Midland kan niet om Terneuzen heen
DOW
pzc
Globetrotter
bij uitstek
Spin in
het web
I
sssiÉta
I
19
Hij is momenteel dé man bij Dow Benelux, algemeen directeur
Peter Bemer (51). Geboren in Hongarije, maar met de
Zwitserse nationaliteit, een land waar hij overigens nooit heeft
gewoond. Een globetrotter bij uitstek. Terneuzen is na vestigingen
in Texas, Mexico, Argentinië, Brazilië en Spanje inmiddels de
ichtste vestiging in rij van waaruit de joviale baas de zaakjes van de
Chemical Company bestiert.
Berner heeft de verantwoordelijkheid over zo'n drieduizend
werknemers in België, Nederland en Luxemburg. En hij draagt die
last met een brede, gulle lach. Want het gaat goed met zijn toko.
Dow Benelux kan de interne concurrentie binnen het wereldwijde
concern weer met vertrouwen tegemoet treden.
Van iedereen die er wat van kan weten, is de veramerikaniseerde
Hongaar nieuwsgierig te horen hoe ze'over Dow denken, of ze
vinden dat de chemiegigant soms iets fout doet. Binnen dat kader
nodigt hij ook regelmatig medewerkers van het bedrijf uit voor een
snelle lunch. De mening van de werkvloer staat immers heel dicht
bij de dagelijkse praktijk.
Hel valt hem op dat het steeds moeilijker wordt veelbelovende
jonge mensen te motiveren over te stappen naar een andere
vestiging- „Zeker wanneer daar een verhuizing naar een ander
continent aan vast zit. Vooral in Spanje is die bereidheid zeer
marginaal. Zelf heb ik daar nooit zo mee gezeten. Ieder plekje heeft
i'n charme." Hoe lang hij 'Ternoezen' nog als uitvalsbasis houdt,
durft Berner niet te voorspellen. Zijn gezicht trekt samen tot één
grote grimas voor de grap die volgt over zijn drukke heen-en-weer-
gereis binnen de Benelux. „In ieder geval nog deze week..."
dinsdag 27 mei 1997
Marcel Modde Peter Berner.
Turry Termont.
Hij is zo'n beetje de spin in het web. Zou zijn afdeling in de
problemen raken, dan trilt die dreun door over het hele bedrijf.
Activiteitenplanner Turry Termont (44) is mede-verantwoordelijk
voor de logistiek binnen de fabriek. Zorgt dat de juiste mensen op de
juiste tijd op de juiste plaatst staan om grondstoffen te lossen of
eindproducten te laden.
Dagelijks worden er vanuit Terneuzen 120 vrachtauto's Europa
ingestuurd met zo'n 3000 ton aan plastics, 750.000 ton op jaarbasis.
De kunst is die stroom zo effectief mogelijk te regelen. „Voorheen
kwamen er twintig auto's op het zelfde uur aanzetten. Daar kun je
niets mee. Op een gegeven moment hebben we een tijdslot ingevoerd
om de boel te spreiden. De transporteur krijgt van te voren exact te
horen wanneer zijn wagen hier moet zijn. Dat werkt stukken beter
èn goedkoper."
Termont is typisch zo'n jongen die zich omhoog heeft weten te
werken via de mogelijkheden die Dow daarvoor regelmatig biedt.
Begin jaren zeventig kwam hij als contractor ('ik was een jongen
met een simpele Mulo-opleiding') namens de toenmalige
onderneming Stoffels binnen in het onderdelenmagazijn van Dow.
Twee jaar later bood het chemieconcern hem een vaste baan aan. Hij
bracht het tot magazijnbeheerder en - weer diverse studies en
curssussen verder - tot kaderlid op de (administratieve) afdeling
site-logistiek.
„Dow heeft behoorlijk veel te bieden. Met de nodige
kennisverrijking kun je hier een heel eind komen binnen de
organisatie. Af en toe eens wat anders doen, houdt het werkzame
leven van de mens interessant, denk ik."
Marcel Modde
De wind der veranderin
gen waaide de voorbije
jaren hard over de terreinen
van de Dow Chemical Com
pany. Hard waaien is nog
zachtjes uitgedrukt; er
woedde een storm met or
kaankracht. Wereldwijd
werden vele duizenden ba
nen binnen het concern ge
schrapt, de complete be-
drijfs-organisatiestructuur
werd op de schop genomen,
functies werden samenge-
nieuwe gecreëerd,
waren van de ene op
de andere dag baas af, nieu-
beloningsmethodieken
werden geïntroduceerd, de
productiviteit moest om
hoog, de productiekosten
en het liefst zo snel
mogelijk.
