m
Vliegramp in de polder
PZC
H
Idealisten
van Loesje
willen de
politiek in
reportage
24
rol
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
1980
1979
1978
1977
1976
1975
1974
1973
1972
1971
1970
1969
1968
1967
1966
1965
1964
1963
1962
1961
1960
1959
1958
1957
1956
1955
1954
1953
1952
zaterdag 24 mei 1997
Zo dichtbij nog, en toch
alweer zo lang geleden.
Bladerend in het foto
archief van de PZC rijst
een beeld op van een
bijna vergeten verleden.
Aan de hand van foto's
uit dat archief laat de ru
briek Terug in de tijd' flit
sen van de recente ge
schiedenis zien.
Vandaag: Straaljagers
storten neer bij Rilland.
□c
□c
Rokende wrakstukken in de polder bij Rilland-Bath.
Een dichte zwarte
rookwolk hangt
maandag 13 januari
1962 urenlang boven het
uitgestrekte
schorrengebied onder
Rilland-Bath. Op een
stuk bouwland steekt
een indrukwekkende
berg metaal als een
enorme molshoop uit de
grond. De staart van een
straaljager heeft zich in
de keiharde klei geboord
als een mes in een pakje
boter. Kerosinedampen
vermengen zich met de
kraakheldere
winterlucht. De geur
van onheil verspreidt
zich langzaam over het
gebied. Het nieuws gaat
snel.
PZC-agent D. H. de Bruijn is
er tijdens zijn bezorgronde in
de afgelegen polder getuige van
hoe twee straaljagers met de
staart tegen elkaar slaan en
neerstorten- De toestellen, twee
jagers van het type Gloster Me
teor, zijn kort daarvoor in een
formatie van vier opgestegen
vanaf de vliegbasis Woens-
drecht. Wat een oefenvlucht had
moeten worden, eindigt in een
drama.
De vier vliegtuigen stijgen in de
late ochtend op vanaf de militai
re basis. Twee van hen worden
bestuurd door leerlingvliegers
en twee door instructeurs. Met
een tussenpoos van vijftien se
conden kiezen de Meteors in
pairs het luchtruim. Kapitein P.
Krikken en zijn pupil sergeant
W. van Deutekom vormen het
laatste paar. De 21-jarige ser
geant uit Soest heeft enige tijd
daarvoor in Canada zijn vlieg
brevet gehaald en volgt nu in
Woensdrecht een opleiding tot
jachtvlieger. Kapitein Krikken
(29) is een ex-varen instructeur.
Hij vliegt al ruim tien jaar, én
zonder ongelukken.
Flauwe bocht
Het lijkt een doodnoi-male
vlucht te worden. De vliegers
scheren met hun straaljagers
over het poldergebied. Boven de
Kreekrakpolder, het is dan onge
veer half twaalf, proberen Krik
ken en Van Deutekom het voor
ste pair in te halen. Naast elkaar
vliegend nemen de beide toestel
len een flauwe bocht. Dan raakt
de Meteor van leerlingvlieger
Van Deutekom het toestel van
zijn instructeur Beide toestellen
storten neer
Van Deutekom overleeft het
niet. Zijn vliegtuig schiet na de
botsing nog een eind door en
duikt een eind uit de kust steil in
de Westerschelde. Er volgt een
enorme knal. Het toestel is op de
rand van de Geul van Woens
drecht geëxplodeerd. De piloot
wordt met zijn schietstoel onge
veer vijftig meter weggeslingerd
naar de andere kant van de geul.
Hij is op slag dood.
Kapitein Krikken overleeft de
vliegramp wondei-wel. Hij weet
met zijn schietstoel het vliegtuig
te verlaten. De parachute brengt
hem ongeveer driehondei'd me
ter uit de kust in de schorren. De
kapitein heeft geen schramme
tje. Later - weer veilig thuis in
zijn woniixg in Hoogerheide -
vertelt hij op zakelijke tooxx zijn
verhaal.
