Meer zoet water in Oosterschelde
Trofee voor Nieuwlands Rust
HOF
NIEUW
ANNO
Gouverneur geeft
Zeeuws bestuur
veeg uit de pan
Jonge zeehondjes
met satellietzender
losgelaten in Delta
Natuur houdt zich
goed na aanleg
stormvloedkering
Sv-
gHKKnKBsfóg
Zeeuwse
motorrijder
verongelukt
in België
zeeuwse almanak
Onrust
Brakke zone keert terug door openen verbinding met Volkerak-Zoommeer
Het echtpaar Polderdijk voor hun bekroonde hoeve.
foto's Ruben Oreel
door Edith Ramakers
NIEUW- EN SINT JOOSLAND - Het Hof
Nieuwlands Rust heeft de Zeeuwse Erf
goedtrofee in de wacht gesleept. De be
oordeling viel de jury van de Stichting
Landschapsbeheer niet licht. Bij de
twaalf Zeeuwse inzenders zaten zeker
vier andere opvallende erven die ook een
eervolle vermelding verdienen. Maar de
boerentuin van Nieuwlands Rust die nog
in oorspronkelijke staat is, heeft de door
slag gegeven. „Daarom komt alle eer toe
aan mijn vrouw en onze oudste dochter
Jolanda. Zij onderhouden hem en kiezen
de planten uit. Ik spit hem alleen maar
eens om", reageert L. F. Polderdijk na de
uitreiking van het gevelschild.
Het karakteristieke boerenerf aan de Ou
de Dijk in Nieuw- en Sint Joosland laat
zich maandagmiddag van zijn goede kant
zien. De houten kozijnen en het bruggetje
zijn net in de verf gezet en glanzen op. De
oprijlaan, gevormd door ongeveer 150
jaar oude lindebomen, geeft het. erf nog
meer allure. Door enkele monumentale
bomen, zoals een 150 jaar oude paarden-
kastanje, knotwilgen, walnotenbomen en
oude fruitrassen ligt de hoeve grotendeels
in de schaduw beschermd.
De houtoven draait maandagmiddag op
Erf goed 1997
toeren. Voor de gelegenheid bakt een bak
ker bijna zeventig bolussen in de authen
tieke bakoven. De oorspronkelijke oude
boerderij dateeii uit 1640. Zeker vier ge-
nei-aties van de familie Polderdijk hebben
in Hof Nieuwlands Rust gewoond. Nog
steeds is het een akkerbouwbedrijf. „Veel
gebouwen op het erf zijn in oorspronkelij
ke staat gebleven. De hoeve en de verbou
wingen passen in de omgeving", moti-
veert drs. H. W. Hietkamp. voorzitter van
de stichting landschapsbeheer Zeeland,
de keuze voor deze winnaar.
De rust voor het hof stond een tijd op het
spel. In een van de scenario's was de dam-
menroute direct naast de boerdexij inge
tekend. Een grote geluidswal zou het
nieuwe uitzicht worden van familie Pol
derdijk. „Ik heb destijds vaak mijn mond
geroerd. We zijn opgelucht dat er een an
dere tracékeuze is gemaakt. Maar natuur
lijk krijgen nu wel anderen last van de
weg", merkt Polderdijk op.
Moeite waard
Wethouder P. Brakman van Middelburg
vult aan dat bij die beslissing in elk geval
een stuk cultuui'goed bewaard is geble
ven. „En zeker in Nieuw- en Sint Joosland
zijn we nog niet klaar met de rijkswegpe-
rikelen. Maar het is in alle opzichten de
moeite waard geweest, dat de hoeve is ge
red."
De jury sprak zich ook lovend uit over de
erven van familie Geluk in Schuddebeurs,
familie Verheyke in Ovezande, familie
van de Bijl in Zonnemaire en familie
Buijsse in Aardenburg.
P C zeeland
dinsdag 23 september 1997
doorRené Hoonhorst
BRUGGE - De Oost-Vlaain-
se gouverneur H. Balthazar
heeft zich vorige maand zeer
gestoord aan uitspraken van
Zeeuwse politici over de bo
demverontreiniging in Zei-
zate. Balthazar haalde een
aantal uitspraken aan die
Staten- en gemeenteraadsle
den die in de Zeeuwse pers
deden. „Belgen kunnen aar-
j dig eten en drinken, maar op
I milieugebied zijn ze niet te
j vertrouwen", had de gouver
neur gelezen.
