Joyoboyo krijgt na 1000 jaar gelijk
PZC
Actiegroep van ouders strijdt
tegen kickboksen en freefight
PZC
Platteland
feiten en meningen
2
Eeuwenoude profetie van Javaanse vorst komt uit: rampspoed treft Indonesië
Apartheidspolitici
sloten ogen voor
moord en marteling
zaterdag 18 oktober 1947
zaterdag 18 oktober 1997
door Ronald Frisart
Ruim duizend jaar geleden
voorspelde de Javaanse
vorst Joyoboyo dat ooit een
machtig man zijn volk zou rege
ren. Moreel verval, misdaad en
corruptie zouden hoogtij vieren.
Zou het volk zijn leiders laten
begaan, dan zou God het land
bedelven onder rampspoed. In
het hedendaagse Indonesië lijkt
Joyoboyo's toekomst aangebro
ken.
Van generatie op generatie ge
ven Javanen deze profetie nog
altijd door. Delen daarvan zijn
al uitgekomen. Zo voorzag Joy
oboyo dat vreemden (Nederlan
ders) Java vierhonderd jaar
zouden overheersen, dat een
wreed geel ras (Japanners) het
volk korte tijd zou onderdruk
ken, waarna een charismatische
voorman (Soekarno) het naar de
vrijheid zou leiden.
Zou Joyoboyo opnieuw gelijk
krijgen nu Indonesië al ander
half jaar gebukt gaat onder te
genspoed?
Branden teisteren Sumatra en
Kalimantan, terwijl de rook
half Zuidoost-Azië verstikt-
Droogte tast oogsten aan en
heeft in Irian Java al 431 men
senlevens gekost. De crash van
een Garuda-Airbus bij Medan
(234 doden) was het ergste,
maar niet het enige vliegtuigon
geluk dit jaar.
Bij het Molukse eiland Seram is
zelfs een vissoort (asupit) waar
genomen die zich volgens de
plaatselijke bevolking alleen
aan de vooravond van oorlogen
laat zien. De laatste keer dat de
asupit opdook, was in januari
1942. Twee maanden later was
het Japanse leger in Indonesië
heer en meester.
Mandaat Allah
Begin deze maand noemden is
lamitische leiders deze rampen
een goddelijke vermaning. In de
Al Azhar-moskee in Zuid-Ja-
karta riepen ze de natie op be-
rouwte tonen. „Wé vragen de re
gering zich ervan bewust te zijn
dat macht een mandaat is van
Allah waarvoor verantwoor
ding moet worden afgelegd, hier
en in het hiernamaals", aldus
een verklaring van de imams.
Een van hen was Amien Rais.
Behalve hoogleraar politieke
wetenschappen is hij ook de lei
dervan Muhammadiyah, met 28
miljoen leden de op een na
grootste moslimorganisatie van
Indonesië. Amien zei dat 'er iets
goed mis is' met de natie. „We
horen over rellen waarbij men
sen omkomen, maar we voelen
ons niet meer geschokt."
Van rellen was Indonesië de af
gelopen anderhalf jaar bij her
haling het toneel. Alleen al de
campagne voor de parlements
verkiezingen kostte afgelopen
lente bijna driehonderd mensen
het leven. En er is maar weinig
voor nodig om nieuwe onlusten
te doen ontbranden. Vorige
maand was het raak in Ujung-
ifcs
pandang, de hoofdstad van
Zuid-Sulawesi. Een gestoorde
man doodde daar met een
klewang een 9-jarig meisje. De
Chinese dader was ontoereke
ningsvatbaar, maar dat weer
hield de plaatselijke bevolking
er niet van honderden winkels
en andere gebouwen van etni
sche Chinezen te verwoesten.
Overheidsgezag
Zelfs overheidsgebouwen boe
zemen geen ontzag meer in.
