Sterren exploderen
door kannibalisme
Zeeuwse Peerock gaat de wereld over
Supernova
is geen
alledaags
verschijnsel
Discussie over Cassini op Internet
WEB^>
ectator
wetenschap en techniek
39
computertaal
Digitale wijnproeverijen
@penst@@rtjes
Yahoo populairste site
Digitale kleding Terneuzen
zaterdag 18 oktober 1997
Zware sterren kunnen
volgens een nieuw
ontwikkelde theorie
exploderen ten gevolge van
het 'opeten' van een dichtbij
gelegen andere ster. Een soort
kosmische indigestie dus,
maar dan wel met
verbijsterende gevolgen: de
ster in kwestie klapt als een
bom uit elkaar en kan
honderden miljarden malen
helderder worden dan hij
oorspronkelijk was.
Tot voor kort overheerste de
mening dat 'zware' sterren - en
dan denken we aan een giganti
sche omvang van minstens vijf
maal zo zwaar als onze zon - dat
lot per definitie ondergingen, en
kel en alleen door hun enorme
massa. Kwistig omspringend met
hun brandstof 'rennen' ze als het
ware door de diverse fasen van
hun kolossale energiehuishouding
heen, totdat op een gegeven ogen
blik een zeker evenwicht verbro
ken wordt. Bij het ziedende
inferno dat dan volgt worden de
buitenlagen van het sterlichaam
met snelheden van duizenden ki
lometers per seconde weggesto-
ten. Het binnenste gedeelte
schrompelt door de ontketende
zwaartekracht ineen tot een neu
tronenster of, een fase verder, een
zwart gat.
Supernova
Tenminste, zo leert de evolutiethe
orie van sterren het ons. Jammer
genoeg voor sterrenkundigen is
een ontploffende ster, supernova
geheten, allesbehalve een alle
daags verschijnsel. Al helemaal
niet een supernova die ook nog
eens betrekkelijk dichtbij 'afgaat'
zodat je die met je instrumentari
um tot in detail kunt bestuderen.
Tot februari 1987 moesten de as
tronomen zich beperken tot het
onderzoeken van uiteengereten
resten van vroeger verschenen
supernovae. Soms zijn die ver-
schij nselen terug te vinden in oude
geschriften. Overbekend is de su
pernova die in het jaar 1054 na
Christus opvlamde in het sterren
beeld Stier. De ster werd zo helder,
dat hij maandenlang zelfs midden
overdag zichtbaar bleef. Dankzij
de nauwkeurige positiebepalin
gen van vooral Chinese astrologen
(in die tijd kon je met het bove
naardse alleen als astroloog de
kost verdienen) weten we nu dat
De ontplofte ster SN 1987-A is een helder object rechts-onder op deze foto. De inzet toont het gebied waarin de supernova verscheen; rechts voor de
ontploffing, links vlak na de opvlamming. Op de oorspronkelijke opname is de ster (de progenitor) nauwelijks zichtbaar.
de beroemde Krabnevel het res
tant is van de supernova van 1054.
Maar het bestuderen van dit soort
resten, hoewel op zich best inte
ressant, komt toch eigenlijk op
hetzelfde neer als rook bekijken
zonder het vuur zelf te aanschou
wen. Er gaat toch maar niets
boven het eigenlijke vuurwerk. In
februari 1987 werden de sterren
kundigen op hun wenken bediend.
Voor de verbaasde ogen van tal
van astronomen vlamde aan de
zuidelijke sterrenhemel binnen
luttele uren een betrekkelijk hel
dere ster op. De supernova trad op
in één van de twee satellietstelsels
van ons melkwegstelsel, genaamd
'Grote Magellaanse Wolk'. De af
stand tot dat stelsel bedraagt
ongeveer 170.000 lichtjaar. Een
supernova op die afstand is, astro
nomisch gesproken, echter toch
'dichtbij'.
Maandenlang werd de ontploffen
de ster met alle mogelijke telesco
pen en satellieten onderzocht. Het
duurde enige tijd voordat de oor
spronkelijke ster (de progenitor)
was gelokaliseerd omdat het be
treffende gebied dicht met sterren
bezet is. Groot was de verwonde
ring toen het om een zogeheten
blauwe superreus bleek te gaan,
65.000 maal groter dan onze eigen
zon. En dat terwijl dergelijke ster
ren volgens de evolutietheorie
eerst het stadium van 'rode reus'
moeten doorlopen alvorens te ex
ploderen.
