranje-
concert. Met alle koren
studeert Van Groeningen het
zelfde vierstemmige repeiloi-
re in. Elk Grootkoor heeft een
sectie sopx-anen, alten, bassen
en tenoren.
Voor de tournee met de kox-en
komt Kamahl in december
twee weken naar Nederland.
Op 10 december begint hij met
het Amsterdamse Grootkoor
in het concex-tgebouw, op 11
december staat hij met het
Zeeuwse Gi-ootkoor in de
Hoeksteen in Middelburg. Tij -
dens de repetities vult het
koor nu al de halve kerk maar
dat zal bij de uitvoering an
ders zijn, verzekert Van Groe-
ningen. „We bouwen een
koox-txibune, dus alle zitplaat
sen zijn beschikbaar voor het
publiek. Misschien is de kex-k
iets te klein voor het concert,
maar dit is de eerste keer in
Zeeland en we wilden voor
zichtig beginnen. Wellicht
wijken we volgend jaar uit
naar de Grote Kerk van Vee-
re."
Van Groeningen sluit boven
dien niet uit dat bij grote be
langstelling op maandag 15
december in Zeeland een
tweede concex-t wordt gege
ven.
Kwaliteit
Rond de concertsex-ie ver
schijnt een cd met liederen
van verschillende Grootkoren
en solo-nummers van Ka
mahl. Ook het Zeeuwse koor
di-aagt daaraan een nummer
bij. Dat werd vorige week op
genomen tijdens de dex-de re
petitie. Van Groeningen: „Me
teen op cd en na zes repetities
een uitvoex-ing met Kamahl.
Dat lijkt me vrij uniek."
Volgens de dirigent is het mo
gelijk om in zes repetities de
vex-eiste kwaliteit te bereiken.
Veel van de leden zingen al in
andere Zeeuwse koren en ze
ker de helft van hen heeft een
cassettebandje met de eigen
zangpai-tij aangeschaft zodat
thuis kan worden geoefend.
„Ik dirigeer ook koren die we
kelijks repeteren", verklaait
Van Groeningen. „Af en toe
wint een Grootkoor het daar
van. Motivatie is namelijk
minstens zo belangiijk als re-
petitietijd. En ik merk dat de
mensen voor deze projecten
steeds erg enthousiast zijn."
„We repeteren bovendien be
hoorlijk lang. Als het nodig is
zullen we zeker nog een ze
vende repetitie uitschrijven.
En op de dag van het concex-t
hebben we nog een uitvoerige
repetitie met Kamahl. Ik denk
ook dat mijn aanpak verfris
send werkt op de koorleden.
Ik ben voor hen een vreemde
dirigent en ik geef ze geen se
conde rust. Door de jaren heen
weet ik bok wel hoe ik deze
projecten moet aanpakken.
Kletsen of vx-agen stellen is er
bij mij niet bij. In de pauze
oké, maar steekt tijdens de re
petities iemand zijn vinger op
dan zeg ik: Daar zijn de toilet
ten."
Kaarten voor de uitvoering van
het Grootkoor Zeeland met Ka
mahl en het combo van Rob van
Dijk zijn verkrijgbaar bij de VW.
TERNEUZEN,
Zuidlandtheater
'Sixpack', try-out door cabaret
groep Purper. Regie Frans Mul
der.
door Trees van Herpen
Sinds Freek de Jonge ermee
begon en Youp van 't Heek er
ook succes mee boekte, leek in
het cabaret grof, grover, grofst
de maatstaf. Hoe aangenaam
anders is dan een avondje Pur
per.
In het Terneuzense Zuidland
theater trad de zesmansforcna-
tie dinsdagavond aan voor een
try-out. Dat was nauwelijks te
merken of het moet de af en toe
niet te onderdrukken lach om de
eigen grap zijn die er in de gi'oei
van de voorstelling nog afgaat.
Hoewel de helft van de groep uit
nieuwe mensen bestaat steunt
de avond als vanouds op een
sterke muzikale inbx-eng.
Prachtige samenzang onder
steund door krachtig pianospel,
met af en toe een saxofoon, gi
taar of trommel werd afgewis
seld met solo's. Elk Purperlid
beschikt over een goede stem.
Net als andere cabaretgroepen
haalt ook Purper zijn inspiratie
uit de actualiteit. Agressie, ver-
sterven, egoïsme, de invloed van
televisie en racisme, het is alle
maal aanwezig. Maar nergens
wordt het moraliserend, eerder
een constatex-ing van de feiten,
wat de toeschouwer ermee doet
moet hij zelf maar uitzoeken.
Idealisme is prima, zo laten de
mannen ons weten, maar stel je
zelf wel haalbare doelen. Of zo
als in het slotlied werd gezon
gen: 'niets verdoezelen, want 'n
feit is 'n feit, niet foezelen met de
realiteit'.
Toch mag hiemit niet de conclu
sie getrokken worden dat Pux*-
per vrijblijvend cabaret maakt.
In pure poëzie wox'dt heel sub
tiel een wereld van gevoelens en
feiten neergezet waarin deze
mensen geloven. Geluk is in hun
ogen de afwezigheid van onge
luk, groot of klein. De nieuwe
samenstelling van de groep
geeft nieuwe impulsen. Zo is de
Antilliaanse Pexxy Dossett aan
leiding voor korte scènes waarin
ieder ander zich politiek correct
probeert te gedragen maar
daardoor juist de alom aanwe
zige vooroordelen breed eta
leert.
