1 Nieuwe NAVO niet voor iedereen PZC EPZ plukt wrange vruchten van activiteiten distributeurs Stem van de angst bleef uit in Mexico De boer en de prinf feiten en meningen Roemenië, Slovenië en Baltische staten blijven nog in de wachtkamer dinsdag 8 juli 1997 van onze correspondente in Brussel Aly Knol Op het bureau van secretaris generaal Javier Solana van de NAVO staan twee telefoons. Een witte die een directe, gehei me, verbinding met Washington verzorgt, en een zwarte voor te lefoontjes naar de overige vijf tien lidstaten. Het kantoor-ar rangement is een getrouwe weergave van de machtsver houdingen in de Alliantie. Nu de Verenigde Staten keihard hebben laten weten dat ze er niets voor voelen om in de eerste uitbreidingsronde van de NAVO meer landen op te nemen dan Hongarije, Polen en Tsjechië, lijkt het pleit beslecht. De overi ge staats- en regeringsleiders mogen vandaag en morgen op de speciale NAVO-top in de Spaanse hoofdstad Madrid nog zo hard pleiten voor vijf in plaats van drie nieuwelingen, veel kans maken ze niet. Zoethoudertje Secretaris-generaal Solana houdt het er formeel op dat er 'niets is voorgekookt' en dat in Madrid nog een 'diepgaand de bat' zal worden gevoerd over de voors en tegens van drie of vijf. Maar Solana's woorden worden alom beschouwd als een diplo matiek zoethoudertje. De Verenigde Staten hebben vooral intern moeilijkheden met een uitbreiding met meer dan drie nieuwe landen. In de Senaat wordt steeds luider ge mord over de kosten die een 'grote' uitbreiding met zich meebrengt. Bovendien begin nen meer en meer Amerikanen zich af te vragen of uitbreiding, enkele jaren geleden zelf door de Verenigde Staten op de rails gezet, wel echt meer veiligheid en stabiliteit in Midden- en Oost-Europa zal brengen of juist nieuwe conflictstof zal aandragen. Beginpunt Secretaris-generaal Solana ge looft in de onderneming. „Wij gaan geen nieuwe scheidslijnen creëren", zei hij afgelopen zon dag in Madrid, ..maar juist slechten." De NAVO-top zal volgens hem 'geen winnaars of verliezers' opleveren. De bij eenkomst is 'geen eindpunt, maar juist een beginpunt, de ba sis voor een nieuwe Alliantie en voor een nieuw Europa'. Maar dat nieuwe Europa is niet vanaf het begin voor iedereen toegan kelijk. Roemenië, dat in de aanloop naar de top vooral door Frank rijk werd 'gesponsord', en Slo venië, dat Italië achter zich wist, vallen vrijwel zeker uit de eerste boot. Premier Wim Kok zei af gelopen vrijdag al dat de Ver enigde Staten 'zich vast hebben ingegraven' op hun positie van maximaal drie nieuwe leden. Het beste dat er voor deze twee afvallers kan uitrollen, is een aparte verklaring. Daarin zal de NAVO dan plechtig moeten be loven dat de deur die nu open gaat, straks niet plotseling weer in het slot valt. Onzeker is of er in Madrid al tijdstippen zullen worden genoemd, waarop een tweede of derde uitbreidings ronde van start gaat. Overigens verlangen niet alleen Roemenië en Slovenië zo'n ver klaring. Met name de drie Balti sche staten Estland, Letland en Litouwen hameren er ook op. Vergeten De Balten zijn als de dood dat ze in de toekomst opnieuw worden vergeten. Hun trauma over de inval van de Sovjet-Unie in 1940, na maar enkele jaren on afhankelijkheid, is nog steeds groot. Maar tegelijkertijd is hun geografische ligging, aan de noordrand van Rusland, een bron van zorg in het Westen. Als er één gebied is, waar het met goed nabuurschap nog niet echt wil vlotten, dan is het wel aan de Oostzee. De Baltische landen kennen alle drie kleine, middelgrote tot grote Russische minderheden, waarmee de rela ties moeizaam zijn. Als Rusland het wil, kan het zich van de ene dag op de andere 