Park in Zelzate ernstig vervuild
Zeeland Nazomerfestival biedt
ruim honderd voorstellingen
Zeeuws Orkest moet
leren boekhouden
Bestuur geformeerd
voor nieuwe Zeeuwse
organisatie welzijn
Spelende kinderen
veroorzaken brand
zeeland
18
Grote zorgen om ontwikkelingen in Lekkerkerk van Vlaanderen
kunst cultuur
zaterdag 31 mei 1997
Het grote park naast de raffinaderij in Zelzate, is voor de omwonenden hermetisch afgesloten met
dranghekken.
De raffinaderij van teer en benzol, de buurman van het afgesloten park, ligt vlak aan het kanaal van
Gent naar Terneuzen, reden voor Sas van Gent om zich ook zorgen te maken, foto's Charles Strijd
van onze verslaggever
Wout Bareman
ZELZATE - Het immense ge
meentepark is afgezet met
dranghekken. Op het talud van
de grote visvijver onderhouden
honderden watervogels hun
verenpak. Verder is het er stil,
doodstil. Alleen de belendende
fabriek brengt enig lawaai
voort. De toegangspaden van
het park zijn versperd met hek
ken, voorzien van verbodsbor
den. Op een speciaal bord geeft
het gemeentebestuur uitleg:
laboratoriumonderzoek heeft
uitgewezen dat er ter plekke
sprake is van 'zeer ernstige en
zeer schadelijke verontreini
ging'. Aanvullende analyses
maakten duidelijk dat de ver
vuiling 'de gezondheid in de
ruimtelijke omgeving kan aan
tasten'.
De bodem en het grondwater in
het gemeentepark van Zelzate
- pal achter het gemeentehuis -
blijken zwaar verontreinigd.
Metingen hebben uitgewezen
dat de concentraties aan kan-
kerverwerkende PAK's (poly-
aromatische koolwaterstoffen)
45 keer hoger liggen dan de
grenswaarden. Maar niet al
leen de bodem, het water van
de vijver, en het grondwater
zijn aangetast. Ook in de lucht
is sprake van te hoge concen
traties benzeen, tolueen en xy
leen, zo heeft een omvangrijk
onderzoek van de Vlaamse Mi
lieu Maatschappij uitgewezen.
Burgemeester John Schenkels
van Zelzate vaardigde enkele
weken geleden al een visver
bod uit, nu sluit hij het hele
park af. Een rigoureuze beslis
sing, met instemming van gou
verneur Herman Balthazar
van Oost-Vlaanderen.
Zelzate is inmiddels gebom
bardeerd tot 'het Lekkerkerk
van Vlaanderen'. Burgemees
ter Schenkels sprak recentelijk
van 'de stortplaats van de Ka
naalzone'. Op zijn grondgebied
treft hij immers het grootste
(giftige) slibdepot van Vlaan
deren (Callemansputte), de
enorme gipsberg van chemie-
gigant Rhöne-Poulenc, tal van
zwaar vervuilende industrie-
en, die op gezette tijden voor
stank- en andere overlast zor
gen, en het Kanaal Gent-Ter-
neuzen, dat nog niet bepaald
gifvrij is.
Eerder deze week wees onder-
zoek, uitgevoerd door het
Provinciaal Centrum voor Mi
lieuonderzoek, uit dat het ge
meentepark zwaar verontrei
nigd was. Voor Schenkels was
dat aanleiding om na overleg
met gouverneur Balthazar
strenge maatregelen te treffen.
Zo is de bevolking bij gemeen
telijke verordening verboden
op nog langer putwater te ge
bruiken. Er komt bovendien
aanvullend onderzoek naar de
verontreinigingsgraad van de
land- en tuinbouwpercelen in
de directe omgeving. Medio
augustus zetten de verschillen
de instanties, die de situatie in
Zelzate onderzoeken, de zaken
op een rij. Dan wordt beslist
welke aanvullende maatrege
len moeten worden getroffen.
Dat het hele park zal moeten
worden afgegraven, staat nu al
bijna vast.
