Ecologisch boeren heeft toekomst
PZC
Klinkers-festival in Brugge streeft
naar verstrooiing op hoog niveau
Meer politie op
straat om publiek
tevreden te stellen
Kunstwerken langs
de Grensbeeldroute
Zanglustigen verenigd in Grootkoor Zeeland
zeeland
13
kunst cultuur
donderdag 17 juli 1997
van onze verslaggevers
MIDDELBURG - De politie
Zeeland wil zichtbaarder aan
wezig zijn in de wijken. Door ef
ficiëntere inzet van agenten
moet er meer blauw op straat te
zien zijn. Zo wil de regiopolitie
tegemoet komen aan de onte
vredenheid bij het Zeeuwse pu
bliek over de beschikbaarheid
van de politie. Zij denkt daar
mee ook de tevredenheid terug
te winnen over het politieoptre
den bij een aangifte.
Korpschef A A Smeels wilde
nog niet al te diep op de onder
zoeksresultaten ingaan. ..Het is
jammer dat de uitkomst al met
grote koppen in de krant stond,
terwijl wij als korps nog hele
maal niets hadden ontvangen.
Maar goed. één van de vaststel
lingen is dat de politie sinds
1993 minder zichtbaar is op
straat. Los van het onderzoek
hadden we al besloten daaraan
iets te doen. We gaan buurt- en
wijkgerichter werken, zodat de
mensen met al hun vragen,
klachten en andere opmerkin
gen sneller bij een agent terecht
kunnen, zonder dat ze een half
uur op een politiebureau hoeven
te wachten voor ze hun zegje
kunnen doen."
Bekeuringen
Een belangrijke constatering
vond Smeels ook dat 71 procent
van de Zeeuwen tevreden is over
het optreden van de politie bij
controles, het uitdelen van
waarschuwingen en het uit
schrijven van bekeuringen. „Bij
de handhaving van de orde doen
we het dus zo slecht nog nietbe
ter zelfs dan elders in het land.
De Zeeuwen waarderen wat dat
betreft ons optreden wel dege
lijk."
De onderzoeksresultaten wer
den vorige week vrijdag bekend
via de Landelijke Politiemoni
tor. Dat is een tweejaarlijkse en
quête onder de bevolking over
criminaliteit, veiligheid en de
kwaliteit van de politie.
Daaruit bleek dat de Zeeuwse
tevredenheid over de regiopoli
tie in 1997 is gedaald ten op
zichte van voorgaande onder-
zoeksjaren. De tevredenheid
over het politieoptreden bij een
aangifte bij de Zeeuwse burgers
ligt nu ongeveer gelijk met het
landelijke cijfer: 57 procent in
Zeeland is (zeer) tevreden te
genover 58 procent in het hele
land. In de jaren 1993 en 1995
scoorde de Zeeuwse politie ech
ter veel beter op dat punt: toen
was 70 procent tevreden. Een
reden voor die achteruitgang
heeft woordvoerder H. Kramer
van de politie Zeeland niet.
„Wellicht heeft het te maken
met de aanbod van het werk bij
ons. Maar dat moeten we nog
analyseren."
Over de beschikbaarheid is de
bevolking niet zo tevreden als
elders in het land. Bijna dertig
procent van de 1957 onder
vraagde Zeeuwen vindt dat de
politie niet snel komt als ze
wordt geroepen. Landelijk ligt
dat op circa 25 procent. Zestig
procent van de Zeeuwen is het
eens met de stelling dat de poli
tie te weinig tijd heeft voor al
lerlei zaken. Landelijk ligt dat
op circa 53 procent.
Preventie
In Zeeland wordt het minst
vaak een preventie-advies gege
ven bij het doen van een aangif
te: 21 procent tegenover 28 pro
cent landelijk. Het landelijke
cijfer is overigens ook gedaald
ten opzichte van voorgaande ja
ren. Zeeuwen voelen zich, met
Twentenaren, het veiligst in
verglijking met inwoners uit an
dere gebieden. Wel doen steeds
meer Zeeuwen, nu 17 procent,
de deur 's avonds niet meer open
als onbekenden aanbellen. Lan
delijk ligt dat percentage op 18
procent.
Politie moet
lang wachten
op uitslag
DEN HAAG - Het kostte enige
moeite maar uiteindelijk lag de
Zeeuwse Politiemonitor dan
toch bij de politie Zeeland op
het bureau.
