Populair bij adverteerder,
verguisd door het publiek
SfJg
►JSüsSrï i-
i
y* «114'
PTT heeft vijf vaste klanten in De Biesbosch
PZC
Duurste
postbode
van land
reportage
27
Reclamevliegers
in verdomhoekje
JP
ml-
fa
zaterdag 7 juni 1997
Reclamevliegers zijn het gezeur over het
lawaai dat ze maken meer dan beu.
Afgelopen weekeinden klaagden
tientallen Nederlanders bij de politie over
de herrie die vliegtuigjes met
reclamesiepen maken. Maar de
luchtvaartbedrijfjes houden dat voor
onmogelijk. Een bromfiets maakt meer
kabaal, menen ze. De branche voelt zich al
jaren in het verdomhoekje gezet.
Hij is stomverbaasd. Dat tientallen
Utrechters zich bij de politie over het
lawaai van zijn reclamevliegtuigjes heb
ben beklaagd, noemt hij een gotspe. „Ik
heb twee van de geluidarmste kisten van
Nederland boven Utrecht ingezet", be
weert A Zandman van het luchtreclame-
bedrijf 'Sand Air' uit Rotterdam. ,,Je
hoort alleen de sleep klapperen, meer
niet. Ik begrijp niets van die klachten."
Wapperende teksten achter een sport
vliegtuigje, vormen al decennia een goed
koop medium voor adverteerders om aan
dacht te vragen voor hun producten of
diensten. Wie in de jaren vijftig een dagje
aan het strand verbleef, kon de dubbel
dekkers Tiger Mots) zien, waarmee laag
langs de kustlijn werd gevlogen. Jong en
oud vonden die op wervelwinden dansen
de 'kisten' destijds een sensatie. Vliegen
was toen nog heel iets bijzonders. Adver
teerders maakten van die opwinding
dankbaar gebruik om de omzet van wa
terijsjes en zonnecrèmes op te vijzelen.
Voor de wind
Tot in de jaren tachtig ging het de vliegen
de reclamemakers voor de wind. Maar de
overheid en particuliere organisaties
maakten de burgers bewuster en een
schoner, en minder lawaaiig milieu werd
steeds belangrijker gevonden. In 1994
leidde dat tot een verbod op reclamevlie-
gen op zondag. Tot leedwezen van de be
drijfstak. Juist op die dag maakten deze
luchtvaartbedrijfjes immers de meeste
vlieguren. Opeengepakte recreanten vor
men een interessant doelgroep om bad-
mode aan te prijzen of een spectaculair
evenement aan te kondigden. Maar ook de
toeschouwers in de voetbalstadions wa
ren een belangrijke groep.
Voorzitter Martin Duij vestein van de Ver
eniging van Nederlandse Luchtvaarton
dernemers (VNLO) vindt het onrecht
vaardig dat de bedrijfstak zo wordt
'gepakt'. ,,We waren destijds in onder
handeling met de overheid om afspraken
te maken over zo min mogelijk geluids
hinder", zegt hij, „Maar we zijn geslacht
offerd voor de uitbreiding van Schiphol.
Kamer en kabinet wilden een signaal af
geven naar de milieubewegingen dat het
ze ernst is met de overlast van het vlieg
verkeer. De 'kleine luchtvaart' was een
gemakkelijk prooi."
Maar is het dan niet hoogst irritant wan
neer vliegtuigjes op een zomerse zater-
damiddag tientallen minuten boven een
woonwijk cirkelen om logo's van con
dooms en wasmiddelen over tuinen van
- -
t
.s*.'
i. >ta*
Stranden zijn in de zomermaanden een gewilde route voor reclamevliegers om via het luchtruim badmode aan te prijzen of een evenement aan te kondigen.
zonaanbidders te 'trekken'? Bert Huizen-
ga van 'Wings over Holland' uit Lelystad
kan zijn boosheid niet onderdrukken als
hij uitlegt dat die veronderstelling 'onzin'
is. „We houden ons keurig aan de regels",
zeg de eigenaar van een vloot van vijfen
twintig toestellen, waarvan er acht recla
me vliegen. „Het zou toch superstom van
onze branche zijn om het publiek te erge
ren. Reclame heeft dan een averechts ef
fect en de adverteerders lopen bij ons weg.
