Zeeuws vanachter de toonbank
Met bingo wordt het echt
gezellig
zeeland
Leer de computer
van de PTT Zeeuws
week 32
Na 60 jaar weerzien
met klas van '37-'38
bèl bèl
straatnaam lgrH
Déze Truman was
helaas geen president
maandag 4 augustus 1997
Mevrouw Van der Bijl-Pannekoek: „Hier kunnen Zeeuwen nog steeds in hun moerstaal terecht."
in het Duits en de derde is opge
steld in het Limburgs. Venloos
om precies te zijn."
Venloos
Op vakansie in Zieëland? Auk
heej eine vertrouwde brilleman
beej de hand. Veur ut verhellepe
van ein öngelökske met brilke of
kontaklens, of misschien eine
nieje zonnebril, schreef Eijser-
mans. De advertentie maakte
heel wat los: „Ik heb er een hoop
aardige reacties op gehad. Niet
alleen van vakantiegangers,
maar ook van de Zeeuwen zelf.
En daaruit blijkt toch wel dat
dialect tegenwoordig overal
leeft."
De advertentie was niet de eer
ste tekst die Eijsermans in het
Limburgs schreef: „In Limburg
is het veel gebruikelijker dan in
Zeeland dat dialect ook in ge
schreven vorm toegepast wordt.
Bijna alle correspondentie met
vrienden en bekenden in Lim
burg gaat bij mij in het Venloos.
Toen we vorig jaar de zaak in
Goes heropenden, ging er voor
onze relaties in Limburg een
uitnodiging in de streektaal de
deur uit.
Het is dat Eij sermans nog niet zo
lang in Zeeland woont en de
streektaal dus nog onvoldoende
kent, anders zou hij allang in het
Zeeuws geadverteerd hebben:
„Als ik het zou kunnen, zou ik
het beslist doen. Ik sluit daarom
niet uit dat ik er in de toekomst
eens iets mee ga proberen. In ie
der geval adverteer ik in de Re
creatiekrant van volgend jaar
weer in het Limburgs
Streektaalsticker
Mevrouw Van der Bijl vindt het
initiatief van Eijsermans sti-
kleuk: „Het is inderdaad een
originele manier om op te val
len, Misschien een idee voor on
ze zaak. Je leest tegenwoordig
zoveel stukjes in dialect in de
krantwaarom zou j e inderdaad
niet in het Zeeuws adverteren?
Mar as je 't doet, mot je t wè
goed doe, vind ik. Dan moet je
het Zeeuws wel op een conse
quente manier gebruiken."En
er zijn voor middenstanders nog
meer manieren om iets creatiefs
met de streektaal te doen. In on
der andere Twente sloegen en
kele jaren geleden streektaal
liefhebbers en middenstanders
de handen ineen om een sticker-
-actie te organiseren. Met als re
sultaat dat bezoekers van tal
van Twentse winkels en cafés er
nu op attent wordt gemaakt dat
iej hier plat praotn kont.
Zowel de heer Eijsermans als
mevrouw Van der Bijl hopen dat
zo'n sticker er ook voor Zeeland
komt. Eijsermans: "Men moet
foto Pieter Honhoff
van mij in ieder geval voorlopig
niet verwachten dat ik de men
sen in het Zeeuws aanspreek.
Maar ik versta de Zeeuwen pri
ma en ik zou ze er best op attent
willen maken, dat ze bij mij ge
rust him moerstaal mogen spre
ken."
PTT Telecom is bezig een sprekende computer te ontwikke
len, die reizigers aan allerhande informatie kan gaan hel
pen. Het is de bedoeling dat u uw vragen gewoon aan de com
puter kunt stellen en dat deze verstaat wat u zegt. Om de
computer zo goed mogelijk te laten werken, is het noodzake
lijk dat hij zoveel mogelijk verschillende accenten en dialec
ten leert verstaan.
Om de computer daarmee te helpen, roept de PTT mensen op
om het speciale telefoonnummer (070) 304 04 18 te bellen. U
kunt dan een gesprek voeren met de computer. Wanneer u dat
in dialect doet, zal de computer u de eerste keer misschien niet
verstaan. Hij herhaalt dan zijn vraag en u kunt uw antwoord
opnieuw inspreken. Op die manier kunt u de computer onder
meer stationsnamen als Erremuu, Krunige-Iesse en Krab-
bendieke leren herkennen. ITet is de bedoeling dat de spreken
de computer van PTT Telecom vanaf eind 1997 landelijk
wordt ingezet.