Teerkot
Gouverneur Balthazar vindt
het te vroeg om 'de vervuiler'
aan te wijzen. Maar Zelzatena-
ren wijzen direct met de be
schuldigende vinger naar VFT,
de raffinaderij van teer en ben
zol, die grenst aan het park. De
volksmond noemt VFT 'het
teerkot'. Balthazar: ,,Op die
plaats is al sinds 1815 chemi
sche nijverheid gevestigd die
met olie- en steenkoolderiva
ten werkte. Verder onderzoek
moet nu uitmaken of de veront
reiniging historisch is of van
recente datum." De omwonen
den vragen zich intussen af of
zij zich ook in de gevarenzone
bevinden. Getuige een protest-
bordjebij een van de afgesloten
paden naar het park. De tekst:
'Als wij vergiftigd worden in
het park, dan worden we dat
ook in de Havenlaan. En dan?'
Freddy De Vilder (kamerlid en
voorzitter van de milieuraad
van Zelzate) heeft de kwestie
inmiddels aangekaart bij mi
nister Theo Kelchtermans van
Leefmilieu. Hij en dokter Carl
Seegers van Geneeskunde voor
het Volk vragen zich af hoe het
mogelijk is dat de onderzoeks
resultaten naar buiten komen,
nauwelijks twee weken nadat
het bedrijf een nieuwe vergun
ning kreeg. Een woordvoerder
van VFT meent dat - gezien de
historische ontwikkelingen -
moeilijk uit maken is, wie de
verontreiniging heeft veroor
zaakt. En grensgemeente Sas
van Gent houdt de ontwikke
lingen nauwlettend in het oog.
Wethouder J. W. Platschorre
spreekt van 'een verontrusten
de ontwikkeling', die zeker aan
de orde komt op het eerstvol
gende overleg met Zelzate. Se
cretaris Maurice Vereecken
van de Sasse Welzijnsraad
maakt zich vooral zorgen over
de overschreden waarden in de
lucht. „Maar als dit allemaal
waar is, moeten we toch ook
vrezen voor een natuurgebied
als Canisvliet." De welzijns
raad wil zo snel mogelijk een
gesprek met. burgemeester
Schenkels.
van onze verslaggever
MIDDELBURG - De nieuwe
welzijnsorganisatie voor Zee
land, die begin volgend jaar van
start gaat, heeft nu al een be
stuur. Gedeputeerde Staten
hebben er deze week twaalf be
stuursleden voor benoemd.
Zoals al gemeld krijgt de Mid
delburgse CDA-parlementariër
M. Beinema, die volgend jaar de
politiek verlaat, de voorzitters
hamer in handen.
Gedeputeerde L. Coppoolse for
meerde het bestuur na zij n oor te
luisteren te hebben gelegd bij de
instellingen die door de nieuwe
welzijnsorganisatie worden op
geslokt. Tot die instellingen be
horen de welzijnsraad VMC en
diverse provinciaal gesubsidi
eerde steunpuntorganisaties.
Representatief
Het is steeds de bedoeling ge
weest een zo representatief mo
gelijk bestuur samen te stellen
uit personen van wie verwacht
mag worden dat ze in staat zijn
onafhankelijk tot oordeelsvor
ming te komen. Behalve Beine
ma zijn benoemd: B. Meij uit
Zwijndrecht (afkomstig uit de
sfeer van de ziektekostenverze-
keraars), N. Peterse uit Oost
burg (actief in het maatschap
pelijk activeringswerk), I
Koch uit Middelburg (culture
sfeer), N. Atmac-Yigit u
Sluiskil (bekend met allochtc
nenbeleid), K. Scherphxxis u
Middelburg (uitgever, zakelijk
sfeer), C. van Waterschoot u
Oostbxxrg (politiek en maai
schappij), J. de Graaf uit Vli:
singen (werkzaam in de oude
renzorg), L. Mol-De Jager u
Wolphaarsdijk (plattelands
vrouwen), S. Adolfs uit Bruixxis
se (sociale werkvoorziening), 1
de Hoog uit Veere (vrouwer
emancipatie), L. Phernambuc
uit Kwadendamme (maal
schappelijke dienstverlening
voorgedragen door het perse
neel).