'geprovoceerd' voelen en navenante stappen ondernemen. Als Polen straks tot de NAVO wordt toegelaten, is er hoe dan ook al een probleem in het ge bied: de Russische exclave Kali ningrad die tussen Polen en Li touwen ligt en nog steeds een grote militaire basis is. Met de intreding van Polen krijgt Rus land daar voor het eerst zelf over een lengte van 200 kilome ter een grens met NAVO-territo- rium. Of de onlangs met Rus land getekende 'charter' over een speciale band tussen Mos kou en de NAVO daarvoor vol doende soelaas biedt, moet nog worden bewezen. Sovjet-tanks Vast staat wel dat de top in Ma drid, voorgekookt of niet, een historisch moment wordt. Sinds de oprichting was de Alliantie een buffer tegen het communis tische Oostblok. Nu zal de NAVO voor het eerst tenminste drie landen opnemen, die tot voor enkele jaren nog tot het Warschaupact behoorden. Daarbij gaat het om landen, die tegen hun wil aan het einde van de Tweede Wereldoorlog onder Sovjet-invloed kwamen te staan en economische handvat ten als het Marshall-plan moes ten missen. Polen is door de eeuwen heen telkens opnieuw door het Wes ten in de steek gelaten als de grote bum- Rusland weer eens expansieneigingen kreeg. Hon garije zag in 1956 Sovjet-tanks door zijn straten denderen, Tsjechië in 1968. De eerste drie nieuwkomers zijn vanuit die optiek symbolisch goed op hun plaats. Hen nu in de NAVO opnemen is bovendien vermoedelijk goed koper dan een direct lidmaat schap van de Europese Unie. Daar is het nog te vroeg voor; hun economieën en die van de huidige EU-lidstaten kunnen dat nog niet aan. De eerste EU- uitbreiding wordt dan ook pas voor 'ergens' in de volgende eeuw voorzien, vermoedelijk rond het jaar 2005. Toetreding tot de NAVO kan al veel eerder. De bedoeling is de ratificatie van de uitbreiding, die in de zestien NAVO-landen nodig is, in 1999 af te sluiten als de Alliantie vijftig jaar bestaat. Dat wordt mogelijk ook het mo ment, waarop andere kandida ten worden uitgenodigd voor hun toelatingsexamen. GPD van onze correspondente in Mexico-Stad Katrien Gottlieb In Mexico is het tij gekeerd. Voor het eerst sinds 1911 verloor de Institutionele Re volutionaire Partij (PRI) haar alleenheerschappij in wat heuse democratische verkiezingen leken. Twee voudig presidentskandidaat Cuauhtémoc Cardenas van de linkse Partij voor de De mocratische Revolutie (PRD) werd met 48 procent van de stemmen gekozen tot burge meester van Mexico-Stad. Alfredo del Mazo, kandidaat van de PRI, kreeg niet meer dan een kwart van de stem men. Belangrijker nog dan de afstand die de PRI moet doen van het stadsbestuur, is dat zij ook de meerderheid ver loor in het Huis van Afge vaardigden en twee gouver neursposten kwijtraakten aan de oppositiepartijen PAN en PRD. Niet eens zozeer de overwin ning van de PRD. maar meer het historische verlies van de PRI werd gisteren overal in Mexico-Stad gevierd. Veel ménsen spreken over het 'verdiende loon' wat de PRI 'nu eindelijk' een ten deel valt. Men houdt de partij ver antwoordelijk voor de ern stige economische crisis in 1994 en de reeks van corrup tieschandalen onder het bewind van voormalig presi dent Carlos Salinas de Gor- tari. De Mexicanen hebben het eindelijk gedurfd de re gering te straffen, zegt men op straat. De nederlaag van de PRI was weliswaar voorspeld, maar toch hield iedereen rekening met de zogenaamde 'voto del miedo' (angststem) en de ge avanceerde trukendoos van de PRI om verkiezingswinst binnen te halen. Over het al gemeen werd echter weinig fraude gerapporteerd. De verkiezingen kenden een hoge opkomst en verliepen zonder ernstige problemen. Hier en daar werd 'hulp' ge boden bij het invullen van de