De bewoners van de Hulster-
se presidentenwijk, de Roo-
seveltweg, de Churchillweg en
de Trumanlaan, wonen toch wel
in een voorname straat. Je
straat wordt toch zo maar niet
vernoemd naar een wereldlei
der van klasse. Daar mag je best
een beetje trots op zijn. Zo'n
adres op een envelop mogen
schrijven geeft je toch wel een
bepaalde 'standing*. Helaas, de
Trumanlaan vormt hierop toch
wel een uitzondering. De naam
lijkt dan wel te verwijzen naar
wat eens Amerika's belangrijk
ste burger was, maar niets is
minderwaar....
In de twintigste eeuw is Hulst
flink uit zijn voegen gegroeid als
vestingstadje en moesten er vele
huizen worden bijgebouwd om
aan de vraag te voldoen. In 1922
was er in de Wilhelminastraat,
die nu omgedoopt is tot Vest
dijkstraat, een nieuwe woon
wijk in aanbouw. Tien jaar later
werd de grond aangekocht vobr
de bebouwing van de Zoute-
straat en omgeving en daarna
was de presidentenbuurt aan de
beurt om aangelegd te worden.
In die tijd, vlak na de Tweede
Wereldoorlog, was B. Truffino
de burgemeester van het pitto
reske vestingstadje, hij gaf aan
nemer Mannaert de opdracht
tot het bouwen van de nieuwe
wijk. Teneinde de bouw van de
wijk te bespreken en het budget
vast te leggen was Truffino van
zelfsprekend veelvuldig bij
Mannaert te vinden. Oudere
Hulstenaren beweren dat be
door Marco Evenhuis
Tn de winkels van Zieriltzee
Xwordt maar weinig Zeeuws
e|1 meer gesproken", zegt mevrouw
ieI Van der Bijl-Pannekoek van ju
welier Van der Bijl. „Ons bedrijf
is hier een van de laatste waar
klanten die gewend zijn Zeeuws
te praten, nog steeds in hun
moerstaal terecht kunnen."
Volgens mevrouw van der Bijl
ie» komt dat vooral doordat nog
I® maar weinig Zierikzeese mid-
denstanders Schouwse wortels
hebben. Vijfentachtig jaar gele
den, toen opa Van der Bijl het
bedrijf aan de Appelmarkt be
gon, was de situatie precies om
gekeerd: „De familie komt uit
eindelijk uit Alkmaar, waar een
overgrootvader al horlogema-
ker was. Waarschijnlijk was opa
i in het begin van deze eeuw juist
f een van de weinige middenstan
ders die geen Zeeuws sprak."
De schoonvader van mevrouw
Van der Bijl, zoon van de grond-
dj legger van het bedrijf, sprak
I volgens haar juist prachtig plat.
En aangezien zijn ouders geen
t Zeeuwen waren, bewijst hij
daarmee dat dialectspreken te
leren is. Mevrouw Van der Bijl-
jdf -Pannekoek is daar zelf overi-
d: gens ook een levend bewijs van:
d; „Je hoort mensen van buten al-
df tijd zeggen dat ze het Zeeuws
:alf wel nooit zullen leren. Maar het
zijr is best te leren. Ik kom zelf uit de
!oo Alblasserwaard en nog geen
ktc- jaar nadat we getrouwd waren,
ilat praette ik in de wienkel a net zö
i. plat Zeeuws as m'n man. Al blij-
Dt ven er natuurlijk altijd kleine
efj verschilletjes in uitspraak en
,J woordkeus."
Personeel
aa' Volgens mevrouw Van der Bijl
zal geen Schouwenaar het in
1irj>: zijn of haar hoofd halen om in
haar winkel 'Oag Ollands te
praeten. Ook veel jongeren
spreken het personeel gewoon
vj plat op z'n Schouws aan: „Na-
ge- tuurlijkheb je ouderen, dieniets
off anders gewend zijn. Maar ook
isr' jongeren schakelen bij ons ge
it» lukkig nog snel over. Al moet ik
ee zeggen dat we onbekenden in
eerste instantie in het Hollands
pis', inspreken. Zo gauw we echter
rlc
illfl
JDeacties op deze ru-
■L L briek zijn welkom In
dien u ivilt reageren, of
wanneer u een tip voor ons
heeft, kunt u schrijven of
faxen naar de PZC, Post
bus IS, 43SO AA Vlissin-
gen,fax 0118-470102, on
der vermelding van Bel,
bèl.
door Arnold Vonk
Na zeven maanden telefo
neren en schrijven heeft
Tonny Verdonk dan toch een
flink aantal oud-klasgeno
ten bij elkaar weten te halen:
de derde klas van de Middel
burgse Rijksleerschool uit
1937-1938 komt op woens
dag 6 augustus na zestig jaar
weer bij elkaar.
