SP
5 fi
H
De Schelde speerpunt in staking
PZC
M
reportage
22
O)
996
995
994
993
992
991
990
989
988
987
986
985
984
983
982
981
980
979
978
977
976
975
974
973
972
971
970
969
968
967
966
965
964
963
962
961
960
959
958
957
956
955
954
953
952
Probleemkind
in de kou
door onbegrip
S man na
zaterdag 23 augustus 1997
Zo dichtbij nog, en toch
alweer zo lang geleden.
Bladerend in het foto
archief van de PZC rijst
een beeld op van een
bijna vergeten verleden.
Aan de hand van foto's uit
dat archief laat de rubriek
Terug in de tijd' flitsen van
de recente geschiedenis
zien. Vandaag: De staking
bij De Schelde van 1973.
□CZD
Eén op de veertien Neder
landse kinderen is ern
stig in de war, zo blijkt uit
recent bevolkingsonder
zoek van de Erasmusuniver-
siteit in Rotterdam. Ruim
200.000 Nederlandse kinde
ren tussen,de vier en acht
tien jaar hebben zodanig
grote psychische problemen
dat ze thuis of op school niet
meer normaal kunnen func
tioneren. Maar de behandel
kamer van de kinderpsychi
ater blijft grotendeels leeg.
De schoolleiding zei tegen
de moeder: geef je kind nou
eens wat meer de ruimte. Zit
niet zo bovenop hem. Laat
'm meer spelen. Maar ook na
opvolging van dit' advies
bleef het kind onrustig en
lastig. Pas na tussenkomst
van de kinderpsychiater
bleek waarom: het kind had
een aan autisme verwante
afwijking.
Professor F.C. Verhulst,
hoogleraar en kinderpsy
chiater van het Sophia Kin
derziekenhuis in Rotter
dam, ziet het regelmatig
gebeuren. De omgeving van
een 'probleemkind' geeft
met de beste bedoelingen to
taal verkeerde adviezen. De
familie zegt tegen de ouders:
geef eens wat meer liefde en
aandacht aan je kind. De
school zegt: laat hem wat
vrijer. Vader en moeder den
ken: ach, wat maken we ons
zorgen, het waait wel weer
over.
Eén op de veertien Neder
landse kinderen is zó in de
war dat professionele hulp
nodigis. Maar slechts 50.000
van de ruim 200.000 pro
bleemkinderen vinden al
dan niet samen met de ou
ders de weg naar de behan
delkamer. De Erasmusuni-
versiteit ontdekte dit door
een willekeurige maar re
presentatieve groep van
2200 kinderen van vier tot
achttien jaar te interviewen.
De aandacht werd gaande
weg verlegd naar de groep
13- tot 18-jarigen, een groep
die gemakkelijker zelf over
zijn problemen kan praten
dan de jonge kinderen. Bij j
deze bleek dat de ouders
vaak niet goed op de hoogte
waren van de problemen,
terwijl het kind (al dan niet
na lange gesprekken) er zelf
wél over praatte. De stoor
nissen varieerden van de
pressies, voortdurende
angst, slapeloosheid, agres
sie en hyperactiviteit tot
eetstoornissen.
Erfelijk
De kinderpsychiater ziet
drie belangrijke oorzaken
voor de ernstige gedrags
stoornissen bij de jeugd. On
derschat wordt dat veel
vreemd gedrag door erfelij
ke factoren wordt bepaald.
„Bepaalde stofjes in de her
senen werken niet goed,
waardoor verkeerde prik
kels optreden. Echt veel we
ten we hier nog niet van. De
genetische bepaaldheid
hoeft niet altijd tot proble
men te leiden. Dat hangt af
van de omgeving. Zo zal ie
mand met aanleg voor alco
holisme geen problemen
krijgen wanneer hij opgroeit
in een land dat is droogge
legd."
Een andere oorzaak is dat
kinderen genetisch 'gaaf'
zijn, maar de schade wordt
toegebracht door de omge
ving. „Bijvoorbeeld door-
misbruik van het kind, ver
waarlozing of verlies van
een vader- of moederfi
guur." De derde verklaring
valt in de categorie 'domme
pech': een auto-ongeluk van
de ouders, een vervelende
ziekte bij het kind of ander-
totaal onver-wacht malheur.
