Onder zijn Ajax-sjaal
bungelt een kruisje
Rij nóóit met de auto de berm in
PZC
Prille lente in de
Katholieke Kerk
reportage
25
notitie
van een
achtexMiju&i
zaterdag 18 oktober 1997
Jong en katholiek. Een zeldzame
combinatie. Of is er sinds de
Wereldjongerendagen in Parijs 'iets'
veranderd? En wie kloppen er toch aan de
deur van de parochie? Aan de vooravond
van de 20ste Katholieke Jongerendag over
zoekers, weters en de populariteit van de
Paus. „De enige leider die zich aan zijn
eigen normen houdt."
Sinds kort wordt de Rooms-Katholieke
kathedraal aan de Mathenesserlaan
in Rotterdam ook doordeweeks gebruikt.
Na werktijd komt een groepje jongeren
bij elkaar in de grote kerk van het bisdom.
Op zoek naar stilte en gebed. Om inspira
tie op te doen.
Pastoor Joost de Lange was verrast toen
het verzoek van de jongeren hem een tijd
je geleden bereikte, maar verleende graag
zijn medewerking. „Het sloot naadloos
aan bij een verlangen in mijzelf om de
kerk vaker open te stellen dan die ene keer
per week. Om het gebouw te gebruiken
waar het voor bedoeld is: om te bidden en
te zingen. Het gaat nu nog maar om zo'n
twee keer per week, maar hopelijk groeit
het uit tot dagelijkse vespers."'
De initiatiefnemers hebben 'Parijs' mee
gemaakt. Voor jonge katholieken het co
dewoord voor een ervaring die iedereen
binnen en buiten de Kerk verbaasde dan
wel verbijsterde. Ruim een miljoen jonge
ren uit de hele wereld die naar de Franse
hoofdstad kwamen om te zingen, te bid
den, te praten en te luisteren met de oude
Paus Johannes Paulus II als stralend mid
delpunt. Van tevoren werd nog gescham
perd over de hoge verwachtingen die de
organisatoren hadden gekoesterd. Maar
na afloop waren zelfs de meest sceptische
media in het sterk geseculariseerde
Frankrijk 'om'. De Wereldjongerendagen
waren een ongekend succes. Een 'stukje
Par(adjijs op aarde', zoals het werd ge
noemd.
Thuis gekomen wilden enkele van de 600
Nederlandse deelnemers het 'vuur' van
die dagen vasthouden. Vandaar de bijeen
komsten in de Rotterdamse kerk. Van
daag (zaterdag) is er een andere mogelijk
heid om elkaar weer te ontmoeten. Voor
de twintigste keer wordt de jaarlijkse Ka
tholieke Jongerendag gehouden. Een
toogdag waar kardinaal Simonis en de
Franse generaal Morillon (Bosnië-vete-
raan) de belangrijkste sprekers zijn. En
waar met behulp van samenzang, medita
tie en gesprek de katholieke jeugd bemoe
digd wordt. Dat alles onder het optimisti
sche motto 'Geloof in de toekomst'.
Wat is er toch aan de hand in de Moeder
kerk? Terwijl de oudere katholieken
moeizaam met elkaar in dialoog zijn om
de tegenstellingen tussen conservatieven
en progressieven weg te masseren, lijken
de jongeren een eigen weg te kiezen. Be
gint er langzaam iets nieuws te groeien, of
zijn het de laatste stuiptrekkingen van
een streng geloof waar zeker de jongere
generaties niets van moeten weten?
Springlevend
Antoon Vreeker: De liederen, de sfeer, en omdat ik Jezus beter wil leren kennen.
foto Roland de Bruin
Voor Dorethé van der Zweep en Patrick
Lubach is er geen twijfel mogelijk. Onder
jonge katholieken is het geloof springle
vend. Ze glunderen van oor tot oor als ze
aan Parijs terugdenken. „Het was zo bij
zonder", zegt Dorethé (30 jaar), redactri
ce van het katholieke jongerenblad 'Ome
ga'. „Die eenheid, die sfeer, het zingen in
de metro. Fantastisch." Patrick (29),
voorzitter van de stichting Werkgroep
Katholieke Jongeren (WJK): „In Parijs
was iedereen blij, gelukkig en één. Zo zou
de wereld moeten zijn. Van de Paus heb
ben we dan ook de opdracht meegekregen
verder te bouwen aan een beschaving van
liefde."