Toen in Pelabuan Ratu (West-
Java) het gerucht ging dat de
politie een potje maakte van het
onderzoek naar de dood van een
onderwijzer, brandde een woe
dende menigte het politiebu
reau plat. Kort daarop werd het
politiebureau van Pameung-
peuk, eveneens in West-Java, in
brand gestoken toen de mare
ging dat een politieman een col
lega had doodgeschoten wat
overigens niet waar was.
Net als de vele stakingen zijnhet
uitingen van de hoog opgelopen
sociale spanning in Indonesië.
De kloof tussen arm en rijk is op
ieders lippen. Dat gezagsdra
gers waarschuwen voor 'het ge
vaar van het communisme' en
reppen over een 'regenboogcoa
litie' die op chaos uit zou zijn,
maakt op vrijwel niemand meer
indruk.
Wel kunnen mensen zich opwin
den over de enorme rijkdom die
de elite bijeen graait. Deze week
zei minister Tarmizi Taher na
een bezoek aan president Soe-
harto dat 'pak Harto zijn kinde
ren er altij d aan herinnert dat zij
slechts de zoons en dochters zijn
van Haji Mohammad Soeharto
en niet van de president'. Maar
als het gaat om voorbeelden van
mensen die het via vriendjespo
litiek ver hebben geschopt in het
zakenleven, noemen gewone In
donesiërs als eerste de Soehar-
to-telgen.
Kinderen spelen op een kurkdroge akker in het westen van Java. Droogte is een van de vele rampen die de Indonesische archipel dit jaar in
grote problemen brengt. foto Supri/RTR
door Runa Hellinga
Na dagen van getuigenis
sen van voormalige ge
neraals en toppolitici voor de
Commissie van WTaarheid en
Verzoening blijft de bewe
ring van de Nationale Partij
(NP) overeind dat onder de
vroegere presidenten P.W.
Botha en EW. de Klerk nooit
door de politiek opdracht is
gegeven om leiders van de
anti-apartheidsbeweging te
martelen of te vermoorden.
Dat er gemarteld en gemoord
werd. heeft niemand echter
ontkend en dat de politici
van de NP wel degelijk blaam
treft, staat buiten kijf.
Zoals de vroegere ondermi
nister van wet en orde Leon
Wessels deze week zei: „Het
argument van NP-politici
dat ze niet wisten wat er
gaande was, is niet terecht. In
veel opzichten was het vooral
dat we het niet wilden we
ten."
Wessels was destijds lid van
de Staatsveiligheidsraad,
een orgaan waarvan de anti-
apartheidsbeweging altijd
vol heeft gehouden dat het in
macht boven de regering ver
heven was en zeer geheime
besluiten nam.
De Klerk
Op basis van een aantal do
cumenten van die Staatsvei
ligheidsraad trok de Waar
hei ciscommissie de afgelopen
tijd de conclusie dat mensen
als De Klerk, die lid waren
van de raad, geweten moeten
hebben van de moorden en
martelingen op politieke te
genstanders en er zelfs mee
hebben ingestemd.
Toen F.W. de Klerk enkele
maanden geleden zei dat der
gelijke besluiten nooit zijn
genomen in de Staatsveilig
heidsraad en dat hij persoon
lijk niet betrokken was bij
besluiten die de moord op an
ti-apartheidsactivisten
rechtvaardigden, barstte Tu
tu publiekelijk in tranen uit
over zoveel onoprechtheid.
Interpretatie
Maar ook Wessels, een man
die het apartheidsverleden
echt volkomen heeft afge
zworen, bevestigde wat De
Klerk en andere NP-politici
ook al hebben gezegd: dat zij
destijds termen als 'elimine
ren' en 'onschadelijk maken'
niet hebben geïnterpreteerd
als een opdracht om mensen
te vennoorden, maar om ze
langdurig en zonder vorm
van proces op te sluiten.
