Sterke Arafat of sterke Harnas
Brazilië had Bouterse moeten
berechten bij geen uitlevering
PZC feiten en meningen
Economie Kenia lijdt
onder corruptie
zaterdag 23 augustus 1947
Israël staat voor keuze tussen twee kwaden
Beyers Naudé ziet
taak voor kerken na
W aarheidscommissie
zaterdag 23 augustus 1997
door Frans van den Houdt
De economie van Kenia is
sinds de bevriezing van
een 220 miljoen dollar grote
lening door het Internatio
naal Monteair Fonds (IMF),
enkele weken geleden, aan
een snelle val bezig. De na
tionale valuta, de Keniaanse
shilling, daalde binnen korte
tijd 20 procent in waarde te
genover de dollar. Buiten
landse investeerders verlie
zen hun vertrouwen. Prijzen
voor brandstof, bouwmate
rialen en levensmiddelen
stijgen in rap tempo.
Voor de buitenlanders die
worden uitbetaald in dollars
of andere valuta, maakt het
niet zo veel uit. Maar voor
miljoenen Kenianen met ui
terst magere inkomens is het
echter een regelrechte ramp.
President Daniel Arap Moi
blijft het besluit van het IMF
- vanwege de weigering van
Moi om de vele corruptie
schandalen in zijn land seri
eus aan te pakken - ondertus
sen bagatelliseren. ,,Op ons
totale jaarbudget is dit maar
een miniem bedrag."
Economen beseffen echter
maar al te goed dat de turbu
lentie die het IMF teweeg
heeft gebracht binnen de do-
npr- en zakengemeenschap,
desastreus is voor Kenia's
economie, die tegelijkertijd
ook nog eens onder druk
staat door de politieke onlus
ten. Desondanks zijn Kenia
nen en Westerse waarnemers,
van mening dat het IMF-be-
sluit eigenlijk veel te laat
komt en de geldkraan al veel
eerder dichtgedraaid had
moeten worden. „Kenia
speelt steeds een spel met de
internationale donoren",
verklaart een Westerse za
kenman. Telkens als de hulp
gekort of ingehouden dreigt
te worden, wil Kenia iets aan
de condities voor hervatting
van die hulp te doen. Maar
zodra het geld binnen
stroomt, trekken ze zich ner
gens meer iets van aan en de
corruptie gaat weer verder.
Kleine kliek
De totale Westerse financiële
hulp aan Kenia is de afgelo
pen j aren weliswaar flink ge
daald, maar in 1995 kon het
land toch nog altijd rekenen
op ruim 750 miljoen dollar.
Geld dat bleef binnenstro
men ondanks een aantal om
vangrijke financiële schan
dalen waarmee de afgelopen
paar jaar zeker 400 miljoen
dollar gemoeid was. Ontwik
kelingsgeld dat ten goede
diende te komen aan 28 mil
joen armlastige Kenianen,
maar in plaats daarvan een
kleine kliek nóg vermogen
der maakte.
De schuldigen zijn in veel ge
vallen bekend maar het Moi -
regime weigert ze strafrech
telijk aan te pakken. Top
ambtenaren, ministers, de
vice-president, zakenlieden
uit Moi's familie en anderen
gaan gewoon door met hun
praktijken. Toen de staat on
langs de zogenaamde Gol-
denberg-affaire (waarmee
honderden miljoenen aan ex
portsubsidies zijn gemoeid
voor producten die nooit be
staan hebben, laat staan ge
ëxporteerd) seponeerde, was
voor het IMF de maat vol. Het
financiële instituut stelt nu
een aantal eisen aan 'goed
bestuur, alvorens de hulp
hervat kan worden.
Wereldbank
„De Kenianen zijn nu aan
zet", stelt een Westerse diplo
maat. „Het IMF is bereid met
Nairobi om de tafel te zitten,
maar Kenia heeft nog geen
enkele serieuze poging daar
toe ondernomen."
