Een uniek, stil plekje
PZC
natuur
45
De Rattekaai
puzzelen
PSP
Cryptogram
Ben
Langendoen
postzegels
zaterdag 21 juni 1997
Naam: De Rattekaai
Oppervlakte: ruim 100 hectare (bij laag water)
Karakteristiek: Voormalig getijdehaventje met aangrenzend schor
en slik. Rijk aan vogels van het intergetijdegebied en een gevariëer-
de begroeiing metzoutplanten.
Beheer: Vereniging Natuurmonumenten
Bezoek: Het gebied is niet vrij toegankelijk maar goed te overzien
van de aangrenzende zeedijk en de voormalige havendam. Daar is
ook (beperkt) parkeergelegenheid.
De Rattekaai is een stil natuurgebied achterin de Oosterschelde, ten noorden van Rilland.
foto Dirk-Jan Gjeltema
Horizontaal:
3. Onecht stuk van een biljarter 10); 6. Wijkplaats voor verkeersdeelnemers met watervrees (12); 8.
Verandering van onderwerp? (13); 9. Betoverende straf (3); 10. Hoed van één van de kijkers (3); 11
De kippen produceren niets meer, dat is duidelijk geworden! (9); 14. Pedant reukorgaan (7); 15. Dier
zonder energie (3)16. Zoet verlangen naar de jacht (11); 18. Uitgeslagen gerecht (7).
Verticaal:
1. Wat een afgang dat ze worden gebakken! (8); Leren van slechte schilders bij de boerderij (12); 3.
Enorm behekst rund (5); 4. Ploert van een paard (6); 5. Dooft het gespuis (13); 7. Gaat uit en aan bij de
kapper (12); 12. Jeugdig bezit (8); 13. Hoofdstedelijke kei (8); 14. Bevond zich nog in de groei (3); 17.
Bedrijf in proces (4).
Stuur het ingevulde cryptogram - bij voorkeur
per briefkaart - aan:
Puzzelredactie PZC
Postbus 4664380 AL VLISSINGEN
Uw inzending moet uiterlijk woensdagochtend
in ons bezit zijn. Vermeldt uw naam, adres en
woonplaats.
De PZC stelt de volgende prijzen beschikbaar:
eerste prijs een VVV-bon van 50,Tweede,
derde en vierde prijs een VVV-bon van 25,
De oplossing en de namen van de prijswinnaars
vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije Tijd' van volgen
de week.
De sleutelwoorden van het kruiswoordraadsel
van vorige week zijn: kruidenier en boodschap.
De prijswinnaar van de VVV-bon van 50,- is:
S. Kortekaas, T. Brandsmastraat 263, Rijswijk.
De VVV-bonnen van 25,- gaan naar: D. Bos
man, Fahrenheitlaan 6,Terneuzen; R.A. de Regt,
Westerzicht 345, Vlissingen en Nel Zijl, Dorps
straat 59, Gapinge. De prijzen zullen binnenkort
worden toegezonden.
De Rattekaai. De naam lijkt afkomstig uit een authentieke
streekroman, en wie de plek in die verwachting opzoekt komt
niet bedrogen uit. Je kan er rijkelijk je fantasie op loslaten en
wegdromen in het verleden. Geen monsterachtig uitgedoste duiker of
Duitse badgast die het beeld verstoort. En ook Belgische sportvissers
hebben er weinig te zoeken. Het is zo'n plek waar alleen een heel
enkele liefhebber naar toe gaat, in de waan dat hij de enige is die dit
plekje kent en op waarde weet te schatten. Op die plek heb ik
afgesproken met Ben Langendoen (55) uit Wemeldinge.