Het beeld dat uit de getuige
nissen oprijst, is dat van ge
neraals .en lagere officieren
die soms onder een borrel het
besluit namen tot illegale ac
ties als moord en dat van po
litici die niets gedaan hebben
om te weten te komen wat er
gaande was. „Mijn generaals
hebben tegen me gelogen",
zei oud-minister van recht en
orde Adriaan Vlok. Maar ook
voor hem geldt dat hij geen
enkele moeite heeft gedaan
om te controleren of de gene
raals de waarheid tegen hem
spraken.
Natuurlijk beschikten NP-
politici destijds over infor
matie die erop wees dat er
iets fout zat met de manier
waarop leger en politie met
politieke tegenstanders om
gingen.
Propaganda
Aartsbisschop Desmond Tu
tu vroeg oud-minister van
buitenlandse zaken Pik Bo
tha deze week, waarom de re
gering niet gereageerd had
op rapporten die ze bijvoor
beeld van Tutu zelf had ge
kregen. Botha's antwoord
was simpel: „We zagen het
als ANC-propaganda."
Maar dat de politici de waar
heid niet wilden weten, had,
zo erkende Wessels, ook met
iets anders te maken. De Na
tionale Partij had in de jaren
tachtig het gevoel dat ze een
oorlog voerde. Die was niet
eens zozeer gericht tegen de
zwarte bevolking, want bin
nen de NP bestond al vanaf
pakweg 1985 bereidheid om
de apartheid te verzachten.
Maar de Afrikaner natie
voelde zich in die jaren bui
tengewoon bedreigd door het
communisme en internatio
naal terrorisme. Het ANC
voerde terroristische acties
uit, op militaire doelen, maar
ook op winkelcentra en ca
fés.
Bovendien speelde de Zuid-
Afrikaanse Communistische
Partij een grote rol in de lei
ding van het ANC, terwijl de
Sovjet-Unie en Cuba actief
betrokken waren bij het
machtsspel in Afrika. GPD
De aanleiding was een cursus
kickboksen voor kinderen. Het
nieuws over een freefight-gala
in de Hengelose sporthal Veld
wijk deed vorige week de rest.
Voor de Hengelose actiegroep
'Opvoeders wordt wakkeris er
een grens bereikt. De groep ivil
een massaal protest op gang
brengen tegen de toenemende
agressie in de samenleving.
door Marco Krijnsen
Een sportleraar, een maat
schappelijk werkster, een
basisschooldirecteur, een or
thopedagoge en een sociaal ver
pleegkundige. Deskundigheid
kan de actiegroep 'Opvoeders
wordt wakker' niet ontzegd
worden. De vijf hebben be
roepsmatig elke dag te maken
met het opvoeden van kinderen.
En dus ook met steeds meer
agressie die ze nu in gezamen
lijkheid willen bestrijden. „Als
we niet in actie komen, zijn we
te laat. Dan heb je het niet meer
in de hand."
Yvon de Vlugt werkte als maat
schappelijk werkster jarenlang
met zeer moeilijk opvoedbare
kinderen. Eerst in Almelo, later
in een cursushuis voor criminele
jongeren van de Universiteit
van Amsterdam. Vorige week
las ze over een cursus kickbok
sen die de speeltuinvereniging
Hengelose Es wil geven. Het zou
het startpunt worden voor een
tegenbeweging.
„Ik hield een vervelend gevoel
over aan dat verhaal over kick
boksen", vertelt De Vlugt. „Het
is een zorgwekkende ontwikke
ling. We leven in een maat
schappij met'zoveel geweld. We
staan erbij en kijken ernaar.
Eerst kickboksen, dan freefigh-
ten, en straks misschien wel
kooigevechten. De grenzen
schuiven op. De vraag is ook:
moeten we kinderen activitei
ten aanbieden die zo'n gewelds
spiraal versterken?"
Speelplaats
De Hengelose benaderde de af
gelopen dagen mensen 'in het
veld' om hun mening te peilen.
