Strijd voor Terneuzense torens
iXOUJN
Frietzak en frisdrankblikje
voeren actie tegen zwerfvuil
Bevolkingsonderzoek
borstkanker nu
foor de hele regio
Kokkelvissers boos
over brief secretaris
vereniging Zevibel
Kokkelvisser wil via
rechter voorlopige
vergunning krijgen
0113-213720 LEWESTRAAT43
3 PZC
zeeland
17
lezers schrijven
STOP: OVERVAL - BRAND - INBRAAK
Fbor
zaterdag 23 augustus 1997
door Wout Bareman
Valt er voor een professionele
sloper nog iets te verdienen in
Temeuzen... Je zou zeggen van
niet, want door de jaren heen trok
'de beul' een vernietigend spoor
door de stad. Met in het kielzog een
weeklagende Heemkundige Ver
eniging Terneuzen, die bij iedere
nieuwe puinhoop neerzeeg om de
val van wéér een brokje karakteris
tiek Terneuzen te bewenen. De
heemkundigen staan machteloos.
Gericht op behoud van het oude
kunnen ze de dynamiek van het
koortsachtig vernieuwende ge
meentebestuur nauwelijks bijbe
nen.
In oktober vorig jaar pleitte de ver
eniging voor een serieuzer monu
mentenbeleid. Het stak de heem
kundigen dat beeldbepalende
panden en objecten in toenemende
mate werden gesloopt. Om die
hardnekkige roofbouw op het ver
leden stop te zetten, braken ze een
lans voor een gemeentelijke monu
mentenverordening. Het woord
'monumenten' was in de jaren
daarvoor natuurlijk wel eens ge
vallen, maar wat was er bijvoor
beeld geworden van de in 1979 zo
enthousiast opgerichte monumen
tencommissie? Dat clubje kwam
zes jaar later ook met het advies
zo'n verordening op te stellen. Ben
je gek, oordeelde de gemeenteraad,
we moeten door met de vernieu
wing. En monumenten heeft Ter
neuzen domweg niet. Dus ver
dween de oude HBS aan de Markt,
werd overoude sluishoofden en an
dere opgegraven stukjes verleden
heengewalst en... kon de gretige
sloper nog net bij de Sint Willibror-
dustoren in de binnenstad worden
weggehouden.
Niet oud
Tien jaar later probeerde de Heem
kundige Vereniging het opnieuw.
Heemkundige Edwin Hamelink:
„We hebben de bomvrije kazerne,
het oude postkantoor, de Sint Wil
librordustoren, het oude stadhuis,
de Moffenschans, panden aan de
Nieuwstraat, de Markt en De Blok
ken, het Tuinpad en de Vissteeg.
Maar ook de bovengevels van win
kels in de Noordstraat uit de zeven
tiende of achttiende eeuw. En in de
Noordstraat staat de uit 1885 date
rende Nederlands-Hervormde
kerk. Natuurlijk hoeven monu
mentenpanden niet oud te zijn. De
watertoren en het stadhuis zijn
prachtige voorbeelden van wat een
hvintigste-eeuws monument kan
zijn..." De gemeente bleek bijzon
der onder de indruk van de smeek
bede. Dus: nooit meer iets van ge
hoord.
De Sint Willibrordustoren - jaren
geleden dankzij snel ingrijpen van
actievoerders ternauwernood aan
de beul ontsnapt - keert in alle glo
rie terug en wordt zelfs voorzien
van een heus carillon. Met dank
aan talloze sponsors én aan de ge
meente (jawel...) die met gulle hand
een halve ton beschikbaar stelde
voor vervoer en installatie van het
klokkenspel. En een plaatselijk
aannemingsbedrijf heeft de toren
nu voor het leven geadopteerd.