bezoekers. Lopend langs de dijk-
voet ondergaan we de subtiele
sfeer van de Rattekaai. Sporen
van menselijke bedrijvigheid in de
vorm van een rechte vaargeul die
ooit de verbinding tussen het ge
tijdehaventje en de wijdsheid van
de Oosterschelde vormde. Een al
leen voor insiders nog herkenbare
vloedkom. van waar uit na de
vloed het wegstromende water
zorgde voor extra uitschuring in
de vaargeul. Een eenvoudige maar
uitgekiende voorziening om de
geul op diepte te houden. Alsof het
zo afgesproken is talen we er niet
naar om ook maar één voet in het
schor te zetten. „Je kunt geweldig
veel verstoring teweeg brengen,
zonder dat je dat zelf in de gaten
hebt" zegt Langendoen. Een
nauwkeurige blik over het schor
bevestigt zijn gelijk. Een tureluur
staat rustig maar alert op een
paaltje tussen de schorbegroeiing.
Ongetwijfeld een mannetje, die bij
het eerste beste gevaar alarm zal
slaan om zijn in de omgeving broe-
Langendoen is geboren op de
Zuid-Hollandse eilanden,
maar verhuisde al op j onge leeftijd
naar Goes. Leerde vanuit Goes het
nog niet verkavelde oudland van
De Poel kennen en kreeg er grote
waardering voor. Maar zijn inte
resse voor natuur had de eerste
voedingsbodem nog dichter bij
huis. „Nadat we verhuisd waren
was het graven van een vijver in de
tuin mijn eerste werk. Ik was ge
fascineerd door het feit dat in zo'n
waterplas zomaar vanzelf leven
ontstond. Waterkevers en allerlei
andere dieren arriveerden binnen
een paar weken en als kind vond ik
dat heel wonderlijk.
Oude liefde roest niet: Ben Lan
gendoen vertoeft nog steeds graag
op of langs het water. Eén van zijn
favoriete plekken is de Rattekaai-
.De Rattekaai ligt achterin de
Oosterschelde, ergens ten noorden
van Rilland. Vraag iemand uit de
buurt naar de weg, en twee tegen
één dat men je niet terecht kan hel
pen. Wie gewoon in de wirwar van
smalle landweggetjes in noorde
lijke richting blijft gaan komt op
een gegeven moment aan de Oos
terschelde, en daar waar de weg
doorloopt naar de kruin van de
zeedijk ligt de Rattekaai. Langs de
binnenkant van de dijkvoet liggen
wat petieterige oude landarbei
dershuisjes en een verstilde spuik-
om. Daar dobberen een paar kuif-
eenden en langs de rietzoom
probeert ma-meerkoet vertwij
feld om haar halfwas jongen naai
de veilige dekking van het rietveld
te lokken. In een struik langs de
berm zingt een tuinfluiter.
Technocratisch
De andere kant van de dijk is radi
caal anders. Daar ligt het uitge
strekte Oosterscheldelandschap:
eerst een brede strook schor, en
daarachter het water. Een weidse
horizon als je naar het noordwes
ten kijkt, maar met de blik naar
het oosten gericht is er al snel het
technocratische landschap van de
Oesterdam met lange rijen
windmolens, en op de achtergrond
klinkt het nooit aflatende ver-
keersgeruis van de A 58.
Op die grauwe juni-ochtend zijn
we inderdaad de enige menselijke
dende vrouwtje te alarmeren. Een
paar bergeenden sjokt over het
slik en een groepje scholeksters
staat quasi-verveeld op de schor-
rand.
Kiekendief
De tureluur is de eerste die alarm
slaat, maar ook de scholeksters
gaan ineens op de wieken. „Een
roofvogel" weet Langendoen, al
voordat we de laag over het schor
wiekende bruine kiekendief in de
gaten krijgen. Naarmate de vogel
dichterbij komt doemen steeds
meer vogels uit het niets opIneens
besef j e dan weer ten volle hoe ver
storend een onschuldig lijkend
wandelingetje over het schor zou
kunnen zijn.