Het initiatief lag bij een ge-
emigreerde klasgenoot, maar
samen met Jo Witte voerde
Verdonk (68) het idee uit. Het
organiseren van een reünie
hield hem behoorlijk bezig:
„Ik heb me wel wat op mijn
nek gehaald."
Derde klas
De derde klas van een basis
school is geen gebruikelijke
jaargang voor een reünie.
Dat de klasgenoten van Ver
dorde deze week niet als zesde
klas bij elkaar komen, ligt
aan David Polak.
Verdonk: „Deze joodse jon
gen heeft de school niet afge
maakt. Hij moest naar Am
sterdam vertrekken en is
later ondergedoken. Na de
oóilog is David naar Ameri
ka vertrokken, en had nog
slechts één foto van ons, als
de derde klas." Omdat Polak
deze maand naar Europa
moest voor een onthulling
van een oorlogsmonument,
valt de reünie toch nog in een
bijzonder jaar: het is nu zes
tig jaar later. „Maar de da
tum zelf is zomaar een gok."
Begrotelijk
Niet iedereen kon komen.
„Eén jongen uit Australië is
hier vorig jaar nog geweest,
en het zou voor hem wel erg
begrotelijk worden om weer
te komen", aldus Verdonk.
Zeven klasgenoten bleken
inmiddels te zijn gestorven.
„Het zijn toch zeventigjari
gen hè. Toch hebben 23 klas
genoten toegezegd te ko
men." De klas telde in 1937
achttien meisjes en negen
tienjongens.
De Rijksleerschool viel in de
oorlog als school uit elkaar
Tonny Verdonk.
toen Nederlandse militairen
het gebouw op de hoek van de
Sint Sebastiaanstraat en
Lange Noordstraat vorder
den. „De klassen zaten over
al", weet Verdonk. „Bij de
notaris, in de consistorie van
de Doopsgezinde Kerk, op de
kaai, in gewone huizen, ze
waren verspreid over heel
Middelburg." De organisato
ren zagen daarom niets in een
reünie van de hele school.
Wel geeft Jo Witte op de dag
zelf uitleg over de x-ecente ge
schiedenis van de school, die
op de plaats van het huidige
arbeidsbui'eau stond.
Omdat de school inmiddels is
gesloopt, komen de klasge
noten bij elkaar in de kantine
van Spoxtpailc Voorborch.
Daar vandaan maken zij met
een Jan Plezier een rondrit
door Middelburg.
Oude vrienden
Vei'donk vermoedt dat zijn
oude vrienden, die voor een
deel uit Zeeland zijn vexlrok-
ken, ook even langs de school
willen rijden. „Waarschijn
lijk zullen we dat ook wel
doen, maar er rest niets an
ders dan te zeggen dan dat
daar ooit de school stónd.
ook maar iets Zeeuws horen
schakelen we over op Zierik-
zêês."
„Misschien zijn we daar eigen
lijk niet conseqxxent genoeg in.
Misschien zouden we iedereen
gewoon in dialect aan moeten
spreken. Want mijn ervaring is,
dat bijna iedereen het wel op
prijs stelt. Al heb je er af en toe
bij, die vinden dat het maar
klaar moet zijn met dat platte
gepraat. Ma die vlieg ik bekant
an. Ikkan daar niet tegen. Het is
toch van de zotte dat er nog
steeds mensen zijn die vinden
dat het Hollands op een hoger
plan staat dan bijvoorbeeld het
Zeeuws."
Ook het personeel bij juwelier
Van der Bijl spreekt vooral
Zeeuws. Zo heeft mevrouw van
der Bijl momenteel een'vakan
tiehulp, die goed plat Schouws
praet. „Ik wil niet zeggen, dat
we het personeel er bewust op
selecteren. Maar op één of ande-
re manier loopt het contact ge
woon prettiger als je gewoon je
moerstaal tegen elkaar kimt
praten."
