Schotten weifelend naar stembus
PZC
PZC
Hulp uit Bhutan is een signaal
Watersport
Leven zonder pijn
is onmogelijk
Vrees voor hoge eigen belastingen angel in referendum over beperkt zelfbestuur
donderdag 11 september 1947
m
feiten en meningen
donderdag 11 september 1997
door Hans Geleijnse
Ze voelen zich superieur, ze gedra
gen zich arrogant, niet alleen te
genover ons, maar tegen de hele wereld,
ze denken dat zij de heersende klasse
zijn. Vraag de Schotse rugbycoach Jim
Telfer hoe hij over Engelsen denkt en de
rookwolken komen uit z'n oren. Telfer
is niet de enige onder de vijf miljoen
Schotten die Engelsen niet kan uit
staan. Vandaag kunnen zij zich een
beetje tegen de machtige zuiderbuur
afzetten door bij het referendum over
beperkt zelfbestuur voor Schotland
twee keer 'ja' te zeggen.
Er wordt niet aan getwijfeld dat een
fikse meerderheid van de 3,5 miljoen
Schotse kiezers de eerste vraag - moet
Schotland een eigen parlement hebben
- bevestigend zal beantwoorden. Maai
de aarzeling om ook enthousiast ja te
zeggen op de tweede vraag - moet dat
parlement bevoegdheid tot belasting
heffing krijgen, toont het eeuwige
Schotse dilemma aan: onafhankelijk
heid, prima, maar wie moet dat beta
len?
De laatste opiniepeilingen gaven aan
dat de meerderheid van 68 procent
voorstanders van zelfbestuur die een
paar weken geleden werd genoteerd, is
geslonken tot beneden de vijftig. Dat is
veelzeggend, want in de overgangs
plannen van de Labom-regering krijgt
dat Schotse parlement weinig armslag
met het heffen van belastingen. Het ta
rief mag slechts drie procent afwijken
van wat Engelsen aan de belastingin
specteur moeten afdragen.
De tegenstanders van Schots zelfbe
stuur hebben dan ook hun pijlen op dit
belastingonderdeel van het referen
dum gericht. De Conservatieven en de
door hen geïnspireerde referendum-
lobby Think twice, oftewel bezint eer
ge begint, hameren erop dat als het par
lement eenmaal is geïnstalleerd - en dat
zal niet eerder zijn dan het jaar 2000 -
de Schotten meer belasting zullen be
talen dan hun zuiderburen. De presi
dent van de Schotse bank en een aantal
zakenlieden hebben al gewaarschuwd
dat deze zogenaamde Tartan (schotse
ruit) tax belastingvlucht naar Enge
land zal veroorzaken.
Decentralisatie
Premier Tony Blair, in Edinburgh ge
boren maar een echte Engelsman, reis
de dinsdag naar Schotland om de yes-
yes-campagne kracht bij te zetten. Hij
beloofde nogmaals plechtig dat de
Schotten niets te vrezen hebben van
zelfbestuur. Dat een Engelsman de
Schotten moet geruststellen is op zich
zelf komisch, maar verklaarbaar om
dat Labour en Blair veel politiek pres-
Premier Blair maandag in Bearsden bi j Glasgow op campagne voor het referendum.
tige heeft gestoken in zelfbestuur voor
Schotland (en Wales, dat volgende
week donderdag naar de stembus
gaat). Het hoort bij zijn streven om van
het Verenigd Koninkrijk een moderne
natie te maken, waarvan het bestuur
zoveel mogelijk gedecentraliseerd is.
Maar dit nobele streven gaat mank.
Blair zelf heeft al onomwonden ver
klaard dat bij geschillen tussen het En
gelse en Schotse parlement, dat 129 le
den krijgt, Westminster het laatste
woord heeft. Om de tegenstanders
wind uit de zeilen te nemen, vergeleek
hij de bevoegdheden van het Schotse
parlement geringschattend met die van
een plattelandsgemeente. Dat beves
tigde voor veel Schotten het beeld dat
ze straks meer belasting gaan betalen
voor een onmachtig praatcollege.