Dow, in grootte 's wereld vijf
de chemieconcern, bestaat
lit jaar precies een eeuw. De
femeuzense vestiging - de
grootste van Dow buiten de Ver-
Staten - viert bovendien
■haar 35ste verjaardag. De ver-
;n vallen juist op het
moment dat Dow de mondiale
organieke ommezwaai heeft
voltooid. Het concern - zo stel
en de topmannen in de Verenig-
ieStaten en in Europa - is klaar
voor de volgende eeuw. De doel
stellingen zijn aangescherpt.
jDow moet het meest productie
ve en winstmakende chemie
concern in de wereld worden.
Dat bepaalde de concernleiding
ml992 toen het bedrijf door een
diep dal was gegaan. Het motto
iran de oprichter van het bedrijf
Herbei-t Henry Dow - 'If you
can't do it better, why do it? (als
jehet niet beter kan waarom zou
]e het dan doen?) werd weel
ruw leven ingeblazen.
Vertrouwen
Peter Berner, algemeen mana-
J jger van Dow Benelux, heeft er
I «He vertrouwen in dat Dow Ter-
Bmeuzen de komende jaren bin-
I een de onderneming een leiden-
cerol blijft spelen. „We hebben
(de voorbije jaren forse ingrepen
gepleegd om onze concurrentie-
'positie te verbeteren. Dat ging
flet makkelijk en ja, dat deed bij
mensen binnen de organisatie
eest pijn. Het implementeren
van het Blue Print programma
(Dow-term voor het mondiale
reorganisatieplan dat uitgaat
an een verdubbeling van de
oductie met tegelijkertijd een
tlvering van de productiekos
ten) leidde best tot wat onrust
under het personeel, omdat
vroeger ingebouwde zekerhe
den-werkplek, positie en func
tie-moesten wijken. We hebben
ens geconcentreerd op het zo ef
ficiënt mogelijk inzetten van
flensen, het invoeren van de
nieuwste technologie, zonder
daarbij de veiligheid van de
bedrijfsvoering uit het oog te
erliezen en dat is ons aardig ge-
ukt. Vergelijken we onze con-
fersiekosten (productie- minus
Kgrondstofkosten) nu met die
van 1992 dan zien we dat we van
'63 miljoen dollar naar 243 mil-
°endollar zijn gegaan. Een ver
kering van 59 procent."
Daarmee is Dow Terneuzen de
foedkoopst producerende
Dow-vestiging op aarde gewor
den en dat betekent volgens
berner heel wat. „Als er nu over
fleuvve investeringen gespro
ken wordt, dan kan de board of
jdirectors echt niet om Terneu-
jenheen", zegt hij met een brede
'achop het gezicht.
Modernisering
|e sterk verbeterde positie van
Terneuzen is niet onopge
merkt gebleven in Midland,
eer recentelijk werden enkele
langrijke investeringsbeslis-
®ögen genomen die de huidige
*&tie van de Zeeuws-Vlaamse
tiging alleen meer verbete-
Zo wordt zeer binnenkort
'egonnen met het moderniseren
'an de tweede naftakraker in
De Dow-vestiging in Zeeuws-VIaanderen is binnen het werelwijd opererende concern één van de best
draaiende onderdelen. fotografie Charles Strijd
Terneuzen, zodat die nog zeker
twintig jaar meekan. Dow heeft
voor dat doel 150 miljoen dollar
(285 miljoen gulden) uitgetrok
ken. Ook zijn er plannen ont
wikkeld voor een multimodale
vervoersterminal bij de Braak
manhaven en werd er enkele
weken terug bijna 20 miljoen
gulden bechikbaar gesteld voor
een nieuwe los- en laadinstalla-
tie voor vloeibare chemicaliën.
Berner en Michiel Westerlaken,
vice-voorzitter van de Raad van
Bestuur van Dow Benelux, heb
ben er goede hoop op dat dit na
jaar in Amerika besloten wordt
om samen met een andere che
miegigant, Du Pont, een nieuw
elastomerenfabriek (buigzame
kunststoffen) te bouwen in Ter
neuzen. Deze joint-venture
vergt volgens gedeputeerde D.
Bruinooge (economie) een in
vestering van 400 tot 500 mil
joen gulden en levert werk op
voor zo'n 120 personen. De.
Dow-topmannen halveren ech
ter voorzichtigheidshalve
Bruinooges cijfermateriaal.
Ook voor de Mosselbanken, het
meer dan honderd hectare grote
al jaren braakliggende indu
strieterrein westelijk van de
Braakmanhaven, is volgens
Westerlaken nog steeds belang
stelling. Dow praat met drie on
dernemingen over een mogelij
ke joint-venture. Meer willen de
Dow-topmannen over die be
sprekingen niet kwijt.