Risicogroepen zijn in de
ogen van Verhulst kinderen
uit achterstandsgezinnen,
„bijvoorbeeld met een cri
minele vader", kinderen met
vroeg lichamelijke proble
men (couveusekindjes), kin
deren van ouders met
psychische stoornissen, ont
hechte jeugd die niet meer
kan rekenen op warmte en
aandacht en ook adop
tiekinderen „die doorgaans
affectieve ouders hebben,
maar domweg te veel heb
ben meegemaakt." Opvoe
ders blijken vaak moeite te
hebben om te erkennen dat
hun kind emotionele proble
men heeft. Worclt het afwij
kend gedrag al opgemerkt,
dan gaan de ouders vaak bij
zichzelf te rade: 'we doen
zelf iets fout'.
Verhulst adviseert goed te
letten op de signalen die het
kind zelf afgeeft. „Het kan
stil en teruggetrokken zijn.
Of langdurig verdrietig. Hét
heeft geen behoefte aan
vriendjes of vriendinnen.
Het wordt veel gepest. Pas
als het afwijkende gedrag
zich op meerdere fronten
doorzet, zouden ouders, fa
milie en leerkrachten moe
ten opletten. Stap dan eens
naar de huisarts."
Henk van Ess
Stakende Schelde-werknemers bij de hoofdingang in de Vlissingse binnenstad.
Meer dan een maand lang
werd in 1973 gestaakt bij
De Koninklijke Maatschappij
De Schelde in Vlissingen. Er
onstonden fricties tussen
stakers en werkwilligen. De
meerderheid keek 'laag op de
onderkruipers neer.'
Met de kortstondige werkonderbre
king van het jaar daarvoor nog vers
in het geheugen, komt op 27 februari 1973
het nieuws dat de vakbonden een actie
centrum hebben ingesteld. Dit om zo no
dig direct leiding te kunnen geven aan
stakingen die in bedrijven in de provincie
zouden kunnen ontstaan. De drie indu
striebonden kunnen op landelijk niveau
niet met de werkgeversorganisaties tot
overeenstemming komen. De regionale
vakorganisaties in Zeeland scharen zich
achter de eisen 'voor een verhoging in
centen en het betrekken van alle perso
neelsledenbij de cao.'
Op 2 maart 1973 is het gevaar nog niet uit
de lucht, sterker- nog, een staking lijkt on
vermijdelijk. 'Licht op groen voor acties
bij De Schelde'luidt de kop in de PZC. De
dag daarvoor hebben de drie bonden op
vergaderingen in Vlissingen besloten De
Schelde een brief te sturen, waarin wordt
aangedrongen op heropenening van de
cao-onderhandelingen van de kant van
de werkgevers. De Schelde, zo stelt de
brief, moet hiertoe druk op de werkge
versorganisaties uitoefenen en zich als
bedrijf bereid verklaren om weer aan de
onderhandelingstafel te gaan zitten. Zo
niet, dan volgt er een werkonderbreking
van 24 uur.
De leden van het Christelijk Nationaal
Vakverbond houden zich nog wat op de
vlakte; zij zullen de brief niet mede onder
tekenen, maar een aparte brief aanbieden
waarin zij verklaren wel achter de andere
bonden te staan. De werknemers van De
Schelde zetten de toon, want een dag latei-
valt te lezen dat ook het personeel van de
ijzergieterij- en machinefabriek Bod-
daert uit Koudekerke en Middelburg een
brief met een ultimatum aan de bedrijfs
leiding zal versturen.
Landelijk
De week daarop barst de bom definitief.
Donderdagochtend 8 maart legt het per
soneel van De Schelde het werk neer voor
een eerste 24-uurs staking. De directie is
niet ingegaan op de eisen van de bonden,
volgens het bericht van 8 maart omdat het
'hier zaken zouden betreffen die in het
landelijk cao-overleg dienen te worden
opgelost.' De staking betreft alleen nog
maar het bedrijf in de Vlissingse binnen
stad, en niet in Terneuzen en Vlissingen-
Oost. Werknemers bij de laatste twee ves
tigingen, ontvangen pamfletten van de
stakers, waarin ze worden verzocht 'geen
De ingang van De schelde in maart 1973.
besmet werk te doen' in de binnenstad.
