Een sector met grote veerkracht
PZC
Café als agentschap voor
Amsterdamse kunstenaar
Theatergroep Delta legt
accent meer op Zeeland
Tweede editie van
Beach Sportkrant
rolt van de persen
zeeuws
goud
kunst cultuur
Loden leidingen vóór 2000 weg l
Proef schoner oppervlaktewater
Elf Atochem wacht aangezegd
Inspectie bekijkt ambulancehulp
zeeland woensdag 18 juni 1997 10
van onze verslaggever
Frank Balkenende
GOES - Het Goese café De Post wordt uitvals
basis voor het werk van de bekende Amster
damse kunstenaar Peter Donkersloot. Exploi
tant Alex van IJsseldijk voert sinds 1 juni het
agentschap voor Zuidwest-Nederland. Don
kersloot exposeerde vorig jaar in het Goese
café. Dat beviel, want zijn zeefdrukken en olie
verfdoeken van met name muziekhelden wer
den allemaal verkocht. De kunstenaar vroeg
Van IJsseldijk recent zijn werk te verspreiden
in de driehoek Rotterdam-Antwerpen-Vlis-
singen.
De café-uitbater: „Hij begon erover toen ik
hem bezocht in zijn galerie aan de P. C. Hooft-
straat in Amsterdam. Ik heb even goed nage
dacht, want ik heb het druk genoeg met het ca
fé. Maar het is wel heel leuk om te doen, dus heb
ik ja gezegd, We gaan Donkersloot hier lang
zaam uitbouwen." De kunstenaar krijgt een
permanente expositie in De Post, maar gezien
de omloopsnelheid verwacht Van IJsseldijk
dat hij regelmatig nieuwe doeken aan de muur
kan hangen.
Doel is in Zuidwest-Nederland een Donker
sloot-netwerk op te bouwen. „Ik wil het werk
zo breed mogelijk verspreiden. Ik heb contac
ten gelegd met trendy restaurants en winkels,
waar alleen monoprints worden tentoonge
steld. Met zaken in Renesse, Sluis, Roosendaal
en Domburg ben ik rond. Opties heb ik met on
dernemers in Bergen op Zoom, Antwerpen,
Rotterdam en Middelburg. De adressen liggen
minimaal twintig kilometer van elkaar, want
het moet wel exclusief blijven."
Monoprints vormen de bulk van de tentoonge
stelde werken. Donkersloot zet met olie- en
waterverf eerst een ondergrond op, plakt er een
gezeefdrukt hoofd overheen en schildert het
verder in. De Donkerslootse hoof den zijn voor
al van idolen als Keith Richards, Jim Morrison,
Elvis, Marilyn Monroe, David Bowie en Mar
lon Brando. Hoewel de kunstenaar veelvuldig
dezelfde foto gebruikt, kent elke monoprint
een andere kleur en invulling. Bij de ene Keith
Richards loopt de tekst van 'Sympathy for the
Devil' erdoorheen, bij de andere overheersen
bruintinten.
Groot publiek
Deze aanpak maakt eensnelle productie en dus
een relatief lage prijs mogelijk. „Je kan het
commercieel noemen, maar Donkersloot be
druipt zichzelf. Hij werkt zonder subsidie. Bo
vendien bereikt hij op deze manier een groot
publiek, want niet iedereen heeft geld voor een
olieverfschilderij. Z'n werk is erg populair,
mensen hebben toch graag hun. idool aan de
muur. Ik merk ook dat kopers een kleurstelling
kiezen die past bij hun interieur."
De Post vervangt de monoprints (vanaf 750
gulden) de komende maanden door olieverf-
werk, wat de uitvalsbasis moet onderscheiden
van de andere verkooppunten.
Er hangt nu één fors schilderij, waarop Swie-
bert je, Marlon Brando en Keith Richards aan
de stamtafel hangen. „Drie zwervers die het
hebben gemaakt", grijnst Van IJsseldijk. Hij
heeft nog meer pijlen op de boog. Een charitas-
veiling van Donkersloten. „Ik heb serviceclubs
als de Ronde Tafel en Juniorkamer benaderd.
Werk van Donkersloot kan dan voor een klein
bedrag worden ingekocht en worden geveild
voor een goed doel. Deze winter moet die vei
ling plaatsvinden."
Het Goese café De Post wordt een uitvalsbasis voor het werk van Peter Donkersloot.
foto Pieter Honhoff
MIDDELBURG - Vóór het jaar 2000 zullen alle loden water
leidingen van DELTA Nutsbedrijven zijn vervangen. Daar
naast zijn er in Zeeland nog ongeveer duizend woningen ij
particulier eigendom waarin loden leidingen zitten. Woning
bouwverenigingen verhuren vrijwel geen huizen met lode:
leidingen.