Ommezwaai
De aangekondigde investerin
gen en de mogelijke nieuwe ac
tiviteiten hebben op de Dow-fa-
brieken tot een ommezwaai in
het denken geleid. Westerlaken
kon zich de voorbije jaren nog
wel eens verbazen over het feit
dat eigen employés zo sceptisch
waren over de toekomst van
Terneuzen. Er werd gedacht als
of het bedrijf elk moment kon
sluiten. Dat is nu weer anders.
„Er is natuurlijk wel het een en
ander gebeurd de voorbije vijf,
zes jaar. De meeste oudere em
ployés zijn vertrokken. De
meesten hebben gebruik ge
maakt van de afvloeiingsrege
lingen die wij hen aanboden en
zijn daarover zeer te spreken.
De gemiddelde leeftijd ligt nu
iets boven de veertig. Het perso
neelsbestand op goed 2200 (bij
na 600 minder dan vijf jaar gele
den), maar nu kunnen we de
concurrentie goed aan", vertelt
Westei'laken. De personeelssi-
tuatie is anno 1997 genormali
seerd. Westeiiaken verwacht de
komende tijd weer selectief
mensen te kunnen aannemen,
niet zoals vroeger met honderd
per jaar, nee, mondjesmaat. De
mensen die nu nog in dienst zijn
zullen - in tegenstelling tot de
ouderen de voorbije jaren - op
een normaal tijdstip - zeg met 6 0
in plaats van 55 jaar - met pensi
oen gaan.
Volgens Westerlaken kan en
mag niet verwacht worden van
een bedrijf als Dow dat het de
wei'kgelegenheid in een regio op
peil houdt. „Wij zijn hier niet
voor de werkgelegenheid on
danks het feit dat we de grootste
werkgever zijn. We zijn geen
charitatieve instelling. Onze
raison d'être is winst maken.
Doen we dat niet, dan houdt al
les op."
Klappen
In 1993 waren de groeivooruit-
zichten voor de Nederlandse
chemie ronduit zwak. Stijgende
enei'gieprijzen, toenemende
concurrentie uit lage lonenlan-
den en traag groeiend afzet
markten bi'achten de buikche
miebedrijven - waartoe Dow
Opslagtanks
alL,
A :-
- - ~y*" v"- - X
c- Êt'~~ - -
Braakmanhaven
ook eigenlijk hoort - in de hoek
waar klappen vielen. En Wes
terlaken geeft toe dat er klappen
zijn gevallen, dat er arbeids
plaatsen geschrapt zijn, dat er
baasjes verdwenen zijn.
„Maar", zo benadrukt Bemer,
„niet alleen de personeelsre
ductie - waar we overigens net
jes mee om gegaan zijn - heeft
onze positie verbeterd. Ook on
ze nieuwe werkmethodieken,
met de zogenaamde 'empowe
red teams', hebben daaraan een
bijdrage geleverd. Net zoals het
verbeteren van onze installa
ties."
Bemer is redelijk optimistisch
gestemd over de toekomst van
Dow in Terneuzen en elders. Het
concern is door de ingrijpende
reoi'ganisatie - mondiaal werd
het pei'soneelsbestand terugge
bracht van 65.000 naar 40.000
medewerkers - veel minder
kwetsbaar dan begin jaren ne
gentig. De vestiging Terneuzen-
nog altijd de grootste buiten de
Verenigde Staten - zal binnen
het concern een leidende rol
blijven spelen. Daarbij is naast
de buikproductie een belangrij
ke taak weggelegd voor de re
search- ancl developmentafde
ling, verantwoordelijk voor de
ontwikkeling van nieuwe pro
ducten en toepassingen. „De R
&D-afdeling zal moeten preste
ren. Hoewel ook wij beseffen dat
je niet altijd alles in eigen huis
kunt ontwikkelen. De terugver-
dientij d van alles watje ontwik
kelt wordt steeds korter. Als we
iets zelf niet kunnen ontwikke
len, dan zullen we eerder dan
vroeger overgaan tot het kopen
van kennis. Andere concerns
doen dat ook, we kunnen dan
niet achterblijven", aldus Ber
ner.
Conny van Gremberghe Het begin van de bouw van Dow bij Terneuzen, begin jaren zestig.
vervolg van pagina 17)
Kostense van Biervliet betreurt
het dat een deel van de Braak
man verloren gaat. Burgpmees-
ter AE Hanssens van Hoek op
pert groengordels aan te leggen,
om de fabrieken aan het oog van
de recreanten te onttrekken.
1968
28 februari: De Nederlandse
Stikstof Maatschappij in
Sluiskil en Dow bespreken de
mogelijkheid elkaar bijstand te
verlenen ingeval van calamitei
ten. Het personeel van Dow
krijgt de AM. Griswold Award,
genoemd naar een employé die
zich met veiligheidsmaatrege
len verdienstelijk heeft ge
maakt. Er was in 1967 in
Terneuzen geen enkel ernstig
ongeval of verwonding te be-
treuren.