Hoewel de nieuwe Zeeuws
welzijnsorganisatie pas op 1 j;
nuari in werking treedt, wort
het bestuur nu al actief. Het
belast met een reeks voorbere
dende wexkzaamheden. Zo ac
viseert het Gedeputeerde St;
ten over de verdex-e invullin
van de nieuwe organisatie, e
treedt het op als wexkgever vot
het aan te stellen personeel. Hf
regelt ook de taken en bevoegc
heden van de nieuw te benoe
men directeur.
Gegadigden voor die functi
konden tot dit weekeinde soil:
citeren. Komende week start d
selectieprocedure.
YERSEKE - Door snel optreden
is vrijdag rond vier uur een be-
ginnende brand in een paarden-
schuur aan de Breeweg in Yerse-
ke in de kiem gesmoord.
Enkele kleine kinderen veroor-
zaakten tijdens het spelen met
een aansteker, brand in het stro.
Eén van de kinderen ging dit
melden aan zijn moeder in het
nabijgelegen woonhuis, die on
middellijk de brandweer alar
meerde. Vervolgens werden de
vier nog in de schuur aanwezige
paarden in veiligheid gebracht
en werd getracht het vuur te
blussen.
De brandweer van Yerseke, die
met groot materieel uitx-ukte,
was snel aanwezig. Met twee
stralen hogedruk en twee stra
len lagedruk werden de blu:
werkzaamheden van de eigena
ren overgenomen. Binnen tie
minuten was de brand, die
paard ging met een enorm
x'ookontwikkeling, onder con
trole.
Inmiddels was men ook begon
nen met het uit dé schuur rijde
van het bx-andende stro. Daarb
liep de opa vanlde familie, ee
oud-brandweerman, een hoofd
wond op. Hij moest zich ondf
doktersbehandeling stellen.
De schade aan de schuur is doe
het snelle optreden, beperkt ge
bleven tot een verbrande wane
Het stro ging verloren. D
brandweer was nog een uur b(
zig met nablussen.
Het Blindman Quartet speelt tijdens hel Festival van Zeeuwsch-Vlaanderen.
foto Marie-Frangoise Plissart Amsterdams Marionetten Theater
van onze verslaggever
Ernstjan Rozendaal
GOES - Het programma van de
Zeeland Nazomer Festivals is
nagenoeg rond. Van 4 september
tot en met 11 oktober zullen ver
spreid over Zeeland meer dan
honderd concerten, voorstellin
gen en tentoonstellingen
plaatsvinden. „Het programma
is weer mooier, grootser en beter
dan in voorgaande jaren",
meent coördinator R. van Meij-
el. Meer dan ooit is het de bedoe
ling dat de Nazomer Festivals
zich ook op straat manifesteren.
Net als vorig jaar vinden deze
nazomer in Zeeland acht ver
schillende festivals plaats, en
een grootschalige opening en
afsluiting. Het Festival Nieuwe
Muziek zit niet meer in de reeks
- dat begint eind juni al - maar
daarvoor in de plaats is het Fes
tival Muziek Monumentaal ge
komen, dat gelocaliseerd is in
Zierikzeé.
De Nazomerfestivals worden in
Goes geopend met Brahms' Ein
Deutsches Requiem door het
Zeeuws Orkest. De uitvoerin
gen vinden plaats op donderdag
4 en zaterdag 6 september
Daaraan is eigenlijk een negen
de festivalletje gekoppeld. On
der de titel De vesten verlicht
kan het publiek in Goes een bij
zondere avondwandeling ma
ken over de vesten. Er komen
beelden op het water, exposities
in vensters van woonhuizen, fo
to-exposities en een filmverto
ning met oude beelden van
Goes. Door luidsprekers is het
Brahms-concert in de Grote
Kerk te volgen.