Spelletje
„Maar dat is een doorzichtig spel
letje natuurlijk", grinnikt kunste
naar Cees van Langevelde (65) in
zijn atelier aan De Blokken. „Dat is
een kwestie van kontzak-broek
zak. Want diezelfde aannemer
heeft wel vergevorderde plannen
voor de bouw van appartementen
op de plaats waar nu de watertoren
nog staat. Terwijl ze de ene beeld
bepalende toren adopteren, halen
ze dat andere stuk sentiment tegen
de vlakte." Van Langevelde legde
woensdag de laatste hand aan een
schilderij van de Willibrordusto
ren. „Ik heb de toren geschilderd
vanaf de Westkant gezien, aan de
hand van oude schetsen, die ik be
ginjaren zestig maakte aan de wes
telijke kanaalarm bij de brug van
Ribbens. Er ligt een binnenschip te
wachten voor die brug en verder zie
je hoe die toren het stadsbeeld do
mineert." Het schilderij wordt in
het f eestweekeinde ter gelegenheid
van de opening van het stadskan
toor 'Amerikaans' verkocht.
Van Langevelde is een aanhanger
van de Willibrordustoren, van de
watertoren veel minder. „Dat oude
kreng is toch allang niet beeldbe
palend me ex-. Vroeger paste die to
ren pi-achtig in het silhouet van
Terneuzen. Maar kijk nu naar de
skyline; je ziet enkel nog van die
betonnen dozen. Ik zie die toren ie
dere dag, vanuit m'n atelier, vanuit
het ki'oegje op de hoek, als ik naar
huis loop en als ik 's avonds thuis op
m'n balkon zit. Ik heb hem duizend
keer geschilderd en getekend.
Maar laten we nu wel wezen: dat
ding ziet er toch niet meer uit.
Scheuren in de ommantelïng, ver
pauperd. Een beproefde tactiek
van de gemeentebestuui-ders ove
rigens. Aanvankelijk ging het met
de Willibrordustoren dezelfde kant
op: laten verpauperen, herstel
plannen afkeuren omdat die veel te
duur zouden uitvallen en dus... slo
pen."
Van Langevelde moet lachen om de
emotioneel beladen actie van een
gi'oepje 'opgeschoten Terneuzena-
ren', die vinden dat de toren behou
den moet blijven. „En dan! Wat
moet er dan mee gebeuren?! Die to
ren is van begin jaren vijftig. Vroe
ger kon je met de lift naar boven en
had je een prachtig uitzicht. De
VW heeft er nog een tijdje een leu
ke attractie aan gehad. Maar wat is
het nu... Nee, ik zet m'n handteke
ning zeker niet. Maar ik vind wel
dat, als-ie wordt gesloopt, er nu
eindelijk eens een architectonisch
hoogstandje voor in de plaats moet
komen. Niet weer zo'n betonnen
kolos. Ik denk aan een fraaie woon
toren in de vorm van een scheeps
mast of iets dergelijks, ëen mooi ge
bouw, hoger dan de watertoren. En
ook weer beeldbepalend."
Pleidooi
Een pleidooi van een plaatselijke
kunstenaar, wat is het waard...
„Als je ziet hoe de gemeente met
ons omspringt niet veel. Zoals ze
ook hun eigen architecten links la
ten liggen. Nee, het moeten altijd
mensen van ver weg zijn. En dat
zijn dus mensen die het karakter
van deze stad niet aanvoelen. Bar-
bé zei ooit dat wij al die know-how
niet in huis hebben en dat die lan
delijke stedebouwkundigen niet
voor niets de hele wex-eld over rei
zen om nieuwe ontwikkelingen te
volgen. Stedebouwkundigen?
GeldkloppersWaarom heeft Ter
neuzen nooit een stadsarchitect
aangesteld, die met hart voor de
stad nieuwe ontwikkelingen bege
leidde? Omdat het ze niks interes
seert. Wat van ver komt is goed en
daarmee basta!" Wandelend over
het Stadhuisplein draait hij zich
om. Wijst op het winkelcomplex
Steenen Beer en zegt: „Architecto
nisch klopt er niks van. Zo onvrien
delijk, zo kil. Dus karakteristiek
voor het Terneuzen van nu."