Op vragen van Groen Linies-Statenlid F. van Kollem an!
woorden Gedeputeerde Staten dat voorlichting omtrent loot f
en drinkwater meer een zaak is voor DELTA, die daar overi
gens een programma voor heeft. Particulieren worden gewe j
zen op de wenselijkheid van vervanging en bewoners van hui
zen met loden leidingen wordt geadviseerd geen kraanwatei r
te gebruiken voor zuigelingenvoeding. DELTA loopt in de pa; v
met het streven het lood voor het jaar 2000 te hebben vervaiv
gen. i
I
1
MIDDELBURG - De provincie gaat 70.000 gulden bijdrage!
in een proef van de LTO-raad (Land- en Tuinbouworganisa-
ties) en de Zeeuwse Waterschapsbond. Die willen bekijken o
Goede Landbouw Praktijk (GLP), een systeem waarbij mi
lieuresultaten worden beoogd, leidt tot minder vervuiling vat i
het oppervlaktewater. In twee afwateringsgebieden, 8! i
hectare bij Aagtekerke en 17 hectare in de Herdijkte Zwartt i
Polder, zullen ondernemers en waterbeheerders het GLP-sys
teem op praktijkschaal testen met een monitoringprogram
ma.
De proef kost in totaal 225.000 gulden, waarvan di
waterschappen 155.000 gulden betalen. De bijdrage van ds j
provincie komt uit het Economiseh-Toeristisch Ontwikke j
lingsfonds.
VLISSINGEN-Elf Atochem moet voor 1 september vierhon- i
derd ton verontreinigde grond hebben verwijderd van het be
drijventerrein in Vlissingen-Oost, anders gaat het geld kos j
ten. Gedeputeerde Staten besloten dinsdag een dwangson
van 10 0 0 gulden op te leggen voor elke dag dat de grond na
september blijft liggen, tot een maximum van 50.000 gulden i
GS vinden dat Elf Atochem voldoende tijd en gelegenheii j
heeft gehad de ernstig vervuilde grond, een overschot van ee:
partij van 2.000 ton, af te voeren danwel te verwerken in be-
ton.
Verschillende malen is het bedrijf bezocht en aangeschrevei
over de illegale opslag maar het enige resultaat was het afvoe-
ren van 1.600 ton van het minst vervuilde afval. Elf Atochem
krijgt nu in feite tot september de tijd om het spul te verwer
ken in beton, zoals het bedrijf van plan was. De chemische fa-
briek heeft steeds gezegd uitlogingsproeven voor de nieuw*
betonsoort te willen afwachten.
MIDDELBURG - Het dagelijks provinciebestuur vraagt di i
Inspectie voor de Gezondheidszorg een oordeel over de kwali-
teit van de ambulancehulpverlening in Zeeland. Het colleg*
van Gedeputeerde Staten heeft dat dinsdag besloten. Er be- i
staan al geruime tijd zorgen over het gebrek aan voldoendi
ziekenauto's in de provincie.
Eind vorig jaar presenteerde een commissie onder voorzitter-
schap van oud-g,edeputeerde W. Don een rapport waarin eet
aantal aanbevelingen wordt gedaan om de ambulancehulp-
verlening te verbeteren. Daarover voert het provinciebestuu i
momenteel onderhandelingen met het Centraal Orgaan Ta-
rieven Gezondheidszorg.
Begin deze maand luidde de Districts Huisartsen Verenigin;,
de noodklok over het tekort aan ziekenauto's in de provincie.
Volgens voorzitter R F. de Doelder van de DHV overlijdt ii
Zeeland jaarlijks een aantal patiënten omdat zij niet snel ge-
noeg naar het ziekenhuis worden gebracht. i
van onze verslaggever
Ernstjan Rozendaal
OOST-SOUBURG - De Amster
damse Theatergroep Delta wil
de banden met Zeeland nauwer
aanhalen. De groep, die al ja
renlang met elke voorstelling
Zeeland aandoet, onderzoekt de
mogelijkheden om ook toneel
stukken in deze provincie te
produceren en in première te la
ten gaan. Daarvoor wordt over-
legd met het provinciebestuur.
