Ziek door pesterij op de werkplek
PZC
PZC
Zelfs een zelfdoding lukt je niet
Tom Poes en de Tijwisselaar
varia zaterdag 11 oktober 1997
Pedagoog schrijft boek over personeelsleden die elkaar het leven zuur maken
redactie
puzzel
snelheidscontroles
het weer
StL
3*.
recept
Biefstuk met
rode wijn-
oreganosaus
door Arie Bergwerff
Zo'n 250.000 mensen in Ne
derland hebben dag in dag
uit te maken met pesten op het
werk. Dat leidt tot ziekmeldin
gen. WAO of zelfs erger. Het
slachtoffer loopt een afschuwe
lijke ervaring op. en al dat ge
pest kost het bedrijf handenvol
geld. „De mens is tot veel moois
in staat: cultuur, muziek, dra
ma, ballet. Maar mensen zijn
ook in staat elkaar op het werk
af te maken", stelt Bob van der
Meer. Hij pleit in zijn boek 'Pes
ten op het werk' voor de komst
van vertrouwenspersonen,
klachtencommissies en klach
tenprocedures.
De pedagoog uit Rosmalen
schreef in de jaren tachtig als
een van de eersten over pesten
op school. Het onderwerp pes
ten op het werk kwam op zijn
pad, nadat hij er in een artikel in
een ondeiwijsvakblad aan
dacht aan had besteed. Hij be
schreef het geval van iemand die
hij kende van de plaatseüjke
tennisvereniging. „De man was
als directeur van een basis
school weggepest door zijn
team. De redactie van het blad
kreeg vervolgens zeven brieven
toegestuurd. Hoe is het moge
lijk, schreven deze mensen, dit is
exact mijn verhaal. Ik dacht dat
ik de enige was."
Van der Meer plaatste vervol
gens een aantal kleine adver
tenties in landelijke kranten,
met de vraag of mensen wilden
reageren als ze te maken hadden
met pesten op het werk. Daarop
kreeg hij ongeveer dertig ge
valsbeschrijvingen. „Vervol
gens heb ik besloten er een boek
over te schrijven, beter of in ie
der geval anders dan wat er tot
nu toe over dit onderwerp ge
schreven is."
Geweld
Van der Meer definieert pesten
op het werk als volgt: het is het
systematisch uitoefenen van
psychisch, fysiek of seksueel ge
weld door één persoon of êen
groep personen tegen meestal
één ander, die niet meer in staat
is zichzelf te verdedigen. Peste
rijen vinden vooral plaats tus
sen werknemers onderling (44
procent), maar ook de directie
maakt zich er jegens werkne
mers schuldig aan (37 procent).
In artikel 3 van de Arbowet
staat dat elke werkgever maat
regelen behoort te nemen in ver
band met seksuele intimidatie,
agressie en geweld. Van der
Meer: „Er zijn echter nog geen
sancties aan verbonden. Je bent
nog steeds even trefbaar als an
ders."
Machtsevenwicht
De pedagoog maakt een duide
lijk onderscheid tussen pesten
en plagen. Plagen gebeurt niet
systematisch, en bij plagen mag
je nog voor jezelf opkomen. Er is
machtsevenwicht. Van der
Meer: „Een dolletje af en toe,
daar is niets mis mee. Bij pesten
echter mag je niet meer voor je
zelf opkomen. Doe je dat toch,
dan gaan de anderen nog verder.
Het machtsevenwicht is weg.
Elke groep heeft zijn eigen nor
men: je moet je maten niet naai
en, je moet niet te hard werken.
Iemand die deze normen over
treedt, wordt door de groep aan
gepakt."
Zondebok
„Dat wordt steeds erger: er
wordt over hem geroddeld, er
wordt water in zijn schoenen
gegooid, roosters worden open
gezet zodat hij voortdurend op
de tocht zit. Het is een vicieuze
cirkel. Daar kom je als slachtof
fer én als groep niet meer uit. De
groepsdruk wordt steeds erger,
de grenzen vervagen. Het
slachtoffer stapt op een gegeven
moment naar de werkgever.