De Werkgroep waar beiden actief in zijn
heeft tot doel jongeren te stimuleren „tot
een bewuste geloofsbeleving". Dat ge
beurt door middel van zomerkampen,
survivalweekends, tienerfestivals, bede
vaarten en regionale bijeenkomsten. Als
voorzitter is Patrick Lubach nauw be
trokken bij de organisatie van de Katho
lieke Jongerendag in Den Bosch. Ooit be
gonnen met 100 jongeren, maar de laatste
jaren steevast met een bezoekersaantal
van 1500. Niet iedereen van de 6000 jon
geren van de WJK komen op de toogdag.
„Maar op elke Jongerendag komt wel
veertig procent voor
het eerst", zegt Pa
trick. „Dat betekent
dat we door de jaren
heen vrij veel jongeren
bereiken. En wat ge
zaaid wordt, zal ooit
worden geoogst." Op
vallend is ook dat de
deelnemers aan de dag
steeds jonger worden.
De gemiddelde leeftijd
ligt nu rond de twintig
jaar. Patrick: „Er zit
groei in. Je kunt spre
ken van een trend. We
verwachten, dit jaar
nog meer jeugd."
Antoon Vreeker is 15
jaar en gaat ook naai
de Jongerendag. Voor
de vierde keer alweer.
Hij woont in het dorpje
Oostblokker, vlakbij
Hoorn, en is de oudste
van vijf kinderen uit
een katholiek gezin.
Tussen zijn Ajax-sjaal
bungelt een kruisje om
zijn nek. Antoon is
hartstochtelijk voet
balfan, verzot op stijl
dansen en bewust Ka
tholiek. „Waarom?
Omdat het me aan
spreekt. De liederen.
De sfeer. En omdat ik
Jezus beter wil leren
kennen. Ik voel me
thuis in de kerk.Het is dat hij nog te jong
was, anders was hij zeker naar Parijs ge-
gaan.
Van de Werkgroep Katholieke Jongeren
heeft hij de zomerkampen meegemaakt.
Hartstikke tof. Gezellig en met een leuke
leiding. Ze vertelden over Christus en hoe
we Hem kunnen navolgen. Dat probeer ik
in mijn leven ook te,doen. Hoe? Door klaar
te staan voor andèren bijvoorbeeld." In
zijn mavo-klas weten ze dat hij katholiek
is. „Nee, ze pesten me er niet om. Sommi
gen vinden het wel vreemd, maar dat inte
resseert mij niet. Ik schaam me er niet
voor katholiek te zijn. Ik zie het eerder als
een voorrecht."
Lang niet iedere jongere is zo uitgespro
ken. Maar dat er een verandering in de
lucht zit als het gaat om de tot voor kort
nog vreemde combinatie jong en katho-
Dorothé van der Zweep, redactrice van het katholieke jongerenblad Omega, en Patrick Lubach, voorzitter van de Werk
groep Katholieke Jongeren: Van de Paus hebben we de opdracht meegekregen te bouwen aan een beschaving van liefde.
foto Rob Keeris
liek, blijkt uit een rondgang langs diverse
pastores. „Er is duidelijk meer interesse
voor de Kex-k onder jongeren", zegt KRO-
omroeppastor Denneman. „Ze nemen
contact met ons op. Ze schamen zich er
ook niet meer voor. En als ze voor de ka
tholieke kerk kiezen doen ze dat heel be
wust." Anderen spreken voorzichtig over
„iets wat in de lucht zit" en een „sfeerver
andering" onder jongeren, die meer open-
minded staan ten opzichte van de Kerk
van Rome dan een aantal jaren geleden.
In Cappele aan den IJssel dacht pastoor
Paul van Geest een rustige parochie te
hebben gevonden. Nu zit hij wekelijks in
een soos met 60 jongeren, waar zowel gab
bers als koorballen komen. „Tussen alle
gezellige activiteiten door gaat het ook
om de vraag 'waartoe zijn we op aarde?'
Ze komen er zelf mee. Een deel van de jon
geren bezoekt ook wel eens de mis. Daar
na praten we door over dat gekke brood
dat gedeeld wordt en waarom we dat al
2000 jaar zo doen. Ze zijn heel open voor
de kerk en het geloof. Ik zie het als mos
terdzaadjes."
Religieuze ervaringen
De iets oudere jongeren kloppen in de gro
te stad vaak letterlijk aan de deur van de
pastorie. De afgelopen tijd hebben zo'n 15
jongeren een beroep gedaan op pastoor
De Lange in Rotterdam. „Dan ging de bel
en stond er weer één." Jongeren van 20 tot
35 jaar die „religieuze ervaringen" had
den ondergaan. Die dood of ziekte hebben
meegemaakt of een kruisteken in de lucht
hebben gezien. De meesten van hen zijn
niet godsdienstig opgevoed. „Ik heb ze bij
elkaar gebracht en geef ze nu catechese.
