2d
Krakers op de
bres in Souburg
en Het Fort
PZC
reportage
□cru
996
995
994
993
992
991
990
989
988
987
986
985
984
983
982
981
980
979
978
977
976
975
974
973
972
971
970
969
968
967
966
965
964
963
962
961
960
959
958
957
956
955
954
953
952
Gouden
handel op
het plein
zaterdag 7 juni 1997
Zo dichtbij nog, en toch
alweer zo lang geleden.
Bladerend in het foto
archief van de PZC rijst
een beeld op van een
bijna vergeten verleden.
Aan de hand van foto's
uit dat archief laat de ru
briek Terug in de tijd' flit
sen van de recente ge
schiedenis zien.
Vandaag: De krakers ver
sus Fortress.
Door huizen te kraken en netjes de huur te betalen, willen de actievoerders ruimte voor
woningzoekenden afdwingen.
Buurtbewoners en leden van het wijkcomité helpen een kraker in Het Fort, meubels
naar de woning te sjouwen.
ah
BI f ii ij
'*WË sit*
Het loopt tegen het eind van de jaren
zeventig; Van Agt staat aan het roer,
de Sex Pistols vergaren roem en het hip
pietijdperk is nu echt voorbij. De jour
naals en kranten worden in toenemende
mate beheerst door berichten over kra
kers, die leegstaande panden bezetten.
Ook in Zeeland zijn ze actief; in Vlissin-
gen voeren krakers van 1979 tot 1981 een
verbeten gevecht met de Rotterdamse be
leggingsmaatschappij Fortress.
Op woensdag 15 maart 1979 kraken de
23-jarige Roel en de 18-jarige Anja het
pand Cuypex-straat 21 in Vlissingen. Het
huis is eigendom van Fortress, dat een
jaar eerder zeshonderd huurwoningen
heeft gekocht van De Schelde. Fortress
pleegt geen onderhoud en laat de wonin
gen, wachtend op een koper, soms maan
denlang leeg staan. De krakers zijn daar
woedend over, omdat er in Vlissingen dui
zenden woningzoekenden zijn. Dus stel
len ze Fortress voor een voldongen feit; ze
trekken in leegstaande woningen, richten
die in met meubels en maken elke maand
netjes de huur over naar de eigenaar.
Luttele dagen na de eerste kraak wordt
een tweede woning in Het Fort gekraakt.
Wederom neemt de politie geen maatrege
len. Wel zijn de krakers bang voor stappen
van Fortress of Kok Beheer bv, dat de wo
ningen voor Fortress beheert. Kok staat
volgens de krakers bekend om het inzet
ten van particuliere knokploegen, die de
'protestbewoners' met harde hand ver
wijderen.
Rechtbank
Vervolgens blijft het maandenlang stil,
maar in juni 1980 gaat de strijd verder.
Woningzoekenden kraken drie huizen in
Oost-Souburg en vragen Fortress om een
huurcontract. Inmiddels is het aantal ge
kraakte woningen in Het Fort ook opgelo
pen tot drie en Fortress is het nu zat. De
beleggingsmaatschappij wendt zich tot
de rechtbank in Middelburg om vier van
de krakers te dwingen de huizen te ontrui
men. De krakers en hun gezinnen protes
teren op 23 juli 1980 voor de rechtbank te
gen de sloop of mogelijke verkoop van de
goedkope huurwoningen. Kraker J. M.
Geldof zet zijn visie op het probleem uit
een met een spandoek, waarop zijn inko
men staat en: 'Ik mag niet huren, ik kan
niet kopen, ik kan naar de verdommenis
lopen'.
De krakers gedragen zich als goede huurders, maar beleggingsmaatschappij Fortress
schakelt de rechtbank in om ze uit de huizen te laten zetten.
Terwijl de rechtbank de zaak enkele keren
uitstelt, worden in Souburg nog twee wo
ningen gekraakt. Een van de krakers is
een 2 6-j arige Vlissinger, die vijf j aar op de
wachtlijst stond voor een huis, terwijl de
woning in Oost-Souburg volgens hem al
langer dan een half jaar leeg stond.