Volgens kunstenaar Cees van Langevelde moet de Willibrordustoren in Terneuzen be
houden blijven, maar mag de watertoren plaats maken voor een nieuw markant gebouw.
foto Charles Strijd
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor reacties op in de PZC versche
nen berichten, artikelen of commentaren. De reactietijd beloopt uiter
lijk 7 dagen.
Open brieven, oproepen, gedichten en anonieme inzendingen worden
niet geplaatst. Bijdragen mogen niet langer zijn dan 250 woorden. De re
dactie behoudt zich het recht voor inzendingen te bekorten. Over ge
weigerde brieven wordt niet gecorrespondeerd.
loren
'erwij deren van zand dat na
in de kelder van de Vlis-
ingse Gevangentoren is ge-
lort, kan nooit van invloed zijn
lp de stei'kte van de zeewering
Jer plaatse. Deze rondbouw was
er;n is het sterkste punt in de oude
n immuring. Bovendien heeft los
'land geen enkele samenhang.
Droog strandzand verstuift en
O.iat zand wordt van platen naar
0,-jle kust gevoerd. Zandwinning
pder water met een zandzuiger
iaat prima, kan men kilometers
[erpompen.
Dat zand binnen een stenen om-
lading geen bijdrage levert aan
Je weringstei'kte kan op boule-
rardfoto's van 2 februari 1953
'porden nagegaan. Bij de oude
Nederlandse Loodsensoos (oud
jiuurwerk); bij 'Victoria' en bij
le 'Maereschalk' (beide Suits
jestingwerk) zijn toen de kritie-
ie plaatsen geweest doordat
iien het aanwezige duin had in-
{epakt bij de oorspronkelijke
louw. Zand dat van bovenaf in
gewaterd wordt zonder afvoer
drukt steenwerk of beton op het
zwakste punt kapot. Stukgaan
gebeurt dus meestal onder mid
denin de langste rechte staande
vlakken.
Dat het oude gangenstelsel on-
betreedbaar werd gemaakt en
het bastion in vervallen staat
verkeert is al schande genoeg,
maar pogingen om de Gevan
gentoren in zijn functioneren te
belemmeren of weg te krijgen
dat loopt de spuigaten uit (PZC
19-8). De herbergfunctie van
deze toren berust op oude be
stemmingsrechten, hetgeen niet
gezegd kan worden van de flat
welke op ex-militair terrein met
laagbouw is neergezet. Als men
overigens de aangebrachte
dijkvoet en het plan achterom
beschouwt, lijkt of het dempen
van de Gi'Ote en Kleine Kom on
terecht of handhaven van be
bouwing aan het oudste boule
vardgedeelte onjuist is geweest.
N. A Blomme
Ruys de Beerenbrouckstraat 32
VLissingen
foor Richard Sandee
10TTERDAM - In 1996 is de
olledige invoering van het be-
•lkingsonderzoek borstkan-
fer in Zuidwest-Nederland een
it geworden. Alle vrouwen
m 50 tot en met 69 jaar hebben
liustens één keer een uitnodi
ging voor een borstkanker-on-
lerzoek ontvangen. Dat meldt
Ie Stichting Bevolkingsonder -
loek Borstkanker Zuidwest Ne-
lerland in haar onlangs ver
tellenen jaaxverslag over 1996.
pn de uitgenodigde vrouwen
leeft 77 procent deelgenomen
[an het ondex-zoek; in de meeste
feeuwse gemeenten lag dat per
centage iets hoger,
ran de 83.315 vrouwen die zijn
jnderzocht, werden er 849
foorverwezen. Iets minder dan
[00 daarvan bleken werkelijk
forstkanker te hebben, wat bij
""luim zestig procent nog in een
stadium verkeerde. Dat
M zeggen dat de ziekte nog te
{enezen valt. Van de vrouwen
borstkanker werd ge-
[onstateerd terwijl dit de twee-
je keer was dat ze zich lieten on-
verkeerde de ziekte
bij 7 3 procent nog in een gunstig
stadium.