Toeristen
De meeiwaarde van het gebruik
van dialect in de winkel ligt vol
gens mevrouw Van der Bijl
vooral in het extra vertrouwen,
dat de klant erdoor in de verko
per kan krijgen: „In onze bran
che speelt vertrouwen sowieso
een grote rol. Daarom is bij ons
het contact met de klanten zo
belangrijk. Dialect kan helpen
om dat vex'trouwen te verster
ken."
Ook toeristen waarderen een
gesprek in dialect: „Die komen
hier wel eens binnen en zeggen
dan dat ze het zo j ammer vinden
dat ze zo weinig Zeeuws horen
spreken. Vooral mensen uit de
Randstad hopen echt dat wan
neer ze naar Zeeland komen, ze
Zeeuws kunnen horen spreken.
'Ollands 'óre ze tenslotte aoltied
a."
Het horen spreken van een an
dere (streek-)taal hooil blijk
baar bij het vakantiegevoel.
Wellicht dat toeristisch Zeeland
daar eens bij stil zou kunnen
staan. De heer Eij sermans, eige
naar van Kampman Optiek uit
Goes, is de concurrentie op dat
gebied alvast een stapje voor.
Eijseimans, afkomstig uit Ven-
lo, kocht drie advertenties in de
Recreatiekrant, een
PZC-uitgave voor recreanten
en toeristen: „Van die adverten
ties hebben we een trilogie pro
beren te maken. De eerste keer
een tekst in het Nederlands,
voor onze Hollandse en Vlaamse
gasten. De tweede advertentie
De Trumanlaan in Hulst heeft naar verluidt zijn naam te danken
aan de affaire tussen burgemeester Truffino en de vrouw van de
aannemer. Mannaert. foto Charles Strijd
foto Willem Mieras
halve de vers geplante begroei
ing van de toekomstige presi
dentenbuurt, ook 'iets' tussen
Truffino en de vrouw van Man
naert tot bloei kwam. Zo kwam
het dat in de volksmond de Tru(f
fino)-man(naert) laan al be
stond voor dat de gemeenteraad
officieel een straatnaam had be
dacht. Om deze affaire te ver
bloemen ontstonden later ook
de Rooseveltweg en de Chur
chillweg.
Het boek 'Hulst van vesting tot
koopstad' van E.G. Borm be
vestigt het verhaal dat Truffino
en Mannaert hun namen ver
leenden aan de benoeming van
de straatnaam. Of dat de vrou
welijk of mannelijke kant van
het echtpaar Mannaert betrof,
wordt echter mysterieus in het
midden gelaten.
Verbouwing
Wat net na de oorlog gold als een
moderne nieuwbouwwijk, heet
nu 'aan verbouwing toe'. Daar
om zijn er nu een tiental nieuwe
woningen bijgekomen. Beter
bekend als het plan Nieuw
Hulst. In de Trumanlaan prij
ken kleine huisje met punige da
ken en senioren woningen. Hui
dig wethouder van Hulst en ook
al op leeftijd, B. H. Picavet, wil
de officieuze herkomst van de
naam Tmmanlaan niet bevesti
gen, al weet hij wel het naadje
van de kous van de affaire. „Ik
vind het niet kies om het hele
verhaal uit de doeken te doen. ex-
zijn immers nog vei"wanten van
beide families is leven, maar eh-
Truman was trouwens een
president van Amerika, hoor!
Uiterste concentratie, zelfs aan de bar.
door Sheila van Doorsselaer
door Caroline Moerland
Prompt komen de heren melden dat ze
even 'hiernaast' zitten.
Tiny Bleumink verzekert dat ze niet
snel verslaafd zal raken aan bingo. „Ik
ken er genoeg hoor, die het iedere avond
spelen. Maar dat vind ik te ver gaan."
Griet Goossens kent de echte bingovei--
slaafden ook. „Die gaan ervoor met de
bus naar Helmond. Daar dx-aait het
echt om het grote geld."
Bij de Roompot spelen ze om 'echte
prijzen'. Mooie prijzen, vindt Tiny
Bleumink. De grootste spullen zijn
voor de deelnemer die een volle kaart
heeft. In de tweede ronde bijvoorbeeld
geeft Hermy een pannenset weg. Om
het extra spannend te houden, deelt hij
tussendoor ook prijzen uit. Wie bij
voorbeeld de onderste en de bovenste
rij vol heeft, mag iets kleinex-s uitkie
zen. Zo heeft Henny een Disney-schil-
derij van Pocahontas, een tosti-ijzer-,
een strijkbout en een speelgoedauto te
verdelen. En dat alles voor een in
schrijf bedrag van ëen tientje.
