Vroege vogel
in de duinen
PZC
natuur
41
puzzel
Anton van
Berchum
Oplossing
postzegels
zaterdag 24 mei 1997
Naam: Zeepeduinen
Oppervlak: 300 hectare
Karakteristiek: duingebied met bosschages, struweel, duin
grasland, zandverstuivingen en wat open water.
Ligging: In duingebied Kop van Schouwen
Eigenaar en Beheerder: Natuurmonumenten
Bezoek: door het gebied lopen twee wandelpaden, en een der
de wandelpad volgt de zuidwestgrens. Een goede start voor
een wandeling is het duinwegje bij Burgh of het parkeerterrein
aan de A. vd Weideweg tussen Burgh en Westenschouwen.
Buiten de paden is de toegang verboden.
Natuurmonumenten heeft tientallen Shetlandpony's in de Zeepeduinen gebracht om die ruige vegetatie aan te pakken.
foto Ruben Oreel
Het is half zes in de ochtend
op een vroege lentedag.
In de Schouwse Zeepeduinen
komt een rijke vogelwereld tot
leven. Ze hebben er weer zin
in, die vogels, en dat laten ze
weten in diverse toonaarden.
Er is immers werk aan de
winkel: buren moeten
verdreven en vrouwen gelokt
worden. Meestal hebben de
vogels op dat vroege uur het
rijk alleen, maar op sommige
dagen worden ze bespied door
lieden, die speciaal voor hen
vroeg op pad zijn gegaan...
Jaarlijks worden de broedvogels
in de Zeepeduinen geteld door
een groepje vrijwilligers, allen lid
van de Vogelwerkgroep van de
Schouwen-Duivelandse Natuur-
-en Vogelwacht. Al sinds 1984
brengen ze jaarlijks de complete
broedvogel-bevolking van dit
prachtige gebied in kaart, voor
waar een niet geringe prestatie!
Enkelen doen zelfs al vanaf het be
gin aan die tellingen mee. Een van
die volhouders is Anton van Ber
chum, toentertijd woonachtig in
Zierikzee, tegenwoordig in Mid
delburg. De nu 28-jarige Van Ber
chum maakte als broekje van am
per 12 jaar voor het eerst kennis
met het gebied. Van Berchum:
„Buurman Henk Walraven, een
echte natuurliefhebber, vroeg of ik
niet eens mee wilde gaan naar het
duin. Ik was meteen verkocht: ik
vond het hartstikke mooiToen
de vogel werkgroep in 1984 begon
met het tellen van de broedvogels
in het Zeepe was Ant'on dan ook
van de partij. „We verdeelden het
gebied in drie stukken. Het grote
noordelijke deel werd geteld door
een clubje vogelaars uit Zierikzee,
waaronder Walraven en ik. In die
eerste jaren gingen we meestal ge
zamenlijk op pad, later meer indi
vidueel."
Kenner
Van het oorspronkelijke Zierik-
zeese telgezelschap is inmiddels
alleen Van Berchum nog over (te
genwoordig bijgestaan door een
vogelaar uit Scharendijke). In de
loop der jaren heeft hij zich ont
wikkeld van 'meeloper' tot een
groot kenner van het gebied en de
bijbehorende vogels. Hoe gaat dat
tellen nu in zijn werk? Van Ber
chum: „Tussen half maart en half
juli loop ik een aantal malen door
het terrein. Alle vogels die ik te
genkom teken ik in op een kaart.
Daarbij werk ik vaak meer met
mijn oi'en dan met mijn ogen: veel
vogels laten zich immers eerder
horen dan zien. Thuisgekomen
werk ik al die veldkaarten uit op
overzichtelijke kaarten per soort.
Aan de hand van die kaarten
wordt dan bepaald hoeveel paar
van een bepaalde soort in het ge
bied gebroed heeft.
Anton van Berchum: „De broedvogels die ik jaarlijks tel, ben ik gaan zien als graadmeters voor de ontwikke
ling van de natuur in de duinen."