Plotseling voelde ik een he
vige schok door mijn kist gaan en
sprong de neus van mijn toestel
omhoog. Ik probeerde nog de
koers te herstellen, doch het
vliegtuig bleef onbestuurbaar en
even later begon het te slingeren
en te draaien. Op dat moment -
het zal op ongeveer vijfhonderd
meter hoogte geweest zijn - trok
ik aan het riempje van mijn
schietstoel en kort daarop land
de ik met mijn parachute veilig
in de schorren. Daarna heb ik
rustig gewacht tot enkele arbei
ders me kwamen halen, ivant ik
begreep wel dat het bijzonder
moeilijk is om door de schorren
te waden."
In brand
Het toestel van de Hoogerhei-
dense kapitein stort enkele hon
derden meters verder onder aan
de berm van de zeedijk neer. De
machine, met nog zo'n tweedui
zend liter brandstof aan boord,
vliegt onmiddellijk in brand.
Een enorme zwarte rookpluim
vormt zich boven het wrak,
PZC-bezorger De Bruin ziet het
drama aan de rand van de Völc-
kerpolder gebeuren. Hij slaat
onmiddellijk alarm. De Bruin
belt de vliegbasis Woensdrecht,
de rijkspolitie in Rilland-Bath
en dokter Kamps. De vliegbasis
stuurt een reddingsploeg. De
brandweer van Rilland-Bath
rukt uit om de brand te blussen.
De spuitgasten stranden echter
in de modder onder de dijk.
Zuigende modder
De zuigende modder speelt ook
de reddingsploeg van de vlieg
basis parten. Deze slaagt er niet
in om met een gids, havenmees
ter Huijps van Woensdrecht, via
de schorren het andere wrak en
het stoffelijk overschot van de
omgekomen piloot te bereiken..
Onvemchterzake keren de man
nen terug naar de vaste wal. Met
een boot hebben de 'redders'
meer succes.
Om half vier slagen zij erin het
stoffelijk overschot van de jonge
sergeant te bergen. Zijn lichaam
wordt vrijdags met militaire eer
begraven op de algemene be
graafplaats in Zaandam, zijn ge-
booi*teplaats.
Het verlies van de twee straalja
gers is voor de basis geen groot
gemis. De twee toestellen maak
ten deel uit van het laatste squa
dron van het i-eeds verouderde
type Gloster Meteor en werden
slechts nog gebruikt voor trai
ningsdoeleinden. Binnen niet al
te lange tijd zouden de toestellen
gesloopt worden.
Het toestel van kapitein Krikken onderaan de zeedijk.
Vaste affichelezers zullen de
kreet direct herkennen: 'Veel
van de hedendaagse problemen
hebben we helemaal niet nodig'.
Loesje-stijl. De 'actiegroep' die
Nederland al veertien jaar
overspoelt met goede adviezen,
doordenkertjes en vreemde kreten
op zwart-witte affiches, wil de
politiek in. Of liever gezegd: een
aantal van de mensen achter Loesje
vindt het na woorden nu tijd voor
daden. Ze noemen zichzelf De
Idealisten. Ze hebben nog geen
lijsttrekker, partijstructuur of
programma. En dat willen ze ook
helemaal niet. „En alsjeblieft geen
partijleden!"
Loesje is al veertien jaar on-
grijpbaar. In 1983 verschenen
plotseling in de grotere steden de
met een meisjesnaam onderteken
de affiches. Teksten van zeer kriti
sche inslag en vaak linkse signa
tuur. „Het verschijnen van Loesje
was een reactie op de neei-gaande
lijn die in actievoerend Nedei'land
zichtbaar was", vertelt Brabander
Jan Verschuren, een van De Idea
listen.
„Alle groepen hadden problemen
met een slinkende achterban, de
kraakbeweging deed alleen nog
maar aan uitzichtloze vechtpar
tijen met de ME. Wij hebben ge
probeerd met een klein groepje
mensen een nieuw geluid te laten
horen, de maatschappij te voeden
met originele gedachten. En dat is
ons heel erg goed bevallen." Loes
je is inmiddels internationaal be
zig en heeft ongeveer tweeduizend
leden, van wie zeshonderd actief.