Volgens Binnenlandse Zaken
zou het korps de uitslagen vrij
dag al hebben moeten ontvan
gen. Maar er kwam niets. Maan
dag bracht de post inderdaad
een politiemonitor maar die
sloeg op de enquêteresultaten in
de regio Drenthe. De oostelijke
collega's konden op hun beurt
lezen hoe de Zeeuwen ervan af
kwamen. Die konden dat pas
dinsdag zelf vernemen.
van onze verslaggever
ErnstJan Rozendaal
van onze verslaggever
IJZENDIJKE - Rijwieltoeristen
met artistieke interesses en
kunstminnaars die graag op de
fiets stappen, lopen de kans el
kaar te ontmoeten op een grens
overschrijdende fietszoektocht
door het Meetjesland en West-
Zeeuws-Vlaanderen. De route
wordt op zaterdag 19 juli offici
eel in gebruik genomen en voert
langs werken van Chris Ferket,
Orner Gielliet, Han Deij, Luc In-
gels, Danny O en Stefaan Ponet-
le.
De Grensbeeldroute is een initi
atief van het regionale televisie
station AVS en een aantal kun
stenaars. Ook de gemeente
Oostburg, enkele Vlaamse ge
meenten en het Hof van Koop
handel in IJzendijke verleenden
hun medewerking aan het pro
ject.
De tocht voert langs negen
kunstwerken en is 39 kilometer
lang. Fietsers krijgen op hun
route twee kunstwerken van
Chris Ferket te zien. Ferket is in
Zeeuws-Vlaanderen vooral be
kend geworden door zijn 'Ode
aan de Schelde', een werk dat
hij in de zomer van 1992 bij pa
viljoen Westkant in Temeuzen
plaatste. Mensen die minder be
kend zijn met zijn werk kunnen
in Watervliet en Waterland-Ou
deman beelden aanschouwen
die zijn geïnspireerd op het ver
haal van Reynaert de Vos.
Ook de Bressiaanse pastoor
Omer Gielliet komt meerdere
malen aan bod op de route. In IJ
zendijke zijn de schijnwerpers
gericht op de houten creatie
Tanchelijn in de tuin van de pro
testantse kerk. Op de Markt in
Biervliet achter het oude ge
meentehuis wordt het in hout
gemaakte 'Vissenbeeld' onder
de aandacht gebracht.
Vissersboot
Net als Gielliet heeft Danny O
zich door de zee laten inspire
ren. In het centrum van Boek-
houte heeft hij bij de vissersboot
de Bou 8 het blauwe hardstenen
kunstwerk 'Vissen' geplaatst.
De deelnemers aan de grensrou-
te kunnen hun kennis van de
kunstobjecten en de streek tes
ten door aan een prijsvraag mee
te doen. Ferket en Ponette stel
len kunstwerken beschikbaar
die verloot worden onder de
goede inzenders.
De Grensbeeldroute kan van 19
juli tot 15 augustus worden ver
reden. Inschrijfformulieren en
routebeschrijvingen zijn in
Zeeuws-Vlaanderen verkrijg
baar bij sportcomplex De Een
hoorn in Oostburg, het Hof van
Koophandel en de Mauritshof
in IJzendijke en Atelier de Test
in Zuidzande.
BRUGGE - De binnenstad van Brugge staat
vanaf vrijdag 25 juli drie weken lang in het
teken van het festival Klinkers. Elke avond
vindt een groot concert plaats van een inter
nationaal befaamd gezelschap. De meeste
concerten worden uitgevoerd in de open
lucht en zijn gratis toegankelijk. Op het pro
gramma staan onder meer saxofonist Ma-
ceo Parker, de beroemde folkzusjes Kate en
Anna McGarrigle, de band van jazzdrum-
mer Jack DeJohnette, flamenco-danseres
Carmen Cortes en de wereldmuziekbands
Les Quatres Etoiles en Shikisha.
In de programmering van Klinkers '97 zoekt
Brugge naar artiesten die van een hoog ar
tistiek niveau zijn maar ook een breed pu
bliek aanspreken. Zo wordt niet alleen ver
strooiing geboden aan inwoners en de
toeristen die op dat moment in Brugge ver
blijven, maar hoopt de stad ook fervente
cultuurliefhebbers binnen de poorten te
lokken.
De openluchtconcerten spelen zich af tegen
het decor van de historische gevels van het
stadhuis, het Gruuthusemuseum en de Bel
fort. Een aantal concerten vindt binnen
plaats en één avond lang verandert het As-
tridpark in een grote openluchtbioscoop.
Het programma is zeer gevarieerd.
