Foute rechters België onbestraft
VS en Japan bezweren op
de valreep handelsoorlog
Meeroken schadelijker
dan werd aangenomen
Che moet rust vinden in Santa Clara
Antillen moeten
vrezen voor
hun rijstexport
Buitenlanders weg uit Congo
James Michener
(90) overleden
buitenland zaterdag 18 oktober 1997
Kerncentrale lekt koelwater
Proef jonge criminelen succes
Nee tegen mama en papa
PVC-speelgoed België in de ban
Schauble is populairste politicus
Italië onderzoekt rol van
Andreotti bij moord Moro
Leden parlementaire onderzoekscommissie Dutroux ontgoocheld
ALTENA
Milosevic laat
Krajisnik vallen
KIEV - Een reactor van de Oekraïense kerncentrale Zapo-
rizjska is gisteren stilgelegd, omdat er radioactief koelwater
lekte uit een scheur in een pijp. Dat heeft een functionaris van
de centrale bekendgemaakt.
Volgens de functionaris, Volodymyr Sednev, ging het om een
kleine hoeveelheid koelwater en was er geen verandering op
getreden in het stralingsniveau rond de centrale. De reactor
zal naar verwachting begin volgende week weer in werking
worden gesteld, nadat de lekkende pijp is vervangen.
Zaporizjska ligt 400 kilometer ten zuidoosten van de hoofd
stad Kiev. AP
LONDEN - De Engelse politie van Buckinghamshire is zeer
tevreden over de resultaten van een proef waarbij jonge cri
minelen met hun slachtoffers worden geconfronteerd.
Uit onderzoek blijkt dat slechts 4 procent van de jongeren na
de confrontatie weer in crimineel gedrag vervalt. Landelijk
komt 35 procent van de jonge criminelen weer met de politie
in aanraking, nadat zij hun straf hebben uitgezeten.
De politie zei dat sommige jonge criminelen in tranen uitbar
sten als ze te horen krijgen wat de gevolgen van hun daden
zijn. ANP
DUBLIN - Als het aan de Rooms-Katholieke Kerk in Ierland
ligt, spreken onderwijzers nooit meer in de klas over 'mama en
papa'. Omdat het aantal éénoudergezinnen toeneemt, heeft
het kerkgenootschap de leerkrachten gevraagd voortaan af te
zien van deze woorden.
Als alternatief zouden de onderwijzers zinnen moeten gaan
gebruiken zoals 'de volwassenen die in jullie huis wonen' of
'de mensen die voor jullie zorgen'. „Vroeger had een gezin een
mama en een papa, tegenwoordig zeggen we dat soort dingen
niet meer", aldus een kerkwoordvoerder. RTR
BRUSSEL - Belgische handelaars gaan speelgoed van zacht
PVC uit de schappen halen. De federatie van de Distributie
maakte vrijdag bekend dat haar leden gevolg geven aan het
advies van het ministerie van Volksgezondheid. Het departe
ment had alle winkels gewaagd vrijwillig de verkoop te sta
ken van het speelgoed (vooral rammelaars en bijtringen).
Het ministerie reageerde daarmee op een studie van Green
peace. waaruit blijkt dat speeltjes van zacht PVC 10 tot 40%
schadelijke stoffen bevatten. Die komen vrij als baby's en
peuters erop bijten of sabbelen.
De Nederlandse staatssecretaris Terpstra kondigde eerder
deze week aan de hoeveelheid weekmakers die het PVC-
speelgoed zacht maken, aan wettelijke grenzen te zullen bin
den. ANP
BONN - De rechterhand van bondskanselier Kohl, Wolfgang
Schauble, is de populairste politicus van Duitsland. De chris
tendemocraat, kansrijk opvolger van de regeringsleider, be
reikte gisteren de eerste plaats in de maandelijkse opiniepei
ling van het Duitse televisienet ZDF.
Schauble stond vorige maand nog tweede achter de toppoliti
cus van de sociaaldemocratische oppositie, Gerhard Schro
der. Beiden delen nu de eerste plaats wat landelijke populari
teit betreft, maar Schauble is geliefder in eigen kring dan
Schroder bij de sociaal-democraten.