Bovendienleid.de men uit het licht
van de stervende ster af dat mate
riaal van de sterkern in de buiten-
lagen van de steratmosfeer èn in
de weggestoten gasflarden bleek
voor te komen. Ook dat is bij su
pernovae heel ongebruikelijk.
De Engelse astrofysicus Philipp
Podsiadlowsky, vei'bonden aan de
universiteit van Oxford, denkt een
oplossing gevonden te hebben. En
wel aan de hand van gedetailleer
de beelden die met behulp van de
om de aarde cirkelende Hubble-
x-uimtetelescoop zijn gemaakt.
Gasringen
„In de uitdijende nevel kunnen we
drie gasringen onderscheiden",
zegt Podsiadlowsky. „De binnen
ste ring, in het centrum waarvan
de kern van de supernova moet
liggen, is nu bijna anderhalf licht
jaar groot. Maar er zijn twee bui
tenringen die zich elk nu meer dan
anderhalf lichtjaar van het cen
trum hebben verwijderd. De één
bevindt zich iets onder de binnen
ste ring, de ander iets erboven."
„Wij denken dat een deel van de
gasringen al gevormd werd voor
dat de supernova optrad", gaat
Podsiadlowski verder. „Dat moet
tussen 30.000 en 60.000 jaar gele
den zijn begonnen." Volgens hem
is de enige verklaring voor het be
staan van de nevels een plotselin
ge versnelling in de rotatie van de
blauwe reus ten gevolge van een
andere, tweede ster die door de
reus werd verzwolgen.
„De blauwe reus is dan één van de
twee componenten in een dubbel-
stei'systeem geweest", vervolgt de
astrofysicus. „Om de een of andere
reden is de tweede ster naar bin
nen gespiraliseerd en te dicht bij
de reus gekomen. Weg ster. Dat is
dus 30.000 tot 60.000 jaar geleden
gebeurd."
Als dat juist is moeten de chemi
sche sporen van dit kosmische
kannibalisme nog aanwezig zijn
in de nevels. Dat proberen Pods
iadlowski en de zijnen nu aan te
gaan tonen om hun theorie op
juistheid te toetsen. Mochten ze
daar in slagen dan is er een nieuwe
oorzaak gevonden voor hèt vuur
werk in de kosmos: supernovae
kunnen ook optreden na al te on
stuimig kannibalisme...
Ben Apeldoorn
Hoeiendag oallemille, oans bin
surrender uut eintjesant en oans
rammele en kachele in d'n eihen taele
vèèrsjes voe de mèsen.
Ajje sirrejeus achter d'n kompjoeter zit
te totteren kajje beter mè un èènde
vadder fietse eeeehhhhsurfe.
Met dit welkomstwoord gaat
de Zeeuwse band Sin-render
tegenwooi'dig de wereld in. De
groep is met een originele pagina
op het Internet aanwezig en pro-
beeit op die marxier aan de digitale
snelweg te timmeren. Volgens al
oud Surrender-concept gebeurt
dat bij voorkeur in het Zeeuws, al
is ervoor de mensen die daar moei
te mee hebben een vertaling aan
wezig. Die vertaling is overigens
wel erg braaf. Want op de Zeeuwse
pagina 's wordt nog over een van de
CD's geschreven:
Schieve 1993 "Oans bin de Zeeu
wen" 11 ï'ampetampers en un zé-
juknummer mie as bekenste vèèr
sjes Meriete, Oans bin de Zeeuwen
en Dexrtehenan.
Maar in de Nedex'landse vertaling
staat er braaf: élf stampnummers
en een ballade'. Eigenlijk passen
die Nederlandstalige pagina's niet
op de Sürrender-site. Het is een
concessie die de band op het podi
um ook niet doet.
Wie de homepage (http://www-
.geocities.com/SunsetStidp/Sta-
ge/1880/) opent, wordt meteen
ven-ast door een knox*rend vax-ken
en enkele maten uit het lied 'Oans
bin de Zeeuwen', tevens de titel
van een van de cd's van Surrender.