Bandleider
Maceo Parker opent volgende week vrijdag
Klinkers '97. Hij is de voormalige bandlei
der van James Brown en een van de grond
leggers van de funk. Parkers eerste solo-al
bums bevatten een mix van jazz en soul. In
de jaren zeventig speelde hij een rol in de
funkgroepen Parliament en Funkadelic. Op
zijn laatste solo-albums speelt de altsaxo
fonist dansmuziek die verwant is aan jazz,
soul, rhythm blues en vooral funk. Parker
wordt door veel hedendaagse muzikanten
gezien als een wegbereider voor hiphop en
acid-jazz.
Even opvallend maar onvergelijkbaar zijn
de zusjes McGarrigle. Zij scoorden in de ja
ren zeventig hun grootste hit met 'Com-
plaintepourSainte-Cathérine', en schreven
succesvolle composities voor onder anderen
Linda Ronstadt en Emmylou Harris. Weel
een ander uiterste is het concert van het
Blindman Saxofoonkwartet dat live-mu-
ziek maakt bij een vertoning van Buster Ke-
atons meesterwerk Steamboat Billjr (1928).
Hetzelfde concert geeft het Blindman
Kwartet overigens ook op 17 september in
Temeuzen, in het kader van het Festival van
Zeeuwsch-Vlaanderen.
Wereldmuziek
Op het programma van Klinkers staat be
hoorlijk wat wereldmuziek. E Zezi (Italië)
speelt Napolitaanse volksmuziek, Rumbata
is een groep met muzikanten uit zes ver
schillende landen die moderne salsa ver
mengen met merengue en Colombiaanse
cumbia, Les Quatres Etoiles wordt in Afrika
als een supergroep beschouwd en de Zuid-
Afrikaanse formatie Shikisha combineert
traditionele Zulu-, Sotho- enXhosa-gezan-
Kate en Anna McGarrigle.
gen met hedendaagse muziek uit de town
ships.
De Finse groep Apocalyptica tapt uit weer
een heel ander vaatje. Vier klassieke cellis
ten van de befaamde Sibelius Academy in
Helsinki hebben zich toegelegd op heavy
metal. De vier spelen onder meer bewerkin
gen van Metallica-nummers als 'Enter
Sandman', 'The Unforgiven' en 'Welcome
Home (Sanitarium)'.
Voor het slotconcert van Klinkers '97 treden
Antonio Rivas y sus Vallenatos aan. Dit Co
lombiaanse orkest was eerder dit jaar in
Vlissingen te horen tijdens het Bevrijdings
festival.
Het volledige programma van Klinkers 1997
Maceo Parker, vr 25/7, Burg; E Zezi 26/7. Burg;
Rumbata 27/7, Astridpark; Kate Anna McGar
rigle, 30/7, Gruuthuse; Jack DeJohnette 31/7, De
Werf; Blindman Kwartet, 1/8, Gruuthuse; Les
Quatres Etoiles, 2/8, Burg; Apocalyptica, 3/8,
Stadshallen; George Kilby jr The Coolerators,
4/8, Du Phare. Kocani Orkestar, 5/8, Cactus café;
Psycho Zydeco, 6/8. Smedenstraat: The Gourds
7/8 Stadshallen; Carmen Cortes Gerardo Nu
nez, 8/8, Gruuthuse; Shikisha, 9/8, Burg: Ex Afri
ca, 10/8, Burg; The Adventures of Priscilla Queen
of the Desert. 11/8, Astridpark; Qlinkers 12/8
Burg; The Alley Gators, 13/8, Estaminet; Antonio
Rivas y sus Vallenatos, 14/8, 't Zand. Aanvang
21.30uur, behalveop 1,10,11, en 12 aug: 22 uur
'Vissen', kunstwerk van Danny O bij de vissersboot Bou 8 in het cen
trum van Boekhoute. foto Charles Strijd
van onze verslaggever
Ernst Jan Rozendaal
MIDDELBURG - Hij heeft ko-
rcn uit de grond gestampt in
Friesland, Groningen, Drenthe,
-N'oord-Holland, Flevoland en
Amsterdam. Niet zomaar koren,
maar gezelschappen van hon-
lierdvijftig tot tweehonderd
mensen. En nu is het tijd voor
e«n Grootkoor Zeeland, vindt
dirigent Nan van Groeningen
mt Drachten. Komend najaar
jvil hij dit nieuw te vormen koor
m zes repetities klaarstomen
voor een concert met de Austra
lische zanger Kamahl.
