Die openheid hier is uniek
PZC
Dikke torens en breede stromen, dat was het beeld dat Jac. P.
natuur
45
Leentje
Veltman
puzzel
postzegels
Doorloper
zaterdag 7 juni 1997
Naam: Krekengebied Ouwerkerk
Oppervlak: 143 ha
Karakteristiek: Krekengebied dat gevormd is na een dijkdoor
braak in 1953. Langs de de kreekoevers zijn bossen aangelegd.
In het gebied broeden zowel water-en moerasvogels als bosvo
gels. In de graslanden groeien onder andere orchideeën. In de
winter zijn er veel steltlopers en eenden te zien.
Eigenaar en beheerder: Staatsbosbeheer
Bezoek: Door het gebied lopen wandelpaden en een fietspad,
er zijn picknickplaatsen en ligweiden.
Thijsse beschreef in zijn Verkade-album Onze Groote Rivieren.
„Bij de Moerdi j kis het water van het Hollandschdiep nog zoetmaar
dan laat gaandeweg de invloed van de zee zich gevoelen", schreef hij.
Bij Willemstad, op de boot van Dordrecht naar Zijpe, hing in dezelfde
tijd dat het boek uitkwam Leentje Veltman-Hack (79) uit Ouwerkerk
over de reling en snoof gretig de zilte lucht op. In Dord was ze op de
boot gezet, voor een zomerse logeerpartij bij familie. Die eindeloze
Zeeuwse zomers uit haar jeugd maakten zoveel indruk, dat ze op
latere leeftijd besloot definitief in Zeeland te wonen.
Het krekengebied bij Ouwerkerk is gevormd na een dijkdoorbraak tijdens de ramp van 1953.
foto's Pieter Honhoff
schepte, liep je met je jurk in je broek ge
propt over de eindeloze slikken. Het
'strandje' van Ouwerkerk was er toen nog
niet. Dat is pas na de ramp ontstaan. Daar
is toen zand opgespoten voor de barakken
van de dijkwerkers die daar onder andere
zinkstukken maakten."
„Als wij gingen zwemmen deden we dat in
het gedeelte tussen de noord- en zuid
bout, want daar was nauwelijks stroming
en dus was het veilig. Waar nu vanaf de
dijk een fietspad door het krekengebied
loopt, lag vroeger de weg naar het land,
waar mijn opa het aanspoelsel als mest
over het land uitspreidde.We staan op de
plaats waar Leentje Veltman als kind zo
vaak speelde. Vanaf dit punt heb je een
panoramisch overzicht over het kreken
gebied, de caissons en de weidse Ooster-
scheldeGedetailleei-d vertelt Leentj e hoe
in november 1953, na negen maanden de
dijk werd gesloten. „Ook na mijn jeugd
onderhield ik contact met Ouwerkerk",
vervolgt Leentje. „Zo heb ik dit hele ge
bied zien veranderen, vanaf het ontstaan
van de kreken, de eerste aanplant tot wat
het nu is." Vanuit het vochtig struweel ho
ren we een crescendo van diepe fluittonen
Haar ouders kwamen oorspronkelijk
uit Ouwerkerk, haar vader was on
derwijzer. Zelf groéide ze op in de Alblas-
serwaard. Dagelijks fietste ze over de
Lekdijk naar Kinderdijk. Daar kreeg je
Frans op school en dat had je nodig om
naar de HBS in Dordrecht te kunnen
gaan.,De verbondenheid met het water is
onbewust een deel van je leven gewor
den", legt Leentje uit. „Dagelijks zag je de
Lek, de wielen en de uiterwaarden, 's
Nachts hoorde ik door het open raam de
roerdomp." Het misthoornachtige geluid
van deze 'contrabas' onder de reigers
draagt kilometers ver in een stille nacht.
Heel ver waren ook de fietstochten langs
de vochtige hooilanden vol met koe
koeksbloemen en ratelaars. De hooiland-
jes die Thijsse zo aanstekelij k beschreef in
een van zijn Verkade-abums. Hij was het
die een groot publiek enthousiast maakte
voor de wondere wereld van planten en
dieren. „Maar ik was me in die tijd hele
maal niet bewust van de' natuur", vertelt
Leentje Veltman.
V anzelfsprekend
„Het was allemaal zo vanzelfsprekend.