Schauble was deze week uitvoerig in het nieuws, doordat
Kohl hem als gewenst opvolger betitelde. Eerder dit jaarbots
ten Kohl en Schauble overigens minder blij met elkaar, toen
Schauble zich afzette tegen de euro. ANP
van onze redactie buitenland
ROME - De Italiaanse justitie is
een onderzoek gestart naar de
betrokkenheid van de voorma
lige minister-president Giulio
Andreotti bij de moord op top
politicus Aldo Moro in 1978.
De toenmalige regeringschef
zou tijdens en na de ontvoering
van Moro door de Rode Brigades
een geheim plan van het minis
terie van Binnenlandse Zaken
voor de bestrijding van het link
se teiTorisme opzettelijk opzij
hebben geschoven.
Rivaal
De christen-democraat Andre
otti is al herhaaldelijk verweten
dat hij niet alles deed om zijn
partij-interne rivaal Moro terug
te vinden. De omstandigheden
van de ontvoering zijn tot op he
den niet opgehelderd.
Justitie verhoorde vrijdag al de
voormalige minister van Bin
nenlandse Zaken, Cossiga. Hij
was verantwoordelijk voor het
ultra-geheime plan Panter. Het
plan bevatte hoogstwaarschijn
lijk de namen van speurder^ die
in de Rode Brigades waren geïn
filtreerd. Andreotti zou al tien
dagen na de ontvoering van
Moro (tussen 16 maart en 9 mei
1978) de verdwijning van het
plan bevolen hebben. Daardoor
konden hij en anderen later al
tijd ontkennen dat het Plan
Panter ooit had bestaan, meld
den kranten. Het plan is echter
onlangs in geheime archieven
teruggevonden. De voormalige
eerste minister heeft mogelijk
meer op zijn kerfstok. DPA
van onze redactie buitenland
SANTA CLARA - Cuba heeft gisteren de
legendarische guerrillastrijder 'Che'
Guevara zijn laatste rustplaats gegeven.
Het stoffelijke overschot van de revolu
tionair werd bijgezet in een speciaal voor
hem gebouwd mausoleum in Santa Clara,
300 kilometer ten oosten van de hoofdstad
Havana.
De Cubaanse president, Fidel Castro,
noemde Guevara tijdens de plechtige ere
dienst een 'morele reus'. Met de herbegra
fenis van de Cubaanse volksheld wordt
een week van eerbetuigingen afgesloten
ter nagedachtenis van de guerrilla die
precies dertig jaar geleden overleed na
zijn arrestatie door Boliviaanse troepen.
Guevara streed eind jaren vijftig zij aan
zij met Castro tegen de toenmalige Cu
baanse dictator Batista. De verovering
van Santa Clara door Guevara's troepen
betekende de val van het regime. In het
centrum van de stad staat al jaren een acht
meter hoog bronzen beeld van Che, daar
onder bevindt zich nu zijn laatste rust
plaats.
De stoffelijke resten van de revolutionair
die uit Argentinië afkomstig was, werden
eerder dit jaar opgegraven in Bolivia en
keerden in juli terug naar Cuba.
DPA/AFP/AFP
zie ook pagina 23
foto José Goitia/Canadian Press Photo
door Mare Peeperkorn
BRUSSEL - De bestraffing van
falende rechters en speurders in
de Dutroux-affaire laat voor
alsnog op zich wachten. De Bel
gische minister van Justitie De
Clerck heeft pas tegen drie lage
re magistraten een tuchtproce-
dure gestart, en daarvan is het
onzeker of deze tot sancties lei
den. De leden van de parlemen
taire onderzoekscommissie
naar de zaak Dutroux zijn 'ont
goocheld' door de trage gang
van zaken.
De verklaring van De Clerck
komt na een week van nieuwe
onthullingen over justitiële en
politieblunders, en aan de voor
avond van de eerste verjaardag
van de Witte Mars. Volgens de
oppositie moet De Clerck har
der ingrijpen of opstappen.