Eveneens hei-kenbaar is het
mannen-ondex-elkaax-gege-
ven: stoer en puberaal tegelij
kertijd.
De leeftijd van de oudgedienden
bij Purper kan een verklaring
zijn voor het feit dat sommige
onderdelen veel deden denken
aan de fameuze teksten en lied
jes van Don Quishocking. Dat
mogen ze als een compliment
beschouwen.
Er viel voor het in groten getale
opgekomen publiek veel te ge
nieten.
De enige 'valse' noot die te be
luisteren viel waren enkele luk
raak gezongen solo's over een
woonplaats of een fietstocht. Al
klonken ze als een klok, voor mij
wai-en het pei-soorxlijke ontboe
zemingen die niet helemaal
thuishoorden in de i-est van het
uitstekende programma.
Nog te zien: 22 januari 1998, Stads
schouwburg, Middelburg en 15 april
1998, Mondragon, Zierikzee
(Advertentie)
Week van het
Zeeuwse Boek
29 okt. t/m 8 nov.
GRATIS
Sakke de zee-ratte
door
Kees Slager
bij aankoop van tenminste
25,- aan boeken
bij vrijwel alle boekhandels
in Zeeland
Het Grootkoor Zeeland tijdens een repetitie in Middelburg.
foto Ruben Oreel
Mantilla Paradise presenteert cd Consideration
door Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - De Walcherse
band Mamilla Paradise bestaat
uit muzikanten met een jaren
lange ervaring, opgedaan in tal
van Zeeuwse bands. De tijd dat
ze de hemel wilden bestormen,
dat ze wilden aansluiten bij de
nieuwste trends, of dat ze de
popmuziek een ander gezicht
wilden geven, hebben ze achter
de rug. De vijf bandleden weten
nu wat ze kunnen en wat ze wil
len: aanstekelijke rockmuziek
maken waarbij zowel de band
als het publiek zich goed voelt.
Een staaltje van hun kunnen is
vastgelegd op de cd Considera
tion die zondag wordt gepresen
teerd in café 't Schuttershof in
Middelburg.
Het album bevat tien eigen com
posities, energiek uitgevoerd en
glashelder opgenomen. De mu
ziek van Mamilla Paradise is
een kruising van verschillende
stijlen. Vanuit een basis van ste
vige rock worden uitstapjes ge
maakt naar soul en funk.
„Het belangrijkst is de emotie,
de schwung en groove die in de
muziek zit en de lol in het spelen
die er vanaf spettert", zegt zan-
ger/gitarist Ruud Aex-ssens. Als
tekstschrijver en componist is
hij de spil van de band die verder
bestaat uit gitarist Guido Wal,
zanger/toetsenist Gerrit van de
Werfhorst, bassist Bas Matthijs-
se en drummer Rob van Akke
ren. Op de cd worden ze bijge
staan door saxofonist Franklin
Schieman en Wolfex-t Jumelet op
accordeon.
Dynamiek
Door de vax-iatie in stijlen laat
het eigen geluid van Mamilla
Paradise zich niet gemakkelijk
omschrijven, maar dynamiek is
een sleutelwoord in elke defini
tie. Wal: „Er is niet alleen een
grote afwisseling tussen de
nummers, maar ook in de lied
jes. We kunnen bijvoox-beeld
binnen één compositie van een
heel harde passage abrupt over
schakelen op een heel zacht en
gevoelig refrein."
Aerssens vindt de inspiratie
voor zijn teksten in het leven
van alledag. „Alles wat we hier
in Zeeland kunnen meemaken is
geschikt voor een liedje, daar
voor hoef je niet in een grote
stad te wonen. Ik heb een num
mer geschx-even over een zwei
ver en 'Madness' gaat over lief
en leed op televisie. Voor de buis
kijken we tegenwoordig graag
naar het leed van een ander;
maar we beseffen niet dat ze
morgen met de camera voor on
ze deur kunnen staan en dat an
dere mensen dan genieten van
onze problemen.
Net als in de teksten, kan het pu
bliek van Mamilla Paradise zich
ook herkennen in de muziek,
stelt Matthijsse. „We moeten het
niet hebben van hoogstaande
foefjes en moeilijke akkoor
den." Aerssens: „Het is vaak
mooier om iets in dxie eenvoudi
ge akkoorden te zeggen dan in
eenentwintig heel ingewikkel
de. We hoeven ook niet vernieu
wend te zijn. Als je niet vernieu
wend bent, kun je nog wel
nieuwe muziek maken. Als je
zelf liedjes schrijft, maak je iets
nieuws. Dat is iets anders dan
het wiel uitvinden. Er zijn mil
joenen nummers geschreven en
elke noot is al eens gespeeld. Het
is maar een paar mensen gege
ven om daar een compleet nieu
we wending aan te geven."
Mamilla Paradise grijpt niet te
hoog. Maar wat de muzikanten
doen, doen ze goed. „We hebben
onze cd anders opgenomen dan
de meeste bandjes", verklaart
Aerssens. „We zijn al in januari
begonnen en hebben in ver
schillende sessies, met tussen
pozen van twee maanden,
steeds een paar nummers opge
nomen. Ze stammen dus uit ver
schillende periodes waardoor
het geluid en het gevoel in elk
nummer anders is. Daarom is
Consideration een afwisselende
en frisse cd geworden. Het re
sultaat van vier jaar samenspe
len."
Cd-presentatie Mamilla Paradise,
zondag 2 november 't Schuttershof
Middelburg, 17 uur.
Mamilla Paradise. foto Lex de Meester