3 september: Er komt een eigen
energiecentrale voor Dow. De
concei-nleiding wil goedkopere
stroom dan Zeeland - nutsbe
drijf PZEM - kan bieden. De
president-directeur van de Eu
ropese bedrijven Clyde Boyd
erkent volmondig dat in het be
sluit de harde Amerikaanse filo
sofie van 'de winst gaat boven
alles' doorklinkt. „Wij zijn ge
dwongen in wereldverhoudin
gen te denken en te opei-eren.
Wij moeten namelijk concurre
ren met andere chemische reu
zen in deze wereld."
1969
5 juni: Het bestuur van D66, af
deling Zeeuws-VIaanderen,
vraagt het dagelijks gemeente
bestuur van Terneuzen ophel-
dering over de aanhouding van
Guus de Beijn uit Clinge, secre
taris van de Socialistische
Jeugd Zeeland. De gemeentepo
litie pakte hem op wegens col
porteren zonder in het bezit te
zijn van een veigunning. De
Beijn deelde tijdens een open
dag van Dow pamfletten uit
waait n het bedrijf op een wat
ironische manier werd bena
derd.
4 december: de plannen van
Dow voor uitbreiding op de
Mosselbanken zijn ernstig ver
traagd. Volgens het bedrijf ligt
de schuld bij Rijkswaterstaat,
die bijzonder veel tijd nodig
heeft met de vooi-bereidingen
voor de inpoldering, die 30 tot
35 miljoen gulden kost.
1970
11 mei: Het actiecomité Mossel
banken verzamelt handteke
ningen tegen inpoldering van
het natuurgebied. In het comité
zitten artsen, biologen, leraren,
geestelijken en vertegenwoor-
digers van PvdA PPR en D66.
De actie levert 5.500 adhesiebe
tuigingen op. Ook landbouw en
visserij tekenen protest aan te
gen de bedijking.
15 oktober: Op het bedrijfster
rein van Dow ontdekt bioloog
G.M.P Sponselee tussen de ru
ines van oude boerderijen een
groot aantal braakballen van
kerkuilen en een klein aantal
etensresten van steenuilen. De
dieren trekken zich weinig aan
van de mogelijke luchtveront
reiniging.
1971
8 juni: Een alarmoefening toont
aan dat er geen sluitend systeem
is om de bevolking van Terneu
zen te waarschuwen in geval
van calamiteiten. Met luidspre-
kerauto's de straat op gaan als er
moeilijkheden zijn, voldoet
niet. Mogelijk biedt alarmering
via de sirenes van de Bescher
ming Bevolking een betere op
lossing.
2 november: Een bi'euk in de
pijpleiding Pernis-Terneuzen
nabij Roosendaal leidt ertoe dat
ongeveer 80 ton ethyleen, dat
van Dow naar Shell wordt ge
pompt, verloren gaat. Het is de
eerste keer dat in de pijpleiding
een grote breuk ontstaat.
4 november: De ruim 2.100
werknemers van Dow in Neder
land hebben een eigen pensi
oenfonds gekregen. Tot dusver
is de pensioenregeling bij een
vei-zekeinngsmaatschappij on
dergebracht. In het bestuur zit
ten vexlegenwoordigers van
werkgevers en werknemers.
1972
11 januari: De 53-jarige pijpfit-
ter J. Kruit uit Terneuzen wordt
gedood bij de ontploffing van
een tank met loog. Een collega,
lasspecialist F.G. Bauwens uit
Sluiskil, wordt met. brandwon
den in het ziekenhuis opgeno
men. De explosie doet zich voor
tijdens laswei'kzaamheden.
27 juli: De Nederlandse Staats
mijnen weigeren aan Dow het
medegebnxik te geven van een
Duits patent van de chemicus
Ziegler, hetgeen tot gevolg heeft
dat een belangrijke uitbreiding
van Dow naar België in plaats
van naar Terneuzen gaat.
12 september: Dow heeft in na
volging van andere grote bedrij
ven, zoals Shell en Philips, de
waakzaamheid opgevoerd. Er
zijn extra veiligheidsmaatrege
len getroffen, omdat het bedrijf
bezorgd is over de geleidelijk
toenemende agressie van de
laatste tijd, waaronder aansla
gen in München en Brussel. Een
open house voor de bevolking
wordt in verband hiermee afge
last.
1973
1 februari: Het anker van de Pa
namese tanker Sirrus raakt in
de Westerschelde de ethvleen-
pijpleiding van Dow. De leiding
raakt ontzet en wordt afgeslo-
(zie verder pagina 21)
