Geen padvinder en geen Rambo
Importeren onder druk riskant
mgA£ o£ S
PZC
zeeum
goud
Qfc e.
Kritiek van ZMF op
inspraak streekplan
Pechiney Vlissingen
moet broekriem nog
iets verder aanhalen
zeeland
12
CLEETHORPES,
English and American Oysters,
MUSSEL and COCKLE MERCHANT,
vrijdag 20 juni 1997
door Marten de Jongh
Ze kregen koorts, moesten overge
ven en van het toilet waren ze niet
meer weg te branden. Sommige pati
ënten raakten het gevoel in hun vin
gertoppen kwijt. Een griezelige ge
waarwording. Wat het eten van
ogenschijnlijk onschuldige oesters al
niet voor gevolgen kan hebben. Het
overkwam afgelopen winter ruim
vierhonderd inwoners van Denemar
ken en Zweden. Yerseke kreeg de
schuld. Daar was de besmette partij
Ierse oesters verwaterd, verpakt en
verzonden. De Yersekse oeslerhandel
werd stilgelegd. De sector kon pas op
gelucht ademhalen na de vaststelling
dat de besmetting zich niet had ver
spreid in het Zeeuwse water. Oeüff!
Voorlopig gered. Voorlopig, want een
herhaling valt niet uit te sluiten. Kwe
kers houden hun hart vast.
Al zou Nederland niet één oester van
eigen bodem meer voortbrengen, de
handel in Yerseke gaat door. Dan maar
met uitheemse schelpdieren. De grote
bedrijven moeten wel. Hun assorti
ment bestaat uit alle mogelijke
schelpdieren. „Ze kunnen het zich
Al in vroeger tijden kochten, blijkens dit briefhoofd, Nederlandse handelaren hun waar in bij buitenlandse schelpdierfirma's.
foto Willem Mieras
niet permitteren te stoppen met bij
voorbeeld oesters", zegt voorzitter S.
Zoeteweij van de vereniging van mos
selhandelaren. „Het is een service-ar
tikel. Ook Albert Heijn kan niet be
staan als-ie vijftig van zijn producten
uit de schappen gooit." Maar zelfs al
was de oogst van Zeeuwse bodem naar
behoren, ook dan zou het importeren
doorgaan. Het hoort bij het spel van
vraag en aanbod. Er .worden ook mos
selen geïmporteerd. Elk jaar opnieuw.
Geen probleem, zolang er maar niets
mankeert aan de omstandigheden en
de wijze waarop dat gebeurt.
Beschuldigend
De omstandigheden waaronder afge
lopen winter de besmette Ierse oesters
werden ingevoerd beloven echter wei
nig goeds. Er was op dat moment veel
vraag naar de schelpdieren. De druk
om te importeren was groot. Kleine
kwekers wijzen met een beschuldi
gende vinger richting de grote bedrij
ven. Die zouden mikken op grote om
zetten en genoegen nemen met een
marginale winst. Vette opbrengsten
uit de mosselen zouden in de oesters
worden gepompt. Oesters die rond de
kerstdagen tegen buitengewoon lage
prijzen van de hand gingen. De kei
harde concurrentie veroorzaakte toen
een tekort aan schelpdieren.
De aanbieding van de partij Ierse oes
ters kwam meer dan gelegen. De la
ding was afkomstig uit een zogeheten
B-gebied, hetgeen betekent dat de
kwaliteit niet boven alle twijfel is ver
heven. Veel kwekers zijn tegen invoer
uit dergelijke gebieden. Het voor
schrift wil dat schelpdieren die daar
vandaan komen geruime tijd in qua
rantaine moeten blijven. Deugden de
papieren van de Ierse exporteurs niet
of werd in Yerseke losjes omgespron
gen met de voorschriften om de oes
ters zo snel mogelijk te kunnen door
voeren? Zekerheid daarover valt
moeilijk te verkrijgen. Feit blijft dat
de druk op Yerseke om te leveren soms
heel groot is.