Balthazar luchtte zijn hart
voxige week al eens tegen
over de Gentse gemeente
raad. Hij greep maandag in
Brugge de vergadering van
de Seheldemondraad, een
orgaan waar naast Oost- en
West Vlaanderen ook Zee
land in is vertegenwoordigd,
aan om zijn ongenoegen nog
eens kenbaar te maken. „Op
31 juli waren de verontrus
tende resultaten van bodem
onderzoeken op het provin
ciehuisvan Oost-Vlaanderen
j bekend en nog diezelfde dag
I zijn de provincie Zeeland én
I de gemeenten Sas van Gent
en Axel ingelicht. Het zit me
dan ook heel hoog dat vervol
gens een week later allerlei
verwijten van over de grens
komen alsof wij niemand
hebben ingelicht."
Historisch
De gouverneur benadrukte
dat een 'historische vervui
ling' zoals die in Zelzate is
aangetroffen net zo goed aan
d'e Nederlandse kant van de
grens kan worden geconsta-
teeccL
Overal waar al langere tijd
industrieën zijn gevestigd
kunnen op een gegeven mo
ment dingen worden gevon
den waai'van we nu weten
dat ze zeer gevaar] ijk kunnen
zijn, betoogde Balthazar.
„Maai- als wij dan iedereen
hebben geïnformeerd dan
wens ik niet enkele weken la
ter dreigementen te horen
van mensen die vragen om
een dwingender opstelling,
eventueel met sancties, tegen
de Belgen."
De Oost-Vlaamse gedepu-
téerde P. Wille voegde er aan
toe dat de Vlamingen zich de
afgelopen weken ook hebben
ingehouden, nadat duidelijk
was dat enkele Zeeuws-
Vlaamse varkensboeren de
hand lichtten met de regels
en zodoende ook Belgische
bedrijven in gevaar brengen.
Fout gegaan
De Zeeuwse gedeputeerde L.
Coppoolse kon ook geen vol
ledige duidelijkheid ver
schaffen. Hij wist wel dat er
wat fout was gegaan op het
provinciehuis waardóór zijn
collega A Dek (milieu) de in
formatie over de Zelzaatse
bodemverontreiniging te
laat. onder ogen kreeg. Voor
uitspraken van individuele
Zeeuwse Statenleden kan
Balthazar het dagelijks pro
vinciebestuur niet verant
woordelijk houden, stelde
Coppoolse. Statenlid D. Eve-
leens (PvdA) was dat met
hem eens, maar vroeg Cop
poolse wel om tijdens een
Statenvergadering nog eens
terug te komen op de Zel
zaatse communicatieproble
men.
De gedeputeei'de - die een
heel dossier van Balthazar
kreeg overhandigd - beloof
de het in het provinciaal col
lege aan de orde te zullen
stellen. „Of we er dan nog op
terugkomen is aan commis
saris Van Gelder."
i door Bert de Jong
TEXEL - Tot volgend voorjaar
zwemmen in de Delta negen
jonge zeehonden rond met op
vallende zenders op hun kop,
stevig vastgeplakt met twee-
componentenlijm. Als de dieren
medio april 1998 gaan verharen,
zullen de zenders er spontaan
vanaf vallen. Zeehondenonder
zoekers Peter Reijnders en Sop
hie Brasseur, werkzaam bij het
Instituut voor Bos- en Natuur
beheer (IBN) op Texel, hopen
via de zenders meer aan de weet
te komen over wat zeehonden
nu precies in het zilte sop uit-
Automobilist
overlijdt na
botsing met bus
OOSTFLAKKEE - Bij een fron
tale botsing maandagavond
tussen een personenauto en een
touringcar is op de N59 op Goe-
ree-Overflakkee de automobi
list om het leven gekomen.
De chauffeur en de tien inzitten
den van de bus bleven onge
deerd. Ze zijn met vervangend
vervoer naar de plek van hun
bestemming gebracht.
Het ongeval gebem-de vlak bij
de Hanngvlietbrug ter hoogte
van Den Bommel.