„Anders dreigen we te verzan
den in een maatschappij waar
verantwoordelijkheid nemen
weliswaar een sleutelwoord is,
maar de toepassing ervan veel
minder", waarschuwde com
missie-voorzitter Verwilghen.
De Clerck verdedigde zich voor
de commissie door te wijzen op
de strikte regels die er gelden
voor het vervolgen van een rech
ter of politieman. Harde straf
fen afgekondigd onder publieke
druk zouden onherroepelijk
door de Raad van State of het
Hof van Cassatie worden terug
gedraaid. Van de ruim twintig
personen bij justitie en politie
die de commissie in haar eerste
rapport ernstige fouten toe
dicht, hoeft het merendeel daar
om voorlopig niets te vrezen.
Nieuwe verhoren
Deze week besloot de commis-
sie-Dutroux tot een extra reeks
verhoren na nieuwe onthullin
gen in de pers over fouten bij de
opsporing van de vermoorde
meisjes Julie en Mélissa. Naar
nu blijkt had de politie direct na
de ontvoering van de meisjes in
juni '95, al een spoor in handen
dat naar Dutroux leidde. De
wagen die bij de kidnap ver
moedelijk is gebruikt was na
melijk twee weken eerder gesig
naleerd bij een vluchtpoging na
een mislukte autodiefstal. Een
vrouw noteerde het nummer
bord waarna de politie ontdekte
dat dit toebehoorde aan de part
ner van Dutroux.
Zij liet weten dat haar man erin
gereden had. Hoewel de auto
dus op betrokkenheid duidde en
Dutroux sowieso al verdacht
werd van de ontvoering, is hij
hierover op dat moment - toe de
meisjes zich nog levend in zijn
kelder bevonden - nooit onder
vraagd. Dat gebeurde pas het
jaar daarop, toen het te laat was.
De reeks fouten die zijn ge
maakt en het aanhoudende 'ge
heugenverlies' bij de betrokken
speurders tijdens de verhoren,
sterken de onderzoekscommis
sie in haar vermoeden dat
Dutroux bescherming genoot
van hooggeplaatste politiemen
sen en rechters.
Morgen herdenken talloze orga
nisaties de Witte Mars van vorig
jaar. Toen kwamen in Brussel
driehonderdduizend mensen de
straat op om hun ongenoegen te
uiten over de verrotte rechts
staat in België. De herdenking
vindt plaats in Neufchateau,
een plaatsje in de Ardennen
waar een klein maar uiterst suc
cesvol parket werkzaam is.
GPD
De erewacht draagt de kist van Che naar het mausoleum.
Manschappen van de Cobra-militie lopen met geroofde bureaustoelen door Brazzaville.
foto David Guttenfelder/AP
van onze redactie buitenland
LONDEN - Meeroken verhoogt
het risico van longkanker met
28 procent en hartkwalen met
23 procent. Dat is de uitkomst
van onderzoek door medewer
kers van het Britse St. Bartholo-
mew-ziekenhuis en de Royal
School of Medicine dat gisteren
werd gepubliceerd. Zelfs het in
haleren van minieme hoeveel
heden tabaksrook kan al
gevaarlijk zijn, zo meldde het
British Medical Journal.
De uitkomsten van het in de om
geving van Londen uitgevoerde
onderzoek worden bevestigd
door soortgelijke research in het
Amerikaanse Califomië. Ook
daar werd vastgesteld dat pas-
van onze redactie buitenland
AUSTIN - De Amerikaanse
schrijver James A Michener
is donderdag op 90-jarige
leeftijd overleden. Michener
gaf vorige week zij n artsen de
opdracht zijn nierdialysebe-
handcling te staken.
Michener schreef ruim veer
tig boeken, die miljoenen le
zers een reis liet maken van
de Pacifische Oceaan tot aan
de randen van het heelal.