Maar die zegt: Moet ik voor jou
een hele afdeling ontslaan?"
„Hij zal kiezen voor een oplos
sing waarbij de 'lastige' mede
werker weggewerkt wordt. Zo'n
werkgever vergeet dat elke
nieuwe werknemer die zich in
de groep voegt ook dit lot kan
ondergaan. De stemming is er
immers naar. En de pesters wor
den nooit gecorrigeerd."
„We hebben behoefte aan een
zondebok. Het zit in ons", con
stateert Van der Meer. „We wor
den op ons werk aangepakt door
de directeur, komen gefrus
treerd thuis en keren ons vol
agressie tegen vrouw, kind of
kat. Het zondebokfenomeen is
aangetoond bij groepen die
noodgedwongen - in het onder
wijs, binnen bedrijven - bij el-
HOOFDREDACTIE: A.L. Oosthoek
ADJUNCT-HOOFDREDACTEUR: M. van Zuilen
CHEF-REDACTEUREN: M. Antonisse, A.L. Kroon
COMMENTAARGROEP: A.L. Oosthoek,
A.J. Snel, M. van Zuilen, B. Jansen, L. Sleutjes.
NIEUWSDIENST ZEELAND
Chef: M. Antonisse
Eindredacteuren: J.D. van Scheijen, Th.J.M. Giele
Verslaggevers algemeen: J.C.M. Cats, W.J. van Dam,
R.H. Hoving, B.L.A. Jansen, A. Molengraaf, H.O. Postma,
L. Sleutjes (Den Haag), A.J. Snel, H. van der Werf
Midden-Zeeland: M.J. Schrier (chef), M. van Barneveld,
A.M. van der Jagt, M.A. de Jongh, N.J.C. Kluytmans,
C.A. Moerland, E.L. Ramakers, M.P.T. Sep, A.A. van der Sluis
Zeeuws-Vlaanderen: C.A.M. van Gremberghe (chef),
W.A. Bareman, P.I.F.M. Cappetti, J.J. Heijt, R.E.A. Hoonhorst,
M. Modde, B.J.G. Pelgrim
Noord-Zeeland: M. Hitzert, H. Stegenga
Ondernemend Zeeland: C.M.J. Sondervan
City-on-line/Internet: G.H.A.M. van der Heijden,
B. Oerlemans
Bureau: F.B. Balkenende, R. Bosboom, M.E. Ernens,
S.C. Osman, A.W.C. Mullink, A. Nijmeijer, J.P. vanderSande,
M.T.O. van der Vleuten
CENTRALE REDACTIE
Chef: M. van Zuilen
Binnen- buitenland, opinie: Ch.J. Schets (chef),
H.D. Hekking, G.J. Kers, F.T.J. Koopmans, W.P. Staat
Kunst en bijlagen: J. van Damme (chef),
K. Cijsouw, F.P.J. Doeleman, E.J. Rozendaal,
J.A.M. Tabbers, A. Zevenbergen
Sport: R. Thannhauser(chef), J.F.D. Bakker,
G.J.W. Borgman M.H.J. Caldenhoven,
E.M.S. Pentury, K.L. de Vries
Levensbeschouwing: W.P. Staat
Secretariaat: J. Everaars (hoofdredactie),
G.M. Boersma, C.L.Geelhoed, I. Wirtz
PRODUKTIE en VORM
Chef: A.L. Kroon
Vormgeving: A.A. Adriaanse, W.J. Adriaansens,
F.J. Binicewicz, E.F. Bouwens, W.H. Diepeveen, S. Haanstra,
P.C. de Jonge, C.A. Lammers, L. Minnaard, A. Mommer,
J.P.H. Noot, J.J. de Rijke, A.F. Schreurs, J.P. Verbeek,
W.M.J. Verstuyf
Systeembeheer: R.G.C. de Ridder
Beeld: J.B. Siwabessy
Documentatie: L. van der Horn, C. Flipse, R.J. Jongelings
NIEUWSDIENST BUITENLAND:
Correspondenten: A. Bloemendaal (Tel Aviv), R. Frisart (Ja
karta), J.A. Geleijnse (Londen), J.W.M. Gertsen (Boedapest),
K. Gottlieb (Mexico), R. Hellinga (Kaapstad), Y. van der Heij
den (Peking), H.B. Hoogendijk (Moskou), F.J.M. van den
Houdt (Nairobi), P.J.A.H. Koopman (Brussel), R.E. Kroon (Ge-
nève), E.J.A. van der Linden (Rome), J.E.J.M. Lutz (Istanbul),
P.G.W. van Nuijsenburg (Bonn), M. Peeperkorn (Brussel), J.