Blair kon echter weinig anders. De
Conservatieven, fervente tegenstan
ders van zelfbestuur, werden bij de ver
kiezingen in mei van het Schotse toneel
weggevaagd. Labour heeft in Schot
land alleen concurrentie te duchten
van de Schotse Nationale Partij (SNP),
die volledige onafhankelijkheid van
Schotland wil. De toverformule om het
oplevende nationalisme te beteugelen
was een beperkte vorm vanzelfbestuur,
waarbij defensie, buitenlandse zaken
en de grote lijnen van de economische
politiek in Westminster bepaald wor
den.
Ontmanteling
Volgens de Conservatieve leider Wil
liam Hague is dat zelfbestuur echter de
eerste stap tot ontmanteling van de
eenheidsstaat Verenigd Koninkrijk. De
SNP, met de Liberaal-Democraten
bondgenoot van Labour bij dit referen
dum, beaamt dat. SNP-leiderAlexSal-
mond kiest alleen om tactische redenen
voor beperkt zelfbestuur. „Uiteindelijk
zal het leiden tot volledige onafhanke
lijkheid", zegt hij.
Dat staat nog te bezien. In de dunbe
volkte Highlands bijvoorbeeld is het
enthousiasme voor een eigen parle
ment aanzienlijk geringer dan in het
dichtbevolkte gebied rond Glasgow en
Edinburgh. Daar is Londen gevoels
matig net zover als Edinburgh. Het
zelfde geldt voor eilandengroepen als
de Orkneys en de Shetlands.
Salmond krijgt echter weer kansen
voor open doel door het geschonden
image van Labour in Schotland. De
partij is de afgelopen maanden ge
plaagd door corruptie-schandalen.
Maandag meldde het dagblad de Guar
dian dat een groot aantal gemeente
raadsleden in Glasgow is beschuldigd
van het aannemen van steekpennin
gen. Bovendien is er onvrede in eigen
gelederen. Lagerhuislid Tim Dalyell
vindt het onzin dat straks Engelse par
lementsleden wel een vinger in de
Schotse pap houden, maar Schotse niet
in de Engelse. Dalyells oppositie was
foto David Mitchell/AP
een van de oorzaken dat in 1979 een
soortgelijk referendum een fiasco voor
Labour werd.
Als vandaag slechts de autonomie-
vraag het haalt, is Labour opnieuw in
grote problemen. Dan moet ruim veer
tig miljoen pond worden uitgegeven
aan een parlement dat voor zijn inkom
sten volledig op Londen is aangewezen.
En de SNP'ers in dat parlement zullen
keer op keer fulmineren dat de Engel
sen niet genoeg geld geven om onder
wijs, gezondheidszorg en sociale voor
zieningen op peil te houden.
Een andere bedreiging voor Labour is
dat minder dan vijftig procent van de
kiesgerechtigden zal komen opdagen,
zodat de geldigheid van het referen
dum kan worden aangevochten. De be
langstelling is zeker niet overweldi
gend. Het feit dat de campagne door de
dood van prinses Diana een week
moest worden gestaakt is daar moge
lijk debet aan. GPD
De recreatie in Zeeland barst uit haar jasje. Na
dat al eerder exploitanten van kampeerterrei
nen duidelijk hebben gemaakt dat ze moeten
uitbreiden om de kwaliteit van de voorzieningen op
hun campings te verbeteren, klinkt nu de roep om meer j
ruimte voor de watersport. De bestaande jachthavens
zijn te klein en zijn niet in staat hun accommodaties aan
te passen aan de eigen die de watersporter vandaag de
dag stelt. Uit onderzoek is gebleken dat de ontwikke
ling van de watersport in Zeeland achter blijft bij die in
de rest van Nederland.
De watersport is met een aandeel van 40 procent in de
bedrijfstak recreatie en toerisme ongetwijfeld van be
langvoordewelvaart in Zeeland. Er wordt jaarlijks 380
miljoen gulden in omgezet en ruim 3.200 personen vin
den er werk in. Geredeneerd vanuit een economisch
oogpunt bestaat dan ook alle reden tot bezorgdheid
wanneer wordt geconstateerd dat groei en bloei van de
watersport stagneren.