stembiljetten door aanhan gers van de PRI. In de zuide lijke deelstaat Chiapas staken leden en/of symphati- santen van het Zapatistisch Bevrijdingsleger EZLN en kele stemlokalen in brand. Subcomandante Marcos, lei der van de 'zapatisten-op- stand' van 1994, riep vorige week op tot een boycot van de verkiezingen uit protest te gen de militarisering van het gebied waar zijn leger zich bevindt. Volgens het Federale Verkie zingsinstituut (IFE), dit jaar een hergestructureerde, on afhankelijke organisatie, haalde de PRI niet meer dan ruim 37 procent in het parle ment. Voor het behoud van de meerderheid hadden zij 42 procent nodig. De rechtse Nationale Actie Partij kreeg iets meer stemmen dan de Partij voor de Democratische Revolutie (PRD): 28 procent tegen 26 procent. In de.Se naat behield de PRI wel een meerderheid. Daar waren maar 32 van de 128 zetels verkiesbaar. Behalve voor de sleutelpost in Mexico-Stad werd in het land over zes gou verneursposten, 260 burge meestersposten en een aantal provinciale raden gestemd. President Ernesto Zedillo wenste de nieuwe burge meester 'veel succes' bij het uitoefenen van zijn taak. Hij zei blij te zijn met de 'onom keerbare stap' die het land in de richting van de democra tie heeft gemaakt. Het was de eerste keer dat Mexico zelf de burgemeester mocht kiezen. Voorheen ging deze post meestal naar een hard wer kende PRI-politicus. Mislukken Zedillo is in zekere zin initia tiefnemer van de electorale hei-vormingen waardoor de PRD en de PAN kans kregen om te winnen. Boze tongen beweren dat de PRI onmoge lijk voor een waarachtige de mocratie kan zijn omdat er veel te veel economische be langen spelen. Ze zouden 'maar al te graag' afstand van de chaotische en vrijwel onbestuurbare stad hebben gedaan, waar voor hen en misschien zelfs voor de PRD geen 'enkele eer aan te beha len valt'. Een andere visie is dat de PRI ruim baan gaf aan de PRD om vervolgens tri omfantelijk af te wachten hoe zij jammerlijk zal mis lukken. Het duurt vijf maanden voordat het nieuwe bestuur zich heeft geïnstalleerd. GPD doorTheo Giele Groot alarm bij het personeel van de vier regionale elek triciteitsproducenten EPZ, UNA EPON en EZH. De voor genomen fusie op 31 maart 1998 tot één Grootschalig Productie Bedrijf (GPB) zou leiden tot een forse inkrimping van het perso neelsbestand; bijna eenderde van de 5.300 banen zullende ko mende drie jaar teloorgaan. Met heiplaatsing en vervroegde pensionering hopen de produ centen gedwongen ontslagen te voorkomen. Personeelsinkrim ping gevoegd met de mogelijk heden om scherper brandstof in te kopen moet leiden tot een kostenbesparing van 200 mil joen gulden in 2001. Dit najaar moet er een uitgewerkt plan lig gen. De vakbonden zijn niet te spre ken over de gevolgen die de fusie voor het personeel heeft. Het niet uitsluiten van gedwongen ontslagen is slecht gevallen. Bo vendien zijn de afgelopen drie jaar al zevenhonderd banen ge schrapt. A Pastoors van de bond AbvaKabo wijst erop dat in de CAQ vastligt dat tot 2000 nie mand ontslagen mag worden. De uitvoering van het plan loopt echter tot 2001. Acties zijn voorlopig nog niet aan de orde. De bonden eisen eerst ophelde ring over een aantal onduide lijkheden. De vier grote stroombedrijven hebben, verspreid over het land, zo'n 35 grotere centrales staan naast een aantal kleine opwek kingseenheden. Alles bij elkaar kunnen de EPZ en haar drie col lega-producenten 15.630 Mega- Watt-(MW) in stelling brengen. De EPZ als geheel kan 4.522 MW opwekken. De kolen- en gasgestookte centrale (403 MW) en kerncentrale in Borssele (449 MW) zijn wat vermogen betreft van een gemiddelde grootte. De rest van het EPZ-vermogen