Creosootolie bij kustpalen taboe
Recordaantal dode vogels in winter
Vrij baan voor Goese kinderen
Natuur lijdt onder langdurige droogte
Schelde Groep kan
over 1996 nog geen
winstherstel melden
Jaterschappen moeten binnen jaar alternatief vinden voor schadelijke stof
EOD ruimt bommen
bij het voormalige
Fort Frederik Hendrik
zeeuwse almanak
Zwachtel
PZC
zeeland
donderdag 10 april 1997
ponze verslaggever
van der Werf
- De Zeeuwse water-
moeten stoppen met
t gebruik van creosootolie
or palen langs de kust. Rijlcs-
iterstaat Zeeland heeft hun
jjaar de tijd gegeven om de
slaande voorraad op te ma
nen een alternatief te zoeken,
wordt uit steen-
oiteer bereid en bevat veel
ieuvervuilende stoffen, die
of moeilijk afbreken in de
uur.
jsootolie wordt sinds jaar en
gebruikt. Het is al minstens
derd jaar op de markt. Het is
een ideaal product, voor wie
op het milieu-effect let.
osootolie is hét middel tegen
itrot en biedt weerstand te-
de gevreesde paalworm.
ievaten
behandeling van het hout
jt wel heel intensief gebeu-
Per kubieke meter hout is
entig liter olie nodig. Feite-
staan er langs de Zeeuwse
jt allemaal kleine olievaten
lekken. In het gebied van het
lerschap Zeeuwse Eilanden
idden- en Noord-Zeeland)
om ruwweg 92.000 pa
in paalhoofden. Ongeveer
miljoen liter creosootolie is
verwerkt. De huidige pa-
mogen overigens blijven
rarte lijst
negatieve effecten van creo-
tolie zijn al langer bekend,
olie bevat veel polycyclische
koolwaterstoffen
teerresten. Er zitten ook
enkele zwarte-lijststoffen
die sterk verontreinigend
len die in Europees verband
boden zullen worden,
lerschap Zeeuwse Eilanden
ruikt op binnenwateren én
Oosterschelde al geen hout
irdat met creosootolie is be-
deld. DeNoordzeekust en de
sterschelde komen daar nu
bij. Rijkswaterstaat Zeeland
geeft geen vergunning meer om
creosootolie te gebruiken.
Voorraad
De Zeeuwse waterschappen
moeten binnen een jaar aan die
eis voldoen. Het waterschap
Zeeuwse Eilanden kan uit de
voeten met die termijn. Het
heeft nog ruim zevenhonderd
behandelde palen in voorraad,
net genoeg voor een jaar.
Alternatieven zijn beschikbaar.
Voor korte palen - onder meer in
dijkglooiingen - kan onbehan
deld hout als eiken en robiiiia
worden gebruikt. Dat gaat min
der lang mee, maar is goedkoper
dan gecreoseteerd eiken. Hard
hout wordt voorlopig als alter
natief aangewezen voor lange
palen; hardhout uit goed be
heerde bossen.
Het waterschap heeft nog ande
re mogelijkheden onderzocht,
zoals palen van staal, beton
en/of kunststof. Stuk voor stuk
blijken die oplossingen meer
na- dan voordelen te hebben.
Het gebruik van minder palen
kan ook Uitkomst bieden. Mo
menteel onderzoekt waterschap
Zeeuwse Eilanden of dat moge
lijk is. De hamvraag is of een
strandhoofd zonder palen net
zo'n goede kustverdediging is
als een strandhoofd met palen.
Groter verband
A L. de Putter, hoofd waterke
ringen bij het Zeeuws-Vlaamse
waterschap De Drie Ambach
ten, heeft enige moeite met het
verbod van creosootolie. „Het is
een schadelijke stof, maar je
moet het ook in een groter ver
band zien. Dat tropisch hard
hout als alternatief nodig is. Dat
industrie langs de Schelde nog
zoveel loost. Tot waar moeten
wij dan gaan?", vraagt De Put
ter zich af.