Vulkaan
De affaire met de oesters maakte diepe
indruk. „De mosselsector danst op een
vulkaan zolang de bestaande regels
voor import van bestaande schelpdie
ren niet goed worden nageleefd",
waarschuwde voorzitter J. D. de
Voogd van de Zeeuwse vissersvereni
ging Zevibel dit voorjaar. Kwekers
moeten er niet aan denken dat de Oos-
terschelde voor de mosselcultuur ver
loren gaat als gevolg van een besmet
ting. Want is op dezelfde wijze niet
ook de gevreesde oesterziekte Bona-
mia Ostrea binnengebracht. De para
siet die de platte oesters op een haar na
uitroeide?
Verbod
De rijksoverheid neemt maatregelen.
Probleem is echter dat die pas van
kracht wordeninhet jaar 2001. Vanaf
dat jaar is het verboden uitheemse
schelpdieren en slakken in contact te
brengen met de Oosterschelde. Ook
het proceswater dat wordt gebruikt
bij de verwerking mag dan niet meer
in aanraking komen met het opper
vlaktewater van de voormalige zee
arm. Totdat die bepalingen worden
ingevoerd is de sector aangewezen op
zichzelf. Worden handelaren aange
sproken op hun verantwoordelijk
heidsgevoel. Een studie die de
gemeente Reimerswaal en de sector
enkele jaren terug verrichtten naar de
mogelijkheid quarantainesystemen te
bouwen, verdween echter in de ijs
kast.
Incident
Handelaren zien het niet zo somber is
als kwekers. Zij beschouwen de oes
terbesmetting meer als een tragisch
incident. Voorzitter S. Zoeteweij van
de vereniging van mosselhandelaren
denkt dat de toekomstige regelgeving
weinig verandering brengt in de hui
dige situatie.,Het is niet nodig dat het
ministerie zich over de zaak gaat ont
fermen. Nu wordt er geïmporteerd
met een ontheffing van het Product
schap Vis. Straks met een ontheffing
van het ministerie. De regels van het
productschap bieden voldoende
waarborg. Hoe daarmee wordt omge
gaan in Yerseke of in het buitenland
valt moeilijk te controleren. Maar als
iedereen zich houdt aan de afspraken
is er niets aan de hand."
Morgen de laatste aflevering: op de
bres voor betere arbeidsvoorwaarden.
door Wout Bareman
Het rode gevaar is geweken
en de Amerikanen en Rus
sen richten hun raketten - ten
minste als er geld voor is - al
leen nog op het heelal. Dus is
het niet zo gek dat de Neder
landse defensie-uitgaven de
afgelopen jaren drastisch wer
den beperkt. En ofschoon me
nigeen dacht dat het trotse
Korps Nationale Reserve,
kortweg Natres, daarmee een
zachte dood zou sterven, krijgt
dat korps steeds belangrijkere
taken toegeschoven. Het staat
de legerleiding helder voor
ogen: de Natres kan, mits
strakker georganiseerd en
voorzien van eigen materieel,
worden beschouwd als een
welkome aanvulling van het
vrijwilligersleger.
De rol van de Natres? „Een
soort militair uitzendbureau",
omschreef luitenant-kolonel
mr. D. van Zuidam, comman
dant van het 30 Natresbataljon
Zuid het vorig najaar.
Het reservistenleger werd in
1948 opgericht, in een tijd van
grote internationale spanning.
Dat jaar vertoefden 110.000
Nederlandse militairen in de
Oost en dat was een gemis aan
het thuisfront. De verhoudin
gen tussen de Sovjet-Unie en
Amerika (gesteund door West-
Europese bondgenoten) ver
slechterden zienderogen; de
Koude Oorlog stond voor de
deur. Om al dat dreigend ge
weld buiten de deur te houden,
besloot de Nederlandse rege
ring een vrijwilligerskorps aan
de Koninklijke Landmacht toe
te voegen dat de communisti
sche vloedgolf moest tegen
houden. Een korps dat bij een
Russische inval bruggen, via
ducten, dijken, sluizen en an
dere belangrijke militaire ob
jecten moest bewaken.