staat opgesteld in Geertruiden- berg (Donge- en Amercentrales, 1.819 MW), Maasbracht (Claus centrales, 1.280 MW), Bugge- num (Maascentrale, 223 MW) en in Moerdijk (339 MW). Beconcurreren In een nog niet zo erg grijs verle den had je met deze opsomming 99,9 procent van alle elektrici teitsproductie beschreven. Die tijd is voorbij. Het aandeel van de grote producenten slinkt en dat is onder meer te wijten aan de eigenaren. De EPZ is geheel Een deel van het elektriciteitsnet bij Borssele. in handen van de energiedistri butiebedrijven Delta, PNEM (Noord-Brabant) en MEGA Limburg. Maai- die distribu teurs beginnen zich steeds meer als producenten te gedragen en daarmee hun dochter-onderne ming EPZ te beconcurreren. Delta Nutsbedrijven bijvoor beeld bouwt samen met Dow Benelux een grote centrale in Terneuzen die stoom levert voor het chemisch bedrijf en stroom voor het net. Delta lijkt, wat de elektriciteitstak betreft, straks weer op de oude PZEM die stiel van stroommaker combineerde met die van verkoper aan de klant. Een merkwaardige ont wikkeling, want de toenmalige PZEM moest in de jaren tachtig juist haar centrales afsplitsen omdat de productie en distribu tie diende te worden geschei den. De EPZ'ers, van wie er 559 in Borssele werken, voelen zich door die concurrentie stiefmoe derlijk behandeld. „Onze eige naren, de distributiebedrijven, zijn meteen onze grootste con currenten. Die gunnen ons geen schijn van kans. Met 1.500 ont slagen stopt het niet. We staan voor een sterfhuisconstructie", klonk het uit de mond van J. Wemer, voorzitter van de on dernemingsraad van de EPZ. Die irritatie is begrijpelijk. Dis tributiebedrijven storten zich in allerlei avonturen op de vrije markt. Zij kunnen meest nieu werwetse wijzen van stroomop wekking uitproberen. De EPZ- centrales zijn mastodonten uit een tijd dat big beautiful was in stroomland. En niet geheel ten onrechte, want het zijn deze centrales die garant moeten staan voor de stroomvoorzie ning. Ongebreidelde groei van stroomproductie door 'derden' maakt het voor de EPZ en haar drie collega's steeds lastiger om in te schatten hoeveel stroom zij moeten leveren. Voorde stroom- producenten, opgegroeid in de traditie van onwrikbare centra le meerjarenplanning, is de hui dige situatie volslagen anar chie. Sterfhuis 'Sterfhuisconstructie' is tref fend gekozen door OR-voorzit- ter Wemer. In 1993 werd een 600 MW-eenheid in Geertruiden- berg geopend. Toen werd al ge zegd dat dit de laatste nieuwe grootschalige stroomfabriek zou zijn. Volgens het Elektrici teitsplan 1997 worden de ko mende vijf jaar drie centrales (twee in Geertruidenberg en één in Buggenum) uit bedrijf geno men. Dit betekent een terug gang in vermogen van 758 MW, 17 procent van het EPZ-totaal. Daar staat de bouw van één be scheiden centrale (230 MW) in Geleen tegenover. Van de be staande centrales lijkt de posi tie van de conventionele centra le in Borssele nog de beste. Deze door Robin McDowell De twee co-premiers vaii Cambodja vormden al tijd al een vreemd stel: de ge zette, glimlachende, intellec tuele prins en de magere voormalige keuterboer en guerrillastrijder. Nu lijkt het erop dat de boer alleen aan de top wil staan en dat hij zijn militaire macht gebruikt om zich van de prins te ontdoen. Hun Sen en prins Norodom Ranariddh werden na de ver kiezingen van 1993 co-pre miers in een coalitieregering. Maar ze bleven altijd eikaars vijand. Nooit keken ze elkaar aan en als ze iets tegen elkaar moesten zeggen deden ze dat via een ander. Op het laatst hadden ze ieder hun privéle- ger als bescherming tegen de ander. Oerwoud Hun Sen, een voormalig lid van de gevreesde rebellenbe weging Rode