Daarom zijn reclamevliegers zo gedisci
plineerd en is de sociale controle groot."
De regels zijn eenvoudig. Deels heeft de
overheid ze voorgeschreven en deels leg
gen de luchtvaartbedrijven volgens Hui-
zenga zichzelf bepalingen op. Reclame
vliegtuigjes zijn verplicht op een hoogte
van 1400 voet (425 meter) te vliegen.
Sportvliegers zitten daar meestal onder.
Verder is het verboden langer dan een
kwartier boven een bepaald 'doel' te blij
ven hangen. Formaties van meer dan drie
toestellen zijn niet toegestaan.
Snelwegen
De vliegbedrijven vinden echter dat ze
natuurgebieden zoveel mogelijk moeten
mijden. Op weg naar de doelen moeten de
piloten bij voorkeur over snelwegen koer
sen. Daar stijgt toch al herrie van omhoog.
Verder moet het draaien van rondjes tot
een minimum worden beperkt. Woonwij
ken dienen de vliegers te omzeilen. En het
toerental van de propeller moet net hoog
genoeg zijn om het toestelletje in de lucht
te houden.
Goed geregeld, maar al die klachten ko
men toch niet zomaar uit de lucht vallen?
Duijvestein vergelijkt hij het lawaai van
een eenmotorig vliegtuigje op 1400 voet
met een voorbij scheurende brommer. Met
uitzondering van het Rotterdamse Sand
Air produceren de toestellen van de overi
ge reclamebedrijven naar zijn zeggen niet
meer dan 60 decibel. Een bromfiets knalt
er gemiddeld 85 decibel uit. „Om maar
niet te spreken van die lui op Harley Da
vidsons", zegt de voorzitter. „Die motoren
rammen met gemak 120 decibel door de
uitlaat. Ze o verschil j den zelfs de
pijngrens voor het oor. Maar hoort u daar
iemand over? Kan ik een klachtennum
mer bellen als zo'n troep van die motorrij
ders door mijn woonwijk dendert?"
Niettemin geeft Duijvestein toe dat er na
tuurlijk ook onder de reclamevliegers wel
eens een 'cowboy' zit die het gas te ver
heeft open staan om het 'lekker te laten
knetteren'. Of een 'onverstandige' vlieger
die te lang boven dezelfde plek blijft
ronddraaien, of te laag met z'n kist zit.
„Maar onder autobestuurders zit ook wel
eens een dwaas die tweehonderd kilome
ter per uur over een provinciale weg
raast", weerlegt hij dergelijk onverant
woord gedrag. Tot de 'cowboys' rekent
Duijvestein ook 'Sand Air'. Behalve uit
Utrecht regende het afgelopen zaterdag
ook klachten vanuit Scheveningen tij
dens Vlaggetjesdag. Het Rotterdamse be
drijf vloog er onder meer met een Cessna
Reittis Rocket. Een toestel dat volgens de
VNLO-bestuurder een 'ongelooflijke
pestherrie' veroorzaakt.
„Dat toestel hoort niet als reclamevlieg
tuigje in de lucht thuis", zegt hij. „Dat
pokkeding heeft teveel vermogen en een
verstelbare propeller waarmee veel meer
kabaal wordt gemaakt. Maar Sand Air
blijft ex-mee vliegen. Tegen onze wil. Maar
ja, sancties kunnen we niet nemen, want
het bedrijf is geen lid van de VNLO."
Blunder
Volgens Duijvestein treft de Rijkslucht-
vaai'dienst (RLD) echter het grootste ver
wijt. Nadat Sand Air een half jaar geleden
met zo'n 'Rocket' op het strand van Kijk
duin was gecrasht, kocht het Rotterdamse
bedrijf opnieuw een soortgelijk toestel.