De stichting constateext dat
dankzij het bevolkingsonder
zoek, borstkanker veel vaker
ontdekt wordt op een moment
dat de ziekte nog te genezen is.
Zonder bevolkingsonderzoek
zou dat bij slechts dertig pro
cent van de gevallen mogelijk
zijn. De 849 doorverwijzingen
en 396 borstkankergevallen wa
ren exact evenveel als verwacht
op grond van eerdere onderzoe
ken en ervaringsgegevens.
Dat het deelnamepercentage in
Zeeland iets hoger ligt dan het
gemiddelde, is geen verrassing
voor de stichting. Overal in Ne
derland blijkt namelijk dat het
animo voor het ondei-zoek op
het platteland groter is dan in de
steden.
Overigens heeft minister Borst
van Volksgezondheid in juli toe
stemming gegeven om de leef
tijdsgrens voor het bevolkings
onderzoek op te trekken naar 7 5
jaar. Vanaf begin '98 zullen
vrouwen in de leeftijd van 70 tot
en met 75 jaar dus ook een uit
nodiging van de stichting ont
vangen.
Vooral bij kinderen raken de levensgrote anti-zwerfvuilpoppen de juiste toon.
foto Willem Mieras
door Harmen van der Werf
KRUININGEN - Een levensgrote frietzak
met een flinke klodder mayonaise loopt
vrijdagmiddag over het opstelterrein van
de veerboot in Kruiningen. Een even lang
blikje frisdrank danst ernaast. Kinderen
komen uit de auto's en geven de speelse fi
guren spontaan een hand. De Stichting
Nederland Schoon (SNS) voert actie.
Stickers met de tekst 'Ik ben aan de bak.
hou buiten gewoon schoon' vliegen weg.
Een afvalzak voor in de auto wordt aan ie
dere autobestuixrder uitgereikt. De een
pakt argwanend de papieren zak aan. Een
ander maakt er direct gebruik van. Hij
stopt wat in de auto verspreid liggende
rommel in de zak.
Zwerfafval langs de wegen blijft een pro
bleem. Hoeveel afvalbakken Rijkswater
staat ook op parkeerplaatsen langs de
snelwegen zet, altijd is er wel iemand die
de gemakkelijkste weg kiest: uit het raam.
Afvalpiïkkers lopen de bermen van de
A58 vier keer per jaar af. De afvalbakken
op de i'ustplaatsen worden 's zomers drie
keer per week geleegd, anders twee keer
per week.
Miljoenen
Hoeveel afval dat oplevert, kan een mede-
werker van de dienstkxing Midden- en
Noord-Zeeland onmogelijk zeggen.
„Veel." Rijkswatex-staat is landelijk elk
jaar x-uim dertien miljoen gulden kwijt
aan het schonen van wegbermen.
De 'levensgi'ote rommel' van de Stichting
Nedexiand Schoon trekt nog tot 8 septem
ber door Nederland, gesponsord door
ANWBhamburgei'koning McDonald's en
frisdrankgigant Coca Cola. „Zij zitten
met dit afvalprobleem", verzekert team
leider René Huurdeman. „Vandaag waren
we ook bij een McDx-ive. De klanten x-ijden
weg met hun bestelling. McDonald's heeft
er dan geen greep meer op. Bij elke Mc-
Drive zijn favoriete eetplekjes. Die her
ken je zo."