„De relatie met Zeeland bestaat
al een aantal jaren", verklaart
zakelijk leider Marcel van Kem
pen. „Via VMC Zeeland hebben
we veel jeugdvoorstellingen ge
speeld in Zeeuwse scholen en
buurthuizen. Verder hebben we
uitstekende contacten met de
Culturele Raad Vlissingen en de
Stadsschouwburg in Middel
burg. En een van onze oprich
ters., artistiek leider Anis de
Jong, is uit Zeeland afkomstig."
Delta is van origine een Molukse
theatergroep. Vandaar dat ook
goede contacten bestaan met de
Molukse gemeenschap in Oost-
Souburg en Vlissingen.
Toneelklimaat
Delta wil graag een bijdrage le
veren aan een professioneler to
neelklimaat in Zeeland. Van
Kempen: „Er is geen echte thea
tertraditie. In vrijwel elke pro
vincie zijn groepen van een
behooxTijk niveau die theater
pi'oduceren, in Zeeland nauwe
lijks. Het lijkt me zinloos om
daaxvoor een nieuw initiatief
uit de grond te stampen. Delta
bestaat al. Wij kunnen het ac
cent meer op Zeeland leggen."
Van Kempen denkt aan een
vorm van co-productie, waai'bij
voox-stellingen gedeeltelijk door
Delta en gedeeltelijk met subsi
die van de provincie worden ge
financierd. „Die stukken zullen
we dan een aantal keer in Zee
land opvoei'en en daar ook in
première laten gaan. De monta-
gepei'iode, zeg maar de laatste
dxie weken van de i'epetitie, zou
in Zeeland moeten plaatsvin
den. We willen ook lokale men
sen bij de voorstel] ingen betrek
ken. Delta zou als een soort
theaterinstituut moeten gaan
werken. We willen echt wortel
schieten in Zeeland. Pas later
trekken we dan met zulke voor
stellingen het land in."
In het vei'leden koestei'de Delta
al plannen om leven te blazen in
een pi'ofessionele theaterstruc
tuur in Zeeland, maar toen
kwam het er nog niet van. „Nu
worden we gesubsidieerd door
het ministerie van OCW", aldus
Van Kempen. „Er is onderkend
dat wij een constante kwaliteit
leveren. Dit is het moment om
naar Zeeland te gaan en daar
een aantal zaken sti'uctureel
aan te pakken."
Volgend jaar komt de provincie
met een nieuw kunstenplan.
Delta heeft een reactie geschre
ven op de notitie Nieuwe uitda
gingen en een eerste infoxmeel
ovexdeg gevoerd met de provin
cie. „Het is niet zo dat we de
kaait van Nederland pakken en
kijken waar nog en potje subsi
die valt weg te halen", bena
drukt Van Kempen. „Er bestaan
duidelijke ovei-eenkomsten tus
sen het cultuurbeleid dat de
provincie Zeeland voorstaat en
de doelstellingen van Theater
groep Delta. Daai'bij kan wor
den gedacht aan thema's als de
culturele diversiteit of cultuur
educatie, dat zijn facetten die
bij ons altijd al veel aandacht
kregen."
Komende zaterdag komt Delta
naar Oost-Souburg met Ri
wayatku...toen, en wat nu? Het
toneelstuk is gebaseerd op le
vensverhalen van de eerste ge-
neratie Molukkers in Neder
land. Op het toneel staat een
grote tafel. Vijf mensen wachten
op gasten die niet komen. Ze be
ginnen elkaar hun vex'halen te
vertellen.
Ontginning
„Het zijn vex'halen van een ge-
nei'atie waarvan nog maar wei
nig mensen in leven zijn', ver-
klaai-t Van Kempen. „Ze zijn
nooit eerder uitgesproken, om
dat die mensen dat niet wilden,
of omdat ze er nooit naar wer
den gevraagd. Er wordt op to
neel een stukje geschiedenis
ontgonnen. We hebben niet ge
mikt op een voorstelling voor
binnen de Molukse gemeen
schap. We willen dat juist open
breken. Ook Nederlanders heb
ben iets aan deze vex'halen. Plet
infoxmatieve gehalte van de
voorstelling is hoog, maar er
worden ook heel tragische en hi
larische verhalen verteld.
Riwayatku... toen, en wat nu? door
Theatergroep Delta, zaterdag 21 ju
ni in CC De Zwaan in Oost-Souburg.
Aanvang: 20.00 uur.
Scène uit de voorstelling Riwayatku... toen, en wat nu? van
Theatergroep Delta, zaterdag te zien in Oost-Souburg.
foto Erna Leussink
van onze medewerker
Lukas Fransen
MIDDELBURG - Het project
Beach Sport Zeeland 1997 is
dinsdag met de overhandiging
van de eerste Beach Sport Zee
land-kranten opgeluisterd. De
kranten werden uitgereikt aan
de gedeputeerden Van Zwieten
(recreatie) en Coppoolse (spoil).