Zingende leeuweriken daar was ik me wel
van bewust. Op een bruggetje stopte ik
dan en keek uit over het boezemwater en
volgde de zingende vogel boven de wei
landen." Als meisje maakte ze al vroeg
kennis met een totaal andere Zeeuwse na
tuur. Het logeren in Ouwerkerk vond ze
een verademing. In het 'vrijzinnige' Ou
werkerk kon je helemaal je gang gaan.
„Niemand lette op je", vertelt ze. „Als je
maar op tijd thuis kwam om te eten, en om
koffie naar de akkers te brengen. Met
paard en wagen mochten we met opa mee
naar de Zuidbout. Terwijl hij in de 'vaek-
hoek' gedroogd blaaswier op de kar
Leentje Veltman-Hack: „Ik heb dit hele gebied zien veranderen, vanaf het ontstaan
van de kreken en de eerste aanplant lot wat het nu is."
van een nachtegaal. Even verderop klinkt
de levendige nasale zang, boordevol imi
taties, van een bosrietzanger. Gedragen
door een noordelijk windje galmt over de
boomtoppen het du-deljo-ho van een
wielewaal. Generaties kinderen bezon
gen deze vogel. Als ik eraan terug denk
ruik ik nog de geur van inkt en natte jas
sen. „Kom mee naar buiten allemaal...",
klonk het over de gang. Maar naar buiten
gaan om de natuur te bekijken kwam nau
welijks voor. Er hingen wel allerlei
schoolplaten van Koekoek en Jetses in de
klas. maar daar stond de wielewaal niet
op. „Nee, naar buiten gingen we niet",
beaamt Leentje. „Maar je mocht wel van
alles meenemen en zo leerde je toch de
planten en dieren in je omgeving kennen.
Ik vind het een gemis dat biologische ken
nis bij kinderen vaak op een verkeerde
manier begint. Kinderen beginnen toch
niet voor niets met het plukken van bloe
metjes, dat lokt. Nu krijgt de jeugd al in
een vroeg stadium te maken met allerlei
fysiologische zaken, bepaald niet stimu
lerend."
Bewuster
Pas op latere leeftijd leerde Leentje Velt
man bewuster kijken naar wat eigenlijk
zo gewoon is. Na cursussen bij de ZVU en
de Natuur- en Vogelwacht Schouwen-
Duiveland beleefde ze de natuur toch an
ders. Een cursus vogelgeluiden bijvoor
beeld werkte erg stimulerend. „Op een ge
geven moment kreeg ik last van mijn heup
en kreeg het advies om regelmatig te fiet
sen", legt Leentje uit. „Regelmatig fietste
ik mijn rondje Ouwerkerk, langs de kre
ken en de slikken van Viane en zo weer te
rug. Toen realiseerde ik me pas hoeveel
vogels er zijn. Sommige zijn moeilijk te
onderscheiden, zeker als er een verschil
tussen winter- en zomerkleed is. Maar
een wulp met z'n snavel naar z'n gulp en
een kluut met z'n snavel voruut zijn met
dit soort rijmpjes als ezelsbruggetjes in
het achterhoofd makkelijk te herkennen.
Kluten zijn prachtige vogels, het lijkt wel
of ze met een penseel .geschilderd zijn.
Langs de zeedijk kwam je dan hockeyen
de steenlopers tegen, die met een snavel
steentjes opzij tikten op zoek naar voed
sel."
Al met al een natuurverkenning op thera
peutische basis. Toch nooit overwogen om
ergens anders te wonen? „Jawel, mijn
dochter deed de suggestie om na mijn
pensionering in de buurt van Arnhem te
gaan wonen. Na mijn studie voor middel
baar gymnastiekonderwijs woonde ik
daar al eens in de buurt. Daarna besloot ik
medicijnen te studeren, een studie die
vanwege de oorlogsjaren uiteindelijk tien
jaar duurde. Ik werkte jarenlang als anes
thesist in de buurt van Amsterdam en
Haarlem, in de buurt van de bulderbaan
dus. Uiteindelijk trok Ouwerkerk toch
veel meer. De openheid van het land
schap, de ruimte van het water, dat is
uniek, dat vind je nergens in Nederland."
Leentje Veltman staat met beide benen in
het leven. Haar interesse in natuur en cul
tuur lijkt onverminderd. Ook nu nog geeft
ze dia-lezingen over de historie van Ou
werkerk en de omgeving. Zonder vals sen
timent blikt ze terug op het verleden,
maar ze geniet evengoed nog dagelijks
van het heden. En als het even kan gaat ze
nog 'vaek naer d'n diek'.