Zijn laatste werk, A Century
of Sonnets verscheen eerder
dit jaar. Het literaire succes
begon voor Michener met Ta-
les of the South Pacific
waarvoor hij in 1948 de Pu
litzer Prize kreeg. Het boek
vormde later de basis voor
een Broadway-musical en
het werd ook verfilmd. An
dere bekende werken van
Michener zijn Ha waii. Ches
apeake, The Source, Space
en Poland.
Michener maakte overwe
gend historisch-geografi-
sche romans en woonde zelf
in de vele plaatsen op aarde
waar hij over schreef. Zijn
boeken ademden universele
idealen uit: religieuze en ra
ciale tolerantie, eerlijk en
hard werk en zelfbewustzijn.
Een groot deel van zijn leven
bracht hij buiten de Verenig-
sief roken bij kinderen een
verhoogde kans op astma ver
oorzaakt. Tot dusver werd aan
genomen dat meeroken slechts
de symptomen zou verergeren.
Hartinfarcten
Het inademen van minieme
hoeveelheden van andennans
rook leidt tot verdikkingen in
het bloed en vergroot daarmee
de kans op hartinfarcten, aldus
het rapport van dr. Law en dr.
Wald. Zij schrijven enkele dui
zenden hartaanvallen per jaar
in het Verenigd Koninkrijk toe
aan meeroken.
De kans voor een meeroker op
een hartinfarct bedraagt vol
gens het rapport ongeveer 50
procent van het risico dat ie-
de Staten door. Hij woonde
onder meer in Japan, Korea,
Hongarije, Hawaii, Afgha
nistan, Spanje, Zuid-Afrika,
Israël, Polen en het Caribi
sche gebied.
„Ik ben geen stilist. Er zijn
veel dingen waar ik niet goed
in ben. Ik maak geen harde
dialogen, ben geen psycho
loog. Maar ik kan een goed,
verhaal vertellen dat de aan
dacht van de lezer vast
houdt", zei eens over zijn
schrijverschap.
Ophouden met schrijven
deed hij nooit: „Zolang de
oude hersenen werken be
houd ik het verlangen. Ik kan
nauwelijks wachten 's mor
gens vroeg op te staan en te
rug aan het werk te gaan."
Michener werd op 3 februari
1907 in New York geboren.
Als wees kwam hij in een ar
menhuis terecht. Later werd
hij geadopteerd door het
echtpaar Michener. Zijn
jeugd werd gekenmerkt door
armoede. Dat verklaarde
volgens hem zijn sociale be
wogenheid.
In 1974 rondde Michener
Centennial af. een episch
verhaal over de staat Colora
do. Het boek werd verfilmd
tot een mini-serie voor tele
visie die 26 uur duurde.
Michener leefde de laatste
jaren in Austin in Texas. AP
mand loopt door het roken van
20 sigaretten per dag. Bij het on
derzoek is men ervan uitgegaan
dat een meeroker ongeveer een
honderdste hoeveelheid in
ademt van de tabakswalm van
een roker.
De Britse staatssecretaris van
Volksgezondheid, Tessa Jowell,
sprak van 'schokkende cijfers'.
Jowell kondigde aan dat de an-
ti-rookcampa^ne zal worden
opgevoerd. Overwogen wordt
een totaal rookverbod in open
bare gebouwen.
Publicatieverbod
Volgens het dagblad de Inde
pendent was strikte geheim
houding betracht voorafgaand
aan de publicatie van het
rapport in de British Medical
Journal uit vrees dat de tabaks
industrie naar de rechter zou
stappen om een publicatiever
bod van het blad af te dwingen.
Volgens de advocaat Martin
Day, gespecialiseerd in juridi
sche procedures tegen de ta
baksindustrie, kan een effect
van het onderzoek zijn dat niet-
rokers die hartziekten of long
kanker hebben gekregen naai
de rechter stappen om schade
vergoeding van sigarettenfabri-
kanten te eisen.