Khmer, begon zijn politieke carrière in het oerwoud met een geweer over zijn schouder. Hij heeft zijn in de guerrillastrijd op gedane vaardigheden mee gebracht naar de politieke arena. Ironisch genoeg was het ooit Ranariddhs vader, de huidige koning Norodom Si hanouk, wiens patriottische oproep Hun Sen bij de Rode Khmer deed belanden. In 1970 werd er een door de VS gesteunde staatsgreep ge pleegd, als gevolg waarvan Sihanouk (toen nog prins) in Peking in ballingschap ging. Vanuit China riep hij zijn volk op zich aan te sluiten bij de toen nog onbekende rebel len van de Rode Khmer om zich tegen het nieuwe regime te verweren. Hun Sen was een van de duizenden Cam- bodjanen die aan de oproep gehoor gaven. In 19 7 5 nam de Rode Khmer Phnom Penh in. Het zou het begin zijn van een moorddadig regime dat aan twee miljoen Cambodja- nen het leven kostte. De meeste van de Sihanouk- aanhangers in de gelederen van de beweging waren toen al geëlimineerd. Terwijl Hun Sen in de Cambodjaanse jungle vocht, doceerde Rana riddh rechten aan een Franse universiteit. Hij deed toen nog niet aan politiek. In 1977 deserteerde Hun Sen omdat hij niet wilde deelne men aan een offensief te Vietnam. Hij sloot zich- bij een Vietnamese ven. groep. Achttien maanden ter keerde hij terug e Cambodja. Hij werd mini; van Buitenlandse Zaken de nieuwe door Vietnam! installeerde regering. Veel Cambodjanen hebb een diepgewortelde haat gen Vietnam. Toen de R.) Khmer door de Vietnam4 uit de regering werd veifL ven, kwam er een soort if bond tussen Ranariddh er,1 Rode Khmer tot stand, Bil! tien jaar lang vochten deiiT alistenvanRanariddhzij;J] zij met de rebellen teneiJ de Vietnamezen en de oi Vietnam gesteunde regerif waarin Hun Sen een yjj aanstaande rol speelde.® hun land te verdrijven. k In 1991 kwam het tot een?01 desakkoord. Hun Sen,dier middels premier was, P Ranariddh stonden plotP ling aan dezelfde kant, ze zijn hun vijandschapr..11' vergeten. Twee jaar Ir! won Ranariddh de o:f( auspiciën van de VN gel?1 den verkiezingen, maarc!c te dreigen met een oplc'Jjj van de burgeroorlog kiv Hun Sen ook een plaatsi# regering. Het zou niet lang durenvor dat er scheuren in hun pi> nerschap verschenen. a, Sens partij is veel betergl; ganiseerd dan die van rivaal. Zijn aanhangers! bruikten geweld en inty' datie om te voorkomend royalisten een sterke la-f lijke organisatie konden r bouwen. En Ranariddh bi5 niet in staat gebruik terli ken van zijn aanvankel populariteit. Zijn partij uiteen in inziende factie werd geplaagd door con tie - een euvel waar ookf Sens partij onder gaat. Verkiezingen Voor volgend jaar stond? verkiezingen op de age Het viel niet te verwart dat een van de beide co-; miers bereid zou zijn zoi strijd de macht uit hand; geven. Maar naar het laat aanzien heeft de t geen risico willen neme: heeft hij besloten de r: aan de kant te zetten. 4P zie ook pagrn| dinsdag 8 juli 1947 Evita uitgefloten De Argentijnse presidents vrouw, Eva Peron, is gisteren bij haai' bezoek aan Italië uit gefloten. Zij heeft claarom haar tweeweekse good-will tour afgebroken. Zelf zegt Evita dat zij te moe is om de tocht voort te zetten. Vandaag zou de voormalige actrice het communistische bolwerk Noord-Italië bezoeken. Hier zijn veel tegenstandersvan Peron. Lege kampen Ondanks de grote woningnood staan veel Zeeuwse wederop- bouwkampen leeg. Er is te weinig animo voor. Begrijpe lijkerwijs zoeken veel arbei- ders liever onderdak bij fami lies. De kampen word omgebouwd tot gevang sen en particuliere wonit Doodstraf SD'er Plet Bijzonder Gerechts i£ Leeuwarden heeft gistere 28-jarige Groninger ter "j veroordeeld. De voorn J; SD'er is schuldig beu aan