De handboeken van de RLD staan het sle
pen van reclame met zo'n Cessna niet
meer toe, maar voor Sand Air werd een
uitzondering gemaakt. Het ging om ver
vanging van een toestel waarvoor al een
vergunning was afgegeven", aldus een
R LD-woord voerder
„Een blunder van de eei-ste orde", vindt
Duijvestein de coulante houding van de
RLD. „Dat vliegtuig schaadt de hele be
drijfstak. Wanneer die lawaaibak in de
lucht zit, worden alle reclamevliegtuigjes
er op aangekeken." Zandman van het
Rotterdamse bedrijfje houdt echter vol
dat het lawaai wel 'meevalt'. Bovendien
woixit het beruchte toestel sporadisch in
gezet en zijn verbetei-ingen aan de geluid
dempers in de maak.
Toch blijft de grootste gx-ief van de VNLO
het 'zondagsvei'bod'. Daar zit volgens
Duijvestein een onbegx-ijpelijke inconse
quentie aan vast. Dezelfde vliegtuigjes
die door de week reclameboodschappen
voortslepen, mogen op zondag wel voor
luchttaxi spelen of rondvluchten van een
kwartier boven bijvoorbeeld het centrum
van Amsterdam maken. „Dan wordt er la
ger en met meer vermogen gevlogen"zegt
hij, „meer gecix-keld en natuurlijk veel
meer gestax-t en geland dan voor het recla-
mevliegen nodig is. Maar dat mag wel.
Wie dit snapt, mag het zeggen."
Kraamkamer
De vliegbedxijven maken zich echter geen
illusie dat ze aan de status quo iets kun
nen veranderen. „Maar laat Den Haag
zich nog eens goed ï-ealiseren", zegt Hui-
zenga van 'Wings over Holland', „dat de
kleine luchtvaart de kraamkamer is van
de grote luchtvaart. Als de politiek door
gaat ons maar ook de vliegscholen en an
dere takken van de kleine luchtvaart om
zeep te helpen, dan heeft dat ook gevolgen
voor de grote jongens.
VNLO-voox-zitter Duijvestein wil de
stx-ijd tegen het zondagsverbod en het be
houd van de reclamevliegerij blijven
voorzetten. Maar tegelijkei-tijd beseft hij
dat om een 'klein duppie' gaat dat qua
omvang nog niet een dorpsplein kan be
zetten, laat staan het Binnenhof.
Taco Slagter
Elke dag stapt hij iii liet rode PTT-bootje om
in de Biesbosch vijf klanten van post te
voorzien. De woningen en boerderijen liggen in
het zompige natuurgebied zo ver uit elkaar dat
postbode Cor de Wijs (48) er zes dagen in de
week zoet mee is. Een poststuk bestellen kost er
een veelvoud van de postzegel die er op zit.
Misschien wel twintig gulden per brief. Voor de
PTT zeker geen lucratieve handel. Toch hoort
het afleveren van een liefdesbrief in de meest
afgelegen gebieden van Nederland tot de
bezorgplicht van het postbedrijf. En daarom
wordt deze service al honderd jaar overeind
gehouden.
Elastiekjes houden een bundeltje brie
ven, kranten en reclamefoldertjes bij
elkaar. Goedgemutst start Cor de motor
van het kajuitbootje dat aangemeerd ligt
in het pittoreske haventje van Drimme-
len. Ook vandaag kijken de vijf bewoners
van de Biesbosch weer reikhalzend uit
naar de postbode. „Het zijn mijn klanten,
maar ook mijn vrienden", klinkt het op
recht. „Ik kom al twintig jaar iedere dag
bij ze over de vloer en dat schept een band.
Dat wat ik hier doe, is toch even wat an
ders dan het huis-aan-huis bezorgen in
een ovei-volle stad. Hier weet je alles van
de mensen en steek je een handje toe als
het schaap moet lammeren of de koe moet
kalveren..."
Bij Jan en Elly bijvoorbeeld was ie erbij
toen een kalfje met een open buikje werd
geboren. Paniek in de tent. Omdat Jan er
niet was, deed de boerin een beroep op de
postbode. „Het was een akelig gezicht. De
ingewanden hingen eruit. Terwijl ik de
huid van het kalfje bij elkaar hield, naai
de Elly 'm dicht. Het dier is in leven geble
ven, mooi hè?"