Ongelooflijk boeiend
om te zien. Ze zijn heel
divers. Van fabrieksar
beiders tot zwaar in
tellectuelen. En ik heb
er niks voor hoeven te
doen. Ze kwamen ge
woon." Een vergelijk-
bax-e groep vindt de
laatste jax-en onderdak
bij andex-e grootstede
lijke parochies als De
Krijtberg in hartje
Amsterdam en bij de
Sint Catherinakathe-
draal in Utrecht. Het
zijn hier vooral hoger
opgeleiden, voor een
deel met protestantse
achtex-grond, die de
Moederkerk 'ontdek
ken'.
In de statistieken ma
ken de nieuwe (jong
volwassen katholie
ken nauwelijks indruk.
Het aantal intreders
schommelt rond de
1000. Daar staan dan
wel enkele tienduizen
den katholieken tegen
over die zich ieder jaar
„verontschuldigen",
zoals uittreden eufe
mistisch genoemd
wordt. De pastors zijn
dan ook de eex-sten die
de oplevende interesse
van jongeren relative
ren. Van Haleluja-geroep is bij hen voor
alsnog geen sprake. Terecht, meent gods
dienstsocioloog Th. Schepens van de
Katholieke Universiteit Brabant. „Want
wat zijn dit voor aantallen op de drie mil
joen katholieken die er in de Nederlandse
kerkprovincie officieel staan ingeschre
ven?"
Doorgeslagen
Aan de andere kant vindt Schepens het
niet vreemd dat er opeens meer belang
stelling is voor het katholieke geloof. De
afgelopen decennia wex-d er zo negatief
gedaan over de Kex-k, dat was niet reëel
meex'. „Mensen mogen weer laten blijken
dat ze behoefte hebben aan godsdienst.
Op termijn verwacht ik dan ook dat het
aantal jongeren in de Kerk zal toenemen.
Simpelweg omdat ze er zijn!
Over wat de j ongeren zo aantrekt inde ka
tholieke kerk. zijn zowel de wetenschap
per als de pastors niet bescheiden. „De
kerk heeft iets wat anderen niet hebben",
stelt Schepens vast. In deze jachtige, pres-
tatie-gerichte cultuur is de Kerk een rust
punt, een oase, waar mensen even tot
zichzelf en tot God kunnen komen. Vooral
op momenten die er toe doen - een nieuwe
baan. trouwen, het dopen van kinderen -
worden ze aan het denken gezet. „Studen
ten die bij mij komen", zegt studenten
pastor Ben de Bok uit Amsterdam, „zijn
gefascineerd door de mystiek, de liturgie,
het kloosterleven. Vragen op maatschap
pelijk gebied, waar het studentenpasto-
ï-aat zich in de jaren zestigen zeventig mee
bezig hield, interesseren studenten niet
meer. Ze zoeken spiritualiteit."
In De Krijtberg komen de meeste jonge
ren zondags in de mis om elf uur. Pastoor
Jan Stuyt weet niet of het komt vanwege
het gunstige tijdstip, of door de klassieke
Gregoriaanse muziek, de goede koren en
de Latijnse mis die gelezen wordt.
Waarom jongeren in het sterk geseculari
seerde Rotterdam uitgerekend naar zijn
kerk komen, begrijpt. De Lange niet. Van
wege het neo-gotische gebouw met zijn
sfeer wellicht. Of omdat het toch wel een
beetje een kerk met standing is. „Ik weet
in ieder geval dat de jongeren op zoek rijn
naar God."
Stromingen
Het profiel van de jonge katholiek is zeer
divers. Elke jongere shopt immers zijn re
ligieuze winkelwagentje vol, tot het naar
zijn zin is. Maar twee hoofdstx-omingen
zijn toch wel te ondex-scheiden. Allereerst
de al genoemde Parijs-gangex-s en leden
van de Werkgroep Katholieke Jongeren.
Ze zijn vaak wat jonger, staan aan de be
houdende kant, hebben weinig of geen
moeite met de strenge moraal van de Kerk
en zijn aanhangex-s van de Paus. Aan de
andere kant staan de wat oudere 'zoe
kers'. Ze hebben wat meer om zich heen
gekeken voor ze de stap naar de Kerk na
men. De moi-aal komt voor hen op de
tweede plaats. Ze gaan daar ook heel se
lectief mee om.-Het gaat hen in eerete in
stantie om het geloof in God en de speci
fiek katholieke sfeer.