Kamermuziek
Het Kameimuziekfestival
Schouwen-Duiveland en Tho-
len (van 6 t/m 13 sept) heeft
onder meer bekende gezel
schappen als Trio Alauda, het
Raphaélkwartet en het Hexa
gon Ensemble geboekt. Nieuw
is de nauwe samenwerking met
de stichting Oranjezon die ar
chitectuur-excursies verzorgt
waarbij muziekgezelschappen
op locatie zullen optreden.
Het theaterfestival Zeeland uit
de kast (10 t/m 14 sept) heeft
naast poppen- en objectenthea
ter dit jaar ook bewegingsthea
ter en mime op het programma.
In samenwerking met het Festi
val van Zeeuwsch-Vlaandex-en
wordt een tunnelproject uitge-
voei"d. Vooruitkijkend naar de
komst van de Westerschelde-
tunnel zal elk jaar een uitwisse
ling plaatsvinden. Het Amster
dams Marionetten Theater zal
20 september optreden in Tex--
neuzen en het Henneman
Strijkkwartet op 13 september
in de kerk in 's Heer Abtskerke.
Beeldende kunst
Het beeldende kunst-px-oject
vindt dit jaar in Middelburg
plaats. Onder de titel De verhor-
gen stad (6 t/m 19 sept) wordt
daar aandacht besteed aan de
vele achterommetjes en onbe
kende plekjes van de Zeeuwse
hoofdstad. Kunstenaax^s, crimi
nologen. en filosofen gaan eimee
aan het werk, en elk weekend is
er een presentatie te zien in De
Vleeshal.
Nieuw is het Festival Muziek
Monumentaal in Zierikzee.
Rond het weekend van Open
Monximentendag (11 t/m 13
sept) wordt tegen het decor van
monumentenpanden wereld
muziek uitgevoerd. Op het pro
gramma staan onder meer de
Ronald Snijders Acoustik Band.
Fra Fra Sound en uit Madagas
car de groep Njava. Volgend
jaar hoopt het festival op heel
Schouwen-Duiveland activi
teiten te ontwikkelen.
Van Festival van Zeeuwsch-
Vlaanderen 11 sept t/m 4 okt) is
sinds vrijdag de brochure ver
krijgbaar en - voor het eerst -
ook infoimatie op Internet
(http://www.tref.nl/teiTieuzen-
axel/zuidlandtheater/festi-
val.htm). Thema is dit jaar 'Mu
ziek, spiegel der kunsten', ofte
wel de verbindingen tussen mu
ziek en andere kunsten. Op het
pixigramma staan 12 kerncon-
cei*ten en 6 opstapconcerten. De
laatste zijn bedoeld om de
drempel van de conceidzaal te
verlagen voor mensen die niet zo
vaak naar klassieke muziek
luisteren. Rond het festival zijn
tal van activiteiten georgani
seerd, onder meer met galeries,
en er worden excui"sies verzorgd
door stichting Oranjezon.
Woorden
In het festival Meer dan woor
den (17 t/m 27 sept) is opnieuw
veel aandacht voor de Ameri
kaanse beat generation en he
dendaagse schrijvers, dichters,
filmers en muzikanten die daai-
van invloed hebben ondei-gaan.
Met steun van spijkei'broeken-
fabrikant Lee komen enkele be
langrijke kunstenaars naar
Goes, zoals Maggie Estep, Da
vid Arm-am en - waarschijnlijk -
Lawx-ence Ferlinghetti. Ander
belangiijk ondei'deel van het
festival is de opvoering van Ker
ker en afgrond van Theun de
Vries door Het gezelschap van
de Zee uit Kats.
Jazz by the Sea in Domburg (19
t/m 21 sept) maakt zijn naam
waar door jazz-concerten in
strandpaviljoens. Grote naam
van het festival is de Nederland
se belofte Fleurine. Het Film
festival Zeeland (2 t/m 11 okt)
speelt zich af in Middelburg,
Goes, Vlissingen en Hulst. Er is
onder meer aandacht voor films
uit Nieuw-Zeeland. Opnieuw
wordt samengewei'kt met het
Nederlands Filmfestival in
Utrecht, zodat een aantal films
uit dat programma ook in Zee
land is te zien. Verder wordt een
progx'amma samengesteld on
der het thema 'Op de ziel ge
trapt', met films die zich op een
David Amram
groter publiek richten dan al
leen cinefielen.