Stalpers (Tokyo), J. Wanders (Washington), C. van Zweeden
(Parijs)
REDACTIEKANTOREN
Vlissingen: Oostsouburgseweg 10, Postbus 18,
4380 AA Vlissingen. Tel: (0118) 484000. Fax: (0118)470102.
Goes: Voorstad 22,
4461 KN Goes. Tel (0113) 273000. Fax: (0113)273010.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen. Tel: (0115) 694457. Fax: (0115)620951
Zierikzee: Oude Haven 41,
4301 JK Zierikzee. Tel: (0111) 415380. Fax: (0111)414126
De redactie van de Provinciale Zeeuwse Courant maakt naast
de eigen nieuwsgaring gebruik van de volgende bronnen: Ge
associeerde Pers Diensten (GPD). Algemeen Nederlands
Persbureau (ANP), Associated Press (AP), Knight Ridder Fi
nancial (KRF), Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence
France Press (AFP), Reuters (RTR), Belga en European
Pressphoto Agency (EPA)
kaar zitten. Het is een maat
schappelijk verschijnsel: kijk
maar naar kindermishandeling,
vrouwenmishandeling, seksu
eel misbruik, seksuele intimida
tie. En het is van alle tijden:
denk maar aan de jodenvervol
ging. de heksenvervolging."
Toch gelooft Van der Meer er
heilig in dat pesten op het
werk te voorkomen is. Er moet
een mentaliteitsverandering
plaatsvinden, vindt hij. En om
dat dat niet van de ene op de an
dere dag lukt, moet er alvast
gewerkt worden aan een nood
oplossing. Hij ziet hier een
duidelijke taak voor de onder
nemingsraden binnen de bedrij
ven.
Zo'n OR kan vragen om maatre
gelen en zou zich moeten beijve
ren om vertrouwenspersonen op
het werk te krijgen. En een
Prijskaartje
Sarren terwijl iemand druk bezig is: pesten op de werkplek kent vele gezichten.
foto Cees Kuiper/GPD
De problemen begonnen na
mijn promotie, die menig
een niet had verwacht. Vanaf
dat moment werd ik volledig
genegeerd op de werkvloer. De
jaloezie kende geen grenzen.
Het eigen kantoortje dat bij
mijn promotie hoorde, werd
een sociaal eiland. Geen enke
le collega praatte meer met me
en achter mijn rug tierden we
lig roddel en achterklap. Mijn
Hier het relaas van een iverknemer iviens promotie aanlei
ding was tot een pestcampagne van de collega's. Het frag
ment is afkomstig uit'Pesten op het werk'.
functioneren werd gehekeld,
mijn integriteit werd in twijfel
getroffen, zelfs mijn huwelijk
en mijn kinderen werden door
de modder gehaald.
Het werk was altijd alles voor
mij geweest, maar tegen deze
psychologische terreur was
zelfs geen olifantenhuid be
stand. Ik meldde me ziek, werd
hoe langer hoe depressiever en
uiteindelijk probeerde ik zelf
moord te plegen. De genade
klap kwam pas, toen ik na een
jaar weer aan de slag ging. Ik
was vastbesloten mij niet meer
te laten treiteren door mijn
collega's. De eerste drie heet
ten me hartelijk welkom. De
vierde echter zei: 'Wat ben je
toch een nitwit, zelfs een zelf
doding lukt je niet'. Ik ben ten
slotte maar ergens anders gaan
werken. GPD
Kapitein Wal Rus repte zich naar de brug. Maar voordat hij de tijd
had gehad om zijn oliejas aan te schieten werd zijn schip reeds door
een enorme golf van de zandbank getild.