De Vlugt bleek niet de enige die
zich zorgen maakte. „Mensen
zeiden: wat fijn dat jullie nu ein
delijk iets doen." De actiegroep
'Opvoeders wordt wakker' werd
geboren. Het doel van de groep
staat te lezen in een met de hand
geschreven verklaring: 'Een
discussie op gang brengen, de
zorg uitspreken over en een halt
toeroepen aan ontwikkelingen
die de toename van agressie in
de hand werken.' Directeur An
neke Kuipers van de Plechel-
musschool in Hengelo is één van
de ondertekenaars. „Kinderen
worden steeds agressievee Dat
zie je hier op de speelplaats. Er
wordt ontzettend veel geduwd
en getrokken."
Kuipers probeert er op haar ma
nier i ets aan te doenmet proj ec-
ten die pesten en vandalisme
moeten tegengaan. Maar ook
met leren spelen. Eén keer per
week is het op de speelplaats
verboden te voetballen. Dan
staan er spelletjes op het pro
gramma.
Fokko Snijder, sportschoolhou
der in ruste, gaf zelf ooit ook
kickboksles. Maar niet aan kin
deren. „Ouders kwamen wel
eens om hun kind daarvoor aan
te melden. Hij moet zich kunnen
verdedigen, werd er dan bij ver
teld. Ik antwoordde altijd: dan
moet je eerst zorgen dat iemand
zelfvertrouwen krijgt. Begin
eens met judo." Kickboksen
hoeft niet meer voor Snijder. „Ik
organiseerde wel eens toernooi
en. Dan stonden mensen soms te
schreeuwen: sla 'm dood. Nou,
dan ga je wel huiveren."
Volgens de actiegroep 'Opvoe
ders wordt wakker' is het in
principe onjuist om kinderen
sporten aan te bieden die vanuit
zichzelf offensief zijn en weinig
regels kennen. Kickboksen is er
daar één van, vindt De Vlugt:
„Het zou een antwoord moeten
zijn op de verveling onder jon
geren. Maar wie garandeert ons
dat kinderen het geleerde niet
toepassen bij een ruzie op
straat? Kickboksen is een sport
die de agressie bij jongeren
overbrengt. En agressie mondt
vaak uit in geweld."
Verharding
De actiegroep wijst op het eind
vorig jaar verschenen onder
zoeksrapport 'De verharding
van het wedstrijdvechten'.
Daarin wordt een gemeentelijk
vergunningensysteem aanbe
volen voor vechtevenementen
illustratie GPD
als kickbokswedstrijden en
freefightgala's. Ook zou de
overheid het initiatief moeten
nemen tegen de toenemende
verharding in de vechtsport.
Staatssecretaris Terpstra on
dersteunt in grote lijnen die
aanbeveling.
Het tegenoffensief van de actie
groep 'is een oproep aan alle op
voeders (ouders, sportvereni
gingen, onderwijsinstellingen
en welzijnsorganisaties) om niet
klakkeloos deze zorgelijke ont
wikkeling in de maatschappij te
laten gebeuren. We vragen ie
dereen om te reageren, zódat we
daarmee naar de geëigende in
stanties kunnen die zich bezig
houden met de opvoeding van
onze kinderen." GPD
Mensen die willen reageren op de
oproep van 'Opvoeders wordt wak
ker'. kunnen contact zoeken via de
volgende telefoonnummers. 074-
2919994 (Y. de Vlugt).. 074-250S111
A Kuipers) of 074-2420410 (F. Snij
der). Voor schriftelijke reactiesishet
adres Bornsestraat 174, 7556 BL
Hengelo.
Al met al is de onvrede over de
machthebbers enorm. Volgens
een waarzegger in Sleman, niet
ver van Yogyakarta, moet vanaf
deze maand worden gerekend
op een nieuwe golf van geweld.
Of hij gelijk krijgt, valt te be
zien. Dat de munitie voor socia
le explosies hoog ligt opgetast,
lijdt echter geen twijfel.
Valutacrisis
Dat klemt te meer, nu het funda
ment onder het dertig jaar oude
Soeharto-bewind afbrokkelt.