Bewaking
En die bewakings- of bevei-
ligsfunctie heeft de Natres nu -
,na perioden van afwisselend
louter hoogtepunten en enor
me kwakkel - nog steeds. Wie
bij het voorbijtrekken van de
Natres-pelotons, gevormd
door vogels van diverse plui
mage, spottend de begintune
van de oude Engelse comedy
serie Daar komen de schutters
begin te hummen, is in vervlo
gen dagen blijven steken. Want
de Natres telt wel mooi enkele
duizenden gemotiveerde vrij
willigers, De Zeeuwse eenheid,
die onderdeel vormt van het
Een peloton NatRes wandelt de Avondvierdaagse, beginjaren '80. foto Charles Strijd
Over tegenslagen toeten ze mee
te praten in de schelpdiersector.
Maar of het nu gaat om schade
lijke parasieten die het zeeban
ket bederven of visbeperkingen
die de overheid oplegt; de mos-
selen, kokkels en oesters laten
zich goed smaken. Het Zeeuwse
product is tot ver over de lands
grenzen bekend. De toekomst
moet uitwijzen hoe stevig die
positie is. Vatidaag in deel drie
het risico van importerentijd
bom onder de sector.
bataljon Zuid (Zeeland, Lim
burg en Noord-Brabant), heeft
een kleine 300 man- en (enkele)
vrouwschappen. En de belang
stelling is groeiende.
Zuidam: „De Natres wordt 'in
gehuurd' als er te weinig solda
ten voor reguliere taken zijn.
Dat kan het geval zijn bij mis
sies in het buitenland, bij cala
miteiten zoals overstromingen
en voor de bewaking van mili
taire transporten." Maar daar
naast vormen de Natres-
vrijwilligers erehagen op
Prinsjesdag en luisteren ze ook
de jaarlijkse dodenherdenkin
gen op.
De Natres-militair tekent voor
vier jaar en wordt daarna be
schouwd als een volwaardig lid
van de landmacht. Per jaar
moet hij minstens honderd uur
voor de Natres vrijmaken.
Overste A de Kroon van het
Provinciaal Militair Comman
do in'91: „Ik weetniet waarom
mannen bij de Natres komen.
Misschien zien ze het inder
daad als een soort spel, als pad
vinderij, maar ik weet zeker
en is puur, in geval van oorlog,
indringers buiten de door ons
bewaakte objecten te houden."
De gevraagde inzet? Eén keer
per maand - vroeger was dat
vaker - een avondoefening,
twee keer per jaar een 25-uurs
oefening en één keer per jaar
een vij daagse oefening. Smole-
naers zat in helikopters, schoot
met scherp - munitie genoeg -
kortom, genoot met volle teu
gen. Toen hij op 55-jarige leef
tijd moest stoppen, vond hij dat
jammer. Govert Scheele bracht
het tot adjudant. Hij was com
mandant van het peloton Ter-
neuzen. Hij gaf jarenlang lei
ding aan 'gezagsgetrouwe
mensen van uiteenlopende po
litieke kleur en geloof, maar
wel allemaal mensen die het
met elkaar eens zijn over het
nut van een behoorlijke defen
sie'. Volgens Scheele is door de
jaren heen ook de hang naar
kameraadschap - zoals de
meesten die in hun diensttijd
leerden kennen - eenbelangrij-
ke drijfveer gebleken.