Arnold van der Wees
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
10 11 12 13 14 15
Stuur uw oplossing uitslui
tend op een briefkaart naar
onze puzzelredactie.
Uw briefkaart moet uiterlijk
woensdagmorgen in ons be
zit zijn op het volgende
adres:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL VLISSINGEN
Vermeldt uw naam, adres en
woonplaats.
De PZC stelt de volgende
prijzen beschikbaar: eerste
prijs een WV-bon van
50,Tweede, derde en
vierde prijs een VVV-bon
van 25,-.
De oplossing en de namen
van de prijswinnaars vindt u
in de PZC-bijlage 'Vrije Tijd'
van volgende week.
Het sleutelwoord van de
woordzoeker van vorige
week is: gereedschap.
De VVV-bon van 50,- gaat
naar: Janneke Stouten, Pro-
vincialeweg 21, 's-Graven-
polder.
De VVV-bonnen van 25,-
gaan naar: Coby Slabbe-
koorn, Ellestraat 27, Heikant;
H. Kusee-v. Noorden, Plein
30, Zaamslag en J. Pleijte,
Scheldestraat 1, Zoutelan-
de.
De prijzen zullen binnenkort
worden toegezonden.
HORIZONTAAL:
1Verdrag, graafwerktuig; 2. plezier, jurist; 3. tussentijd, lofdicht, stookplaats; 4. gast, stand der edelen,
uitstalkast; 5. Europeaan, bijwoord, geest, staat in Azië; 6. cijfer, door water omgeven land, Ind. ge
woonterecht; 7. Spaanse uitroep, bedwelming, wier, ploegsnede; 8. muziekinstrument, maangodin;
9. Aziaat, voederbak, kleur; 10. nauwelijks, afwas, vorst; 11. afdruk, maanstand, versleten plek in weef
sel, telwoord; 12. dame van adel, beginstreep, lengtemaat; 13. voorschrift, houding, korrelig; 14. een
zekere, uitgelezen groep, trompetvogel, persoonlijk vnw.; 15. houtkleurstof, volk, verkoopkraampje.
VERTICAAL:
1. Kruisboog, plakmiddel, vaartuig, gewicht, getijde; 2. luchtklep, voertuig, gletsjerpuin; 3. verdrag,
kunstleer, scheepstouw; 4. scheepsstuur, vrucht, vaartuig; 5. vroeger, gehalte, koordans, boom;
6. landbouwwerktuig, denkbeeldig, ook niet; 7. godin van de wraak, staat in Azië, vaste spiritus;
8. paard, aanplant, vangwerktuig;9. opdracht, waakzaam, Europeaan, tandeloos zoogdier; 10. openba
re bijeenkomst, kledingstuk, verdieping; 11. kostbaar bezit, bakingrediënt, vaartuig van eskimo's;
12. muze, slootplank, muzieknoot; 13. oogziekte, lap, titel, drietal; 14. door middel van, graag, tijding;
15. vurig (muz.|, aanstotelijk.
Al meer dan een half jaar staan
voor 17 juni twee 80 c.-zegels,
geënt op tot nu toe onbekende ac
tuele onderwerpen, op het uitgif-
teprogramma. Er worden echter,
naar nu blijkt, op 17 juni geen
twee zegels in roulatie gebracht,
maar slechts één zegel van 10 cent.
De actualiteit kan evenwel niet
optimaler. Onderwerp van de ze
gel is namelijk de Europese Minis
terraad, de Eurotop, die op 16 en
17 juni in Amsterdam plaats heeft.
De Eurotop, met Nederland als
voorzitter van de Europese Unie,
zal in het Paleis op de Dam in Am
sterdam worden gehouden. Deze
elementen zijn ook alle terug te
vinden op de door Mart Warmer
dam ontworpen zegel (Warmer
dam ontwierp eerder de Zomerze-
gels van 1989 en de Milieuserie
van 1995). De afkorting EU staat
in een wisselende kleurstelling
prominent op de voorgrond. Daar
boven staat het woord 'Nederland'
en daaronder 'Voorzitter Europe
se Unie', alsmede de vergaderdata
'Amsterdam 16-17 juni' en '1997'.