Het is duidelijk: aan dat broedvo
gels tellen zit nog een hoop werk
vast. En dan is er nog een aspect
wat het er ook niet eenvoudiger op
maakt, zo vertelt Van Berchum:
„Veel vogels zijn vooral actief in
de vroege ochtenduren. Dat bete
kent dat je als teller knap vroeg je
bed uit moet; rond deze tijd toch
zeker om vijf uur 's ochtends. Eer
lijk gezegd heb ik daar wel eens
moeite mee. Als de wekker rinkelt
en er een harde wind blijkt te staan
of het regenachtig is, draai ik me
ook nog eens lekker om. Een goede
telling zit er dan toch niet in. Als
het weer meewerkt ben ik echter
binnen een half uur in het Zeepe.
En elke keer is dat weer de moeite
waard!
Invloed
Heeft dat van jongsafaan rondlo
pen in de duinen nou ook invloed
op iemand? Van Berchum denkt
van wel. "Mijn keuze voor een stu
die Tuin- en Landschapsinrich
ting staat niet los van de in het
Zeepe opgedane 'natuurervaring'.
Verder ben ik, mede door de erva
ringen in het Zeepe, meer inzicht
gaan krijgen in de werking van de
natuur. De broedvogels die ik jaar
lijks tel ben ik gaan zien als graad
meters voor de ontwikkeling van
de natuur in de duinen. Belangrijk
vind ik ook dat onze telgroep goed
samenwerkt met beheerder Na
tuurmonumenten. We komen
jaarlijks een keer met de mensen
van die club bijeen om de resulta
ten van het afgelopen seizoen te
bespreken. Uiteindelijk gaat het
erom, dat onze gegevens een rol
spelen bij de wijze waarop Na
tuurmonumenten het gebied be
heert, en dat is nu zeker het geval.
Overigens is het niet zo gek dat
Van Berchum veel waarde hecht
aan dat beheersaspect: zelf werkt
hi j inmiddels bij het Middelburgse
Rijks Instituut voor Kust en Zee
aan het beheer van de Zeeuwse on
derwater-natuur in de grote wa
teren.
Na al die jaren veldwerk in de Zee
peduinen heeft Anton van Ber
chum een duidelijk beeld van de
ontwikkelingen in de broedvogel-
stand. „Over het algemeen zijn de
vogels van bos en struweel toege
nomen, terwijl soorten van de
duingraslanden en van het open
water het niet zo goed doen. Zo is
de Tapuit, een lijsterachtige vogel
die heel kenmerkend is voor duin
graslanden, bijna uit het Zeepe
verdwenen. Dat komt vooral
doordat wij mensen het milieu
'verrijkt' hebben met bepaalde
voedingsstoffen, die van nature
anne en schrale planten die op
zo'n duingrasland groeien bena
delen. Andere, hoger groeiende
planten als Duinriet nemen dan de
plaats van de duingrasland-soor
ten in. Natuurmonumenten heeft
tientallen Shetlandpony's in het
gebied gebracht om die ruige ve
getatie aan te pakken, maar de af-
HORIZONTAAL:
3. Men zit erop na de arbeid (10); 7. Scheen imponerend
te zijn (13); 9. Niet meer hier in slaap (10); 10. Voor een
deel is ze knap (4); 11. Hokken oplichten (6); 12. Omge
keerd doen (8); 14. Als een boterham zonder beleg (12);
16. Ze nemen aan datze niet gebonden zijn (10); 18. Ko
miek bij de burgerlijke stand (8); 20. Weerkeren (9).
VERTICAAL:
1. Slappe verdienste (8); 2. Maakten met geweld het vlas
kapot (6); 3. Daar waargenomen (9); 4. Golf van beter
schap? (11); 5. Opnieuw een toost uitbrengen? (11); 6.
Klinkt vals en boos (8); 8. Moet U doen om van die frat
sen af te komen (5); 13. Lettertransport (10); 15. Op
plechtige toon vervoerd (8); 17. Het college smeert 'm
met een doekje! (6); 19. Nogal vanzelfsprekend, het is
niet ruw! (4).
Stuur het ingevulde cryptogram - bij voorkeur per briefkaart - aan:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL VLISSINGEN
Uw inzending moet uiterlijk woensdagochtend in ons bezit zijn.