Drassig
Kabbelend over de Amer, een water tus
sen de Bergse Maas en Hollands Diep,
wordt het eerste adres aangedaan. Inge
klemd tussen een wilgenbos woont hier
Jan Reuzei-, kooiker van beroep. Geen
boot te zien en dat betekent dat Jan niet
thuis is. Eenmaal op de wal is het toch ze
ker tweehonderd meter lopen over drassi
ge grond naar het huisje. Van het gemak
van een postbus pal aan het water wil Cor
niets weten. „Nee, dat is te onpersoonlijk.
Dat doen we hier niet."
In het waterrijke gebied ovexvalt de be
zoeker een gevoel van 'alleen op de we
reld'. Al het kwaad waar een mens op een
doordeweekse dag mee te maken krijgt,
lijkt hier wel heel ver weg. Vanachter het
roer beseft De Wij s datelk uur van de dag.
„Ik voel me heel \rij op het water En er
moet heel wat gebeuren om mij hier weg te
Postbode Cor de Wijs verlaat met zijn postboot de haven van Drimmelen, op weg naar de bezorging in de Biesbosch.
kiijgen. Ik geniet van de mystei-ieuze
sfeer de vogels, de reeën, de bevers. Het is
mijn werk, maar hier kom je echt tot rust.
Hoewel ik dat wel heb moeten leren."
Toerist
De postcode van de Biesbosch is 4924 AA.
En dat staat ook op de vuurrode envelop
gericht aan ene Gerrit. „Die man woont
hier niet maar is regelmatig een week of
langer in zijn bootje tussen het riet te vin
den. Gistex-en was ie jarig, dat weet ikDus
kiijgt ook hij zijn verjaax-dagskaart waar
als extra veimelding 'Turfzak' op staat,
dat is voor mij voldoende."
De Wijs is zo close met zijn klanten, dat hij
zelfs in het bed van Gexrit slaapt. „Van
hem heb ik ooit voor 750 gulden een an
tiek bed, inclusief kast en pispot met mar
meren blad, overgenomen. Gerrit is vrij
gezel en wist niet wat hij ermee moest.
Mijn vrouw en ik hadden er wel oren naar
en zijn er heel blij mee. Ja, die Gerrit... Hij
is moedei-ziel alleen en ex-g op zichzelf.
Vroeger werkte hij in het buitenland. Nu
is hij regelmatig hier op de boot. Wat hij
daar de hele dag doet? Ik zou het je niet
kunnen zeggen. Lezen, slapen... ik weet
het niet. Toch leuk dit kaax-tje. Denkt er
nog iemand aan hem."
Niet eenzaam
Echt eenzaam zijn de mensen hier niet,
denkt de postbesteller. „Je zou het wel
denken, hè, met twaalf man op 7000 hec
tare. Meer mensen wonen er hier niet. In
de zomer is het wel eens drukker met toe
risten, die natuiniijk ook gewoon post
krijgen als ze dat willen. De permanente
bewoners hoor je niet klagen dat ze van
God en iedereen verlaten zijn. Daar in die
ark bijvoorbeeld woonde een gepensio
neerde man; een échte Biesboschei'. Hij
hield alles keurig bi] en kookte heerlijk.
Afgelopen november is hij overleden. Een
hersenbloeding. Die man mis ik echt. Net
als de ouders van Ad, een landbouwer
waar we nu naartoe varen. Ad zijn ouders
hebben door ziekte de Biesbosch verlaten
en wonen nu op de wal. Hele aardige men
sen. Als ik vroeger kwam aanvaren, had
de oude boerin de chocomelk al klaar.
Nam ik er altijd een bakske. Hardwerken
de mensen, hoor. Als het hun slecht gaat,
voel ik mij ook niet goed. Ze verbouwen
onder andere aardappels. Als de oogst te
genvalt, dan zit ik daar mee. Ik ben nogal
week, moet je weten."
De post voor de Biesbosch is inhoudelijk
niet veel anders dan dat wat er op de wal
foto Roland de Bruin
wordt bezorgd. De energienota, telefoon
rekening. belastingaanslag, rouwbrief en
liefdesbrief worden ook hier persoonlijk
overhandigd. Zxt er nooit iets pikants tus
sen? Een pakketje van een sex-postorder-
bedrijf bijvoorbeeld... Zo afgelegen wil je
wel eens een vei*zetje. Even weet de Bra
bander niet wat hij moet antwoorden.