Toch zal het niet makkelijk zijn de waterrecreatie meer
armslag te geven. Hoewel het woord vol in de sector
reislust verpozing als onwelvoeglijk wordt be
schouwd, is dit begrip zonder meer van toepassing op
het Veerse Meer, dat nu al goed is voor een derde van het
totaal aantal ligplaatsen in Zeeland. De beschermde
status die grote delen van de Oosterschelde hebben als
natuurmonument - en in de toekomst als nationaal
park - maken het vrijwel onmogelijk om in dit gebied
nog aan een betekenende uitbreiding van jachthavens i
te denken. Sterker nog, de opvatting leeft dat de stuur- j
groep Oosterschelde het al veel te ver heeft laten komen j
met de groei van het aantal ligplaatsen in deze zeearm.
Ook in de Grevelingen dient te worden opgepast dat het
evenwicht tussen natuur en recreatie niet verloren
gaat. In het hoogseizoen leren de wachttijden voor het
weg- én het waterverkeer bij sluizen en bruggen even
eens dat grenzen zijn bereikt.
In het onderzoek naar de stand van zaken in de Zeeuwse
waterrecreatie is vastgesteld dat de wateren in deze j
provincie 36 procent van de wateroppervlakte in Ne
derland beslaan, terwijl de jachthavens maar 6 procent 1
van de Nederlandse watersportvloot herbergen. Aan
zo'n puur cijfermatige benadering kunnen alleen maar
verkeerde conclusies worden verbonden. Tot de grote
wateroppervlakte die Zeeland zozeer kenmerkt, hoort
ook de Westerschelde en die leent zich door haar functie
als scheepvaartweg nu eenmaal niet voor intensieve
watersport.
De provincie Zeeland is bezig met de opstelling van een
sociaal- economisch beleidsplan voor de komende ja
ren. Voor het eerst krijgen recreatie en toerisme daarin
ruim de aandacht. Nieuw is ook dat de economische ac
tiviteiten op hun gevolgen voor milieu, natuur en land
schap worden getoetst. De discussie over dat plan is de
aangewezen gelegenheid om de belangen van de water
sport af te wegen.
door Margit Spaak
Er bestaat geen leven zon
der pijn. Als je niets zou
voelen, dan ging je snel dood.
Pijn markeert het begin en
het einde van het leven en is
subjectief: niemand kan voor
een ander bepalen hoeveel
hij lijdt. Dat zegt anesthesio
loog prof. dr. B. Crul, sinds
vorige week woensdag vol
tijds hoogleraar pijnbestrij
ding aan de Katholieke Uni
versiteit Nijmegen (KUN).
Crul houdt zich in het Acade
misch Ziekenhuis Nijmegen
St. Radboud dagelijks bezig
met pijn. Vooral de ernstige
pijn van (terminale) kanker
patiënten baart hem zorgen.
Veel mensen die weten dat ze
zullen sterven, vragen om le
vensbeëindiging, als ze de
pijn niet meer kunnen ver
dragen. Crul probeert steeds
nieuwe therapieën te vinden
die het einde van het leven
wel draaglijk kunnenma
ken.
,,Ik ben geen absoluut tegen
stander van euthanasie. Als
alle mogelijkheden uitgeput
zijn en de patiënt heeft het
gevoel dat zijn bestaan op
aarde is afgerond, dan moet
euthanasie een optie zijn. Ik
ben wel tegen de discussie die
op dit moment gevoerd
wordt. Het gaat volgens mij
nog helemaal niet om eutha
nasie in het basispakket van
elke arts; het gaat om effec
tieve pijnbestrijding in het
medische basispakket. Dat
heeft de prioriteit", bena
drukt Crul.
De nieuwe Nijmeegse hoog
leraar is een fervent tegen
stander van het ongecontro
leerd toedienen van morfine
tot de dood erop volgt. „Pijn
bestrijding dient een wezen
lijk ander doel dan levensbe
ëindiging. Terminale
patiënten moeten kunnen le
ven zonder pijn, zodat er
ruimte is voor waardevolle
contacten met de naasten.