Sommige prijzen hoeven ze niet te heb
ben, de dames Bleumink en Goossens.
Tijdens de vierde ronde zet Hermy een
enorme knuffelbeer in. „Die kun j e toch
niet mee terug nemen?" i'eageert Bian-
ca, „Moet je die op het dak van de auto
zetten of zo?" Gilet is het helemaal met
haar eens. De volle kaart valt dit keer al
heel gauw. „Hoe kan dat nou?" zegt Bi-
anca verontwaardigd. Ook Henny
heeft een beetje argwaan. Hij bekijkt
de kaart en komt tot de conclusie,Hij is
nog goed ook."
De dames aan de tafel in de hoek heb
ben minder geluk. Ze hebben nog geen
prij s geha dMaar daar gaat het volgens
Tiny Bleumink niet om. „Het gaat om
de gezelligheid", zegt haar dochter. En
toch, ook het spel op zich doet hen wat.
Bianca Bleumink vertelt dat 'de man
nen' het maar raar vonden dat hun
echtgenotes zo'n rood hoofd hadden
gekregen van een avondje bingo. „Zon
dag, toen we het hier voor 't eerst speel
den, zaten we met zó'n boei. Als je er
dan bijna één hebt..."
„Zo ontspannend is het nou", lacht
haar moeder.
Bingo! Eén van de ongeveer drie
honderd spelers in het familieres
taurant van camping en bungalowpark
De Roompot in Kamperland heeft een
volle kaart. Nicole Goossens uit het
Limburgse Panningen schrikt op uit
haar concentratie. „Ik moest er nog
maar drie", roept ze teleurgesteld.
-Elke zomerse zondag- en dinsdag
avond is het prijs. Dan zit het Roompot
familierestaurant afgeladen vol voor
de bingo. Terwijl buiten het kwik net
naar een aangenaam niveau is gezakt,
heeasen binnen nog tropische tempera
turen. Bijna alle tafeltjes in het met
rood-groene luikjes aangeklede res
taurant zijn bezet. Zelfs de aan de bar,
waarboven bruine bordjes met spreu
ken hangen, zitten bingospelers.
Het is opvallend dat zoveel mensen bij
elkaar zo stil kunnen zijn. Ingespannen
turen ze naar hun bingokaart: een vier-
kant velletje papier dat is verdeeld in
24 vakjes met een cijfer erin. Ze willen
niets missen van wat Henny zegt. De
spelleider -'Noem me maar Henny van
de bingo'- imiteert de intonatie van be
kende televisiepi'esentatoren. „Onder
de i, zéstien; i, sechszehn." Wie in het
rijtje onder de i van bingo het getal zes
tien heeft staan, zet een kruis in het be
treffende hokje.
Van een afstandje ziet het er raar uit, al
die mensen die nummertjes zitten weg
te krassen. Wat is er eigenlijk zo leuk
aan bingo? „Het is spanning en ont
spanning, hè?", zegt Griet Goossens,
die samenspeelt met
haar dochter Nico
le. „Je bent even uit
de tent. Je ziet eens
andere gezichten."
De Goossens' zitten
aan één tafel met
moeder Tiny en
dochter Bianca
Bleumink. Ook zij
zeggen dat het hen
niet om het spel zelf
gaat. „Je spreekt op
deze manier eens
andere mensen",
zegt Tiny. Thuis in
het Gelderse Mal
den gaat ze ook elke week naar de bin
go. Gilet Goossens heeft dat ook een
tijdje gedaan. „Maar nu zijn we met
hetzelfde clubje gaan volleyballen. Dat
is net zo leuk."
Dom spelletje
De vrouwen zijn in de meerderheid in
het familierestaurant. „De mannen
vinden het niet leuk", zegt Bianca
Bleumink. „Die vinden het maar een
dom spelletje", vult haar moeder aan.
De dames uit Malden vertellen dat 'de
mannen' liever naar de bar gaan.
Bingo is spannend en ontspannend tegelijk, maar daarbi j:
foto Willem Mieras
;ns andere mensen.