De Drie Ambachten heeft geen
gecreoseteerd hout meer in
voorraad. De Putter zal een ver
bod 'natuurlijk' eerbiedigen.
„Rijkswaterstaat is toch een ho
gere overheid."
Dë Goese Laan der Verenigde Naties was even het domein van de kinderen.
foto Willem Mieras
van onze verslaggever
GOES - Kinderen moeten veilig kunnen
oversteken, ook zonder begeleiding van
paps en mams.
Dat is de boodschap die woensdag aan de
Troelstralaan in de Goese Polder werd
rondgebazuind bij de start van het lande
lijke project Voorbeeldstraat van de
Stichting Pressiegroep Kinderen Voor-
rang Het credo, is er bij de oversteek
plaats in steen vereeuwigd in een tegel
met het opschrift: kinderen voorrang. De
werkgroep verkeersveiligheid Goese Pol
der en de Stichting Jongerenwerk in de
wijk sloten woensdag een deel van de
Laan der Verenigde Naties af om kinderen
eens vrijelijk op het asfalt te laten spelen.
Zo'n tweehonderd kinderen mochten on
der meer droogskiën, met eieren lopen,
straattekenen, touwtje springen en hoe
pelen. De actievoerders zullen in de Goese
Polder nog een aantal 'autovrije midda
gen' houden. Automobilisten moeten 14
mei, 2 juli en 3 september rekening hou
den met geblokkeerde delen van de Laan
der Verenigde Naties en Europalaan.
van onze verslaggever
Ben Jansen
VLISSINGEN - De Koninklijke
Schelde Groep in Vlissingen
heeft vorig jaar nog geen winst
herstel kunnen bereiken. De on
derneming is in 1996 veel geld
kwijt geweest aan verliezen op
projecten die al eerder waren
angenomen en aan extra reor
ganisatiekosten. Toch meent de
Schelde Goep dat de eerste re
sultaten zichtbaar zijn van de
vorig jaar in gang gezette kos
tenbesparingsoperatie, die 460
banen kostte.
Het nettoresultaat van de
Schelde Groep kwam over 1996
uit op een verlies van 3,4 milj oen
gulden, tegenover een verlies
van 6,8 miljoen gulden in 1995.
De onderneming heeft woens
dag enkele cijfers over het vori
ge boekjaar bekendgemaakt.
Het jaarverslag over .1996 wordt
28 april gepresenteerd. De winst
uit gewone bedrijfsvoering was
over 1996 1,5 miljoen gulden.
Dat is minder dan over 1995,
toen dit kerncijer nog op 20,8
miljoen gulden uitkwam. Dit
bedrag was evenwel sterk beïn
vloed door een resultaat van 34
miljoen gulden uit maritieme
projecten die in de jaren 1991-
1994 zijn opgeleverd. Vorig jaar
was de vergelijkbare compo
nent nog maar 14,7 miljoen gul
den.
Op een aantal vóór 1996 ver
worven opdrachten heeft de
Schelde Groep vorig jaar ruim
20 miljoen gulden extra moeten
toeleggen. Daarnaast moest 10
miljoen gulden extra worden
gereserveerd door informatie
technologie en andere aanvul
lingen op de uit 1995 daterende
reorganisatievoorziening.
De opzetwaarde van de produc
tie bij de Schelde Groep was in
1996 748 miljoen gulden. Dat
was ongeveer hetzelfde niveau
als een jaar eerder (744 miljoen).
Eind vorig jaar beliep de order
portefeuille 1588 miljoen gul-
Si;* IhSrOï
den (1547 miljoen eind 1995).
Kort na de 'afsluiting van het
boekjaar kreeg Schelde Mari
tiem nog een grote order in de
vorm van twee luchtverdedi
gingsfregatten voor de Konink
lijke Marine in aanvulling op de
twee al eerder bestelde lucht-
verdedigings- en command
ofregatten van hetzelfde type.
Deze nieuwe order heeft voor de
Schelde Groep een waarde van
550 miljoen gulden.