De eex-ste groep komt zaterdag op de Jon-
gerendag. „Ze zoeken identiteit", zegt Pa-
trick Lubach van de WJK. „Het maakt
hen niet uit of het Coca Cola is of de ka
tholieke kerk. Als je maar persoonlijke
belangstelling voor hen hebt. Voor de
kerk is dat makkelijker dan voor Coca Co
la." De Paus is voor hen inspirerend. Dat
is vanzelfsprekender dan het lijkt. Pas
toor Stuyt: „Je kunt je afvragen wat jon
geren met zo'n zieke, oude man aan moe
ten. Maar ze weten heel goed dat hij
moreel leiderschap getoond heeft. Als je
kijkt naar andere leiders als Jeltsin, Clin
ton of Bolkestein, moet je toch wel toege
ven dat de Paus behoorlijk consistent is.
En hij houdt zich in tegenstelling tot de
anderen wel aan zijn eigen normen."
„Ik vraag me af of dit soort jongex-en blij-
vertjes zijn", zegt pastoor De Lange. „Ze
zoeken helderheid en duidelijkheid in de
ze tijd van onzekei-heid. Maar een ideolo
gie stelt op den duur altijd teleur-." Wat
hem opvalt aan de groep 'zoekers' is juist
hun afkeer van ideologie en de voorkeur
voor inspiratie. „Ze hebben de pest aan
discussie over van alles en nog wat. Ze
willen geïnspireerd worden voor hun le
ven van alledag. De inhoud van het ge
loof, dat zoeken ze. Maar dat is ook het al
lerbelangrijkste. Als je God hebt leren
kennen, volgt vanzelf de moraal. Dat is
beter dan om met de moraal te beginnen."
Geen vooroordelen
Wat de beide 'groepen' in ieder geval
bindt, is hun gebrek aan vooroordelen. Ze
staan 'blanco' ten opzichte van de kerk en
het geloof. Wrok en haat tegen 'meneer
pastoor' die het hele dorp bestierde, heb
ben ze niet. De polarisatie in de kex-k tus
sen pi-ogressief (de Acht Mei Beweging) en
conservatief (bisschop Bomers) laat hen
koud. Het is tekenend dat de kritische ka
tholieken van Acht Mei zelf geen jonge-
i-enbeweging kennen.
Juist de onbekendheid van de jeugd met
het katholieke geloof, noopt pastoors tot
het geven van onderricht. Geen vrijblij
vend gepraat meer over racisme, maar de
Catechismus uitleggen. In Enschede heb
ben de vij f broeders van de congx-egatie St.
Jan er bijna een dagtaak aan Dat broeder
Clemence (29) en Godefroid (32) zelf jong
zijn helpt daarbij enorm. „Jongeren trek
ken jongeren aan."
De gx-ote vraag is of deze tekenen des tijds
inderdaad een nieuwe lente van de kerk
zullen inluiden. De zinsnede „Ik hoop het
van harte" is niet van de lucht. „Het is er
heel bescheiden", zegt Joost de Lange
voorzichtig. „HetzijngeenEO-aantallen,
maar het is een teken van hoop. Het geeft
mij in ieder geval moed. J e moet zoiets ook
xxiet met groot wantrouwen bekijken."
Maar er is ook scepsis.,Een revival van de
kerk? Nee, daar geloof ik geen donder
van", zegt studentenpastor Ben de Bok.
Het meeste optimisme zit ook nu weer bij
de Werkgroep Katholieke Jongex-en. Pa
trick Lubach: „De nieuwe lente was al be
zig, het komt alleen nu meer naar buiten.
De jongeren hebben meer zelfvertrouwen
gekregen." Dorethé van der Zweep: „Ik
heb er vertrouwen in, Plet katholieke ge
loof is van oorspx-ong een blij geloof. Ik
heb het gevoel dat de Roomse blijheid
weer terug komt, zeker onder jongex-en."
Wilfred Scholten
Jerom van Dam (22) vertrok eind
september als BBT-er (Beroepsmi
litair voor Bepaalde Tijd) naar Bos
nië. Zijn vader - PZC-verslaggever
Willem van Dam - houdt als achter
blijver een dagboek bij, dat één keer
in de twee weken in de PZC ver
schijnt. Vandaag de tweede afleve
ring.
De eerste brief van Jerom ontvangen.
Ruim een kantje. Dat is een flinke lap
tekst voor zijn doen. Jerom is niet zo'n
schrijver. Nooit geweest. Jerom is meer
een jongen van de vlotte babbel. Dat had
den ze vroeger op school ook altijd al van
'm gezegd; die jongen kan zelfs een olifant
plat praten, die hoort in de handel.