De politie gaat er vooralsnog
van uit dat de automobilist op
de verkeerde weghelft reed. De
politie heeft de identiteit van
het slachtoffer nog niet vrijge-
gegeven. De N59 was na het on
geval in beide richtingen afge
sloten. ANP
ALVERINGEM - Bij een ver
keersongeval in de West-
Vlaamse gemeente Alveringem,
nabij de Frans-Belgische grens,
is zondagmiddag de 46-jarige
motorrijder H. de Graaff uit Se-
rooskerke (W) om het leven ge
komen.
Volgens de Rijkswacht werd het
slachtoffer aangereden door een
personenauto. Over de toe
dracht van het ongeval wenste
de Rijkswacht in leper geen na
dere mededelingen doen.
spoken. Al eerder is in de Delta
dergelijk onderzoek gehouden.
Kennis over de leefgewoonten
in het water van de gewone zee
hond is van belang bij het uit
stippelen van toekomstig be
leid. Wereldwijd zijn door
onderzoekers inmiddels hon
derden zeehonden tijdelijk van
een zender voorzien. Nog nooit
is geconstateerd dat ze de zen
ders probei'en kwijt te raken,
belemmerd zijn bij het vangen
van prooien of niet meer in de
groep woi'den geaccepteerd.
Maar er is uiteraard een grens
aan wat je met dieren kunt doen
ten behoeve van onderzoeken.
Reijnders over de grens die het
EBNhanteeit: „Het houdt op als
j e ze ernstig zou moeten vermin
ken, als ze niet meer normaal
kunnen functioneren of als je ze
moet doden."
Vier van de negen zeehonden
zijn uitgerust met geavanceerde
zenders. De imm-comjfuters
slaan 24 uur per dag informatie
op en geven die vervolgens af
aan periodiek over Nedexiand
koersende satellieten. De ex
ploitant van de satellieten
stuurt de zeehondengegevens
vervolgens via het centrale ont-
vangstpunt in Toulouse door
naar de Nedexiandse onderzoe-
kers. Het is voor het eerst dat in
ons land zeezoogdiei'en van der
gelijke zenders zijn voorzien.
De rijf andere zeehonden heb
ben eenvoudiger VHF-zendex-s
op hun kop. Deze dieren moeten
regelmatig dóór de onderzoe
kers zelf worden gevolgd.
De negen Texelse zeehonden,
vorig jaar in gevangenschap ge
boren bij Ecomax'e, het centrum
vbor de Wadden- en Noordzee,
worden vandaag door school
kinderen losgelaten in het Bxiel-
se Gat, een water dat aansluit op
de Maasvlakte en vlakbij het
voormalige natuurreservaat
Gi'ote Beer ligt. Dat is de plek
waar tot in de jaren vijftig een
grote kolonie gewone zeelion-
den bivakkeerde: cii'ca driehon
derd stuks. Die kolonie is vooral
door milieubederf verdwenen.
De herintroductie vindt plaats
in het kader van de actie de zee
hond terug op zij n bank en is een
initiatief van de stichting Orni
thologisch Station Voome.
Reijnders denkt dat de uitzet
ting van jonge dieren in het
Bx'ielse Gat de vestiging van een
vaste groep zeehonden in de
Delta kan ver-snellen. Volgend
jaar wordt voor het laatst nog
een groep zeehonden in de Delta
losgelaten. GPD
door Harmen van der Werf
MIDDELBURG - De storm
vloedkering in de Oosterschelde
is niet voor niets aangelegd. Eén
van de grootste natuurgebieden
van Nederland houdt zich goed.
Het Rijksinstituut voor Kust en
Zee (RIKZ) signaleert de laatste
jaren een versnelde afkalving
van schorren en een daling van
het aantal steltlopers onder de
vogels, maar dat zijn ook de eni
ge negatieve aspecten.
Voorspellingen die zijn gedaan
over de ontwikkeling van de
Oostei'schelde na ingebruikna
me van de stormvloedkering,
komen gi'otendeels xxit. Het
RIKZ komt in het deze week
verschenen ondei-zoeksrappoxi
De Oosterschelde, van estuari
um tot zeearm vooral met posi
tief nieuws over de jaren
1991- 96.
De afname van de zandplaten in
de Oosterschelde is minder
groot dan verwacht. In de perio
de 1989-'94 verdween jaarlijks
34 hectare zandplaat in het wa
ter'. Het dubbele was voox'speld.