Dit gebeurde door Ton Kien-
huis, directeur van de Zeeuwse
Sportraad. Het is voor het twee
de jaar dat de krant verschijnt.
In de krant staat een uitgebreide
kalender met activiteiten die
deze zomer op de Zeeuwse
stranden plaatsvinden.
Na een succesvolle start in 1996
vindt dit jaar voor de tweede
maal het project Beach Spoil
Zeeland plaats.
Met Beach Sport worden spor
ten bedoeld die op of nabij het
strand beoefend (kunnen) wor
den, zoals volleybal, surfen, zei
len, voetballen en koi'fballen.
Campagne
De Zeeuwse Spoxdraad wil deze
sporten onder de aandacht van
de mensen bi'engen middels een
promotiecampagne van sport
activiteiten op en rond de
Zeeuwse stranden. Hiexwoor
worden gedurende de zomer
maanden juni, juli, augustus en
september activiteiten gehou
den, die zijn afgestemd op de
vraag van dag- en verblijfsi'e-
creanten. Maar ook de inwoners
van Zeeland worden niet verge
ten. Het gaat om bestaande er.
nieuwe activiteiten, voor jon:
en oud. Hetxniveau daai'bij vari
eert van recreatie- en wedstrijd
tot topspoit.
Stimuleren
De Zeeuwse Sportraad Zeeland
wil met het project Beach Spon
Zeeland het sporten in Zeeland
stimuleren. Verder streeft de
raad een multifunctioneel ge-
bi'uik van sti'andlocaties en ac
commodaties in de buurt vax
het strand en verbetering vac
het Zeeuwse spoi'tklimaat in hel
algemeen na.
Dii'ecteur van de Sportraad,
Ton Kienhuis, zei gisteren in le
spelen op het verschijnsel dal
mensen steeds meer gaar,
sporten. „En dan niet zozeer ir.
georganiseerd verband. In de
zomermaanden zijn de meeste
sportvelden gesloten en wij zijn
daarom op zoek gegaan naar
seizoensverlengende activitei
ten op andere locaties. Dan kon
je in Zeeland al snel op hel
strand uit."
De Beach Sport Zeeland-krant
staat vol met informatie over
sporten op en nabij het strand
In de krant is ook een evene
mentenkalender opgenomen
De promotiekrant woi'dt huis-
aan-huis verspreid in alle
Zeeuwse kustgemeenten.
Ook is de krant bij de meestf
VW-kantoren en x-ecreatie-on-
dernemers verkrijgbaar.
Ton Kienhuis, directeur van de Zeeuwse Sportraad, (rechts) deelde!
de eerst exemplaren van de krant uit. foto Lex de Meester
Over tegenslagen weten ze mee
te praten in de schelpdiersector.
Maar of het nu gaat om schade
lijke parasieten die het zeeban
ket bederven of visbeperkingen
die de overheid oplegt, de tnos-
selen, kokkels en oesters laten
zich goed smaken. Het Zeeuwse
product is tot ver over de lands
grenzen bekend. De toekoitist
moet uitwijzen hoe stevig die
positie is. Een serie in vier afle
veringen brengt kansen en be
perkingen in kaart. Vandaag in
deel 1 een overzicht.
over de grens. In het buitenland wordt
tachtig px'ocent van de oogst veror
berd. Mosselen vinden vooral hun weg
naar de hox'eca in België en de super
marktketens in Frankrijk. De kokkel
industrie moet het vooral hebben van
Zuid-Europa.
Productiewerk
De sector biedt wei'k aan zo 'n vijftien
honderd mensen. Negenhonderd van
hen verrichten productiewerk, een
activiteit die stei'k seizoensgebonden
is. Er zijn kleine bedrijfjes die zich
toeleggen op uitsluitend kokkels of
oesters. Groot zijn echter diverse on
dernemingen die belangen hebben in
zowel kweek, handel als verwerking
en die een bx'eed assortiment schelp-
diei'en aanbieden. De vier topbedrij
ven hebben een flinke greep op de to
tale max'kt. Prins en Dingemanse,
Aqua Mossel, Roem van Yerseke en
Delta Mossel i'ealiseren gezamenlijk
vijftig procent van de totale omzet in
de schelpdierverwerking. Een omzet
foto Willem Mieras
die al enkele jaren rond de 3 3 0 milj oen
gulden ligt.