H.et actiecentrum is gevestigd in café De
Schelde; stakers kunnen zich laten in
schrijven in de bovenzaal 't Anker. De vol
gende dag meldt de krant dat donderdag
1500 van de 1700 Vlissingse personeelsle
den het werk neerlegden. Bovendien
wordt aangekondigd dat de staking met
één dag verlengd zal worden.
Na die tweede stakingsdag, vrijdag, blijft
het even rustig. „Voor we verdere beslis
singen nemen om-het bedrijf voor onbe
paalde tijd plat te leggen, moeten we eerst
algemene ledenvergaderingen beleggen,
is de toelichting van de kant van de bon
den. Exact een week na de eerste sta
kingsdag, moet de Schelde- vestiging in
Terneuzen aan een 24-uurs actie geloven,
die de volgende dag zal worden voortge
zet.
Speerpunt
Vrijdag 16 maart wordt bekend gemaakt
dat de Schelde in Vlissingen voortaan het
speerpunt van de Zeeuwse acties zal zijn.
Het werk wordt stilgelegd tot en met
maandag, naar dan bekend zal worden
voor onbepaalde tijd. Daarin worden de
Schelde-werknemers gevolgd door die
van Boddaert en van de textielfabriek
Clitex in Clinge. Het aantal Zeeuwse sta
kers loopt daarmee maandag op tot 1900,
waaronder- nog altijd geen CNV-leden.
Districtsbestuurder B. Lenselink lijkt
daar enigszins verbolgen over: „Ik begrijp
eigenlijk niet waarom een aantal van onze
mensen dat 'a' heeft gezegd, ook niet 'b'
zegt. Stakingen zijn ons enige wapen, we
hebben in het overleg al nee, nee, nee te
horen gekregen"zegt hij op een ledenbij
eenkomst.
Vrijdag 23 maart demonstreren de sta
kende Schelde-werknemers. 's Ochtends
vroeg worden de collega's die wel aan de
slag gaan door middel van spandoeken
'begroet' bij de hoofdpoort. Met teksten
als 'de stakende meerderheid kijkt op de
onderkruipers laag neer' en 'hielenlikkers
opgelet, hier staakt Jan met de Pet', wor
den de niet-stakers die dag onthaald. Het
eerste half uur blijft alles rustig zoals was
afgesproken, maar daarna worden de de
monstranten wat rumoeriger. De PZC-
verslaggever verneemt onder meer dat
'een aantal aantrekkelijk uitziende werk
neemsters' te horen krijgt: „Wij gaan plat.
Jullie ook?"
Verscherping
Op woensdag 28 maart, als de acties nog
altijdgeen effect lijken te hebben, vindt er
opnieuw een demonstratie plaats. Daar
bij wordt aangekondigd dat de acties zich
zullen verscherpen, en wanneer zich de
volgende dag nog geen resultaten afteke
nen, ook de Scheldepoortwerf in Vlissin-
gen-Oost plat zal gaan. De stakers zetten
deze woorden diezei f de dag nog kracht bij
door naar buiten komende werkwilligen
bij de Schelde onder boe-geroep en gefluit
op te wachten. Vanaf vrijdag wordt inder
daad gestaakt bij de Scheldepoortwerf.
Daar wordt de staking vervolgens voor
langere tijd voortgezet, evenals bij andere
Zeeuwse bedrijven, terwijl de werkne
mers in de Vlissingse binnenstad maan
dag weer aan het werk gaan. De vakbon
den lichten dit toe met de verklaring dat
er andere speerpunten voor de actie zul
len worden ingezet.
Hierna neemt de aandacht voor de Schel-
de-staking af, waarschijnlijk omdat deze
nu in omvang wordt overtroffen door die
bij Clitex. Op 18 april houden de werkon
derbrekingen bij de Schelde op, als de
bonden tot de conclusie komen dat er tot
selectieve acties moet worden overge
gaan. Een woordvoerder verklaart de
nieuwe tactiek als volgt: „Nu de werkge
vers het op een uitputtingsslag laten aan
komen, moeten wij partij kunnen blijven
geven. Dat kan alleen met selectieve ac
ties, als met zo weinig mogelijk mensen
zoveel mogelijk economische schade kan
worden toegebracht." Bij de Schelde
werd niet meer meegedaan aan de selec
tieve acties.
Richard Sandee
NVV-vakbondsleider Henk Bijvank spreekt de stakers toe. Een stakingsbijeenkomst van Schelde-werknemers in de sporthal.