„W-we d-drijven weer!", riep de tweede stuurman die de wacht
had.
„De vloed zet door!"
„Daar kan je donder op zeggen!schreeuwde de gezagvoerder uit
zinnig aan de telegraaf rukkend. „Maar wat bedoel je met drijven,
meneer? Dit is een eerlijke schuit en geen houtvlot! We moeten va
ren! Waar is de meester? Waarom loopt die kar niet?"
Op dat moment begon de schroef te werken. De Albatros zette zich
kreunend in bewegingen geholpen door de stormwind zette hij slin
gerend koers naar Kaap Hozebek, een schuimbaan achterlatend.
„Ik ben benieuwd of het schip vlot is gekomen", zei heer Ollie, die
Cryptogram
Horizontaal: 1. Die ton is op het nippertje aan boord (6); 4.
informatief onderzoek? (8); 6. Goed dat er groei in zit aan
de lijn (3); 7. Vogel van de tweede omroep (3); 9. Letter van
steen (7); 11Dier in een object van niets (5).
Verticaal: 1. Stakterug in een Zeeuwse plaats (4); 2. Kom
met je vaderen leer ervan! (5); 3. Die vrucht is voornaam
(4); 5. Welig razen in de groei (6); 6. Gaterug in destad! (3);
8. Zeldzaam dat het ook nog leuk kan zijn! (4); 10. mensen
die te beroerd zijn om te werken (3).
limburger
ilaaeuale
elandizak
fundament
dsvaartj e
atignobel
desemdime
irreeelir
gloorlans
hamskelet
eteninleg
iepengene
droogoven
Zeeland: Iets koeler
klachtencommissie en een
klachtenprocedure.
De pedagoog verbaast zich:
„Als je een conflict hebt met een
winkelier, dan stap je naar de
Consumentenbond of naar een
geschillencommissie. Maar als
ik op mijn werk afgemaakt
word, door mijn werkgever of
door mijn collega's, dan is er
niemand die duidelijk stelling
voor mij neemt."
fors prijskaartje aan pesten op
het werk: elk geval kost op jaar
basis tussen de 30.000 en de
100.000 gulden. Dat heeft te
maken met het verzuim van het
slachtoffer, met de lagere pres
taties die behaald worden door
het slachtoffer en door de tijd
die de leiding kwijt is aan het
voeren van gesprekken met de
betrokkene.
Van der Meer is: „Bij Edukern
Consultancy in Utrecht zijn we
op dit moment bezig met een
vragenlijst op floppydisk over
veiligheid op het werk. Vragen
over pesten, geweld, seksuele
intimidatie. De werknemer kan
zo'n floppy thuis invullen en op
sturen naar Edukern (030 -
2856766). Aan de werkgever
zeggen wij, in vertrouwen: het
gevoel van veiligheid binnen
deze afdeling is laag, is gemid
deld of is hoog. Maar als het laag
is, doe er wat aan. Op die manier
proberen we de bewustwording
over pesten op het werk op gang
te brengen." GPD
Pesten op het werk; door Bob van
der Meer. Uitgeverij Van Gorcum
Assen. Prijs: f 25
Q 14°
een
I 9°
Enkele buien
iFi,
'W?.. 4
NVV 6
I5V
Minimumtemperatuur voor de komende 1
Vooruitzichten
weer
zondag
maandag
dinsdag
woensdag
max.
14°
11°
12°
13°
min.