Dit afkalringsproces doet zich
vooi', omdat er minder water in
de Oosterschelde stroomt. De
waterdruk is verminderd, wat
tot gevolg heeft dat de geulen te
diep zijn gewoi'den en 'honge
ren' naar zand. Dat komt van de
platen. Het duurt nog zo'n twee
honderd jaar voor er een even
wicht is, met meer wateropper
vlakte exx minder zandplaten.
Schorren
De schoreen doen het slechter.
De jaaxiijkse afname ligt met
rijf a zes hectare hoger dan
voorzien. De grootste afslag
doet zich in het midden van de
Oosterschelde voor: Katse
Plaat, Slikken van Kats, in de
Zandkreek, Slikken van Viane
en de zuidelijke Slikken van de
Dortsman.
Een methode om de afkalving
van schorren tegen te gaan is het
aanbrengen van klei. Het schor
bij Anna Jacobapolder is bij
wijze van proef zo beschermd,
maar het is kostbaar en het
druist tegen de natuur in. Bin-
nexxdijkse natuurontwikkeling
in het kader van het Plan Ture
luur, onder meer 750 hectare bij
de Flaauwex's-inlaag op Schou
wen, is het alternatief. Vogels
zullen daarvan profiteren.
Grauwe ganzen die binnendijks
leven, zijn al toegenomen.
Evenals andere planteneters.
Visetende vogels, zoals de fuut,
aalscholver en middelste zaag-
bek, doen het ook betex', dankzij
een gunstig effect van de Delta
werken: het water is helderder
geworden.
Plet bericht laatst in de PZC
zorgde voor lichte paniek in
Temeuzen. Tijdens een per-
soneelsreisje waren twee
honderd medewerkers van
een bedrijf in Veenéndaal in
de Scheldestad neergestre
ken om daar de lunch te ge
bruiken. Enige tijd na de
maaltijd begon het gehele ge
zelschap zich onwel te voe
len. De verregaande staat
van misselijkheid werd, zo
stond in de krant, in verband
gebracht met de kwaliteit
van het genutt igde vlees.
Het bericht was het gesprek
van de dag in menige Terneu-
zense slagerswinkel. Veel
klanten bezagen het op sma
kelijke wijze uitgestalde
vleesassortiment met enig
wantrouwen. Er waren erbij
die meldden dat ze zelf ook
een enigszins ivee gevoel
hadden overgehouden na het
nuttigen van een karbonade
eneensudderlapje. Verschei
dene slagers constateerden
met zorg een daling van hun
omzet. En dat terwijl ze zich
.van geen kwaad bewust wa
ren.
De krant iverd er daarom nog
maar eens bijgepakt. Ja hoor,
daar stond het bericht. Vlees
vergiftiging luidde de niet
mis te verstane kop. Een na
dere bestudering van het ar
tikeltje bracht een zucht van
verlichting teweeg in de
vleesverzorgende bedrijfstak
te Temeuzen. Plet sloeg op
een gebeurtenis die exact
vijftig jaar geleden had
plaatsgevonden.
door Harmen van der Werf
SINT-PIIILIPSLAND - De
Oosterschelde ontwikkelt zich
naar verwachting sinds de ope
ning van de Oosterscheldeke-
ring in 1986, maar het kan mo
gelijk beter door het inlaten van
meer zoet water uit het Vol-
kerak-Zoommeer. Rijkswater
staat Zeeland begint binnen
kort een verkenning naar de
voors en tegens van dit nieuwe
beleid, waarbij onderzoekers,
gebruikers van de Oosterschel
de en eventueel bestuurders be
trokken wordexx.
Het idee meer zoet water in de
Oosterschelde toe te laten is en
kele jaren geleden geopperd
door de directeur van Rijkswa
terstaat in Zeeland, prof. dr.
H. L. F. Saeijs. In zoet rivier
water zitten veel voedingsstof
fen; fosfaat, silicium en vooral
stikstof. De mosselsector kan
profitei'en van die extra toevoer,
suggereerde Saeijs, en hij keek
daarbij met name naar de noor-
delijke tak van de Oosterschel
de. Dat wil zeggen, het waterge
bied vanaf de Kx'ammersluizen
in de Philipsdam tot voorbij
Bruinisse.
Brakke zone
Het idee van Saeijs past in een
nieuwe visie op de Deltawate
ren: herstel van de oude, na
tuurlijke situatie waarbij zout
en zoet water ongestoord in el
kaar overvloeien via een brakke
zone. In het Oosterschelde-bek-
ken, maar ook bijvoorbeeld in
hetHax'ingvliet, is die geleidelij
ke overgang verdwenen. Feite
lijk is alleen de Westex'schelde
nog 'bij het oude' gebleven. Al
thans, de geleidelijke overgang
is er gehandhaafd.