Sommige mensen kun je - zonder
dat het er duimendik bovenop
ligt- plaatsen in hun dagelijks be
roep. Langendoen is overduidelijk
politieman. Praat met overwicht
en gezag. Gezag in de betere zin
van het woord; niet van iemand
die het voor het zeggen heeft, maar
die iets té zeggen heeft. Ben is
werkzaam bij de Waterpolitie en
hield zich als groepscommandant
in Wemeldinge in het verleden on
der meer bezig met het gestalte ge
ven aan het Oosterscheldebeleid
van de overheid. Inmiddels is hij
als stafofficier vanuit zijn huidige
standplaats Dordrecht bezig met
het landelijke beleid. „De Bies-
bosch, de Gelderse Poort, de Voor
delta en de Ooypolder, om maar
eens een paar heel verschillende
aandachtsgebieden te noemen."
Als bestuurslid van Het Zeeuwse
Landschap houdt Langendoen
zich intensief bezig met de ruimte
lijke ontwikkeling in Zeeland.
„Zeeland is een provincie waar
nog ruimte is. Dat is een gegeven
wat in bestuurlijke afwegingen te
weinig speelt. Wij moeten - zonder
valse nostalgische gevoelens - be
seffen dat je de ruimte maar één
keer op kunt vullen. Vanuit die op
tiek kijk ik met bezorgdheid naar
plaatselijke initiatieven om bij
voorbeeld een industrieterrein
toch maar vooral binnen de eigen
provincie- of gemeentegrenzen te
realiseren. Maar ook hoogbouw of
de plaatsing van windmolens zo
maar ergens in het buitengebied
kan grote gevolgen hebben voor de
belevingswaarde van het land
schap."
Verband
Langendoen is niet iemand die er
voor dag en dauw met de verrekij
ker op uit trekt om een of andere
zeldzame vogel te bekijken. Hij er
vaart de natuur als iets wat altijd
om je heen is, waarin alles met el
kaar verband houdt. Heeft oog
voor het Zeeuwse licht, maar ook
voor vogelgedrag en voor de
kleurschakeringen in de schorve
getatie. Op de Rattekaai is dat al
lemaal in overvloed te vinden.
Chiel Jacobusse
DE TWEE Holland-Promotionze-
gels die 1 juli zullen worden uitge
geven staan in het teken van wa
terrecreatie en -sport. En, zoals al
gemeld, varen over één daarvan,
een zegel van 1 g(gulden), drie
skütsjes. Op de andere zegel met
een waarde van 80 cent is een oe
ver te zien met baders en spelende
kinderen in een bootje.
De twee zomerse zegels zijn ont
worpen door Eliane Beyer ui t Am
sterdam die in 1994 debuteerde
met de Fokker-, NLM- en KLM-
zegels. De 80 c.-zegel is aange
maakt in een oplage van 8 miljoen
stuks en die van 1 g. van 3 miljoen.
De zegel van 80 cent zit bovendien
in een velletje van 10 stuks met in
de bovenrand de tekst '10 vakan
tiegroeten'.
Vergeet ook nu niet, ik kan het niet
vaak genoeg zeggen, dit velletje op
als een uitgifte daartoe aanleiding
geeft, op snelle koop blijven aan
dringen.
DENEMARKEN kwam 12 juni
met een brokje geschiedenis. Met
twee 4,00 kr.-zegels wordt her
dacht dat 600 jaar geleden (20 juli
1397) op het kasteel Kalmar door
koningin Margrete I (dochter van
Waldemar IV van Denemarken),
die over Denemarken, Noorwegen
(inclusief IJsland) en Zweden (in
clusief Finland) regeerde, de Unie
van Kalmar werd gesloten. Hier
bij werd besloten dat Denemar
ken, Noorwegen en Zweden in de
toekomst al tij d één koning zouden
kiezen en dat Erik VII van Pome-
Ben Langendoen vertoeft nog steeds graag op of langs het water. Eén van
kaai.
zijn favoriete plekken is de Ratte-
foto Dirk-Jan Gjeltema
niet te lange termijn aan te schaf
fen. Tenzij u geen velletjes verza
melt. Maar dan nog kunt u er latei-
een andere verzamelaar een groot
plezier mee doen. Een voorbeeld
je!