Een van de leuke dingen op de pa
gina's van de groep uit Zuid-Beve
land is het feit dat stukj es xiit num-
mers van de band te beluistex-en
zijn. Zo is er een bewerking van
'De klok van Amemuiden'met als
titel 'klokke van Erremujeh' en
Surrender gefotografeerd in 1993, het jaar van de cd 'Oans bin de Zeeuwen' 11 rampetampers en un zéjuk-
nummer mie as bekenste vèèrsjes Meriete, Oans bin de Zeeuwexx en Dertehenan, zoals de groep het zelf om
schrijft. foto Pieter Honhoff
bijvoorbeeld eixkele maten uit het
nummer 'Mex-iete'.
Het moet toch een hele schok zijn
voor naar Canada of Amerika ge-
emigreex-de Zeeuwen die al sur
fend op het Intèmet tot hun blijd
schap op een stukje digitaal
Zeeland stuiten. Hun hax-t moet
opspringen bij het zien van zoveel
nostalgie. En dat hart spxingt nog
een keer, maar dan van schi'ik, als
'oans bin de Zeeuwen', door de
luidspx-ekers van de computer
knalt.
Compleet
De site is behooxiijk compleet met
een biografie ('beschrievinge') van
de band en een discografie ('schie-
ven'). Ook is het toerschema te
zien en er wordt informatie aange
kondigd over een televisiepro-
gramma van Veronica, waarin
Surrender te zien zal zijn.
Rijmpjes als ondex-staand gedicht
zijn een aanwinst voor deze
Zeeuwse site, al is het te hopen dat
het gedichtje af en toe eens ver-
vangen wordt, zodat de Internet
surfer zijn repertoire uit kan brei
den.
'mens'n wat is m'n lot
zeven verkens en hin kot
volgend jaerza'k anders werke
east'n kot en dan'n verke'
De site'van Surrender is op Inter
net te vinden op het adres:
(http://www.geocities.com/
SunsetStrip/Stage/1880/
René Schrier
De Nasa missie met de Cassini-raket
naar Saturnus is niet onomstreden.
Volgens tegenstanders van de vlucht
kleven er nogal veel risico's aan de raket
die geladen is met 33 kilogram
Plutonium. Dit gevaarlijke radioactieve
materiaal wordt gebruikt voor de
energievoorziening van de raket. Vooral
het feit dat de raket tijdens de vlucht een
keer rakelings langs de aarde scheert
brengt, alweer volgens de tegenstanders,
de hele aarde in gevaar. De hoeveelheid
Plutonium is namelijk genoeg om iedere
aardbewoner 36 keer kanker te
bezorgen.
Zowel voor- als tegenstandex-s
van het project zijn uitvoerig
te vinden op Internet. Op de Inter
net-paginal van de tegenstanders
zijn feiten en argumenten te vin
den die pleiten tegen de Cassini-
vlucht. Ook wordt iedereen opge
roepen via het Internet protesten
te laten horen. Zo is het mogelijk
faxen en e-mail te sturen aan de
Amerikaanse president Bill Clin
ton. (President@Whitehouse.gov)
Risico's
Voorstanders van het project laten
vooral mooie plaatjes zien en ge
ven op hun beurt aan dat het alle
maal wel meevalt met de risico's
die aan de vlucht kleven. Deze
week was op een van de Nasa-In-
temetpagina's live de voorberei
ding voor de lancering van de ra
ket te zien.
Op de volgende adressen zijn In-
tei-net-sites over het Cassim-pro-
ject en de daaraan gekoppelde Eu-
i'opese ESA-Huygens capsule te
vinden.
Allex-eerst de voorat anders.
De Nasa-homepage van het Cassi-
ni-project:
http://www-.jpl.nasa.gov/cassini/
Een camera laat live beelden van
het project zien:
http. //www.exosci.com/probes/
cassini/cam.html
Verwijzingen naar pagina's van
voor-standers van het project en
verschillende mooie plaatjes:
http://ixssdc.gsfc.nasa.gov/
planetaiy/cassini.html
Veel infoi-matie en plaatjes:
http://users.aol.com:/WEKurtzI-
II/cassini.htm
Informatie over alleen het radar
gedeelte van het project
http://cassini-radar.jpl.nasa.gov/
Dan de tegenstanders:
Een Japanse professor geeft uitleg
over de risico's:
http://southmovement.alphalink.
