De eindeloze strijd van Valkenisse
PZC
Vrijwillige zorg treedt naar buiten
N atuurhers telplan
maakt verlies van
slikken niet goed
Wat vindt u van
de Sloelijn?
Voorlichting over
MINAS-systeem van
mineralenaangifte
zeeland
19
lezers
schrijven
Archeologen onderzoeken ruïnes verdronken dorp in hoog tempo
zaterdag 20 september 1997
Gedeputeerde De Kok zwaait naar de deelnemers aan de excursie
door het graslandreservaat De Blikken bij Groede.
foto Peter Nicolai
door Marcel Modde
OOSTBURG - De stichting Het
Zeeuwse Landschap heeft seri
euze bedenkingen bij het nut en
het gevolg van de verdieping
van de Westerschelde. Het ver
lies van kostbare slikgebieden
valt met geen enkele compensa
tiemaatregel te vergoeden, gaf
voorzitter drs. C. Kostense vrij
dag in Oostburg de provinciale
statencommissie Ruimtelijke
Ordening ter overweging mee.
Kostense waarschuwde voor
het maken van verkeerde keu
zes binnen het kader van het na-
tuurherstelplan Westerschelde.
Misschien is het beter het hele
verdiepingsplan achterwege te
laten, vervolgens alle kaarten
op verdere ontwikkeling van de
haven van Zeebrugge te zetten
en Antwerpen aan haar lot over
te laten, suggereerde hij. ,,We
hoeven nog niet eens zo heel ver
in de geschiedenis terug te gaan
om te zien dat de één na de ande
re inlandse haven het loodje
heeft gelegd. Hoe lang zal Ant
werpen het nog volhouden?
Vijftig jaar denk ik, dan is het
daar afgelopen. Dan is dit hele
plan in mijn ogen gewoon weg
gegooid geld."
De voorzitter van Het Zeeuwse
Landschap benadrukte de bij
zondere biologische waarde van
de slikken in de Westerschelde.
Voedselrijke gebieden voor
honderden steltlopers en tal van
andere diersoorten. Gaat dat te
loor, dan is dat een enorme ver
arming. Zoiets kunnen wij niet
zonder meer toestaan. Wanneer
wordt gesproken over compen
satie voor dit verlies, dan moet
dat in elk geval plaatsvinden in
de directe omgeving. Maar feit
blijft desondanks dat elk slikge-
bied op zich onvervangbaar is.
Daar zitten wij dan mee."
Spijt
Kostense maakte een vergelijk
met de buitendijkse hoogbouw
in Breskens. In ruil voor het na
tuurverlies kreeg Het Zeeuwse
Landschap middelen voor in
richting van een vogelgebied
even verderop bij Nummer Eén.
En hoewel Kostense tevreden is
met de ontwikkeling van het
voorland, gaf hij aan 'ontzet
tend veel spijt te hebben' van
dat besluit „Wat er was, krijg je
er nooit mee terug'." Het natuur-
herstelplan wordt over twee we
ken besproken in de statencom
missie.
Tijdens de bijeenkomst - voor
afgaand aan een excursie door
het graslandreservaat De Blik
ken bij Groede - pleitten be
stuurders en medewerkers van
Het Zeeuwse Landschap voor
verdere ontwikkeling van het
toeristisch recreatief medege
bruik van natuurgebieden. Zee
land heeft daarmee, naast de
stranden, een belangrijke troef
in handen. Een hecht netwerk
van fiets- en wandelpaden en
meer mogelijkheden tot excur
sies zijn daarvoor onontbeer
lijk, aldus Kostense.
Hij ontzenuwde de bij de com
missie heersende opvatting dat
de stichting tegen de bouw van
windmolens is. „Als dat gecon
centreerd gebeurt op locaties
waar het landschap niet wezen
lijk wordt aangetast (bijvoor
beeld het Sloegebied), hebben
wij geen bezwaar."