9°
8°
8°
8°
wind
N 5
NW 4
NNW 4
ZW 4
Zon
Maan
zaterdag
onder 19.01
zondag
op 8.04
zaterdag
onder 16.38
zondag
op 2.43
Nautisch bericht
Wind uit het Westen, afnemend tot 4 Beaufort. Zicht goed. Tempe
ratuur kustwater 17 graden. Geen kans op onweer of mist.
Waterstanden
Toonder Studio's
bekommerd naar het huilen van de wind zat te luisteren. „Men kan
nu wel zegen dat de maan de vloed maakt, maar weet men nu wel ze
ker dat de tijwisselaar het niet doet?"
Tom Poes schoof ongeduldig de boeken naar voren. Voordathij ech
ter iets had kunnen zeggen werd de deur opengerukt en daar stond
Oene Horletoet in een binnenvallende windvlaag.
„De vloed heeft doorgezet", riep de grijsaard met dunne stem boven
het woeden er elementen uit. „De kapitein heeft gelijk gehad; ik sta,
als tij wisselaar hier lelijk te kijk."
Met deze woorden sloot hij de deur achter zich en trad op het tafeltje
toe.
„Als men de bakens verzet, verloopt het getij", hernam hij.
„Maar ik ben niet koppig. Als het getij verloopt wil ik ook wel de ba
kens verzetten. Mag ik dat boek van u lenen? Ik wil leren hoe de eb
en de vloed ontstaan."
De politie kondigt voor vandaag en morgen de volgende snelheidscontroles aan:
A2 - tussen Amsterdam-Utrecht-Den Bosch vice versa; A9 - tussen Alkmaar-Diemen vice versa; AIO - ringweg
Amsterdam; N201 - tussen Uithoorn-Aalsmeer; A67 - randweg Eindhoven - nachtcontrole van zaterdag op
zondag ivm wegwerkzaamheden; A2 - bij Boxtel (alleen zondag)
Jannyvan der Lee
Wanneer u de bakboter uit de pan
schenkt voor u de koekenpan blust
met de rode wijn, is de saus minder vet,
maar blijven alle smaakstoffen wel be
waard. Het klontje boter dat u op het laat
ste moment door de saus laat smelten
zorgt voor een glanzende saus en een iets
zachtere smaak.
4 personen
4 biefstukken (of bieflapjes)
peper
boter om te bakken
zout
3,5 dl rode wijn
bouillonblokje
verse oregano (eventueel gedroogd)
allesbinder
klontje boter
Bestrooi de biefstukken alleen met peper.
Verhit de boter in de koekenpan en
schroei hierin de biefstukken dicht. Kruid
ze hierna pas met zout. Neem hetvlees uit
de pan en houd het warm onder een vel
folie. Schenk de bakboter uit de pan en
blus de bodem van de pan met de rode
wijn. Verkruimel het bouillonblokje hier
boven, neem de oreganoblaadjes boven
de pan van de takjes en kook de wijn enke
le minuten in. Bind de wijnsaus heel licht
door er wat allesbinder in te strooien.
Neem de pan van het fornuis en laat er
een klontje boter in smelten.
Geef de saus bij de biefstukken.
Het weekeinde blijft herfstachtig en Door: Vladimir den Baars
bovendien gaat de middagtempera-
tuur langzaam maar zeker verder omlaag. Zaterdagmiddag is het
nog enige tijd droog maar in de nacht van zaterdag op zondag drijft
een volgend gebied met bewolking en regen alweer binnen.
Ook op zondag blijft het wisselvallig weer met buien en tevens
wordt het iets koeler. De wind draait naar noord tot noordwest en
daarmee wordt koude en onstabiele lucht, afkomstig van het noor
delijk deel van de Atlantische Oceaan, aangevoerd. Dankzij het nog
steeds vrij warme Noordzeewater kan de temperatuur in de regio
nog oplopen tot ca. 14 graden. Daarbij vallen er enkele buien,
waarbij er een kleine kans is op wat hagelkorrels. Overigens ne
men de buien later op de dag in aantal af. Een nieuwe storing is
dan in de maak boven de Noordzee en voorafgaand aan deze sto
ring komen er een paar opklarïnkjes voor.