Reorganisatie
In de toelichting bij de globale
cijfers meldt de Schelde Groep
dat de vorig jaar doorgevoerde
reorganisatie duidelijk positie
ve effecten heeft op de bedrijfs
voering. „De eerste resultaten
zullen dit jaar zichbaar worden
door een substantieel lager kos
tenniveau", verzekert de onder
neming. Daar wordt meteen de
kanttekening bij geplaatst dat
het prijsniveau op de markten
voor kapitaalgoederen ook in
1997 nog zeer laag is, waardoor
met moeite winst kan worden
geboekt. De oorzaak is enerzijds
de grote concurrentie en ander
zijds - met name voor de civiele
scheepsnieuwbouw - het ver
storende effect van grote subsi
dies die andere landen hun wer
ven geven. De zogenaamde
generieke steun in Nederland is
daarbij vergeleken van zeer be
scheiden omvang. Overigens is
de Schelde Groep tot en met dit
j aar volledig verstoken van deze
steun, waardoor de onderne-
ming zich in een ongunstige
concurrentiepositie bevindt.
Samenwerking
De Schelde Groep gaat ervan uit
dat de verdere doorwerking van
de reorganisatie dit jaar tot een
kostenreductie van 30 procent
zal kunnen leiden. Daarnaast
zal de aandacht sterk gericht
zijn op verbreding van het pro
ductenpakket. Dat kan onder
meer door samenwerkingsver
banden te zoeken voor delen
van de onderneming.
issingers met
ilitici op stap
eigen wijk
onze verslaggeefster
SSINGEN - Vlissingers
gen de kans om met een
hvethouder, een raadslid en
groep ambtenaren door hun
kte wandelen.
lens de wandeling kunnen
irtproblemen ter sprake ko-
De sectie voorlichting en
ununieatie van de gemeente
singen hoopt dat burger en
luurder hierdoor dichter bij
iar komen.
)r de-bestaande actie Op de
tie kunnen buurtbewoners
wijkambtenaar thuis uit-
igen om ergernissen te be
iken. De wijkschouw vult
de Koffie aan. Wij nodigen
alle bewoners van een
rtuit. Er kunnen zo'n vijftig
isen meelopen. Als de aan-
te groot is, splitsen we de
reageert ambtenaar B.
ilders
kracht van de wijkschouw
'olgens Smulders in de snel-
ïnverking'van klachten. „Ik
mhet een lik op stuk beleid,
dat een lantaarnpaal al zes
2a niet brandt. Bij de wijk-
iuw kunnen ambtenaren
sector beheer, die ook
wandelen, de volgende dag
opdracht voor reparatie
I Alle wijken zouden aan
2Urt moeten komen."
terste wijkschouw is in de
ildersbuurt-noord op
Dsdag (16 april) en duurt
19.00 tot 21.00 uur. Het ver
is in de wijkwinkel Hoge-
88. Op zaterdag 3 mei tus-
10.00 en 12.00. uur is de
winkel aan de Hoge weg op-
vertrekpunt voor de rou-
onedij ke b uurt - No ord
van onze verslaggeefster
Mieke van der Jagt
GOES - De afgelopen strenge
winter heeft een triest record
opgeleverd. Vrijwilligers van
de verschillende Zeeuwse vo
gelwerkgroepen verzamelden
in de zoute Delta 12.080 dode
vogels. Het record van de
strenge winters in de afgelopen
vijftien j aar stond tot nu toe op
de winter van 1985-1986, met
7.669 dode vogels.
Meer dan de helft van de dood-
gevonden vogels, 7.300 exem
plaren, waren scholeksters. In
1986 waren dat er 5.100. Ook
van de bonte strandloper
(1.550), tureluur (710), zilver
plevier (735) en de kano-
etstrandloper (310) werden
recordaantallen dode exem
plaren gevonden. Van een
groot aantal vogels heeft het
Rijksinstituut voor Kust en
Zee (RIKZ) biometrische gege
vens verzameld, die gebruikt
worden in de evaluatie van de
Structuurnota Zee- en Kust
visserij.