Mi-newi uoeirr Pt&ZHPiNeeecaie!
iHmeeLBuee KON\TN0S VAN K&ZHP.':
&=£H HuseA, eeeNmneNUiK MAPVTPCB/*/,
4 ée&N zwenBAP, <seeNAQUAWcr/\//£TSt?
k en J>J «W7 PA r Ja£l/A/ i
(Advertentie)
Door de groei in het Sloegebied in Vlissingen zal het
goederenvervoer over de Sloelijn de Komende jaren verder
toenemen. Daarom is onlangs de verkennende studie
'Optimalisatie Railontsluiting Sloe' uitgevoerd, waarin de
toekomst van de Sloelijn, de problematiek die hiermee
samenhangt en mogelijke'oplossingen in kaart zijn gebracht.
Wij willen hierover graag met u van gedachten wisselen,
omdat ook uw mening van belang is.
Wij nodigen u daarom uit voor de:
Informatiemarkt op dinsdag 30 september a.s.
in ontmoetingscentrum De Stenge, Stengeplein 1
Heinkenszand tussen 19.00 en 22.00 uur.
U bent welkom op het tijdstip dat u het beste uitkomt.
U leest meer hierover in een advertentie in De Faam/Vlissinger
en De Bevelander van 24/9 en in de PZC van 27/9.
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Directoraat-Generaal Rijkswaterstaat
Directie Zeeland
Burgemeester Barbé ontvangt van de coördinator van de stichting, P. van den Bergen, een collage van al het promotiemateriaal.
foto Charles Strijd
door Manon Kotvis
TERNEUZEN - De stichting Netwerk
Vrijwillige Thuiszorg Zeeuws-Vlaande-
ren presenteert zich aan het publiek met
een uitgebreide publiciteitscampagne.
In de gemeente Terneuzen laat ze volgen
de week vijftienduizend zogenaamde 'in-
fo-kranten' huis aan huis bezorgen. Ook
worden posters met het nummer van het
telefonisch meldpunt opgehangen.
Burgemeester R. C. E. Barbé van Terneu
zen kreeg vrijdagmiddag van de coördi
natorvan de stichting. P. van den Bergen,
een collage van al het promotiemateriaal
aangeboden.
Boodschappen
Met de campagne wil de-stichting, waarin
negen Terneuzense vrijwilligersorganisa
ties zijn vertegenwoordigd, de inwoners
van Terneuzen inlichten over het aanbod
van de organisaties en over de manier
waarop hulp kan worden aangevraagd.
Onder deze hulpverlening vallen zaken
als het doen van boodschappen, het hou
den van gezelschap en het verstrekken
van informatie en ondersteuning, maar
ook thuishulp bij terminale zorg wordt
geboden.
Daarnaast heeft het netwerk grote plan
nen om uit te breiden naar heel Zeeuws-
baanderen. Ook worden de opleiding en
begeleiding van de vrijwilligers volgens
de organisatie in de toekomst gezamenlijk
gecoördineerd. Sinds 1996 zijn de negen
vrijwilligersorganisaties, waaronder de
Zonnebloem en het Rode Kruis, in het net
werk verenigd.
Deze rubriek is uitsluitend be
stemd voor reacties op in de PZC
verschenen berichten, artikelen
of commentaren. De reactietijd
beloopt uiterlijk 7 dagen.
Open brieven, oproepen, gedich
ten en anonieme inzendingen
worden niet geplaatst. Bijdra
gen mogen niet langer zijn dan
250 woorden. De redactie be
houdt zich het recht voor inzen
dingen te bekorten. Over gewei
gerde brieven wordt niet gecor
respondeerd.
Verrijking II
Blijkbaar hebben bisschop
Muskens en de Raad van Kerken
met hun suggestie om een be
paalde vaste verhouding aan te
houden tussen de inkomens van
de armsten en van de rijksten,
een gevoelige snaar geroerd bij
mr. J. W. Th. Vermeulen (PZC,
Lezers Schrijven 17-9). Of de
suggestie haalbaar is, zal discu
tabel zijn en even legitiem is de
waag of ze wenselijk is. Maar
om haar 'afgunst'en zonde tegen
'het tiende gebod' te noemen, is
wel uiterst misleidend. Ieder
kan weten dat Muskens en de
Raad van Kerken deze suggestie
doen in het belang van de arm
sten. Dat heeft met 'begeren'
niets te maken. Wanneer mr.