Met effectieve middelen kan
een stervend mens juist in de
laatste fase van zijn leven
nog groeien en dat is weer
van grote waarde in het leven
van de nabestaanden",
meent Crul.
De anesthesioloog consta
teert dat morfine - 'niet ver
slavend als pijnstiller' - de
laatste jaren opnieuw een
slechte naam krijgt, ditmaal
als 'silent killer'. „Mensen
hebben in hun eigen omge
ving gezien dat naasten zijn
gestorven na hoge doses mor
fine ert schrikken enorm als
de dokter voorstelt hun pijn
met morfine te behandelen.
Ze denken dat dat het begin
van het einde is, dat de dok
ter voorstelt aan levensbe
ëindiging te gaan denken."
Volgens Crul lijden veel ter
minale patiënten onnodig
veel pijn, doordat de behan
delend arts onvoldoende
aandacht voor hun klachten
heeft. „Er zijn nog steeds art
sen die beweren dat het niet
bestaat dat zijn patiënt pijn
heeft." Maar ook patiënten
zijn schuldig, zegt Crul. Ze
willen niet onder ogen zien
dat meer pijn doorgaans be
tekent dat de ziekte voort
schrijdt. Ze willen hoe dan
ook blijven geloven in de ge
nezing, soms daartoe zelfs
gestimuleerd door hun arts.
Ontreddering
Twintig jaar geleden dacht
de toen juist gepromoveerde
anesthesioloog dat pijn ooit
niet meer zou bestaan. „Ik
moet toegeven dat dat aan
matigend was. Maar we kun
nen het nu wel draaglijk ma
ken. Ik vind ook dat pijn een
plaats in het leven moet krij
gen. Vroeger aanvaardden
christenen het als de wil van
God. Lijden had zin; het was
iets dat ze op aarde moesten
doormaken. Nu de religie
voor veel mensen is wegge
vallen, is de angst en de ont
reddering bij ernstige pijn
toegenomen. Mensen ver
wachten van de dokter dat
hij dit een plaats in hun leven
geeft. Het is voor hen een ver
ademing als de dokter alleen
al erkent dat er pijn is." ANP
Tsjang Kai Tsjek Vietnam
Tegelhandel van Schilt
Meekrapweg 14
AXEL
Tel. 0115-561451
door Ad Phernambucq
Bhutan voelt zich verwant
met de Zeeuwse Vlegel.
Bhutan probeert, temidden van
grootmachten als India en Chi
na, waar het streven naar eco
nomische groei en de zucht naar
meer voorop staan, zich staande
te houden en te streven naar een
ontwikkeling die in evenwicht
blijft met de natuur. De Zeeuw
se Vlegel doet hetzelfde. Temid
den van de krachten binnen de
moderne landbouw, met schaal
vergroting en de nadruk op pro-
duktieverhoging, streven de
boeren die in de Zeeuwse Vlegel
samenwerken naar duurzame
landbouwmethoden.
Zo motiveerde de Bhutaanse
minister van landbouw Dasho
Kandu Wanchuk het besluit van
de Bhutaanse regering om
100.000 dollar te schenken aan
de Zeeuwse Vlegel. Vorige week
vond de officiële overhandiging
van de cheque plaats tijdens een
feestelijke bijeenkomst in het
Middelburgse Abdijcomplex.
Deze geste heeft hier en daar
verwondering gewekt. Afgelo
pen dinsdag werden er kamer
vragen gesteld. Zelfs minister
Pronk moet even de wenkbrau
wen hebben opgetrokken. De
discussie rondom deze vorm van
'omgekeerde ontwikkelings
hulp' heeft in ieder geval nieuwe
manieren van samenwerking
tussen Nederland en ontwikke
lingslanden in de schijnwerpers
gezet.