De formule is simpel en in ande
re provincies is gebleken dat het
Werkt. Van Groeningen pro
ofed mensen die graag zingen
interesseren voor deelname
aan zijn koor. Ze zijn in drie
baanden tijd zes zaterdagmid
dagen kwijt waarop wordt gere
steerd. Verder geven ze vijfen
twintig gulden uit voor een
Muziekboek en de huur van een
zaal of kerk voor de repetities en
df uitvoering. Van tevoren we-
Nan van Groeningen.
ten ze zeker dat ze optreden met
een bekende artiest. In dit geval
is dat de Australische zanger
Kamahl. In de jaren zeventig
scoorde hij een wereldhit met
'The Elephant Song'. In decem
ber komt hij naar Nederland,
onder meer voor optredens met
de overige grootkoren van Van
Groeningen.
„De meeste grootkoren zijn na
de eerste uitvoering blijven be
staan", licht de dirigent toe.
„Dat hoop ik in Zeeland ook
voor elkaar te krijgen, maar het
hangt af van hoeveel mensen er
willen meedoen en hoe enthou
siast ze zijn. Het kan ook zijn dat
het koor één keer een grote uit
voering geeft en daardoor een
aantal mensen warm is gemaakt
om zich aan te melden bij een
bestaand koor in Zeeland."
Want Zeeland telt 'bergen ko
ren', weet Van Groeningen. „Ik
weet ook dat er in Zeeland veel
zanglustige mensen wonen.
Naar aanleiding van mijn pro
jecten elders in het land krijg ik
veel post, ook uit Zeeland. Bij
voorbeeld van mensen die een
uitvoering hebben bijgewoond
en vragen: 'Wanneer organiseert
u zoiets in Zeeland?' Het voor
deel van dit project is dat men
sen niet jarenlang lid hoeven te
zijn van een koor voor ze aan een
uitvoering toekomen. Binnen
enkele maanden staan ze op het
podium met een bekende ar
tiest."
Van Groeningen heeft in het
verleden onder meer koorcon
certen georganiseerd met Anita
Meyer, Marco Bakker en Thijs
van Leer. Het Grootkoor Gro
ningen stond in de Martinihal,
het Amsterdamse Grootkoor
liet het Concertgebouw vollo
pen. „In Amsterdam ben ik vo
rig jaar begonnen", vertelt Van
Groeningen. „Daar liep het
storm. Er staan 550 mensen op
de wachtlijst. In Zeeland reken
ik toch wel op iets van tweehon
derd aanmeldingen. Veel erva
ring is niet nodig. Ik zoek
enthousiaste mensen vanaf
achttien jaar die graag zingen."
Van Groeningen hoopt in sep
tember te beginnen met de repe
tities in Zeeland. In december
moet de uitvoering met Kamahl
plaatsvinden. Wanneer precies
en waar is nog niet bekend.
Waarschijnüjk wordt het een
grote kerk in Middelburg.
Voor informatie: Grootkoor Zee
land, Postbus 1454330 AC Middel
burg.
door A.J. Snel
De overgang zal niet schoks
gewijs verlopen. Maar
toch, over tien jaar zal twintig,
misschien dertig procent van
de boeren op Walcheren zich op
de een of andere manier bezig
houden met biologische land
bouw.
Die inschatting maakt agra
risch bedrijvenadviseur Th.
Sinke van de Rabobank Mid-
delburg-Veere. Hij studeerde
onlangs af aan de Hogere Eco
nomische Administratieve Op
leiding studierichting Mana
gement, Economie en Recht
aan de Hogeschool Zeeland in
Vlissingen. Zijn afstudeer
scriptie gaat over de mogelijke
ontwikkelingsrichtingen van
landbouwbedrijven op Wal
cheren.
Sinke signaleert dat debiologi-
sche landbouw, die in
oorsprong veelal vanuit een
antroposofische visie werd be
dreven, in steeds belangrijker
mate een economische compo
nent heeft gekregen. „Het gaat
allang niet meer alleen om ide
alisme, het accent is steeds
meer komen te liggen op de
kansen die de landbouw heeft
door veranderingen door te
voeren. Die veranderingen
worden trouwens ook afge
dwongen door de wetgever. De
boer wordt geconfronteerd met
mestwetgeving en nieuwe re
gels voor het dierenwelzijn, de
eisen worden aangescherpt als
het gaat om licht, ruimte en
emissie. De ondernemer die op
die dingen let, zal ook om die
reden met zijn tijd meegaan en
zo een stap in de richting van de
ecologische landbouw doen.
Die nieuwe regels komen niet
uit de lucht vallen en vallen ook
niet aan te duiden als 'boertje
pesten'. Ze komen voort uit het
groeiend milieubewustzijn dat
op Europees en nationaal ni
veau politiek wordt vertaald."