Vermeulen de Bijbel wil gebrui
ken, kan hij beter Jakobus 5 le
zen, of Openbaringen 18. In één
adem met 'Babiion', symbool
van weerstand tegen de Schep
per en van binnenuit gegroeid
bederf van de Schepping, wor
den daar genoemd: 'de kooplie
den der aarde' die op verkeerde
wijze rijk zijn geworden. Zulk
(zelf)onderzoek lijkt me niet
overbodig voor ieder die zich
ongemakkelijk voelt bij de
woorden van de bisschop. Met
Babyion en de kooplieden die de
wereld beheersen, loopt het niet
best af.
Dr. J. P. Zwemer
Drieiuegenhof 23
Middelburg
Kledingbeurs - Peuterspeelzaal
De Ukkepuk houdt woensdag 1
oktober in Koudekerke van 14
tot 15.30 uur een beurs voor kle
ding en andere spullen.
COR DE JONGE
door Ondine van derVleuten
GOES - De GLTO (Gewestelijke
Land- en Tuinbouworganisatie)
houdt dinsdag 7 oktober een re-
gionale voorlichtingsbijeen
komst over het mineralenaan
giftesysteem MINAS. De
bijeenkomst wordt gehouden in
Motel Goes en duurt van 20 tot
22.30 uur. Agrariërs kunnen
hier advies krijgen over de MI-
NAS-regeling en het aan de
boeren toegestuurde aanmel
dingsformulier.
Op de informatiebijeenkomsten
zijn bedrijfsadviseurs en speci
alisten ruimtelijke ordening en
milieu aanwezig om een toelich
ting te geven. Aspecten die aan
de orde komen zijn onder meer
de verfijnde of forfaitaire rege
ling, al dan niet vrijwillige aan
gifte, de bepaling van de gemid
delde gve per hectare. De GLTO
wijst erop dat de keuzes die nu
gemaakt moeten worden, van
invloed zijn op de bedrijfsvoe
ring voor de komende jarenHet
onzorgvuldig of verkeerd invul
len van het MINAS-formulier
kan de ondernemer duizenden
guldens kosten. De komende
weken houdt de GLTO-advies-
groep een groot aantal zitdagen
om leden te helpen bij het invul
len van het formulier. Aanmel
den kan bij het secretariaat
(0570-662811).
door Edith Ramakers
WAARDE - De gevolgen van
eeuwenlange beïnvloeding
door de Westerschelde zijn
zichtbaar in de omgeving van
het verdronken dorp Valkenis
se bij Waarde. De verdieping
van de vaargeul, de inpolde
ring van land, zandwinningen
en de scheepvaart laten sporen
na op het schorren- en slikken-
gebied. Het is ook door die dy
namiek van het waterland
waardoor in 1991 skeletten,
stenen en allerlei gebruiksarti
kelen van het in 1682 vergane
dorpje Valkenisse bloot kwa
men te liggen.
De angst bestaat dat oude
plaatsen zoals Valkenisse dooi
de verdieping van de Wester
schelde worden bedreigd. Dat
er te weinig tijd resteert om de
opgravingen in kaart te bren
gen. Tijdens een rondleiding
van L. Goldschmitz, secretaris
van de Archeologische Werk
gemeenschap Nederland
(AWN) afdeling Zeeland, blijkt
dat archeologen doorwerken
om te voorkomen dat vrijko
mende voorwerpen onbeschre
ven weer in de Schelde ver
dwijnen.
Goldschmitz neemt leden van
de projectgroep MER-bagger-
speciestort Westerschelde een
ochtend mee langs het ver
dronken dorp. De projectgroep
bestaat uit medewerkers van
Rijkswaterstaat en het Rijks
instituut voor onderzoek van
Kust en Zee (RIKZ) uit Middel
burg. Sinds januari onderzoekt
de projectgroep de gevolgen
van het storten van zönd dat
vrijkomt bij de verdieping van
de vaargeul in de Westerschel
de. Eind oktober wordt het
rapport gepresenteerd.