In oktober 1980 komt de Middelburgse
rechtbank tot een opmerkelijke uit
spraak: kraken is niet per se onrechtma
tig. Als krakers erg omhoog zitten voor
woonruimte, als ze zich als goede huur
ders gedragen en als de eigenaar de wo
ningen langer dan zes maanden leeg heeft
laten staan, hebben de activoerders het
recht om te blijven totdat de huizen wor
den verkocht. Nu is het nog zaak om te kij
ken of in Oost-Souburg en Het Fort aan
deze voorwaarden wordt voldaan. Op 27
december 1980 doet de rechtbank daar
over uitspraak: twee krakers moeten weg,
de andere twee mogen blijven. De uit
spraak wordt als baanbrekend gezien,
maar de twee krakers die weg moeten,
gaan niet akkoord. Inmiddels is het aantal
gekraakte woningen in Souburg opgelo
pen tot zeven.
Verpaupering
Oost-Souburger Geldof vat kort samen waarom hij met zijn gezin in een kraakpand woont.
Fortress wil zijn woningen in Vlissingen
nu graag kwijt. De maatschappij stopt
met het onderhoud en onderhandelt met
de gemeente Vlissingen over verkoop van
de huizen. Maar dat mislukt: Fortress wil
25 miljoen gulden hebben, Vlissingen wil
slechts tien miljoen betalen. Ondertussen
worden er in Het Fort tientallen leeg
staande woningen gekraakt; niet meer
door woningzoekenden, maar door men
sen die gratis willen wonen. Het Fort ver
paupert nu in hoog tempo.
Na enkele weken Mest Fortress eieren
voor zijn geld: alle krakers krijgen een
huurcontract aangeboden. Ze moeten wel
ruim honderd gulden meer hum- betalen
dan andere huurders. Weigeren ze, dan
worden ze uit de huizen geknikkerd.
Het krakersgezin Geldof in Oost-Sou
burg weigert en Fortress wil het uit zijn
woning zetten. Een demonstratie van
sympathisanten mag niet baten: Geldof
moet eruit. Uiteindelijk spant de kraker
een kort geding tegen de dreigende uitzet
ting aan. De rechter wil echter pas uit
spraak doen een uur voordat het gezin het
huis zou moeten verlaten. Geldof vindt
dat dit niet kan, omdat hij een vrouw en
twee kleine kinderen heeft. Uiteindelijk
gaat hij daarom akkoord met het huur
contract inclusief de hogere huurprijs.
De dagen van de Makers zijn daarna vrij
wel voorbij in Vlissingen. Fortress blijft
weigeren om onderhoud te plegen en uit
eindelijk worden de tweehonderd huizen
toch voor ruim tweeënhalf milj oen gulden
verkocht aan de gemeente Vlissingen. Die
laat alles slopen en zet er nieuwe wonin
gen neer. In Oost-Souburg steekt Fortress
enkele j aren nadat hij het heeft toegezegd,
geld in zijn woningen: in 1987 worden de
huizen opgeknapt.
ArjenNijmeijer
Een leek ziet het verschil
niet. Op het oog is er niets
mis met de cd's die Ger Wel-
bers, hoofd van de Bum-
ra/Stemra-opsporingsdienst,
in zijn bureaula bewaart. Het
gaat om wereldwijd populai
re artiesten, zoals Tina Tur
ner, U2, The Rolling Stones of
Pink Floyd.
Welbers wil niet te veel vertel
len over de manieren waarop
hij kan zien dat de cd's in zijn
bureau illegale persingen
zijn- Tóch een voorbeeld. De
nieuwe van George Michael
ziet er perfect uit. Slechts uit
het begeleidende kleurrijke
tekstboekje blijkt dat het een
kopie betreft. Er zit maar één
nietje in het boekje, terwijl er
in het origineel twee behoren
te zitten.