In Limburg is 'een oplossing' gevonden
voor het blikafval. In de bekendste rom
melhoeken zijn netten gehangen, waarin
automobilisten al rijdend hun blikjes
kunnen gooien. „Maar daar komt kritiek
op", vertelt Huurdeman. „Autobestuim-
ders remmen af bij die netten om goed te
kunnen mikken."
door Richard Hoving
VLISSINGEN - De belangen
van de kokkelvissers worden
binnen de Zeeuwse visserijver
eniging Zevibel ondergeschikt
gemaakt aan die van mossel
kwekers. Dat zegt directeur S.
Lenger van International Shell
fish in Bergen op Zoom. Uit on
vrede met het gevoerde beleid
heeft Lenger samen met een
aantal collega's het lidmaat
schap van Zevibel opgezegd.
De aanleiding voor de oma-ede
is een brief van de secretaiis vaix
de Producentenorganisatie van
de Nederlandse Mosselcultuur,
H.J. van Geesbexgen, aan het
ministerie van Landbouw, Na
tuurbeheer en Visserij. Van
Geesbergen, die tevens secreta
ris is van Zevibel, schrijft in de
gewraakte brief dat de mossel
kwekers het visplan van de Pro
ducentenorganisatie van de Ne-
dexiandse Kokkel visserij in het
diepe deel (sublitoraal) van de
westelijke Waddenzee willen
toetsen. Volgens Van Geesbex
gen kan zodoende worden voor
komen dat er "sprake is van on
evenredigheid tussen eventuele
schade aan mossel(zaad)
bestanden en het voordeel dat
de kokkelsector heeft van het
vissen in het sublitoraal'.
Rechten
Lengex", die elf van de 37 kokkel-
vergunningen bezit, noemt het
toetsen van het visplan x-onduit
een belachelijk idee. „Kokkel-
vissers hebben in het diepe wa
ter evenveel x-echten als mossel
kwekers." De directeur van
International Shellfish kan nog
wel enig begrip opbrengen voor
het feit dat de Producentenor
ganisatie Mosselcultuur voor
haar leden opkomt. „Wat ik on
begrijpelijk vindt is dat uitgere
kend de secretaris van de geza
menlijke belangenvereniging
van vissers dit doet."
Van Geesbexgen wijst de kritiek
van Lenger resoluut van de
hand. „De brief heb ik geschx-e-
ven namens het bestuur van de
Producentenorganisatie. Dat ik
daaxmaast ook nog eens secx-eta-
xis ben van Zevibel heeft hier
niets mee te maken."
De secretaris van de Nedexiand-
se Kokkelvissei-ij. J. D. Hol-
stein, neemt het schrijven van
Van Geesbergen niet zo zwaar
op. „De brief kan op verschil
lende manieren worden uitge
legd. Ik heb inmiddels begi'epen
dat Van Geesbergen opkomt
voor de nxosselsectox; maar de
kokkelvissers zeker niet de toe
gang tot het diepe deel van de
Waddenzee wil ontzeggen."
Erkennen
Holstein erkent dat het vreemd
is dat het ministerie het visplan
van de kokkelvissers heeft voor
gelegd aan de mosselsector. „Ik
ga er gemakshalve maar vanuit
dat wij ook mogen meepraten
over het plan voor het vissen op
mosselzaad." Voor Lenger en
een aantal van zijn collega's
hebben Van Geesbexgen en Ze
vibel echter voorgoed afgedaan.
„Het is mosselen en nog eens
mosselen, dan komen de oestex-s
en helemaal achtex-aan nog eens
een keer de kokkels. De kokkel
sector binnen de vereniging kan
maar beter worden opgeheven.
Zevibel-secretaris Van Gees
bergen x-eageert gelaten op de
actie van Lengen en andere kok
kelvissers. De belangen van alle
visser blijven volgens hem ge
waarborgd binnen de visserij-
vereniging. „Waax'omhetgaatis
dat de locaties voor het rissen
van kokkels dusdanig worden
gekozen dat de schade voor de
mosselkwekers bepex-kt blijft.
Dat lijkt mij alleszins redelijk."