Een van de laatste keren dat ik op
koop heb aangedrongen was in de
cember toen bekend werd dat per
1 januari het. briefkaarttarief van
70 cent zou worden opgetrokken
naar 80 cent en dat de 70 c.-zegels
en de velletjes van 70 c.-zegels
waarschijnlijk snel uit roulatie
zouden worden genomen. Het ging
daarbij om de velletjes met 10x70
c. sterrenbeeld-, verhuis-, vakan
tie- en Sesamstraatzegels.
De afgelopen dagen heb ik gecon
stateerd dat geen van de velletjes
nog ergens te koop is. Op geen en
kel postkantoor meer (die hebben
ze moeten terugsturen) en zelfs
niet bij de Verzamelservice in Gro
ningen. Hoewel dit laatste wel
heel merkwaardig is, vooral als
het gaat om het vakantie- en Se-
samst r a atvellet j e
Ook de handel zit (dan waar
schijnlijk wel tijdelijk) met zijn
handen in het haar. Daar wordt
wat afgemopperd. Alleen het ster-
renbeeldvelletje (nominaal 7,-)
hadden ze nog wel. Maai- dan wel
voor de prijs van 17,50. En meer
dan één kon je niet krijgen.
Ik blijf dat jammer geld vinden.
Daarom zal ik ook in de toekomst,
rania, de aangenomen zoon van
Margrete, als opvolger van Mar
grete werd erkend.
De regeringen van de Skandinavi-
sche rijken erkenden de Unie van
Kalmar echter nooit officieel. Na
de troonsbestijging van Gustaf I
Wasa in Zweden kwam in 1523
voorgoed een einde aan de Unie.
De 4,00 kr.-Uniezegels verschenen
als paar met doorlopend beeld .-Op
de zegels een 18e eeuws schilderij
van een onbekend kunstenaar. Op
de linkerzegel Margrete en Erik en
rechts drie gratiën, die Denemar
ken, Noorwegen en Zweden sym
boliseren.
Denemarken gaf 12 juni ook drie
spoorweg/treinzegels uit. Met
DANMARKI
twee zegels (3,75 en 8,75 kr.) wordt
het 150-jarig bestaan van de lijn
Kopenhagen-Roskilde herdacht.
Op de 3,75 kr.-zegel (ook uitgege
ven in boekjes van tien stuks) een
hedendaags beeld: twee treinen
onder de Carlsbergbrug; dezelfde
brug, maar dan wel honderd jaar
geleden, staat op de 8,75 kr.-zegel.
Het einde van de posttreinen,
waarin de post ook werd gesor
teerd (1856-1997), wordt gemar
keerd door een 5,00 kr.-zegel
waarop een opengewerkte post
wagen die in een ferry verdwijnt.
NB. Voor liefhebbers: de eerste
trein reed 27 april 1856 van Ko
penhagen naar Korsör; op de eer
ste dag van uitgifte van de zegels
zijn twee fraaie stempels gebruikt.
VATICAAN heeft 20 maart op een
serie van tien zegels pauselijke
koetsen en auto's uit het Vaticaan
se Museum verbeeld. Op de zegels,
die ook in boekjes zijn uitge
bracht: 501., reiskoets; 1001., Gra
ham Paige; 300 1., feestkoets; 500
1., Citroën Lictoria VI; 7501., koets
gebruikt bij grote festiviteiten;
850 1., Mercedes Benz; 1000 1.,
koets voor kleine festiviteiten;
1250 1., Mercedes Benz 300 SEL;
2000 1., reiskoets en 4000 1., Fiat
Campagnola.
De Europa-zegels verschenen ook
20 maart. Twee stuks in waarden
van 750 en 850 lire met een helle
baardier en een schildwacht met
zwaard. De zegels zitten met twee
siervelden in een strip.
Hero Wit