'Het liefst hadden we het geld
uit eigen zak betaald, maar
Bhutan is een arm land.' Met die
woorden nam minister Wanch
uk vorige week al één misver
stand weg. Het land betaalde
voor het Vlegelproject uiteinde
lijk niet zelf. Het gaat om een
(klein) deel van de ontwikke
lingsbijdrage van Nederland.
Bhutan kreeg het geld om aan
een zelfgekozen 'ontwikke
lingsproject' in Nederland te
besteden. De Bhutanen consta
teerden dat duurzame ontwik
keling in Nederland moeilijker
is dan in hun eigen land. Met de
keuze voor een project in de
sfeer van de milieuvriendelijke
landbouw geven ze een belang
rijk signaal. Bhutan houdt Ne
derland de spiegel voor.
Stimulans
De gift van Bhutan komt voort
uit afspraken die beide landen
maakten om een vernieuwende
samenwerkingsrelatie aan te
gaan. Daarin staan begrippen
als 'gelijkwaardigheid' en 'we
derkerigheid' hoog in het vaan
del.
Nederland heeft, als vervolg op
de Wereldconferentie voor Mi-
lift
SP
lSI!lÉk>.
Bhutan beschikt over een enorme biodiversiteit.
lieu en Ontwikkeling (UNCED)
in 1992 duurzame ontwikke
lingsverdragen (DOV's) afgeslo
ten met Bhutan, Costa Rica en
Benin. De kern van deze verdra
gen omvat twee basisprincipes.
Op de eerste plaats richt de sa
menwerking zich op duurzame
ontwikkeling. Mondiale vraag
stukken als de versterking van
het broeikaseffect, de aantas
ting van bossen en het behoud
biodiversiteit (soortenrijkdom)
vragen om een gezamenlijke
aanpak van rijke industrie- en
ontwikkelingslanden. Bijdra
gen aan duurzame ontwikke
ling worden in de verdragslan-
den gestimuleerd en bevorderd.
Koppeling
De koppeling van de Zeeuwse
fietsactie (minder auto's, min
der C02) aan de bouw van klei
ne waterkrachtcentrales in
Bhutan (geen houtkap, geen
C02) is een mooi voorbeeld hoe
rijke en arme landen samen
kunnen werken aan duurzame
ontwikkeling. Belangrijke the
ma's in de relatie met Bhutan
zijn energie en klimaat, biodi
versiteit en cultuur.
Op alle terreinen zijn er beleids
initiatieven en concrete projec
ten ontwikkeld. Dit proces
wordt gestuurd door regelmatig
overleg tussen de partners. De
inbreng van beide partijen is
even groot, al komen de midde
len vooral uit Nederland.
Het tweede doel van deze nieu
we vorm van samenwerken is af
te rekenen met de oude ontwik
kelingsrelaties. In de traditio
nele relatie is er sprake van een
dominante rol van de donor ten
opzichte van het hulpontvan-
gende landen: de rijke donor
heeft het geld, de kennis en de
middelen en bepaald voor een
belangrijk deel waar het ont
wikkelingsgeld naar toe gaat.
Het westerse ontwikkelingsmo
del en de westerse technologie
zijn hierbij steeds maatgevend
geweest. Deze donor-bepaalde
relatie heeft z'n langste tijd ge
had.
Gelijkwaardig
In de relatie met Bhutan en de
andere verdragslanden staat
gelijkwaardigheid en wederke
righeid voorop. Daarom is Bhu
tan ook gevraagd mee te denken
over duurzame ontwikkeling in
Nederland. Aanvankelijk leef
de zelfs het idee om de Bhutanen
ook hun mening te vragen over
grote projecten als de Betuwe
lijn, de Hoge Snelheids Lijn en
de uitbreiding van Schiphol.
Dat ging zowel de Tweede ka
mer als de Bhutanen zelf te ver.