Het illegaal kopiëren van cd's
heeft de afgelopen jaren een
grote vlucht genomen. Wel
bers: ,,Ik schat dat er momen
teel per maand ongeveer een
kwart miljoen op de markt
komen. Het grootste deel be
treft de nieuwste hits die op
één verzamel-cd worden ge
zet. Voor de platenindustrie is
dat moeilijk, want al die ar
tiesten zitten bij verschillen
de maatschappijen; Voor 25
gulden kopen tieners zo in één
keer alle nieuwste hits."
Tussenhandelaren
Die illegale cd's worden niet
in de reguliere winkels ver
kocht. Tussenhandelaren
zoeken de jongelui op hun
trefpunten op, zoals school
pleinen, discotheken of pop
concerten. In de praktijk
komt er vaak op vaste tijden
een busje voorrijden dat in
korte tijd wordt leeggekocht.
Criminelen
Welbers spreekt consequent
over 'cd-criminelen'. „Het
gaat ook echt om criminelen",
zegt hij. „Deze mensen zou
den bijvoorbeeld ook in de
hasjhandel kunnen zitten of
een andere activiteit ont
plooien. Als het maar veel
geld oplevert. Er zitten crimi
nele organisaties achter met
verschillende cellen, zodat
het risico kleiner wordt.
Meestal worden de te kopië
ren nummers op een digitale
band opgenomen, vanaf een
legale cd. De band wordt dan
naar een perser ij gebracht,
meestal ërg'ens in Oost-Euro
pa, vaak Bulgarije of Tsj echië.
Daar wordt de muziek op de
cd gezet. Vervolgens komt de
lading naar Nederland. De
tussenhandelaren kopen hier
op hun beurt de illegale pro
ducten van; de 'grote dealer-
en gaan er mee naar hun j eug-
dige klanten.
Een gouden handel. De pro
ductiekosten bedragen niet
meer dan enkele guldens per
cd, terwijl ze op straat voor 25
gulden per stuk worden ver
kocht. De kosten zijn zo laag
omdat er geen rechten aan de
artiesten worden afgedragen
(waarvoor Buma/Stemra ver
antwoordelijk is), omdat er
geen belasting wordt betaald
en omdat er geen investe
ringskosten mee zijn gemoeid
die platenmaatschappijen
wel hebben, zoals promotie-
kosten. Maar ook het ontdek
ken van nieuw talent kost veel
geld en bovendien is maar één
op de tien cd's succesvol. Op
de rest wordt vaak verlies ge
leden.
Welbers: „Het populairst is
momenteel 'MTV-brown'.
met hits van vandaag. Afgelo
pen zaterdag hebben we nog
50.000 exemplaren in beslag
genomen. Die handelaren lo
pen vergeleken met de platen
maatschappijen weinig risi
co, omdat ze zeker weten dal
de jongeren die hits wel ko
pen."
Cultuurkenners
De opsporingsdienst van
Bumra/Stemradie onlangs is
uitgebreid tot dertig recher
cheurs, is de laatste tijd
redelijk succesvol. In tegen
stelling tot de gemiddelde po
litieman zijn de speurneuzen
in het team van Welbers echte
cultuurkenners. Ze moeten
op de hoogte zijn van nieuwe
trends in de muziek- en film
industrie.
Er zijn dit jaar in Nederland
al meer cd's in beslag geno
men dan in heel 1996, toen er
circa 150.000 werden opge
spoord. De grootste onder
schepte partij betx'of bijna
100.000 geluidsdragers
maart op Schiphol. Welbers
schat dat er jaarlijks voor on
geveer honderd miljoen gul
den aan illegale cd's wordt
omgezet.
Helemaal tevreden is Welbers
echter niet. Hij wil dat de po
litie nog wat alerter reageert.
Zijn dienst Mijgt weliswaar
altijd zonder problemen as
sistentie van de politie als
daar behoefte aan is, maar hij
vindt dat bij de politie nog
meer het besef moet door
dringen dat het hier om echte
ciïminelen gaat. Ik wil geen
tendentieuze verhalen, op
hangen, maar je ziet een ver
harding in de cd-criminali-
teit." GPD