We zoeken het niet in de grote ge
tallen of de massabeweging. Een
van onze eerste affiches was: 'Een
mens plus wat moed is de meerder
heid'."
En daarom gaat een aantal 'Loes-
jes' het politieke pad op. Sommi
gen denken zelfs al aan tien Ka
merzetels, anderen zeggen dat het
alleen maar om het gebaar gaat.
Verschuren: „We merken dat er in
het land veel sympathie bestaat
voor Loesje. We hebben zonder
enige vorm van reclame of com
mercie vorig jaar zestienduizend
Loesje-schoolagenda's verkocht.
Dat wil toch wat zeggen. We wil
len nu meer dan affiches maken,
we willen onze gedachten rond
strooien op de plekken waar de be
sluiten genomen worden."
Tegengeluiden
Dat rondstrooien gebeurt niet on
der de naam Loesje. „Lang niet ie
dereen bij Loesje wilde de politiek
in. Sommigen vinden dat Loesje er
helemaal niets mee te maken moet
hebben, en alleen affiches moet
blijven maken"aldus Verschuren.
Het is nogal éen gok, vindt hijpro
beren een massa mensen op de
been te brengen in een tijd waarin
nauwelijks nog plaats is voor ac
ties of tegengeluiden. „We hebben
er over gediscussieerd, maar er
zijn geen besluiten over genomen.
Bij Loesje is iedereen wij om te
doen wat hem of haar invalt."
Maar dan dus wel onder een ande
re naam.
'De Idealisten' blijven voorlopig
net zo ongrijpbaar als Loesje. Een
lijsttrekker is er nog niet, evenmin
als een kandidatenlijst of een par
tijprogram. „Dat zijn allemaal
van die bekende structuren. Dat
willen we juist helemaal niet. Ie
dereen die dat wil, kan lijsttrekker
worden", aldus Loesje-veteraan
Abraham. „Maar dat is helemaal
niet belangrijk. We zijn gewoon
een groep mensen met leuke idee-
en. Geen constante partijlijn, elke
dag weer een nieuw idee." Wel
komt er een 'Jij-doet-het-zelf-
pakket' over De Idealisten. Er
wordt niet aan ledenwerving ge
daan. „Leden, dan zitten we direct
weer in hokjes te denken."
„Wij gaan het heel anders doen
dan de huidige politieke partijen",
zegt Gabriëlle. „Wie wil er op zo'n
mooie dag als vandaag over; zeg
maar, de begroting vergaderen?
Wij nodigen de Kameiieden dan
uit om een dagje naar het strand te
gaan."
De oplichting van De Idealisten
werd bedacht op zes april jongst
leden, toen er nog duizend dagen
te gaan waren tot het jaar 2000.
Deze week werd het plan op het
strand in Wijk aan Zee aan de pers
en enkele wandelaars gepresen-
teerd. Enkele Idealisten haalden
objecten (zon, maan, paddestoel,
banaan, zoenlippen) uit de bran
ding. Deze objecten werden een
duin opgesleept waar drie borden
stonden met het motto van dit ka
binet: 'werk, werk, werk'. Drie
van de objecten, waar op de ach
terkant een woord vermeld stond,
werden door voorbijgangers uit
gekozen. Deze drie woorden
vormden samen het motto waar
mee De Idealisten dit kabinet
gaan bestrijden: Soep, Stoom en
Kinine. Verschuren: „Soep staat
ervoor dat we alles al hebben in de
wereld. Het moet alleen beter ver
deeld worden. Soep voor iedereen'
GPD
Enkele kilometers verwijderd van de plaats van de botsing boorde de staart van een van
de toestellen zich in de een stuk bouwland.
Kapitein P. Krikken: ...ik probeerde nog de koers te herstellen.