Het gezelschap van de Frans
man Serge Noyelle verzorgt het
slot van de Nazomerfestivals (8
t/m 11 okt) in de Grote kerk van
Veere met het gi-ootschalige the
aterprogramma Medeia's Kin
deren. Dit is een wereldpremiè
re.
Op straat
Door lezingen, excursies en an
dere extra activiteiten zal deze
nazomer op straat goed te mer
ken zijn dat de Nazomerfesti
vals aan de gang zijn. „Het moet
feest worden in Zeeland", zegt
Van Meijel. „Niet alles vindt
achter deuren plaats en niet
voor alles hoeft te worden be
taald. We willen dat het publiek
sneller en op een spontane ma
nier met kunst kennismaakt."
van onze verslaggever
Ernstjan Rozendaal
MIDDELBURG - Niet eerder
heeft hij een Zeeuwse culturele
organisatie zo hard aangepakt.
Door niet met het bestuur van
het Zeeuws Orkest te willen
praten over een financieel te
kort van ongeveer 180.000 gul
den, heeft gedeputeerde drs.
G. L. C. M. de Kok (cultuur) de
bestuursleden deze week ge
dwongen af te treden. Dat ge
beurde donderdagavond. „Ik
was die houding van geldis geen
probleem en de overheid springt
wel bij echt zat", zegt De Kok.
„Ik heb gezegd: met dit bestuur
kan ik geen afspraken maken.
Het verleden heeft aangetoond
dat dat geen zin heeft."
Twee jaar geleden hielpen Rijk,
provincie en enkele Zeeuwse ge
meenten het Zeeuws Orkest met
het wegwerken een tekort van
ruim 200.000 gulden. Op initia
tief van de provincie werd bo
vendien een plan opgesteld om
herhaling te voorkomen. On
derdeel daarvan was de oprich
ting van een aparte stichting die
de zakelijk programmering van
de concexlen voor haar rekening
zou gaan nemen. Pas begin dit
j aar is die stichting aan het werk
gegaan. Rijkelijk laat dus,
waardoor bij het Zeeuws Orkest
de tekorten weer opliepen. De
vraag is of De Kok niet eerder
had moeten ingrijpen.
De provincie zat de laatste jaren-
met de neus bovenop het
Zeeuws Orkest. Probeert u nu
niet een beetje de Z warte Piet bij
het inmiddels afgetreden be
stuur te leggen?
De Kok: „Het Zeeuws Orkest
krijgt al jarenlang subsidie. Het
is het Zeeuws Orkest dat goed
met die middelen moet omgaan.
Het is de vex-antwoordelijkheid
van het bestuur om met die mid
delen te doen wat van tevoren is
afgesproken. Maar men heeft de
afgelopen jaren stelselmatig
meer geld uitgegeven dan men
wist dat men had. Met ingang
van dit jaar kon dat niet meer,
omdat de risico's bij een stich
ting liggen die een stx-ak financi
eel beheer voert. Maar in de
twee tussenliggende jaren is het
bestuur doorgegaan met dezelf
de werkwijze van begin jaren
negentig. Men heeft daar vol-
stx-ekt geen lering uit getrokken.
„Dat ging gepaard met een be
paalde houding. De ovex-heden
zien gi'aag dat wij artistiek
groeien, redeneerde men, dus
dan zullen ze aan het eind van
in de tussentijd de vinger aan dm
pols gehouden. 'Hoeveel is hé
tekort?', heb ik een jaar gelede!
gevi'aagd. 'Slechts vijfduizend
gulden', kreeg ik te horen. 'ZjA
beginnen dus in de gaten te krijl
gen dat op een begroting debeM
en credit een beetje op elkaajm
moeten lijken', dacht ik toeiris
Maar wat bleek? Het tekort waL
een veelvoud. Ik ben tot de conpi
clusie gekomen dat het bestuira
niet op zijn taak berekend wasri
Eigenlijk vind ik dat de ledeitn
van de Vereniging Het Zeeuwjw
Orkest al eerder tot die conclif)
sie hadden moeten komen.'