Zaterdag wordt het 30 Natio
nale Reservebataljon uitge
breid met elf manschappen. Ze
worden met enig vertoon be
ëdigd tijdens een plechtigheid
op de Markt in IJzendijke. En
dat gebeurt notabene ter af
sluiting van een week, waarin
de Zeeuwse compagnieën ver
huisden naar de marinekazer
ne in Vlissingen. Feest alom
dus. Majoor P. J. Hoekstra,
hoofd bureau Communicatie
van het 30 Natresbataljon, ge
vestigd in de Van Brederodeka-
zerne te Vught: „In dit geval
werd een geschikte locatie ge
vonden in de historische ves
tingstad IJzendijke. De Natio
nale Reserve wil op deze
manier aangeven dat de mo
derne Koninklijke Land
macht, waartoe zij behoort,
middenin de maatschappij
staat en de samenleving volle
dig ten dienste wil z;ijn."
Professioneler
De 24-jarige Michel de Greve
uit Oostburg is één van de
nieuwkomers. Waarom? „Om
dat het me in dienst heel erg
goed was bevallen en ik na m'n
afzwaaien eigenlijk dat gevoel
van 'makkers onder elkaar' en
niet te vergeten de discipline
miste. De Natres wordt steeds
professioneler en dat spreekt
me enorm aan. Ik draai nu een
klein half jaar mee en ik vind
het ronduit prachtig. We doen
van alles. Om een beetje propa
ganda te maken, hebben we
bijvoorbeeld samen met het
Rode Kruis en andere hulpver
leners een week of wat geleden
meegedaan aan een grote de
monstratie. We zijn ook ingezet
bij de bewaking van bedrijven
waar varkenspest werd ver
moed..." In het dagelijks leven
zit hij bij de bedrijfsbewaking.
„De Natres is daarvan een
mooi verlengstuk."
De beëdigingsceremonie be
gint zaterdag om 1115 uur met
het intreden van de vaandel-
wacht. Een aantal Zeeuwse
Natres-militairen ontvangt die
ochtend een vrijwilligersme-
daille. De Drumbandfanfare
Nationale Reserve luist de ce
remonie muzikaal op.
Telegraphic Address:
OYSTER, CLEETHORPES.
PONTOON, LIVERPOOL.
MUSSELS, HUNSTANTON.
A fa at 14, Wholesale Market
ami at Hunstanton.
dat deze kerels ook het vader
land willen dienen."
Mooi gesproken commandant.
Maar oud-gediende Boude-
wijn Smolenaers uit Terneuzen
- hij was op de kop af 35 jaar lid
van de Natres - denkt daar iets
je anders over. Terugblikkend:
„De Natres doet het net als in
het leger. Daarom poetsten wij
op den duur ook de gesp van
onze broekriem niet meer. Dat
blonk teveel en de vijand
mocht ons immers niet zien als
we in de bossen zaten." Pad
vinders? Absoluut niet! Maar
ook geen drilsoldaten of Ram
bo. „De taak van de Natres was
van onze verslaggever
René Schrier
MIDDELBURG - T. Kramer
van de Zeeuwse Milieufederatie
(ZMF) vindt dat Gedeputeerde
Staten niet goed zijn omgegaan
met de inspraakmogelijkheden
voor het nieuwe streekplan. Hij
kan zich voorstellen dat burgers
die de moeite hebben genomen
zich door de nota's te worstelen,
het gevoel hebben dat ze met een
kluitje in het riet zijn gestuurd.
Zeker het instrument van een
antwoordnota, die is opgesteld
naar aanleiding van de in
spraakreacties, vond hij niet ge
lukkig. Kramer zei dat donder
dag in een vergadering van de
Provinciale Planologische
Commissie (PPC).
Inspecteur drs. J. P. M. Thönis-
sen van het ministerie van
VROM had op zich geen kritiek
op de inspraakprocedures. Vol
gens hem zit de burger niet te
wachten op discussies over
'hoefijzerstructuren' en 'blau
we oases'. Die is meer geïnteres-
seerd in de vraag of er een weg
door zijn dorp komt te lopen,
schatte Thönissen in.
Hij deed echter wel de suggestie
de inspraak niet te staken als het
streekplan is vastgesteld: „Als
het plan is vastgesteld zou het
zinvol kunnen zijn om uit te leg
gen wat ermee wordt gedaan.