Hij voorspelde ook dat werkge
vers om juridische actie tegen
hen te voorkomen, zullen over
gaan tot het afkondigen van een
totaal rookverbod in hun be
drijf. GPD
van onze redactie buitenland
BRAZZAVILLE - Het Franse
leger heeft gisteren 59 buiten
landers, voor het merendeel
Fransen, geëvacueerd uit het
zuiden van Congo-Brazzaville.
Het leger bracht de mensen van
uit de regio's Dolisie en Loudi-
nia per helikopter over naar het
naburige Gabon.
In het zuiden van Congo-Braz
zaville is het onrustig door ge
vechten tussen Cobra-milities
van de nieuwe machthebber
Sassou Nguesso en volgelingen
van de verdreven president Pas
cal Lissouba. De hoofdstad
Brazzaville werd beheerst door
feestende en plunderende man
schappen van de Cobra-militie.
De troepen duwden buitge
maakte auto's door de straten
die bezaaid waren met lijken.
Plunderingen
Het feestgedruis ging hand in
hand met plunderingen van de
belangrijkste gebouwen in de
stad. Ministeries en hotels wer
den volledig leeggeroofd. De
militairen legden tevens beslag
op de laatste voedselvoorrraden
in de supermarkten. De bevel
hebber van de losgeslagen Co
bra-milities, Jean-Marie Tas-
soua, beloofde dat er 'binnen 48
uur een einde zal komen aan de
plunderingen'.
Volgens eerdere berichten ont
vluchtten de afgelopen maan
den ongeveer 800.000 inwoners
de hoofdstad uit angst voor de
Cobra's. Bij de gevechten tussen
de beide partijen kwamen zeker
4000 burgers om het leven.
Ook in Pointe Noire, de econo
misch belangrijkste stad in het
olierijke kustgebied van Congo-
Brazzaville, werd systematisch
geroofd. EFE/DPA/AFP
door Maurice Wilbrink
BRUSSEL - Het kabinet vreest
dat de Nederlandse onderhan
delingspositie in de kwestie
rond het Rijstbesluit verder ver
slechtert. Nederland heeft gis
teren een rechterlijk verbod ge
kregen akkoord te gaan met een
Europees compromis over de in
voer van suiker en rijst uit de
Antillen. Nederland loopt nu
het risico dat de huidige EU-
voorzitter Luxemburg met een
nieuw voorstel komt dat nog
slechter uitpakt voor de Antil
len.
Minister-president Kok heeft
gistermiddag de Nederlandse
opstelling verdedigd tegenover
een delegatie van het Antilli
aanse parlement. Volgens de
premier heeft Nederland in de
slepende onderhandelingen in
gestemd met het huidige com
promis om erger te voorkomen.
Het Europese akkoord stelt
maxima aan de invoer van rijst
en suiker vanuit de Antillen
naar de EU-landen, waardoor
honderden banen op de eilan
den in gevaar zijn. Antilliaanse
politici hebben Nederland ver
weten onvoldoende te zijn opge
komen voor de belangen van de
Antillen.
Compensatie
Het kabinet en de Antilliaanse
delegatie bleven tijdens het ge
sprek gisteren van mening ver
schillen. Materiële compensatie
voor de sociaaleconomische
schade die de Antillen door het
EU-besluit leiden, is volgens het
kabinet niet aan de orde. Minis
ter Voorhoeve van Antilliaanse
Zaken: „Het probleem is zeker
niet door Nederland veroor
zaakt."
(Advertentie)
interieur design
scheldestraat 25-29 vlissingen
De president van de Haagse
rechtbank honoreerde gisteren
de eis in kort geding van het An
tilliaanse suikerbedrijf Emesa
op straffe van de uitzonderlijk
hoge dwangsom van een half
miljard gulden. De rechter vindt
dat de belangen van de Antillen
in deze kwestie veel groter zijn
dan de belangen van de Europe
se Unie.
Het kabinet gaat in hoger be
roep tegen deze uitspraak.
Minister-president Kok is onge
lukkig met het feit dat een
uitspraak van een Nederlandse
rechter de Europese besluitvor
ming kan doorkruisen. Over de
verhouding tussen het Neder
landse recht en de EU-besluit-
vorming wil Kok 'meer
duidelijkheid'. Het kabinet res
pecteert de uitspraak van de
rechter wel, zo benadrukte Kok.