De achtergrond wordt gevormd
dooreen 18eeeuwse kaart van Eu-
ropa, die zich in werkelijkheid in
het Koninklijk Paleis op de Dam
bevindt, gegraveerd in de marme
ren vloer van de Burgerzaal. Als
één van de plaatsen waar de Euro
pese top daadwerkelijk vergadert
vormt zij letterlijk en figuurlijk
het platform waar de geschiedenis
en actualiteit van Nederland en
Europa elkaar ontmoeten.
de zegels ook velletjes in zijn/haar
collectie wil hebben ƒ16,60
scheelt (2x80 c. 2x/8.00-100 c.=
ƒ16,60).
Nog even iets over de twee Mars
hall-Planzegels die vorige week
dinsdag zijn uitgegeven. De voor
lichting van PTT Post heeft me
door een interne communicatie
stoornis mooi op het verkeerde
been gezet. Ze vertelden me dat de
zegels om en om in horizontale rij
en in het vel zouden zitten en dat er
bovendien een velletje met daarin
de beide zegels zou worden uitge
geven. Op de dag van uitgifte
blijkt daar ijiets van te kloppen.
De zegels zitten in verticale rijen
in vellen van honderd en boven
dien is geen velletje uitgebracht.
De oplage van deze vierkante EU-
zegel bedraagt 3 miljoen exempla
ren. In verband met de grootte zit
ten de zegels in vellen van vijftig,
in plaats van zoals gebruikelijk
honderd stuks.
Het was aanvankelijk de bedoe
ling dat er aan de twee geplande
actualiteitszegels ook velletjes
van tien stuks gekoppeld zouden
worden. Ook dat gaat niét door,
hetgeen de verzamelaar, die naast
sches Kaltblut; 80 40 pf„ Shet-
landpony; 100 50 pf„ Haflinger
en 200 80 pf., Hannoveraner.
Nog een paar opmerkelijke Duitse
emissies Eveneens op 9 juni wordt
met een 100 pf.-portretzegel de
100ste sterfdag herdacht van Se
bastian Kneipp (1821-1897),
wiens produkten hier ook niet on
bekend zijn en tevens verschijnt,
(net als in Nederland) een zegel
(100 pf.) 50 jaar Marshall-plan.
Dan wordt 29 juni een velletje met
vier 100 pf.-zegels gewijcf aan de
moderne-kunsttentoonstelling
'documenta Kassei' met abstracte
kunstwerken en voor de themati
sche/motiefverzamelaars 'ver
keer/vervoer' een 100 pf.-zegel
waarop de honderd jaar oude en
Duitslands hoogste spooi'brug
over de Wupper bij Müngsten
vjakbij Wuppertal.
Friesland, dat in de loop der jaren
ten opzichte van andere provin
cies postaal altijd al flink aan zijn
trekken is gekomen, komt dit jaar
helemaal goed weg. Na de 80 c -
Elfstedentochtzegel, die 4 januari
werd uitgegeven, zal één van de
twee Holland-Promotiezegels
(voor zendingen naar het buiten
land) die 1 juli verschijnen aan het
skütj esilen zi j n ge wij dBovendi en
zal een telefoonkaart worden uit
gegeven waarop een skütsje zeilt.
Waarden zijn nog niet bekend.
Nog een zegel met een Fries tintje.
Op één van de rijf zegels 'Für die
Jugend 1997' die Duitsland 9 juni
uitgeeft draaft een Friese volbloed
(100 50 pfennig). Op de andere
zegels: 80 40 pfRheinisch Deut-
Denemarken heeft 15 mei ook
twee spoorwegzegels uitgegeven
en wel ter gelegenheid van de in
gebruikstelling van het eerste deel
van de spoorwegverbinding over
de Grote Belt. Op een 3,75 kr.-ze-
gel de Oosttunnel en op een zegel
van 4,75 kr. de Westbrug. De 3.75
kr.-zegel zit ook in boekjes van
tien stuks. Als volgend jaar de
Oostbrug voor het verkeer zal
worden opengesteld zullen nog
twee zegels verschijnen.
Denemarken gaf eveneens op 15
mei een 3,75 kr. 0,50 kr-zegel uit
(motief: een nies, een allergische
reactie) waarvan de bijslag ten
goede komt aan het Deense Ast-
ma-Allergi Ferbundet.
Hero Wit