moord, poging tot dfj en hulp bij arrestaties enï zoèkingen. Zeemansvrouwen L Verzetsstrijders die in N log voor de geallieerden den, moeten de toen otïk gen uitkering terugbfgi Hun echtgenoten fe I daartegen gisteren bij ningin protest aangetr' foto Lex de Meester uit 1987 daterende centrale staat pas voor 2013 op de nomi natie om gesloten te worden. De kerncentrale sluit, zoals het er nu naar uitziet, in 2004. Hoeveel waarde er aan die ge plande sluitingsdatum moeten worden gehecht is niet helemaal duidelijk. Zo zal de in vermogen grootste centrale in Nederland, in de Eemshaven, eind dit jaar stoppen. Dat is vijf jaar eerder dan gepland. Ook de Dongecen- trale van de EPZ gaat vijf jaar voor de geplande datum dicht. In 1998 zal nog eens 600 MW vervroegd uit productie worden genomen. De relatief jonge cen trale in Borssele loopt weinig gevaar. Wie het lijstje bekijkt ziet twee centrales in het Friese Bergum in het oog springen. De twee (elk met een vermogen van 332 MW) staan op de lijst voor 2000 en 2001 en kunnen uitsluitend worden gestookt met aardgas, een (dure) brandstof die de rege ring liever niet gebruikt ziet worden in elektriciteitscentra les. Ook de uit 1978 daterende Hemwegcentrale (599 MW) in Amsterdam is een kandidaat. Deze centrale kan weliswaar ook zware olie stoken, maar door het sluiten van de Hem weg (geplande sluiting in 2004) wordt er wel een grote sprong in de tijd gemaakt. Het vuur in Bergum zou immers tóch al op korte termijn worden gedoofd. Uitgever: W. F. de Pagter Hoofdredactie: A L. Oosthoek M. van Zuilen (adjunct) Centrale redactie: Postbus 18, 4380 AA Vlissingen, Tel. (0118) 484000; Redactiefax: (0118) 470102. 's avonds op zondag t/m vrijdag: vanaf 19.00 uur. in het weekeinde: verwijzing via de telefonische boodschap op de kantoren. Vlissingen: Oostsouburgseweg 10. Postbus 18, 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000. Middelburg: Markt 51 4331 LK Middelburg Tel. (0118) 681000 Goes: Voorstad 22, 4461 KN Goes. Tel. (0113) 273000. Terneuzen: Axelsestraat 16, 4537 AK Terneuzen. Tel. (0115) 694457. Axel: Nassaustraat 15, 4571 BK Axel. Tel. (0115)568000. Zierikzee: Oude Haven 41 4301 JK Zierikzee Tel (0111)415380. Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur. Openingstijd Middelburg van 08.00 tot 16 30 uur. Openingstijd Zierikzee 8 30-17.00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8 00 tot 10.30 uur Bezorgklachten: maarc» t/m vrijdag: op de kantoren j gedurende de openingstijd zaterdags tot 14.00 uur. op de kantoren doordeklacf j spreken op de band of de verwijzing op te volgen. Overlijdensadvertentieiii tijdens kantooruren en uitsluitend maandag- M t/m vrijdagavond van 20.30 w tot 22.00 uur en zondagavo"! van 20 00 tot 22.00 uur Tel. (0118) 484000. V Fax(0118)470100. Abonnementsprijzen: f per kwartaal 92,85, franco per post 122,00; t per maand 34,00 A per jaar ƒ356,50, V franco per post 471,50 F bij automatische afschrijvifll per termijn 1,50 korting fc losse nummers maandag t/m vrijdag 1.75. J zaterdag 2,50 p,st. (alle F bedragen inclusief 6 pet. bwf Postrek.nr.: 3754316 t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen® Advertentietarieven: 1 180 cent per mm. mimrr-''f per advertentie 27,-; ingezonden mededelmge" K 2.5 x tarief. M Voor brieven bureau van dit" 7,- meer. Volledige tarieven met contractprijzen op aanvrasc (alle advertentieprijzen exclusief 17.5 pet btw) Giro: 35 93 00. Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Cours! Vlissingen Auteursrechten voorbehouden Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant BV Wegener Arcade NV

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1997 | | pagina 2