Gedeputeerde De Kok
het jaar ook de rekening wel be
talen die daarbij hoort. Elke
keer als iets niet lukte, wei'd met
enig dédain in de richting van de
overheid gesproken. Maar ik
denk dat de overheden de laat
ste jaren niets te verwijten valt.
Dus nee, ik leg de Zwarte Piet
niet bij het Zeeuws Orkest, ik
leg de vex-antwoordelijkheid
waar die hoort. Bij het Zeeuws
Orkest. Als je publieke midde
len vraagt moet je daarover ook
publiek verantwoording afleg
gen. Andex-e culturele organisa
ties in Zeeland moeten zich ook
houden aan budgettaii'e afspra
ken.
„Ik begrijp best dat er wel eens
tegenvallers zijn, maar we heb
ben het hier over een patx-oon
van dertig jaar overschrijdin
gen, waarbij men automatisch
naar de overheid kijkt van: los
het maar op. Er was bij het
Zeeuws orkest nauwelijks spra
ke van enig financieel beheer.
Aan het eind van het jaar ont
hult een acconuntant hoe ze er
voor staan. Dat is het. De maat
was nu gewoon vol."
Maar had u niet eerder met
maatregelen kunnen dreigen.
Bijvoorbeeld de jaarlijkse sub
sidie van 250.000 gulden op
schorten toen die stichting maar
op zich liet wachten?
„Dat had niks opgelost. Dan
waren de problemen alleen
maar groter geworden. Ik kan
alleen maar waarschuwen en
achteraf constatex-en wat er nu
weer is misgegaan. De discussie
over een nieuwe opzet heeft eni
ge tijd gevergd. We moesten
eerst ook dat oude tekort weg
werken. Natuurlijk hebben we
Is het voor u onacceptabel als
een nieuw bestuur leden van hi
vorige bestuur zitten?
„Het woord onacceptabel wil
in dit stadium niet gebruiken. I
hoop dat binnen het orke:
nieuwe mensen opstaan. Iedei
een die het goed voor heeft me
het Zeeuws Orkest, die over bé
stuui'skracht beschikt èn erkei
dat met beperkte middele
moet worden gewerkt, kunne
ze daar gebruiken."
Die toevoeging 'beperkte mü
delen' is essentieel. Als ht
Zeeuws Orkest jaarlijks 80.061
gulden meer had, zou het geei
probleem zijn om even ambit
euze concerten te geven als i
afgelopen jaren.
„Het Zeeuws Orkest zal moete
aanvaarden dat overheden
Zeeland bereid zijn geld op taft
te leggen, maar dat de bome
niet tot in de hemel groeien. D
charihe van het Zeeuws Orke:
is dat het gedeeltelijk uit am:
teurs en gedeeltelijk uit bf
roepsmusici bestaat en daarmf
een hoge kwaliteit weet te lev
ren. Maar men moet zich nil
vergelijken met door het Rij
gesubsidieerde orkesten,
denkt staatssecx-etaris Nuis
ook over. 'Het Zeeuws Orki
moet uitkijken dat het de
niet tè hoog legt', zei hij tegf
mij. Ik zal in de nieuwe cultuui
nota uitgaan van een zelfde bf
drag als het Zeeuws orkest n
jaaxiijks van de px'o vinei
krijgt."
En u bent bereid om het huidii
tekort te helpen saneren?
„Dat weet ik nog niet. Natuui
lijk moet er iets gebeux-en. Ht
Zeeuws Ox-kest is een te grot
goed om teloor te laten gaai
Die verantwoordelijkheid hee
de provincie óók. Maar hoe v
dat gaan doen en wie we daarb
betx-ekken, dat is op dit momei
nog niet duidelijk."
ja