De wind is zondag meest matig boven land maar vrij krachtig boven
open water, windkracht 5.
Na het weekeinde houdt het
herfstachtige weer nog volop
aan. Depressies blijven de
weerkaarten beheersen on
der invloed van een koude,
noordwestelijke stroming en
zowel maandag, dinsdag als
woensdag is er kans op re
gen. Vooral op maandag kan
er daarbij weer een aanzien
lijke hoeveelheid water val
len. Een kleine maar actieve
depressie trekt dan vanaf de
Noordzee in de richting van
Duitsland. De middagtem-
peraturen komen rond
12 graden te liggen en accen
tueren daarmee het herfstige
karakter van het weer nog
eens extra.
ZATERDAG
Hoog water
Laag water
11 OKTOBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
10.01
154 22.45
173
03.40
129 16.14
148
Terneuzen
10.15
175 23.02
196
03.56
138 16.46
157
Bath
11.06
206 23.56
227
04.51
16417.35
182
Roompot Buiten
10.00
116 22.45
136
03.40
98 16.25
114
Zierikzee
11.05
122 23.55
141
04.45
106 17.25
122
Wemeldinge
11.15
137
04.45
117 17.25
134
Philipsdam West
11.15
134 23.55
154
04.35
113 17.15
128
ZONDAG
Hoog water
Laag water
12 OKTOBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
11.16
164 23.55
197
04.59
132 17.46
162
Terneuzen
11.38
187
05.14
140 18.16
171
Bath
12.30
219
06.16
16519.00
198
Roompot Buiten
11.15
122
05.00
097 17.50
122 I
Zierikzee
12.30
126
06.10
10418.45
130 c
Wemeldinge
00.00
15812.40
143
06.10
117 18.55
142 1
Philipsdam West
12.25
138
06.00
11018.50
135 a
MAANDAG
Hoog water
Laag water
13 OKTOBER
uur
cm uur
cm
uur
cm uur
cm
Vlissingen
12.21
192
-06.26
14618.56
183
Terneuzen
00.16
222 12.42
217
06.40
157 19.20
194 r
Bath
01.05
259 13.40
254
07.35
184 20.16
221 6
Roompot Buiten
00.00
15412.20
141
06.20
102 18.45
134 a
Zierikzee
01.20
15613.45
140
07.30
110 19.55
140 j
Wemeldinge
01.25
17413.50
160
07.30
123 20.05
153
Philipsdam West
01.10
167 13.35
152
07.35
116 20.05
147 j
Met een naar het noorden draaiende stroming daalt de tempera
tuur in grote delen van Europa tot beneden normaal. De stormde-
pressie, die gisteren nog een storm boven de Noordzee veroor
zaakte, ligt vandaag boven de Baltische Staten en trekt langzaam
naar het noordoosten weg. Aan de westzijde van dit laag staat een
krachtige noordelijke stroming waarmee koude lucht, van noorde
lijke breedte, over Europa wordt geblazen. De temperatuur blijft in
deze lucht boven Scandinavië tussen de 6 en 10 graden steken
maar meer naar het noorden wordt zelfs de 5 graden niet meer ge
haald. Een actief regengebied trekt vandaag via Zuid-Engeland en
Frankrijk naar het oosten.
Morgen veroorzaakt deze storing boven de Alpenlanden en het
noorden van de Balkan de nodige neerslag. Aan de noordzijde van
de Alpen valt al de eerste sneeuw. Deze storing houdt tijdelijke de
aanvoer van koude lucht over West-Europa tegen maar zondag
overdag kan de koude lucht toch via o.a. Engeland, de Benelux en
Duitsland verder naar het zuiden trekken.
De temperatuur zakt naar 9 tot 14 graden terwijl er regelmatig bui
en vallen. Alleen de landen rond de Middellandse Zee ontspringen
de dans. Hier ligt de temperatuur rond 23 tot 27 graden.
Europa: Kouder