Het is enige tijd stil geweest
rond het voorstel van de direc-
teur van Rijkswaterstaat in
Zeeland. De komende maanden
wordt het serieuzer dan ooit op
gepakt. „Index-tijd was het erg
logisch om de Oosterschelde af
bevordex-d", schetst Storm een
mogelijk negatief effect. „Wij
moeten dat goed onderzoeken."
In de discussie zullen ovex'igens
niet alleen de belangen van de
mosselsector een rol spelen. De
Oosterschelde is eerst en vooral
een natuurgebied. Een opmer
kelijke ontwikkeling in de Oos
terschelde - en in andere zout
water-gebieden in Nedexiand -
is de achteruitgang van het zee
gras. In 1977 wasernogdxxizend
hectare zeegx-as, tegen slechts
zestig hectare in 1995. Vermoe
delijk heeft dat te maken met de
kleinere zoetwatex-toevoer.
Meer xiviexwater op de Ooster
schelde kan wellicht bijdragen
tot het herstel van zeegrasvel
den én van het verloren brakwa-
tergebied met de bijbehox'ende
plant- en diersoorten.
Landbouw
Bij het ondei'zoek zal ook geke
ken worden naar het effect op
het verzoete Volkerak-Zoom
meer. waar de landbouw op
Tholen gebruik van maakt. Er
kan niet constant zoet water op
de Oosterschelde worden toege
laten, bijvoorbeeld in perioden
van droogte. Dat is volgens
Storm ook niet nodig. „In een ri
vier als de Schelde zie je ook va
riaties in de waterafvoer, afhan
kelijk van de seizoenen." De
aangewezen plek voor het toela
ten van riviex*water lijkt de Phi
lipsdam met de Kx'ammerslui
zen, waarin momenteel zoet en
zout water zoveel mogelijk van
elkaar worden gescheiden.
Storm sluit een andere locatie
niet xxit. „Wie weet is een uit-
laatpunt in de Oestex'dam (tus
sen Tholen en Zuid-Beveland)
wel beter."
Het dux-e scheidingssysteem
voor zoet en zout water in de
Kranxmersluizen (uit 1987) is
ovex'igens niet voor niets aange
legd, als wordt besloten meer
zoet water op de Oostei'schelde
toe te laten. Het systeem houdt
ook zout water uit het zoete Vol
kerak-Zoommeer. Dat blijft zo.
Op de voorgrond hangcultures die mogelijk profiteren van het inlaten van voedselrijk zoet water via de Krammersluizen, die op de achter
grond te zien zijn. foto PieterHonhoff
te scheiden van het xiviex-wa-
ter", legt Rijkswaterstaat-me-
dewerker Kees Storm uit. „De
Oosterschelde moest een na-
tuux'gebied worden en het idee
bestond dat een zout milieu het
beste is. Het x-ivierwater was bo
vendien vei-vuild. Niemand
wilde dat in de Oosterschelde
hebben. De kwaliteit van het ri
vier-water is nog steeds niet zo
goed als het Oostei'schelde-wa-
tex-. Het is wel sterk vex'beterd."
Saeijs benadrukte vooral de
mogelijke voordelen voor de
mosselsector. Niet dat de mos-
selproduktie in de Oostei'schel
de slecht is, maar waai'schijnlijk
is die voor de Deltawerken, in de
jaren zestig, groter geweest.
Toen werd er echter nog niet ge
meten. Nu wel. Uit die metingen
voor het Rijksinstituut voor
Kust en Zee (RIKZ) blijkt dat de
productiviteit de laatste jaren
weer iets is toegenomen in het
noordelijke deel van de Ooster
schelde.
RIKZ-onderzoeker Albert Hol
land: „Dat komt door het helde
re water. De stroming is er afge
nomen en het water wordt
minder vertroebeld door voed-
seh'ijk rivierwater Dat ver
hoogt de productiviteit, omdat
het zonlicht verder kan door
dringen."
Algen
Het is dus de vraag of de toevoer
van rivierwater in de Oostei'
schelde wel nodig en heilzaam
is. „De bloei van giftige plaagal-
gen kan er ook door woi'den