Vermeldt uw naam. adres en woonplaats.
De PZC stelt de volgende prijzen beschikbaar: eerste prijs een VVV-
-bon van f 50,Tweede, derde en vierde prijs een VW-bon van f
25,De oplossing en de namen van de prijswinnaars vindt u in de
PZC-bijlage 'Vrije Tijd' van volgende week.
Het sleutelwoord van van het
kruiswoordraadsel van vorige
week is: operakoor.
De prijswinnaar van de VVV-
-bon van f 50,- is: Mw. T. Dok
man, 's Heerlauwendorp 21,
Zierikzee.
De VW-bonnen van f 25,—
gaan naar: Mw. T. Cornelisse,
Molenweg 27, Nieuw en St.
Joosland; J. Adriaanse-Ovaa,
Ijsselstraat 14, Middelburg en
Mw. C. Weeda, Robertstraat
52, Axel. De prijzen zullen
binnenkort worden toegezon
den.
foto Ruben Oreel
name van de tapuit is nog niet ge
stopt."
Verdroging
Een ander opvallend aspect vol
gens Van Berchum is de verdro-
gi ng van het gebied, waardoor wa
tervogels het moeilijk krijgen.
„Opvallend is dat na een natte
winter het gebied er heel anders
uitziet dan in de laatste (droge)
voorjaren, In zulke natte jaren kan
ik overal eenden en waterhoentjes
tegenkomen, nu zie ik ze maar op
enkele plekken. Over de hele pe-
riode genomen denk ik wel. dat de
watervogels zijn afgenomen.'' Erg
goed gaat het daarentegen met vo
gels van bos en struweel. Met na
me de hoeveelheid'struweel in zijn
telgebied is toegenomen, en soor
ten als de fitis en de staartmees
stellen dat duidelijk op prijs.Ver
der zijn er elk jaar weer verande
ringen en verrassingen. Het ene
jaar een hoop sprinkhaanrietzan-
gers, het andere jaar niet één. Het
ene jaar een broedende veld uil, het,
andere jaar een zwarte roodstaart
bij een bunker. En natuurlijk zijn
er ook vaste klanten, zoals het
paar paapjes, een in Zeeland zeld
zaam vogeltje dat al jaren een vas
te stek in het Zeepe bewoont.
Een ding is duidelijk: Anton van
Berchum is na al die jaren nog lang
niet uitgekeken in de Zeepedui
nen. Geef hem eens ongelijk!
Jan-Willem Vergeer
Voor de 41e keer zitten we mid
den in de Europa-zegeltij d.
Het begon allemaal in 1956. Zes
landen (België, Duitsland. Italië,
Frankrijk, Luxemburg en Neder
land) kwamen op dezelfde dag (16
september) met twee zegels (alleen
Luxemburg gaf er drie uit) met een
gemeenschappelijk motief: Euro
pa in de steigers. Nu, 41 jaar later,
brengen ongeveer vijftig postad
ministraties Europa-zegels op de
markt; niet meer met een identiek
motief, maar met een gemeen
schappelijk thema.
Aangezien door de meeste landen
twee zegels worden uitgegeven
telt de gehele Europa-omnibus in
middels jaarlijks ruim honderd
zegels. Voor Europa-verzame
laars iedere keer een flinke klus
om alle zegels te vergaren. En
daarbij komen nog eens de zoge
noemde meelopers. Denk bij voor
beeld aan de Nederlandse Mars
hall-Planzegel, die dinsdag
verschijnt en die de kaart van Eu
ropa toont.
Jaren geleden werd door de landen
die bij de CEPT (Conférence eu-
ropéenne des administrations des
Postes et des Télécomminications)
waren aangesloten afgesproken
(de CEPT heeft inmiddels plaats
gemaakt voor PostEurop, waarbij
tevens op de zegels de letters
CEPT zijn vervangen door EURO
PA) dat er naar moest worden ge
streefd de Europa-zegels in de eer
ste weken van mei uit te geven.
Een groot aantal landen herinnert
zich die afspraak nog wel, maar er
zijn toch ook veel die deze af
spraak aan hun laars lappen. Ove
rigens vaak omdat het niet in het
uitgiftebeleid past.