Ook niet duidelijk is hoe de
andere donoren zullen reage
ren. De Wereldbank heeft al
laten doorschemeren ook
haar leningen tegen het licht
te willen houden, terwijl
Westerse naties nog niet di
rect, maar zeker op termijn,
zich daar mogelijk achter
zullen scharen. „Het is dui
delijk dat geen enkele donor
corruptie wil steunen. De
vraag is alleen wat voor con
sequenties je moet verbinden
aan gevallen van corruptie.
Zet je alle hulp stop en laat je
Kenia helemaal aan haar lot
over, dan is de kans groot dat
het slechtrmet het land af
loopt. Maar niemand is er
mee gebaat dat Kenia de
kant van Zaïre of Somalië
opgaat. Het is daarom beter
om zo veel mogelijk druk uit
te oefenen op de Keniaanse
regering en hen te blijven
motiveren iets aan de cor
ruptie te doen." GPD
Noodverblijven
Door hen die waarlijk niet
houden van praatjes, wordt
openlijk gesproken over een
breuk in het kabinet-Beel. Het
gróte wachten is op onder
zoeksresultaten die zouden
kunnen berokkenen dat er. een
diepgaand verschil van me
ning ontstaat tussen de PvdA
en de Katholieken omtrent het
verdere optreden in Indonesië.
Egypte
In Caïro en Alexandrië hebben
zich anti-Britse demonstraties
voorgedaan, waarbij veertig
personen gewond raakten. De
demonstranten begonnen na
de middag-samenkomst in de
Moskee. De politie te Caïro
opende het vuur.
Brug
De minister van Verkeer en.
Waterstaat heeft een onder
houd gehad met twee leden,!
van Gedeputeerde staten en de f
Commissaris der Koningin.'
Plet ging over het tot stand
brengen van een brug over de
zandkreek tussen Noord-en I
Zuid-Beveland. Het bleek dat
de minister niet. afwijzend I
staat tegenover de plannen, J
Everzwijn
Reeds gedurende enkele we-
ken doen hardnekkige geruch
ten de ronde, als zou er zich in I
de omgeving van Haamstede
een wild zwijn ophouden. Wat
er van waar is, is ons nog niet
duidelijk.
Uitgever:
W. F. de Pagter
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
M. van Zuilen (adjunct)
Centrale redactie:
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen,
Tel. (0118) 484000;
Redactiefax: (0118) 470102.
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur.
in het weekeinde:
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren.
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10,
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118) 484000
Middelburg: Markt 51
4331 LK Middelburg,
Tel. (0118)681000
Goes: Voorstad 22,
4461 KN Goes.
Tel. (0113) 273000.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen.
Tel. (0145) 694457.
Axel: Nassaustraat 15,
4571 BK Axel.
Tel. (0115) 568000.
Zierikzee: Oude Haven 41
4301 JK Zierikzee.
Tel. (0111) 415380.
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur.
Openingstijd Middelburg
van 08.00 tot 16.30 uur.
Openingstijd Zierikzee
8.30-17.00 uur.
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur.
Bezorgklachten: maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20,00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118)484000.
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 92,85,
franco per post 122,00;
per maand 34,00
per jaar 356,50,
franco per post 471,50
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75,
zaterdag 2,50 p.st. (alle
bedragen inclusief 6 pet. btw)
Postrek.nr.: 3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen.
Advertentietarieven:
180 cent per mm; minimumprijs
per advertentie 27,-;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief.
Voor brieven bureau van dit blad
7,- meer
Volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet', btw).
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B.V. 1
Vlissingen
Auteursrechten voorbehouden
Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV
Wegener Arcade NV
door Kees Elenbaas
Wat gebeurt er als de
Waarkeidscommissie
in Zuid-Afrika eind dit jaar
ophoudt met haar werk? Wat
gebeurt er met het grote trau
ma, met de slachtoffers en
niet te vergeten met de over
treders? De kerken zijn de
enigen die de zware taak
kunnen overnemen om deze
mensen bij te staan.