Goede reis gehad; anderhalf urn- in het
vliegtuig naar Split en daarna zeven uur
in de bus naar Sisava. Best mooie natuur
daar, het eten is px-ima in orde ('vandaag
biefstuk gegeten, lekker man'), veelmooie
vrouwen gezien ('misschien neem ik er
een mee naar huis; geintje'), hotelkamer
op een terx-ein dat door de SFOR geheel is
afgerasterd. Daarbuiten is 'alles verrot
geschoten door de Kroaten'. Hij heeft er
foto's van gemaakt, van al die vernielde
huizen. Die zal hij nog opstux-en.
Maar ook zonder foto's hebben wel enig
idee hoe het er daar ongeveer moet uit
zien. Anderhalf jaar geleden was PZC-
collega Ab van der Sluis in dat gebied. Hij
kwam terug met een notitieboekje vol
aantekeningen over kapot geschoten
wankels en woningen, over bloedspox-en
van standrechtelijke executies, over tien
tallen vers gedolven graven op steile berg
hellingen.
Om de twee dagen belt hij. Zelf bellen we
nooit. Moeten we ook niet doen, had hij
gezegd. Het waarom daarvan is ons nog
steeds niet helemaal duidelijk. Schijnt
iets met satellieten te maken te hebben en
de kans 'dat we uit de lucht worden ge
plukt'. Dus laat hém nou maar bellen, ge
woon met z'nGSM-tje. Kost 'm weliswaar
een paar centen, maar ach, toch geld ge
noeg. Dus pa, als je een leninkje voor een
andere auto nodig hebt, je haalt het maar
van m'n x-ekening af. Op dat branieachti
ge toontje van 'm, hè?
Zelf droomt-ie ook al van een nieuwe au
to. Die komt er, als hij eenixxaal texoig is.
Dat weet hij bijna zeker Alle gelegenheid
tenslotte om daarvoor te sparen. Hij ver
dient in het voormalige Joegoslavië geld
als water, heeft het over zo'n vijfduizend
netto in de maand. En wat geeft-ie daar
nou uit - bijna niks, want een avondje
stappen is er niet bij, veel te link om zo
maar ergens een ki'oeg binnen te gaan.
Toen we een paar maanden geleden met
hein over de kazerne in Nunspeet liepen,
kon-ie feilloos aanwijzen wie wél en wie
nog niet in Bosnië was geweest. Dat kon
hij zien aan het type automobiel waaxin
zij rondrijden. Wie nog uitgezonden moet
worden, beweegt zich doox-gaans voort in
een bouwvallige Opel Kadett of Toyota
Huppeldepup. De Bosnië-veteraan daar
entegen bestuurt vaak een luxueuzer ty
pe; een glanzend gepoetste BMW of een
nagelnieuwe Golf.
De eex-ste dagen had Jerom het moeilijk.
Dat zei hij niet. maar dat merkten we wel.
Een beetje neerslachtig klonk hij. Hij is
als enige van de groep met wie hij tijdens
zijn opleidingstijd in Nunspeet optrok
naar Sisava gezonden. De rest is naar
Busovaca. Vindt hij niet leuk, hij voelt
zich een beetje verloren, heeft ovexplaat-
sing aangevraagd.
Vorige week gelezen dat de Nobelprijs
voor de Vrede is toegekend aan de Inter
nationale Conferentie voor het Uitban
nen van Landmijnen (ICBL). Sommige
kranten hadden daarbij een kaartje afge
drukt met daarop de landen waar nog heel
veel mijnen liggen. In Bosnië gaat het om
zo'n di'ie miljoen van die krengen. Jer
om heeft de eex-ste al horen ontploffen.
Toen hij een gewonde collega ('niks ern-
stigs hooi-, gebroken been') naar het zie
kenhuis reed opeens, ergens in de verte:
kaboem! Een rotklap man, was wel even
schrikken. Ze hebben 't hem gelukkig
goed ingeprent: altijd uitkijken voor mij
nen. Die kunnen overal liggen, nóóit met
auto de berm in. nóóit door een kuil of
over een doos rijden.
Verzoek om overplaatsing inmiddels in
gewilligd. Jerom zit nu Busovaca. Komt
daar al die vertrouwde gezichten uit Nun
speet tegen. Hij klinkt door de telefoon
plots een stuk opgewekter. Maar dat wuift
hij weg, dat verbeelden we ons maar;
dat ligt gewoon aan de kwaliteit van de
verbinding.
Willem van Dam