Nee, dat heeft ie eigenlijk nog nooit afge
leverd- „Terwijl ze het wel zouden kunnen
bestellen want ik zal daar met anderen
niet over praten. In zo'n kleine gemeen
schap moet je dat trouwens toch niet
doen. Ik hoor altijd alles, mensen vertel
len me veel. maar om dat door te brieven,
nee. Wat mij wel opvalt is dat bewoners
hier geabonneerd zijn op natuurbladen;
De Boei'derij, De Jager, dat soort tijd
schriften. Kan ik me ook voorstellen dat
ze daar in geïnteresseerd zijn. Verder is
het net als aan de wal met dat verschil dat
ik wat minder uit te delen heb."
De PTT-Post bezorgt dagelijks 21 miljoen
poststukken in het land. De 25 stuks van
Cor steken daar ietwat schril bij af. Toch
hecht het postbedrijf ex-aan een dergelij
ke, dure service in stand te houden. „Wij
hebben nou eenmaal die bezorgplicht",
reageert Hanne Kluck vanaf het hoofd
kantoor in Den Haag. „Ook al moeten on
ze postbodes zeventien kilometer rijden
om één brief te bezorgen op de Afsluitdijk,
dan doen we dat. In Zeeland, Groningen
en Friesland zijn wel meer afgelegen
plekken waar onze medewerkers kilome
ters fietsen om één gezin de post te bezor
gen. Het is echter nergens zo bijzonder als
in de Biesbosch."
Klompen
Het gitzwarte uniform van toen, afgezet
met rode bies. is vexvangen dooreen bruin
kostuum met kort jasje. Rood is nog steeds
het handelsmerk. De pet wordt niet meer
gedragen. Foto's in het museum van Wer
kendam laten zien dat de Biesbosch-post-
bode destijds klompen of lieslaai'zen
droeg. Qua kleding is er xn de loop der tijd
veel veranderd. De eenzame kilometexs
die per boot of bij strenge vorst op de
schaats worden afgelegd, zijn hetzelfde
gebleven. Janus Driesprong, Cees Schul-
ler en Barend Verhoeven waren Cor's
vooxgangers. Mannen, die eveneens geno
ten van de natuur en in de oorlogsjaren te
maken kregen met onderduikers, die op
dit ondoordringbare plekje van Nedei*-
land zo makkelijk te verstoppen waren.
Postbodes waar de Biesboschers, even
eens lief en leed mee deelden. En dat is nou
juist de mooiste kant van het vak, zegt
Cor. Voor hem waren er condoleancekaar-
ten uit de Biesbosch toen zijn moeder
stierf, maar er ligt ook net zo makkelijk
een uitnodiging klaar voor een vei'jaardag
of bruiloft. „Het gaat er familiair aan
toe", schetst hij„Zij denken aan mij en ik
aan hen."
De kooiker, boswachter, landbouwer en
het waterwinbedrijf in Made hebben nu
de post. Als laatste worden Jan en Elly
van het kalfje met het open buikje be
zocht. Tijdens het aanmeren krijgen de
drie honden van dit gezin een oud tijger
bolletje toegeworpen. „Heb ik iedere dag
bij me want mijn vrouw werkt bij de bak
ker. Niet alleen vpor de honden, hoor. Ook
voor de eenden. Weten ze al precies.In de
keuken van de boerdexi j kii jgt Elly een re
kening, reclamefolder en De Stem.
Haar kinderen van zeven en negen jaar
kijken in vervoering naar de postbode.
Eindeli jk iemand over de vloei', lijken ze te
denken. „Dat heb je toch mis", zegt Cor
even latei'. „Die kinderen hebben het hier
prima naar de zin. Met de boot worden ze
iedei'e dag naar de polder gebracht om
naar school te gaan. Ze hebben hier alles:
skelters, drie honden, het zwemwater
voor de deuk een eigen kalf en op vrijdag
bakt moeder zelf de patatten..."
Annemieke Ten Thije Boonkkamp