GPD
BELGRADO - Momcilo Krajis
nik, de rechterhand van de Bos-
nisch-Servische oorlogsleider
Radovan Karadzic, wordt niet
langer gesteund door de Joego
slavische president Slobodan
Milosevic.
Dat heeft Kali Marton, voorzit
ter van het Amerikaanse Comité
voor de Bescherming van Jour
nalisten, gisteren gezegd na een
onderhoud met Milosevic in
Belgi'ado.
Krajisnik is namens de Bosni
sche Serviërs lid van het drie
koppige presidium van de repu
bliek. Op 5 december worden er
verkiezingen voor het presidi
um gehouden, waarbij Krajis
nik niet meer op de steun van
Milosevic hoeft te rekenen. „Hij
moet opstappen", zou Milosevic
over Krajisnik hebben gezegd.
Door zich a f te keren van Kraj is-
nik zou Milosevic de aanhan
gers van Karadzic, die in Pale
zijn hoofdkwartier heeft, een
gevoelige klap kunnen toebren
gen. Het buitenland heeft er al
eerder bij Milosevic op aange
drongen zijn invloed te gebrui
ken om het kamp van de van
oorlogsmisdaden beschuldigde
Karadzic te isoleren.
Karadzic is in een machtsstrijd
verwikkeld met de door het
Westen gesteunde Bosnisch-
Servische president Biljana
Plavsic. AP
door John Wanders
WASHINGTON - Vertegenwoordigers van
de Amerikaanse en Japanse regering heb
ben gisteravond op de valreep afgesproken
het havenconflict niet verder te laten esca
leren. Een paar uur voordat de Amerikaan
se kustwacht een begin zou maken met het
tegenhouden van Japanse schepen, werden
gisteravond de ergste angels uit het conflict
gehaald.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken van
de VS meldde gisteren dat het nu bereikte
compromis 'tot ingrijpende veranderingen
van het Japanse havenrecht leidt'. Japans
ambassadeur Saito voegde daaraan toe dat
het 'nu alleen nog om details gaat'.
Met het voorlopige akkoord ziet het ernaar
uit dat een ware handelsoorlog tussen beide
grootmachten op het nippertje is voorko
men. Het weekeinde praten delegaties van
beide landen verder met elkaar om alle de
tails te regelen. Japan zou de Amerikanen
toezeggingen hebben gedaan, waarna beide
delegaties op de Amerikaanse Federale Ma
ritieme Commissie een klemmend beroep
deden de blokkade af te blazen.
Het conflict draaide om de wijze waarop de
afhandeling van Amerikaanse vrachtsche
pen in Japanse havens plaatsvindt. Die af
handeling is kostbaar, ingewikkeld en tijd
rovend. Voor de geringste wijziging in zijn
schema dient een Amerikaanse reder vooraf
goedkeuring te vragen aan de Japanse ha
venautoriteiten Washington eist al geruime
tijd dat Amerikaanse reders in Japanse ha
vens dezelfde soepele behandeling krijgen
als Japanse reders in Amerikaanse havens.
Tokyo erkent dat er het nodige schort aan de
afhandeling van buitenlandse vrachtsche
pen. Volgens anonieme bronnen in de Ja
panse regering dwarsbomen de machtige
havenvakbonden echter elke poging tot
verandering. Volgens sommige berichten
hebben criminele organisaties hierbij een
belangrijke vinger in de pap.
Omdat praten niet hielp, voerden de Ameri
kanen begin vorige maand de druk op.
Sinds 4 september móet elk Japans vracht
schip dat een Amerikaanse haven aandoet
een extra heffing betalen van honderddui
zend dollar (200 duizend gulden). Deze
week bleek dat de Japanse reders niet van
plan zijn die extra toeslagen te betalen. Het
gaat hierbij inmiddels om een bedrag van in
totaal vier miljoen dollar (acht miljoen gul
den). GPD