Voor Beyers Naudé, de be
jaarde emeritus-predikant
van de Verenigende Gerefor
meerde Kerk, is er geen twij
fel mogelijk. De Zuid-Afri
kaanse kerken hebben
jammerlijk gefaald tijdens
de jaren van de apartheid,
maar ze hebben nu een unie
ke gelegenheid om bij te dra
gen aan de verzoening.
Enkele maanden geleden
stelde dominee Naudé samen
met enkele geestverwanten
een open brief op aan de pre
dikanten van alle kerken in
Zuid-Afrika. In de blief
wordt gevraagd om in het
openbaar een schuldbelijde
nis af te leggen voor hun me
deplichtigheid aan onrecht,
onderdrukking en geweld
tijdens de apartheid.
Dominee Naudé geeft toe dat
het een diepe en moeilijke
knieval is waarmee veel pre
dikanten worstelen. „Maar
wij moeten in het openbaar
belijden dat we mede schul
dig zijn aan wat er in Zuid-
Afrika gebeurd is. Ik ben er
ook van overtuigd dat de
schuld van de kerken groter
is dan die van enige andere
instantie. Wij hadden het ge
weten van het land moeten
zijn, en daarin hebben we ge
faald. De wandaden tegen
mensen en de vernietiging
van hun menswaardigheid
kon daarom te lang onge
stoord doorgaan."
In zijn kantoor van het Eucu-
menisch Advies Bureau laat
Beyers Naudé een lijst zien
van 420 predikanten die in
middels op persoonlijke titel
de open brief hebben onder
tekend. De lijst wordt bin
nenkort naar de Waarheids
commissie gestuurd die een
speciale hoorzitting over de
rol van de kerken tijdens de
apartheid zal organiseren.
Dominee Naudé is vooral op
getogen over het f ei t dat er op
de lijst 91 handtekeningen
staan van predikanten van
de Nederduits Gereformeer
de kerk. Het is voor hem het
bewijs dat er toch bij een deel
van deze conservatieve kerk
de behoefte bestaat om af te
rekenen met het verleden.
De NG-kerk was meer dan
veertig jaar de belangrijkste
godsdienstige steunpilaar
van het blanke apartheids-
bewind. Het was de enige
kerk in Zuid-Afrika die tij
dens de Tweede Wereldoor
log een aantal passages uit de
bijbel gebruikte om de apart
heid te rechtvaardigen. Bo
vendien oefende de NG-kerk
druk uit op voormalige rege
ringen van de Nationale Par
tij om racistische wetgeving
in te voeren, zoals het verbod
op gemengde huwelijken.
Tijdens de jaarvergadering
van de Wereldbond van Ge
reformeerde Kerken in 1982
in Ottawa werd de Neder
duits Gereformeerde kerk uit
de bond gezet wegens haar
rechtvaardiging van de
apartheid. De Wereldbond is
van 13 tot 20 augustus bijeen
in Hongarije en daar zal wor
den besloten of de Zuid-Afri
kaanse NG-kerk opnieuw
kan worden toegelaten. De
kerkleiding heeft er in ieder
geval alles aan gedaan om
dat mogelijk te maken. Vori
ge week bracht ze een boekje
uit onder de titel Reis met
Apartheid waarin spijt
wordt betuigd over het
standpunt van de kerk in de
afgelopen jaren en de steun
aan de apartheid als een ver
gissing wordt bestempeld.
De Verenigende Gerefor
meerde Kerk vindt het nog te
vroeg om de NG-kerk weer
toe te laten tot de Wereld
bond en ook Beyers Naudé is
niet opgetogen over de
schulderkenning van de NG-
kerk. Hij wijst erop dat de
NG-kerk als enige kerk in
Zuid-Afrika nog steeds niet
de zogenaamde Belhar Belij
denis van 1986 heeft onder
tekend waarin de verdedi
ging van apartheid op morele
en theologische gronden
wordt afgewezen.