com.au/antiwar/kaku.htm
Links naar verschillende andere
pagina's van vooral tegenstan
ders:
http://newmedia.slc.edu/stop/
cassini.html
Suggesties voor actievoerders en
schrijver van petities tegen het
project:
http://www.afnorg/@f cp j /space-
/cassini/index.htm
Verweer en argumenten tegen de
opmerkingen van Nasa en andere
voorstanders:
http://www.animatedsoftware-
com/cassini/index. htm
Een site waarop zowel voor- als te
genstanders te vinden zijn. Erg in
formatief:
http -.//www.nssorg/ cyberspace/
Een ixiin of meer of meer neutrale
pagina met nieuwsberichten over
het project: http://headlines.
yahoo.com/Current Events/cas-
sini-space-launch/
Een student die zich in Saturnus
verdiept heeft:
http//lyx*a. Coloradoedu/sbo/
mary/Cassini/titan-demohtml
René Schrier
Op vakantie in Frankrijk oe
fenen de bordjes 'Degusta-
tion et Vente' een onweerstaan
bare aantrekkingskracht op
mij uit. „Nogeven hier kijken",
roep ik tijdens het remmen. Wat
daarna volgt, verloopt volgens
een inmiddels traditioneel sce
nario. Handjes schudden, een
praatje, een glaasje, opnieuw
handjes schudden en met weer
een nieuwe doos wijn onder de
arm terug de auto in.
Drie of vier keer per vakan
tie zo'n proeverijniemand
in het gezin die er om mort.
Maar als, zoals dit jaar, de wijn
boeren huis na huis hun uitno
digingen aan bomen timmeren
en op hekken schroeven, ont
staat een probleem. Ontstond,
moet ik eigenlijk zeggen. Want
tijdens een tocht over een wat
afgelegen deel van de digitale
snelweg heb ik routes ontdekt,
waardoor ik de Degustations
voortaan met een gexust hart
voorbij kan rijden.
Wat ei*voor in de plaats is geko
men, is een reis langs de mooi
ste en beste wijnbouwstreken
van de wereld. Een paar maal
klikken met de muis en je vliegt
van de Sapich Bx-others Winery
in Henderson Nieuw-Zeeland
naar Sumac Ridge Winery in
British Columbia, Canada. Via
Chateau Yaldara in de Barossa
Valley in Zuid-Australië en de
Rhebokskloof Estate in de
Zuid-Afrikaanse Kaapstreek
langs Franse en Italiaanse
wijnboeren naar de beroemde
hellingen van Robert Mondavi
in de Napa Valley in Califomiè.
Het Internet blijkt, naast alles
wat het al is, ook een bijna on
uitputtelijke bron van infor
matie over alle mogelijke as
pecten van het wijn maken en
wijn dx-inken. De Amerikanen
voeren daarbij de boventoon
met een aantal zeer uitgebreide
sites, die overigens nooit alleen
over wijn gaan, maar ook over
reizen en eten. Daarmee wordt
het geld verdiend.
Wijnmagazine
De Wine Spectator is het groot
ste consumenten-wijnmagazi-
ne ter wereld en verscheen een
jaar geleden ook on line (www-
.winespectatox-.com). De site
bevat behalve veel nieuws en
achtergronden de 'recensies'
van zo'n 55.000 verschillende
wijnen, die door vaste bezoe
kers van de site zijn aangemeld.
Je moet je ernstig afvragen wat
de waarde is van het oox-deel
van John Harximan uit Apple-
ton in Wisconsin (USA) en Ro-
bex-to Diaz uit Sao Paulo (Bra
zilië) over een rode Bordeaux
uit 1992 en een Australische
wijn uit 1994. Maar zo'n inter
nationaal proefpanel is op zijn
minst curieus.
De virtuele wijngaard (www-
virtualvin.com) is een meer
commerciële site, waar infor
matie over wijn wordt gekop
peld aan de verkoop van prul-
laria - desgewenst ook in het
Japans te raadplegen. En wie
zich echt wil verdiepen in de
lange weg die ligt tussen het
planten van een wijnstok en het
ontkurken van een Gi-and Cm
moet maar eens een kijkje gaan
nemen op de site van Smart Wi
ne (www.smax-twine.com) en
die van Wine Business (www-
winebiz.com).