Lui achtex'over hangen is er niet bij in
de sector. Aan uitdagingen en bedrei
gingen geen gebrek. Een blik op de ge
schiedenis leert echter dat de mossel
en oestercultuur wel tegen een stootje
kan. Telkens als donkere wolleen zich
boven Yex'seke samenpakten diende
zich een oplossing aan. Toen in de ja
ren vijftig een mosselparasiet dood en
verdex'f zaaide op de mosselpercelen
in Zeeland ontdekten kwekers de
Waddenzee. In de jaren zeventig wis
ten oester- en mosselkwekers samen
met diverse milieuorganisaties te
voorkomen dat de Oosterschelde vol
ledig wei'd afgesloten. En nadat de
ziekte Bonamia Ostrea slachtoffers
maakte onder de platte Zeeuwse oes-
tex's werd in de visserij op creuses ver
vanging gevonden. Een bewijs van
veerkracht. Veei'kracht die nodig zal
zijn om te overleven in de toekomst.
Morgen deel twee, over de grenzen aan de-
groei.
Over een maandje begint het mosselseizoen, de hoogtijdagen voor Yerseke.
1473. Het 'mex'ctscip van Goes' pas-
seei'de toen met het zeebanket de Tol
van Iei'sekeroord in het vei'dronken
land van Zuid-Beveland.
Reglement
Het waren aanvankelijk de oesters die
het grote geld opbrachten. De vrije
visserij wex'd in 1825 aan banden ge
legd. Koning Willem I deed dat met
het instellen van het reglement 'Op
het bevisschen der Schelde en de
Zeeuwse stroomen.' Een noodzakelij
ke ingreep omdat het uitgezaaide
'Zeeuwse goud' niet altijd terecht
kwamen in de mandjes van de kwe
kers. Het verpachten van oester- en
mosselpei'celen begon in 1870.
Philippine, Bruinisse, Zierikzee, Tho-
len en Arnemuiden - de schelpdxex'sec-
tor heeft vertakkingen in diverse
Zeeuwse doxpen. De afgelopen eeu
wen lag het zwaartepunt beurtelings
in Bx'uinisse en Philippine. Tegen-
wooi'dig is Yerseke onbetwist het cen
trum. Daar ligt een grote vissei'svloot
en is de enige mosselveiling ter wei'eld
gevestigd. Het merendeel van de vis-
verwerkende bedrijven vindt er on
derdak.
Een bezoekje aan Yerseke wekt de in
druk dat het de sector goed gaat.
Langs de uitvalswegen staan riante
villa's. Grote kotters liggen zij aan zij
in de vissershavens. Fabrieken zijn
uitgerust met de modernste appara
tuur-. De sector is echter te divers om te
stellen dat het dik verdienen is. Zeker',
sommige vissei's en handelai'en mogen
niet klagen. Voor anderen blijft het
echter sappelen. Je zal als kweker
maar uitsluitend afhankelijk zijn van
oesters. Dat houdt al jaren niet over.
De Zeeuwse mosselen zijn het belang
rijkste product van de schelpdiersec
tor. Zonder hun goede naam zou ook
de kweek en handel in oesters, kok
kels en andere schaal- en schelpdieren
aan glans verliezen. Voornaamste
kweekgebieden zijn Oosterschelde en
Waddenzee. Liefhebbers van het
Zeeuwse zeebanket wonen vooral
Verse mosselen die zich soepel uit
hun schelp laten pulken. Onder
het genot van een wit wijntje zijn ze
niet te versmaden. De liefhebbers ver
lekkeren zich al. Een maandje nog en
het nieuwe mosselseizoen begint.
Hoogtijdagen voor Yerseke, centrum
van de Nederlandse schelpdiersector.
Een sector die volgens het Landbouw -
Economisch Instituut een belangrijke
plaats inneemt binnen de Nederland
se visindustrie. Met dank aan de mos
selen, oesters, kokkels en spisulas -
schelp diertjes van waarde.
Kjökkenmöddigers zijn in Nedeiiand
nooit gevonden. Deze omvangrijke
aardwallen die schelpen bevatten van
oesters, kamschelpen en mosselen zijn
het bewijs dat px-ehistorische bewo
ners van Denemarken en Engeland
reeds hun buikje rond aten aan
schelpdieren. De Zeeuwen waren er
wat later bij
De vangst van mosselen en oesters
gaat zeker tei-ug tot medio vijftiende
eeuw. Van de handel in oesters wordt
voor het eerst melding gemaakt in
door Marten de Jongh