Bovendien wil de leiding van
de NG-kerk uit angst voor
haar conservatieve achter
ban niet voor de Waarheids
commissie verschijnen. „Als
ze volharden in hun stand
punt zie ik weinig toekomst
voor deze kerk in Zuid-Afri
ka", zegt Beyers Naudé, ANP
Minister Van Mierlo van Buitenlandse Zaken ontkende vrijdagochtend op Schiphol bij zijn terugkeer uit Brazilië met klem dat hij door het
besluit om de arrestatie vanDesi Bouterse tegen te houden de rechtsgang in deze zaak heeft geblokkeerd. foto Cor Mulder/AN P
door Peter de Knegt
Brazilië had ex-legerleider
Desi Bouterse zelf moeten
berechten als het land uitleve
ring aan Nederland had gewei
gerd. Dat volgt uit het Verdrag
van de Verenigde Naties inzake
verdovende middelen dat in
1988 door meer dan 150 landen,
waaronder Brazilië, is onderte
kend.
Volgens hoge functionarissen
binnen de rechterlijke macht
komt daarmee het argument
van minister Van Mierlo van
Buitenlandse Zaken om de ar
restatie van Bouterse te verhin
deren in een merkwaardig dag
licht te staan. De basisregel van
het verdrag uit 1988 is dat als
een land weigert uit te leveren,
het land zelf de vervolging in
moet stellen. Nederland zou in
het geval van Bouterse de be
wijslast tegen hem hebben moe
ten overdragen aan de Brazili
aanse autoriteiten.
Het Openbaar Ministerie wei
gert gezien het politieke karak
ter van de affaire elk commen
taar op de gevolgen die het VN-
verdrag voor de vervolging van
Bouterse zou hebben gehad.
Bemoeienis
De bemoeienis van minister Van
Mierlo en premier Kok is vol
gens diverse rechters sowieso
zeer uitzonderlijk. Vroeger von
den uitleveringsverzoeken bij
na altijd plaats via de diploma
tieke weg, maar de laatste jaren
zijn dergelijke verzoeken
vervangen door een véelal
rechtstreeks contact tussen de
justitiële autoriteiten van de be
treffende landen. In praktijk
kan deze kortere weg maanden
schelen.
Op het ministerie van Justitie
erkent een hoge medewerker
dat het Openbaar Ministerie
'normaal gesproken' geheel los
van Buitenlandse Zaken ope-
reert. „De beslissing is een juri
dische beslissing en staat los
van de politiek. Als het ministe
rie van Buitenlandse Zaken al in
zo'n aanhoudingsverzoek
wordt gekend, dan zijn dat de
partement en z'n medewerkers
op de ambassade slechts een
verlengstuk van justitie," aldus
de medewerker die anoniem wil
blijven.
Dat in het geval van Bouterse de
verantwoordelijk minister van
Justitie Sorgdrager door het
Openbaar Ministerie is inge
licht, is verdedigbaar gezien het
politiek gevoeüge karakter van
de zaak. „Bouterse is nu een
maal niet een gewone boef."
Status
Het argument van Van Mierlo
dat het onzeker was of de aan
houding van Bouterse zou sla
gen wordt door kenners van het
internationaal strafrecht en een
hooggeplaatste rechter verwor
pen. „Bij geen enkel verzoek om
arrestatie weet je heel zeker of
de aanhouding lukt. Als dat de
eis wordt, dan kunnen we beter
helemaal ophouden." Vanwege
de politieke implicaties wil geen
van de zegslieden met naam in
de krant.
Ook de diplomatieke status en
de functie van Adviseur van
Staat kon Bouterse geen garan
tie geven vrijuit te gaan tijdens
zijn reis naar Brazilië. De func
tie van adviseur is een puur Su
rinaamse aangelegenheid, ter
wijl de mogelijke diplomatieke
status van een persoon alleen
garanties geeft als iemand op
diplomatieke missie is.
Verbazing
Binnen de rechterlijke macht
heerst verbazing dat de Neder
landse overheid niet veel eerder
een internationaal arrestatie
bevel heeft doen uitgaan. „Er
liggen zware aantijgingen tegen
hem, Bouterse wordt in Surina
me steeds machtiger en het hele
land drijft op drugs. De arresta
tie had al jaren eerder gevraagd
moeten worden, aldus een rech
ter die wekelijks te maken heeft
met Surinaamse drugskoeriers
die op Schiphol zijn opgepakt.