Zoals het dus alle thematische en
motiefverzamelaars vergaat moe
ten ook de Europa-verzamelaars
constant op het vinkentouw zit
ten. Om te beginnen strekken de
Europa-uitgiften zich over een
lange periode uit (van februari tot
diep in de herfst), en daar tussen
door lopen voortdurend de meelo
pers, waarop kaarten van Europa,
vlaggen van landen, enz.
Al enkele jaren wordt door
Gibraltar het spits afgebeten,
meestal op de voet gevolgd door
Liechtenstein. Ook dit jaar weer.
Het thema is dit keer Sagen-
/sprookjes en legenden en Gibral
tar vertelt op vier zegels, die 12 fe
bruari verschenen het verhaal van
De geheimzinnige verdwijning
van de bemanning van de bark
Mary Celeste op de reis van New
York naar Genua. Liechtenstein
kwam 3 maart met twee zegels in
meisje dat in een gouden grote
zaagbek werd veranderd, sage uit
'Lapland:
Frankrijk. 3,00 fr„ De gelaarsde
kat (28 april);
Groot-Brittannië heeft het (13
mei) in de griezelverhalen ge
zocht: 26p, Dracula, een schep
ping van Bram Stoker (1847-
1912); 31p, het monster van Fran
kenstein van Mary W. Shelley
(1797-1851), 37p, Dr. Jekyll en Mr.
Hyde van Robert Louis Stevenson
(1850-1894) en De hond van Bas
kerville van Arthur Conan Doyle
(1859-1930);
Guersey,26pen31p,LesTravail-
leurs de la Mer (24 april). Guern
sey bracht eveneens op 24 april de
eerste zelfklevende zegels uit.
Drie zegels met als titel 'Schatten
van het eiland'; 18p, Shall Beach-
/Herm; 25p, La Seigneurie/Herm
(een ommuurde tuin) en 26p, Cast-
Ie Comet/Guernsey. De zegels zit
ten ook in boekjes: een met acht
zegels (4 x 18p en 4 x 25p) en een
met 4 x 26p;
de waarden 90 rappen (Die Wild-
mannli) en 1,10 frank (Das
Planckner Fülle).
Hierbij de eerste zet Europa-uit
giften, met tevens bij sommige
landen overige emissies:
Aland, 2,90 Fmark (oplage
500.000 stuks), de legende van de
duivel die danst met de vrouw van
de dominee (9 mei). Op 3 mei wijd
de Aland de eerste zegel ter wereld
aan vrouwenhockey in een zaal
(3,40 Fm., oplage 400.000 stuks)
ter gelegenheid van het wk dat van
3 tot 9 mei in Aland werd gehou
den.
België, 17 fr., de bende van de
Bokkenrijders en 30 fr. Jean de
Bemeau, een Waalse legende (8
mei);
Duitsland, 80 pf„ Vom Fischer
und seine Frau en 100 pf„ Rübe-
zahl (5 mei);
Faroer, 4,50 en 7,50 kr„ sprookjes
van William Heinesen (1900-
1991). Dag van uitgifte: 20 mei:
Finland, 3,20 en 3.40 Fmark, Het
Malta, 16 c., Gahan en 35 c„ San
dimitri (5 mei). Malta vierde 20 fe
bruari postaal het feit dat 200 jaar
geleden drie steden stadsrechten
kregen. Op de zegels: 6 c de Tri-
omfpoort van Zabbar (Citta Hom-
pesch); 16 e„ St. Nicolaasmonu-
ment en kerk van Siggiewi (Citta
Ferdinand) en 26 c„ het Paus Gre-
gormonument in Zetjun (Citta Be
land). Op alle zegels ook het stads
wapen. Op 15 april verschenen
vier zegels (2c, 6c, 16c en 27c) met
afbeeldingen van antieke draag
stoelen;
Man, 2lp, De hond van Moddey
Dhoo, 25p, De feeën in de vlier
boom, 3 lp, Defeeënboom, 36p, De
reus Rinn Marcooil, 39p, De schat
van St. Triniaus en 43p, de kobold
FYnoderee 24 april).
Hero Wit