Baggeren
Vlaanderen wil de vaargeul
verdiepen zodat de grote con
tainerschepen door de Schelde
kunnen blijven varen. Enige
tijd geleden is België op vijf van
de zeven drempels in de Wes
terschelde begonnen met het
baggeren. In totaal mag op der
tien plaatsen in de Schelde ge
stort worden. Rijkswaterstaat
heeft de locaties aangegeven.
Even voor het verdronken dorp
zijn. „We hebben de Meulen-
weg, die naar een molen leidde,
in kaart gebracht. Een tijdje
geleden zagen we ineens de
noorderkapel en werden de
contouren van steunberen van
de kerk zichtbaar", merkt
Goldschmitz op.
Jaren nodig
Het gebied is als een tapijt, dat
langzaam ingekleurd wordt.
Goldschmitz denkt dat archeo
logen nog jaren nodig hebben
om meer zekerheid over de
leefwijze van deze gemeen
schap te krijgen. Rond 1200
vestigden de eerste mensen
zich in Valkenisse en tot eind
zestienhonderd hielden ze
stand.
Maar of de archeologen vol
doende tij d krij genblij ft onge
wis. Per jaar wordt er ook tien
tot vijftien meter land wegge
nomen van het schorrengebied.
De losgeslagen brokken stevi
ge klei liggen klaar om in de
Schelde te verdwijnen. Zo zal
dat ook eens met de opgravin
gen gebeuren.
De verdieping leidt onder meer
tot hogere stroomsnelheden,
waardoor op verschillende
plaatsen in de Westerschelde
ernstige maatregelen genomen
moeten worden om het afkal
ven van dijken tegen te gaan.
Het verdronken land van Val
kenisse ontspringt die dans.
Die omgeving is aangemerkt
als landschap met hoge natuur
en cultuurwaarden (LNC). „In
alle scenario's van het rapport
wordt dit oostelijke deel van de
Schelde ontzien", vult De Jong
van Rijkswaterstaat aan.
Evenwicht
In het rapport dat binnenkort
gepresenteerd wordt, zijn zes
scenario's beschreven voor alle
dertien stortingslocaties. „De
verdieping neemt ongeveer
vier jaar in beslag. Per jaar
komt zo'n zestien miljoen kuub
zand vrij. Dat zand moet voor
het evenwicht weer in de Wes
terschelde teruggestort wor
den. De mens beïnvloedt al ja
renlang het leven op platen en
slikken in de Schelde. We kun
nen dat niet in een project com
penseren. Maar door het tac
tisch storten van zand kan de
waterhuishouding wel dyna
misch gehouden worden."
De onderzoekers lopen langs de rand van het schor.
van Valkenisse ligt stortplaats
De Schaar van Waarde. „Die
plaats is strategisch gekozen.
De hoeveelheid zand die ge
stort wordt, beïnvloedt de loop
van de geulen rond het gebied
van De Schaar van Waarde.
Daarmee kan het aanwassen
en afnemen van zand op het
slik bij Valkenisse voor een deel
gereguleerd worden. We ver
wachten niet dat de erosie door
de verdieping van de Wester
schelde de komende vijf jaar
hier sneller toeneemt", zegt
projectleidsters. A de Jong.
Het verdronken dorp ligt aan
een zijgeul. De plaat van Valke
nisse splitst de zij geul en de
vaargeul. De verdieping ge
beurt in de vaargeul, waardoor
voorspeld wordt dat het milieu
bij de slikken van Valkenisse
redelijk intact blijft. Toen de
AWN in 1994 de opgravingen in
kaart wilde brengen, begonnen
de archeologen aan de zuid
kant, de meest kwetsbare kant.
Ze erkenden de kracht van het
water. Telkens als ze het land
betreden, ligt er weer iets meer
bloot. Twee weken geleden nog
kon een tweede toren van het
verdronken kasteel ingetekend
worden.
De botten, wervels van een be
graafplaats, steken door het
zand omhoog, alsof er nog legio
brokstukken onder verstopt
De leden van de projectgroep MER-baggerspeciestort Wester
schelde op weg naar de resten van het verdronken dorp Valkenis
se. fotografie Willem Mieras