Wat al deze Intemet-bedi-ijven
met elkaar gemeen hebben zijn
de mogelijkheden om on line
wijn te bestellen. Datisnietaan
te x-aden, want de transportkos
ten maken zelfs het goedkoop
ste flesje Californische rose
schreeuwend duur. Het is bo
vendien zeer de vraag of het
kostbare .druivennat de over
tocht goed doox-staat. En als het
een beetje tegenzit, krijg je van
de douane ook nog het verzoek
om voor aflevering van je be
stelling invoeri-echten te ko
men betalen.
Het opmex-kelijkste aan de sites
van deze elektronische slijte
rijen zijn echter de ovex-zichten
van wijnboex-en die zelf het In
ternet hebben ontdekt, om hun
waar aan te prijzen en, in toe
nemende mate, rechtstreeks
aan de consument te verkopen.
Vooral Amerikaanse, Canade
se, Zuid-Afrikaanse en Austra
lische wijnbouwers presente
ren zich zonder gene langs de
elektx-onische snelweg. Het is
nog even wachten op een com
puter die in staat is geur en
smaak over te brengen, maar
dan bestaat ook in cyberspace
mijn geliefde 'Degustation et
Vente'.
En wij Eux-opeanen dan? De
Franse regering heeft pas enke
le maanden geleden het Inter
net ontdekt. Dat is waarschijn
lijk de verklaring waarom na
enig zoeken alleen Aux Vins de
France blijkt te bestaan (ww-
w.avfr.com), een initiatief van
een x-estauranthouder uit Per-
pignan. De site bevat, zeker in
vei-gelijking met de Ameri
kaanse adressen, uiterst sum
miere informatie. Je kunt er
vanzelfsprekend ook wijn ko
pen en omdat de transportkos
ten niet al te hoog zijn, waag ik
de gok.
Geen handjes schudden, geen
praatje; dit keer een vente zon
der degustation. De betaling
per creditcard wordt razend
snel geaccepteerd maar over de
tex-mijn waarbinnen de flessen
uit de Minervois worden thuis
bezorgd, zwijgt de computer in
alle talen. Zodra de vakantie-
voorraad op is - deze week - ben
ik voorlopig weer aangewezen
op de slijter om de hoek. Best
een aardige man met een leuk
wijnassortiment. Maar zijn
'Wat zal het dit maal zijn' en
'Moet u effe proeven' missen de
sfeer van de 'Degustation et
Vente'.
Jos Timmers
CLICK HERE FOR STOLI CENTRAL* 2.0
rm/.oer&aru^^
Our First Birthday
•»r tos gsm V/ nrai Wine Spectator
Cr.CctoUr?. IW6, orr cu tejin t:ir,ging
114 yltot to lalt to us ant each citer
re pr'/yi to 1- rich j feri ol your lift
De homepage van Wine Spectator.
Yahoo is de drukst bezochte site op Internet, zo blijkt uit tel
lingen van het Amerikaanse online-ondex-zoeksbureau Relevant
Knowledge. De site, met onder meer tal van i-ubrieken en mogelijkheden
om via trefwoorden snel en nauwkeurig op Internet te zoeken, trekt da
gelijks zo'n 500.000 bezoekers.
Yahoo werd inseptember in totaal ruim 14,5 miljoen keer bezocht. Op de
tweede en derde plaats komen de homepages van Nestcape (bijna 12,6
miljoen bezoekei-s) en Microsoft (ruim 11,6 miljoen).
De digitale snelweg lonkt ook naar Zeeuwse ondernemers. Je moet
meedoen, maar wat kost het en wat levert het op, zijn vragen die al
snel door het hoofd flitsen.
En hoe moet het dan? Van Westen Mannenmode uit Terneuzen heeft een
goede formule gevonden. In samenwerking met het Zeeuwsvlaamse be
drijf TiDi Graphics is een heel aardige Intex-net site ontworpen, die vir
tueel winkelen al redelijk in de praktijk brengt. Het is mogelijk met de
muis in de hand door de winkel te lopen en daadwerkelijk aankopen te
doen. Dan moeten wel eerst de spelregels goed bestudeerd worden, maar
het begin is er toch. Hoewel, kleding moet je toch meestal wel even pas
sen. En wie zegt nu of het staat?
Van Westen Mannenmode biedt niet alleen een rondleiding, maar geeft
ook de keus uit pagina's met als thema business, casuel of party, er zijn
maandelijks acties, je kunt even uitblazen in het Grand Café en je kunt
natuurlijk je mening over dat alles geven. De wankel is op Internet te vin
den op http://www.terneuzen.com/vanwesten/