Voor Sinke lijdt het geen twij
fel: er is toekomst voor de Ne
derlandse landbouw. „Die
heeft een sterke strategische
positie met goede afzetkanalen
en een enorme know how. Maai
de landbouw zal er wel anders
gaan uitzien. En tot de veran
deringen hoort een uitbreiding
van de ecologisch landbouw.
D at geldt zeker voor Walcheren
waar de bedrijven kleinschalig
zijn. De Walcherse boeren heb
subsidieaanvragen indienen.
De afzet van ecologische pro
ducten is nu nog niet zo gewel
dig geregeld. Het loopt via
natuurvoedingswinkels. Su
permarkten wallen gegaran
deerde, constante aanvoer en
kwaliteit en op dit moment
wijst de praktijk uit dat zij
maar een beperkt assortiment
brengen. Met meer onderne
mers ben j e beter in staat aan de
eisen van de supermarkten te
gemoet te komen. Nederland
loopt wat betreft consumptie
van biologische producten
achter. De consument wil niet
al teveel extra betalen, zeker
niet als hij het verschil met
gangbare producten niet on
derkent."
Campagne
Sinke heeft er vertrouwen in
dat de belangstelling ook in
Nederland zal groeien. Het mi
nisterie van Landbouw, Na
tuurbeheer en Visserij probeert
via een campagne de bekend
heid met biologische produc
ten en de bewustwording van
milieu- en diervriendelijke
productiemethoden te vergro
ten.
De overheid biedt omschake
lingspremies die aanzienlijk
kunnen zijn. „En de bank waar
ik voor werk heeft een Groen-
regeling met een rentetarief dat
tenminste anderhalf procent
lager ligt dan het normale.
Daaruit mag blijken dat de
ecologische landbouw niet
meer wordt gezien als een aan
gelegenheid voor bevlogen
dromers maar dat duidelijk
economische perspectieven
worden gezien. Op den duur
wordt zeker een hoger rende
ment verwacht. Daar hoort een
professionele presentatie bij en
een beter gestructureerde af
zet. Ook in Nederland zal de
verandering in het denken van
de consument doorzetten, daar
ben ik zeker van. Ondernemers
moeten zich voortdurend af
vragen hoe ze naar de toekomst
kijken, welke kant ze uit wil
len. De schaalgrootte in Neder
land en zeker in een gebied als
Walcheren dwingt tot alterna
tieven. Tussen 1991 en 1995 is
de oppervlakte biologische
landbouw in Nederland met 39
procent gestegen tot 12.800
hectare. Die tendens zal verder
doorzetten."
foto Ruben Oreel
aanzet voor de samenstelling
van een werkgroep die zich met
de ecologische landbouw op
Walcheren gaat bezighouden.
Door voor samenwerkingsvor
men te kiezen, heb je meer mo
gelijkheden om tegen wat lage
re prijzen te produceren. Je
kunt gemeenschappelijk zoe
ken naar mogelijkheden voor
regionale afzet, je wisselt ken
nis uit en je kunt de voorlich
ting en promotie verbeteren.
Zo'n werkgroep of platform
kan ook contacten onderhou
den met organisaties die actief
zijn op terreinen als recreatie
en natuur en je kunt collectief
Th. Sinke: „De landbouw zal er anders gaan uitzien."
ben overigens een voorsprong
als het erom gaat nieuwe wegen
in te slaan. De mentaliteit is
weliswaar behoudend, maar
aan de andere kant hebben veel
boeren op Walcheren ervaring
met bijvoorbeeld activiteiten
in de recreatieve sector. Ze zijn
gewend aan nieuwe invloe
den."
Vier typen
Behalve de voortzetting van
gangbare bedrijven, voorziet
Sinke in de toekomst de ont
wikkeling van vier typen land
bouwondernemingen: natuur-
gerichte melkveehouderij van
een kleine
omvang met
tussen de
veertig en
vijftig melk
koeien; deel
tijd veehou
derij waarbij
het bedrijf
een hobby-
matig karak
ter heeft en
het hoofdinkomen elders
wordt gehaald; ecologische ak
kerbouwbedrijven die in
samenwerkingsverband
streekeigen producten onder
keurmerk op de markt brengen
en tenslotte
akkerbouw,
melkveehou
derij en tuin
bouw waar
wordt omge
schakeld naar
geïntegreerde
teelten en
productiewij
zen.
Samenwer
king is van grote betekenis bij
de omschakeling naar biolo
gisch of ecologisch gerunde
boerenbedrijven, zo stelt Sinke
vast. „De Rabobank en DLV
Dronten geven binnenkort een