Nu zijn alleen nog maar de ka
ders vastgesteld. Het stokje
wordt overgegeven aan de ge
meenten." Hij voegde eraan toe
dat de provincie Zeeland lande
lijk furore zou maken als de
voorlichting en inspraak op die
manier voortgezet wordt.
Eenrichtingsverkeer
De kritiek van Kramer zat hem
vooral in het eenrichtingsver
keer. „Van een dialoog is geen
sprake. Het kan allemaal op een
veel actievere en tegenwoordig
zelfs op een interactieve manier.
Maar de mensen moeten het met
deze antwoordnota doen. Daar
in wordt bijvoorbeeld antwoord
gegeven op vragen die de men
sen niet hebben gesteld. Echte
grote wijzigingen op de ont-
werp-streeknota kom je niet te
gen. Dat bevestigt het idee al
leen maar dat er in Middelburg
over Zeeland beslist wordt, zon
der dat iemand daar invloed op
kan uitoefenen.
Gedeputeerde J. G.vanZwieten
(WD, ruimtelijke ordening) zag
niet zo veel alternatieve moge
lijkheden om inspraak te bie
den. Hij tekende aan dat mens
hun zienswijze konden ind
nen, mede om discussie 1
maken. Provinciale Staten hc-
ben daar kennis van kunnen b
men en die moeten die discus:
nu gaan voeren.
Van Zwieten was overigens y
bereid te bekijken of er nog
aan inspraak kan worden g
daan en of dat in de toekomst;
een andere manier moet word
gedaan.
Vragen SGP
over afspraken
binnenschipper
van onze Haagse redactrice
DEN HAAG - SGP-Tweed
Kamerlid J. van den Berg w
weten of een lid van het kabin
afspraken heeft gemaakt m
Wallonië over transporten
de binnenvaart naar Luikse i
dustriegebieden.
De schippersorganisatie Toe
beurt Noord-Zuid stelde vorij
week, ondermeer in de PZC,d
premier Kok zijn Waalse collq
Collignon zou hebben ven
kerd dat er volledige vrijheid
tariefsvorming en vervoer
voorwaarden was voor tran
port naar Luikse industrieg
bieden. Kok zou dat in 19!
hebben beloofd in een brief.
Die belofte zou volgens i
schippers de reden zijn dat ïr
nister Jorritsma van Verkeer
Waterstaat de Waalse bedrijvi
niet verhindert vrachten buiti
de beurs om te regelen, i
Tweede Kamer besloot tw
jaar geleden dat tot ten mins
1999 een deel van het vervo
over water via de beurs aang
boden moet worden. Die garai
deert schippers vaste tarieve
Daarna komt er een vrije marl
Fietstochten
op Schouwen
BROUWERSHAVEN - De Ve
eniging van Kampeerboerent
Agrarisch Schouwen-Duiv
land organiseren in de zome
maanden drie fietstochten doi
het landlijk gebied van Schoi
wen-Duiveland.
Het accent ligt daarbij op n;
tuur en landbouw. De eers
tocht vertrekt op maandag
juni om 19 uur vanaf de Noor
Bosweg in Brouwershaven.
van onze verslaggever
Ben Jansen
VLISSINGEN - Aluminium
smelter Pechiney Nederland in
Vlissingen moet extra bezuini
gen. Bovenop een al eerder in
gang gezette operatie om het
rendement met 43,5 miljoen
gulden te verbeteren, komt een
nieuwe bezuinigingsronde die 5
tot 10 miljoen gulden dient op te
leveren.
Aanleiding daarvoor is dat an
dere onderdelen van het Pechi-
ney-concern zeer succesvol zijn
met besparings- en rende-
mentsverbeteringsprogram-
ma's. Pechiney Nederland kan
het zich niet veroorloven daar
bij achter te blijven.