Praatmorgen
MIDDELBURG - Hartezorg
Midden-Zeeland, een patiën-
tenvex'eniging voor voor- en
nazorg bij hartziekten, houdt
vrijdag 12 september om 10.15
uur een praatmoigen in de
Zeeuwse Bibliotheek in Middel
burg. Doel is om van gedachten
te wisselen over de problemen
die mensen met hax-tziekten
kunnen ondexwinden.
door Edith Ramakers
MIDDELBURG - De natuur
waarden in de Westerschelde
moeten bewaakt worden. Daar
over was iedereen het vrijdag
tijdens de zitting van de be
stuursrechter in Middelburg
eens. Tholenaar J. A Bout te
kende echter bezwaar aan tegen
het weigeren van een vergun
ning om op kokkels in de Wes
terschelde te vissen.
Als gevolg van de nota Vissen
naar Evenwicht heeft het minis
terie van Landbouw, Natuui-be-
heer en Visserij eind vorig jaar
zeven gebieden in de Wester
schelde afgesloten voor de vrije
kokkelrissers. De Tholenaar
pi-obeerde gisteren voor de
rechtbank alsnog in aanmer
king te komen voor een vergun
ning.
De minister heeft gesteld dat al
leen die kokkelvxssex-s die een
jaarvoorentwee jaarna 1993 in
de Westerschelde actief wax-en
voor een vex'gunrxing in aamnex--
king komen. Daaraan lag een
historisch veiwoi-ven recht ten
grondslag. Daarnaast moeten
zij ten minste twee jaar een be
paald inkomen uit deze voxon
van visserij hebben verkregen.
Begin juli diende de rechtszaak
van twee vissers die eveneens
een vergunning wilden afdwin
gen voor het kokkelvissen op de
Westerschelde. In die zaak kre
gen de vissers een voorlopige
voorziening toegewezen, wat
inhoudt dat ze dit jaar mogen
vissen. Er volgt nog een bodem
procedure.
De advocaat van Bout, mr. H.
van Pijkeren, pleitte voor een
zelfde voorlopige voox-ziening
van een jaar, ingaand op 1 sep
tember. „En natuurlijk zal mijn
klant zich dan direct onder-wer
pen aan het visplan. Hij heeft
aangetoond dat hij voldoende
gevangen heeft in 1992. Maar
daarna is er in de verwerking
van alles misgegaan. Er bleef
weinig vlees over. De voorwaar
de, gesteld door minister
Aaifsenom 36,500 gulden winst
te maken om een vergunning te
krijgen, heeft hij niet gehaald.
Dat lag niet aan de hoeveelheid
gevangen kokkels, maar aan een
fout in de verwerking. Moet
mijn klant daax-op twee keer af
gerekend worden? Hij heeft een
gemengd bedrijf, waardoor het
bovendien moeilijk en onge
bruikelijk is de omzet per sooxt
vis aan te geven."
Jurist H. G. J. Bouquet van het
ministerie van visserij reageei--
de dat Bout niet aan de inko
menscriteria voldoet. Hij vulde
aan dat de Algemene Inspectie
Dienst (AID) alles zorgvuldig
had onderzocht. Ook daaruit
bleek dat de opbx-engsten uit de
kokkelvisserij niet voldoende
zijn om als beroepsmatig kok-
kelbedrijf aangemerkt te wor
den. „Als er wordt beweerd dat
er in de verwerking van alles is
misgegaan, is dat niet te beoor
delen of in stukken tenig te vin
den."
Maandagochtend volgt de uit-
spi'aak van rechter mr. R. C. M.
Reinarz.
Advertentie
24-uurs meldkamer-service
beveiliging
Technisch Beveiligingsbedrijf
.4^ Erkend
U Bfi Uneto
Sfejl Beveiligings
installateur
Inbraak
Brand
I Toegangscontrole Winkeldiefstal Technisch alarm
T.V.-bewaking Overval Terreinbeveiliging
GOES/KLOETINGE