„Er zitten er al meer dan hon
derd in Nederlandse gevange
nissen Nadat er onlangs een be
richt in de media kwam dat de
vluchten strenger zouden wor
den gecontroleerd op drugs
smokkel, kende de eerstvolgen
de vlucht veertig annuleringen.
Suriname gaat op deze manier
kapot." GPD
door Ad Bloemendaal
Kort na de bomaanslag van
vorige maand in Jeruzalem
verscheen het hoofd van de Isra
ëlische veiligheidsdienst Shin
Beth, Ami Ayalon, in een zitting
van de Knesset-Commissie voor
Buitenlandse Zaken en Defen
sie. Aan het eind van zijn betoog
stelde hij een vraag die enig tu
mult veroorzaakte.
„Wat wil de Israëlische rege
ring? Een sterke of een zwakke
Ai-af at?" De vraag stellen was
hem beantwoorden. Benny Be
gin van de Likoed spuwde vuur.
Ayalon ging zijn boekje te bui
ten, zei hij, omdat hij probeerde
de regering een politieke lijn
voor te schrijven.
Maar zijn woede maakte de
vraag van het hoofd van de Shin
Beth niet minder relevant. Als
het gaat om de positie van Jasser
Arafat, dan voert de regering
van premier Benjamin Ne
tanyahu een tweeslachtig be
leid. Aan de ene kant wil ze dat
de Palestijnse president hard
optreedt tegen radicale islami
tische groepen. Maar aan de an
dere kant doet ze er alles aan
Arafats positie zo te verzwak
ken dat hij daartoe met de beste
wil van de wereld niet in staat is.
Gegeven zijn ideologische ach
tergrond en die van zijn coalitie-,
partners, kan Netanyahu het
niet opbrengen dezelfde pro-
Arafat keuze te maken als des
tijds Jitschak Rabin en Shimon
Peres. Rabin koesterde even
weinig sympathie voor de Pa
lestijnse leider als de huidige
premier, maar hij besefte dat hij
de man met wie hij op het gazon
van het Witte Huis een principe
overeenkomst had getekend
moest steunen.
Wederzijds
En tot op zekere hoogte was die
steun wederzijds. Na de bom
aanslagen in het voorjaar van
1996 - Shimon Peres was inmid
dels premier - toonde Arafat
weinig genade met de Harnas en
de Islamitische Jihad. Het Pa
lestijnse ministerie van Gods
dienstzaken nam alleen al in de
Gazastrook 450 Hamas-mos-
keeën over. Een aantal islamiti
sche liefdadigheidsinstellingen
moest sluiten. De Islamitische
Universiteit van Gaza en andere
instituten werden onderstebo
ven gekeerd in een speurtocht
naar illegale wapendepots. De
politie verhoorde meer dan
tweeduizend moslims en een
aanzienlijk aantal van hen werd
gevangen gezet, in de meeste ge
vallen zonder vorm van proces.
Het was een tijd waarin het Os
lo-proces, ondanks de vele te
genslagen, nog perspectief
bood. Een groot deel van de Ga
zastrook was onder Palestijns
bestuur en voor steeds meer ste
den op de Westelijke Jordaanoe-
ver gold hetzelfde. De Palestijn
se bevolking had het idee dat er
aan de Palestijnse staat werd
gewerkt en een paar maanden
eerder was Arafat met overwel
digende meerderheid tot presi
dent van de Palestijnse Autori
teit gekozen.
De meeste Palestijnen zagen de
aanslagen als .een bedreiging
van dat proces en daarom steun
den ze de maatregelen tegen de
Harnas.