Inmiddels weten we dat we ook
op een andere manier van de
Bhutanen kunnen leren. De ver
tegenwoordigers uit het Boed-
dhistishce bergstaatje kijken
met andere ogen naar onze wel
vaart en maatschappij. De zorg
foto COS
van de Zeeuwse Vlegel om het
verdwijnen van tarwerassen die
van belang zijn voor milieu
vriendelijke teelt, is iets wat de
Bhutanen direct heeft aange
sproken. Niet alleenzijn zij met
recht trots op de enorme biodi
versiteit (soortenrijkdorm) die
hun land kenmerkt. In Bhutan is
er ook een grote verscheiden
heid aan rijstrassen die aan de
lokale omstandigheden zijn
aangepast.
Bhutan wil zo min mogelijk af
hankelijk zijn van (de import
van) kunstmest en gewasbe
schermingsmiddelen. Van de in
troductie van de zogenaamde
hoog productieve rassen uit het
tijdperk van de 'Groene Revolu
tie' is nauwelijks spi-ake. De be
staande diversiteit biedt het
beste uitgansgpunt voor een
duurzame ontwikkeling, al kan
ook hier een te snelle groei van
de bevolking tot knelpunten lei -
den.
De gift aan de Zeeuwse Vlegel
moet gezien worden als een be
langrijk signaal aan de Neder
landse landbouw, de politiek en
de hele samenleving. Als dat
signaal wordt opgepikt is er veel
meer gewonnen dan die
100.000,-
Ad Phernambucq is medewerker
van het Centrum voor Internationa
le Samenwerking COS-Zeeland te
Goes
De Verenigde Staten dringen
er bij het hoofd van de regering
van China Tsjang Kai Tsjek op
aan dat hij de corruptie on dei-
zijn ambtenaren aanpakt. De
communisten treden wel op
tegen corruptie en worden
daardoor steeds populairder.
Bovendien lijken ze langza
merhand in staat om de bur
geroorlog op militair vlak te
winnen.
Herherindeling
De gemeenteraad van Kortge-
ne heeft zich met acht tegen
drie stemmen uitgesproken
voor het ongedaan maken van
de samenvoeging van Kortge-
ne, Kats en Colijnsplaat. De
dorpen waren voor de oorlog
zelfstandig.
De Franse Hoge Commissaris
voor Indo-China (Vietnam)
heeft het land in een rede op de
radio zelfbestuur in binnen
landse zaken aangeboden. De
defensie zou echter nog steeds
onder Frankrijk vallen, dus
zouden er Franse troepen in
Indo-China moeten blijven.
Boetes
De Middelburgse kantonrech
ter heeft een 38-jarige koop
man uit Kruiningen boetes
van tien, vijf en drie gulden ge
geven, omdat hij rond midder
nacht over de sluisdeuren van
het Kanaal door Zuid-Beve
land fietste, zonder voor- of
achterlicht.
Uitgever:
W. F. de Pagter
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
M. van Zuilen (adjunct)
Centrale redactie:
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118)484000;
Redactiefax: (0118) 470102.
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur
in het weekeinde:
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren.
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10.
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118) 484000.
Middelburg: Markt 51,
4331 LK Middelburg
Tel. (0118) 681000.
Goes: Voorstad 22,
4461 KN Goes.
Tel, (0113)273000.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen.
Tel. (0115) 694457.
Axel: Nassaustraat 15,
4571 BK Axel.
Tel. (0115) 568000.
Zierikzee: Oude Haven 41
4301 JKZierikzee.
Tel. (0111)415380.
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8 00 tot 17 00 uur
Openingstijd Middelburg
van 08.00 tot 16.30 uur
Openingstijd Zierikzee
830-17.00 uur.
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10 30 uur
Bezorgklachten: maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
geduiende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000.
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 92,85,
franco per post 122,00;
per maand 34,00
per jaar 356,50,
franco per post 471,50
bi| automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75,
zaterdag 2,50 p.st. (alle
bedragen inclusief 6 pet. btw).
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen,
Advertentietarieven:
180 cent per mm; minimumprijs
per advertentie 27,-;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief,
Voor brieven bureau van dit blad
7,- meer.
Volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag
(alle advertentieprijzen
exclusief 17.5 pet btw).
Giro: 35 93 00. Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B.V.
Vlissingen
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV
Wegener Arcade NV