Wereldwijd voert de alumini
um- en verpakkingsgigant het
project Challenge uit met het
doel concurrerende!' en winst
gevender te worden. Daaraan
dient Pechiney Nederland voor
43,5 miljoen bij te dragen. De
directie van de aluminiumsmel
ter heeft de 869 medewerkers
van meet af aan nauw betrok
ken bij het bedenken van moge
lijkheden om dit doel te berei
ken.
De afgelopen maanden zijn
3700 ideeën binnengekomen
van personeelsleden. Algemeen
directeur J. H. de Back is zeer te
spreken over de motivatie van
de Pechiney-werknemers om
mee te denken over besparingen
en doelmatigheidsverbeterin
gen. „We komen gemiddeld op
ruim vier ideeën per persoon.
Dat is een fantastisch resultaat.
We zijn nu bezig al die ideeën te
toetsen op uitvoerbaarheid en
op de mate waarin er in het ka
der van het Challenge-project
gebruik van kan worden ge
maakt."
Productiviteit
Van het aanvankelijke streefbe
drag van 43,5 miljoen gulden
kan, zoals de zaken er nu voor
staan, ongeveer 14 miljoen uit
bezuinigingen worden gehaald
en 15 miljoen uit verhoging van
de productiviteit. De Back:
„Het zag er dus naar uit dat we
nog een kleine 5 miljoen gulden
van onze taakstelling in te vul
len hadden. Verscheidene ande
re Pechney-bedrijven over
schrijden het bedrag dat zij
moeten opbrengen echter ruim
schoots. Wij zullen daarin mee
moeten gaan, want binnen de
top van Pechiney bestaat na
tuurlijk de neiging geld voor
investeringen te gunnen aan be
drijven met het hoogste rend
ment. Vandaar de extra inspai
ning die wij zullen moetf
doen."
Pechiney denkt de hogere b
zuiniging onder meer te half
uit sanering van het inten
transport binnen het complf
van de aluminiumsmelter. Ve
der wordt gedacht aan tij deliji
vermindering van het aant;
onderaannemers en buitenbi
drijf stelling van installaties d
niet per se noodzakelijk zij
voor de productie.
Personeelskosten
Gekeken wordt ook naar de pe:
soneelskosten. In het kader va
de Challenge-operatie moetf
bij Pechiney vijftig banen vei
dwijnen. Afgesproken is dat df
ze vermindering geleidelijk i(
stand wordt gebracht door mie
del van natuurlijk verloop. F
uitgangspunt blijft overeiffi
ook nu extra moet worden bf
zuinigd. De Back: „Extra bi
sparingen op de personeelska
ten zullen vooral in de sfeer va
franje moeten worden gevot
den.
We gaan ervan uit df
reorganisatie van het inters
transport en vermindering va
uitbesteed werk voldoende zul
len opleveren." De nieuwe al
spraken die de organisaties va
werkgevers en werknemei
hebben gemaakt over een fles
bele VUT-regeling kunnen vol
gens De Back eventueel ook hel
pen de personeelskosten teru
te dringen.
FNV
P. Hazelager van de Industril
bond FNV heeft zich nog nif
kunnen verdiepen in de exf
bezuiniging bij Pechiney. H
heeft zich erover verbaasd df
het bedrijf afwijzend heeft
reageerd op de suggestie van
bond het werkgelegenheid.'
fonds voor de metaal te benul
ten om arbeidstijdverkorting!
de dagdienst tot stand te brei
gen. Op die manier zou volger
de Industriebond kunnen woi
den bereikt dat minder, werknf
mers hoeven af te vloeien.
Hazelager: „Zo'n weigerin
vind ik nogal wat. Er li£
700.000 gulden uit het werkgf
legenheidsfonds op Pechiney'
wachten. Ik vraag me af of k
bedrijf in een positie'verkee
dat af te slaan. Maar ja, het-
een idee van de bond en Pech
ney is niet zo vakbondsmindtf
De directie doet bever zakf
met de ondernemingsraad."