Tegenover kritiek op het gebrek
aan democratische vrijheden
stelden de autoriteiten altijd het
succes van de economische ont
wikkeling.
Sinds het uitbreken van de va
lutacrisis in Zuidoost-Azië is
dat argument echter nauwelijks
meer bruikbaar.
Of de gesprekken van de rege
ring met het te hulp geroepen
Internationale Monetaire
Fonds (IMF) leiden tot een
krachtige aanpak van de gebre
ken in de Indonesische econo
mie, is onzeker. Dat er op niet al
te lange termijn ingrepen nodig
zijn, is echter voor iedereen dui
delijk.
Machtswisseling
Haast oorverdovend is dan ook
inmiddels het koor dat het lied
van vernieuwing zingt. Niet al
leen bekende criticasters van
het bewind, ook meer en meer
leden van de elite verklaren dat
politieke en economische her
vormingen noodzakelijk zijn.
Algemeen heerst echter ook de
opvatting dat het daarvan pas
werkelijk kan komen als 76-ja-
rige Soeharto - uit eigen bewe
ging of door tussenkomst van de
dood - heeft plaatsgemaakt
voor een ander.
Abdurrachman Wahid, bijge
naamd Gus Dur en leider van
NU", 's lands grootste islamiti
sche organisatie, zei deze week
dat een vreedzaam verloop van
die machtswisseling het aller
belangrijkste is.
Niemand is immers gebaat bij
herhaling van een bloedbad zo
als in 1965, toen honderddui
zenden het leven lieten. Volgens
Gus Dm moet het bewind dan
wel meer acht slaan op de rech
ten van de bevolking, omdat het
volk anders 'de zaak in eigen
hand neemt'. Joyoboyo had het
niet beter kimnen zeggen. GPD
De notitie waarin het provinciebestuur de voor
zieningen in Zeeland in 1996 in kaart heeft ge
bracht is weinig opzienbarend maar zeker niet
zonder betekenis. Wie de provincie redelijk kent, zal
niet van verbazing omvallen over de uitkomsten van de
inventarisatie van voorzieningen die van vitaal belang
zijn voor gehuchten en dorpen. Met name in Zeeuws-
Vlaanderen liggen nogal wat kleine kernen die maar
één of twee van de voorzieningen beschikken uit het rij
tje 'basissschool, winkel, wijkgebouw of dorpshuis,
postkantoor of bank, bibliotheek en huisarts'.
Er kan worden geredeneerd dat de mensen die zulke
stippen op de kaart bevolken stellig hun eigen kwali
teitseisen hanteren en zich welbevinden bij de rust die
hun leefgemeenschappen kenmerkt. Het is onwijs het
daar dan maar bij te laten. De gehuchten en dorpen zijn
vaak uitermate kwetsbaar. Onachtzaamheid kan er
makkelijk toe leiden dat ze in de verpaupering raken of
ten prooi vallen aan bezitters van tweede woningen, die
de huizen wel in stand houden maar wier afwezigheid
gedurende een groot deel van het jaar doodse taferelen
oplevert.
De gedachtenvorming over de manier waarop het plat
teland zich moet ontwikkelen, verkeert in een pril sta
dium. Er is in het verleden wel beleid gevoerd voor de
instandhouding van kleine kernen, maar daarbij is in
onvoldoende mate gekeken naar de sociale samenhang
binnen die gemeenschappen. Een bestuur dat óm rede
nen van modernisering van de ouderenzorg én om te be
zuinigen bejaardenhuizen weghaalt uit dorpen, moet
zich ervan bewust zijn dat daarmee ook de laatste
bakker of slager over de rand van zijn economische
bestaansmogelijkheden kan worden gedreven. Het is
aandoenlijk vervolgens die kleine winkelier met wat
subsidie gaande te houden, maar zo'n kunstmatige be
nadering geeft weinig houvast voor de langere termijn.