Sinds het aantreden van Ne
tanyahu is het Oslo-proces een
zachte dood gestorven en met
Arafats regering gaat het wei
nig beter. Een paar dagen voor
de aanslag in Jeruzalem boden
vrijwel alle ministers aan af te
treden als de president dat
noodzakelijk achtte. Onthullin
gen over corruptie en wanbe
heer binnen de Palestijnse Au
toriteit hadden hun aanblijven
onmogelijk gemaakt. Arafats
persoonlijke populariteit was
sinds zijn terugkeer uit Tunesië
nog nooit zo laag geweest.
Bloeitijd
De Harnas daarentegen maakt
een bloeitijd door. Net als in
Egypte hebben de moslims zich
onder de bevolking van de Pa
lestijnse gebieden een reputatie
opgebouwd op het gebied van
liefdadigheid, onderwijs en ge
zondheidszorg. En hun leiders
staan bekend als onomkoop
baar, niet onbelangrijk in de
huidige toestand.
In de Gazastrook maakt nu naar
schatting één van de drie Pales
tijnse gezinnen gebruik van de
diensten van de Harnas. Tegen
die achtergrond is de Israëlische
eis dat Arafat 'de infrastructuur
van de Harnas en andere ter
reurorganisaties' moet ontman
telen, gespeend van iedere wer
kelijkheidszin.
De terreuractie in Jeruzalem -
de daders zijn nog steeds onbe
kend - vormde geen aanslag op
de ene op de andere dag de te
ruggave van belastinggeld aan
de Palestijnen, veertig procent
van hun begroting, stopzetten.
Als de Europese Unie en andere
sponsors niet met leningen over
de brug komen, dan zitten tien
duizenden politiemensen en
ambtenaren binnenkort op
zwart zaad. Palestijnse arbei
ders die in Israël werken, mer
ken voor de zoveelste maal dat
zij een guns t genieten, die Israël
naar believen kan intrekken.
Dialoog
Israël maakt zich kwaad over de
'nationale dialoog' die Arafat is
begonnen met de Harnas en an
dere anti-Oslo groepen in de
Palestijnse samenleving. Die
dialoog stelt in praktische zin
weinig voor. Het is vooral een
gebaar, dat Arafat steeds maakt
als hij zich in het nauw voelt ge
dreven.
Israëlische regeringswoord
voerders wijzen erop dat de Ha
rnas en de Islamitische Jihad in
laatste instantie ook een bedrei
ging vormen voor de Palestijnse
Autoriteit. Dat is een waarheid
als een koe. Maar waarom
draait Israël dan de strop om
Arafats nek opnieuw vaster
aan? Het laat zich makkelijk
voorspellen dat door het gebrek
aan inkomsten in de Gazastrook
en in de Palesti j nse steden op de
Westelijke Jordaanoever het
aantal klanten van de liefdadig
heidsinstituten van de Harnas
alleen maar drastisch zal toene
men.
Teiwijl de Palestijnse Autoriteit
steeds minder geld te besteden
heeft - niet alleen door wanbe
heer en de Israëlische boycot
maar ook omdat de Westerse do
noren het laten afweten - staan
de geldschieters voor organisa
ties als de Hamas in de rij
Als premier Netanyahu ernst
wil maken met het vredespro
ces, dan zal hij een duidelijke
keuze moeten maken ten gunste
van de enige gesprekspartner
aan Palestijnse kant. Dat is Ara
fat, hoe vervelend hij dat ook
mag vinden. Als hij de Palestijn
se leider blijft vernederen, dan
versterkt hij de Harnas, de Isla
mitische Jihad en al die andere
groepen die niets van een com
promis willen weten. Dat is wat
Ami Ayalon met zijn retorische
vraag de Knesset-Commissie
probeerde te vertellen. GPD
het vredesproces, want onder
handeld werd er al lang niet
meer. En de Israëlische straf
maatregelen maakten de Pales
tijnen alleenmaar duidelijk hoe
zwak hun leiderschap is en hoe
weinig het zelfbestuur in de
praktijk voorstelt. Ondanks alle
akkoorden kon Netanyahu van
Jasser Arafat is vrijdag verzonken in gebed. foto Abbas Moumani/RTR