Het provinciebestuur heeft in het streekplan stringente
beperkingen gesteld aan de woningbouw op een aantal
plaatsen in Zeeland en daar zijn meer rigide opvattin-I
gen van minister De Boer van Volkshuisvesting op ge
volgd. De bestuurders hebben goede argumenten: er
wordt in dit land geleidelijk aan gebouwd voor leeg
stand en nieuwe bebouwing tegen met name fraaiere
oude dorpen aan heeft een verwoestende uitwerking op
het aanzien. Niettemin zal gewaakt moeten worden
voor een al te starre houding. Een bouwstop die tot ge
volg heeft, dan een dorp of gehucht een uitsluitend mu
seaal karakter krijgt, is niet gewenst. Op een aantal
plaatsen wordt goed omgegaan met woningbouw op
leegkomende plekken in de kernen.
Bij de ontwikkeling van beleid voor de dorpen kan uit
stekend gebruik gemaakt worden van de handzame in
ventarisatie die de provincie over de vitale voorzienin
gen heeft gemaakt. Het moet echter niet blijven bij een
herhaalde vaststelling van de status quo. Het platte
land is kostbaar; dat dient in beleid tot uitdrukking te
komen.
Attlee uitgenodigd
De Nederlandse regering heeft
een uitnodiging gestuurd aan
de Britse minister-president
Clement Attlee om dinsdag 4
november de Boomplantdag
op Walcheren bij te wonen. Het
is nog niet bekend of hij van
deze uitnodiging gebi*uik zal
maken.
Birma
In Londen hebben Engeland
en Birma het verdrag onderte
kend dat bepaalt dat Birma uit
het Britse gemenebest treedt
en een soeverein onafhanke
lijk land wordt. Namens Enge
land tekende premier Attlee,
namens Birma zijn collega
Thakin Noe. Het verdrag
treedt in januaii in werking.
Uitstel inpoldering
De inpoldering van de Braak
man, die in 1949 zou beginnen,
is vijf jaar uitgesteld. Van Bel
gische zijde is bezwaar ge
maakt tegen de inpoldering.
Het uitstel betekent een zware
tégénslag voor Zeeuws-
Vlaanderen.
Motie van afkeuring
Wethouder J. Risseeuw van
Schoondijke legt de motie van
afkeuring die de gemeente
raad met algemene stemmen
heeft aangenomen, naast zich
neer. Risseeuw weigerde vori
ge maand een stuk te onderte
kenen waarin werd verklaard
dat burgemeester P. A van Ro-
sevelt in 1944 om principiële
redenen was ondergedoken.
Uitgever:
W. F. de Pagter
Hoofdredactie:
A. L, Oosthoek
M. van Zuilen (adjunct)
Centrale redactie:
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118) 484000:
Redactiefax: (0118) 470102.
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur.
in het weekeinde:
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren.
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10,
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118) 484000.
Goes: Voorstad 22,
4461 KN Goes.
Tel. (0113)273000.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen.
Tel. (0115) 694457.
Axel: Nassaustraat 15.
4571 BK Axel.
Tel. (0115) 568000.
Zierikzee: Oude Haven 41
4301 JK Zierikzee.
Tel. (0111) 415380.
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17 00 uur
Openingstijd Zierikzee
8.30-17 00 uur.
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
City OnLine Internet
Postbus 18
4380 AA Vlissingen
http://www.city.nl
e-mail: pzcredcity1@pzc.nl
Bezorgklachten: maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht In te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20 30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000
Fax(0118)470100
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 92,85,
franco per post 122,00;
per maand 34,00
per jaar 356,50,
franco per post 471,50
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75.
zaterdag 2,50 p.st. (alle
bedragen inclusief 6 pet. btw).
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen.
Advertentietarieven:
180 cent per mm; minimumprijs
per advertentie 27,-;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief.
Voor brieven bureau van dit blad
7,- meer.
Volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw).
Giro: 35 93 00. Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B V.
Vlissingen
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV
Wegener Arcade NV