Kokkels
Volgens Jan Willem Vergeer, de
Zeeuwse coördinator van Vo
gelbescherming Nederland,
zou het grote aantal dode
scholeksters weieens een indi
catie kunnen zijn voor overbe-
vissingvan kokkels. „Scholek
sters zijn als het ware het
uithangbord van de Delta. Ze
brengen hier in groten getale
de winter door en ze zijn aan
gewezen op een menu van kok
kels."
Een van de ruim 12.000 slachtoffers van de strenge vorst.
„Met die kokkels gaat het ook
niet best. Langs de kust lijken
ze helemaal verdwenen te zijn,
zodat de steltlopers ze in de
Oosterschelde, Westerschelde
en Voordelta moeten zoeken.
Daar hebben ze in toenemende
mate concurrentie van de me
chanische kokkel visserij. Uit
wijkmogelijkheden zijn er
nauwelijks. Scholeksters kun
nen wel wat verder naar het
zuiden vliegen, maar in de
Franse estuaria zit nauwelijks
voedsel. Het is daar ook een
soort volksvermaak om die
beesten te schieten. Bovendien
moeten scholeksters in een
goede conditie zijn om een al
ternatief voedselgebied te zoe
ken. En daar ontbreekt het he
laas aan."
Tijdens de zoektochten van af
gelopen winter werden veel
volwassen scholeksters dood
aangetroffen die al verschil
lende koude winters hadden
doorstaan. Scholeksters kun
nen dertig jaar oud worden.
Uit onderzoek bleek dat een
foto Lex de Meester
groot deel van de vogels de na-
jaarrui niet in goede conditie
was doorgekomen, wat erop
kan wijzen dat er al voordat de
koude begon sprake was van
voedselschaarste.
Vergeer: „De kokkel visserij
heeft zich het afgelopen jaar
beperkingen opgelegd om de
voorraden te sparen en in
stand te houden. Maar de afge
lopen tien jaar is de kokkelvis
serij - en dan spreek ik niet
over de handkokkelaars maar
over de ultramoderne kok
kelschepen - dusdanig toege
nomen dat we misschien over
een structureel probleem spre
ken. Het is heel goed dat het
verzamelde materiaal wordt
meegenomen in de evaluatie
van de visserijnota."
Een soort waarvan opvallend
weinig dode exemplaren wer
den gevonden, was de berg
eend. Kokkels, die door vorst
doodvriezen of worden opge
pakt en verplaatst, reageren op
koude winters door een extra
zaadval na de kou. Bergeenden
voeden zich door juist het klei
ne kokkelgrut op te vissen. Dat
was er kennelijk genoeg na de
koude winter van 1995-1996.
Waar het aantal dode bergeen
den in 1991 nog 749 stuks be
droeg, waren het er afgelopen
seizoen maar 162 die dood
werden gevonden.
Voordelta
Van de ruim 12.000 dode vogels
werden er 57 0 0 gevonden in de
Oosterschelde, 1.600 in de
Westerschelde en ruim 4.500 in
de Voordelta. Veel van de vo
gels die in de Voordelta werden
gevonden moeten vanuit de
Ooster- en Westerschelde naar
de Voordelta zijn gedreven.
Over de oorspronkelijke her
komst van de vogels kan nog
weinig uitsluitsel worden ge
geven. Vast staat dat een grote
groep na de inval van de koude
de zoete, sneller bevroren wa
teren en de Waddenzee heeft
verruild voor de zoute Delta.
Van de aantallen kan pas een
indicatie worden gegeven
wanneer de ringgegevens zijn
teruggemeld.
van onze verslaggever
BRESKENS - De Explosieven
opruimingsdienst (EOD) van de
Koninklijke Luchtmacht komt
vrijdag 25 april naar het voor
malige Fort Frederik Hendrik
aan de Nieuwesluisweg in Bres-
kens om twee vliegtuigbommen
uit de Tweede Wereldoorlog te
Net als bij eerdere bomruimin-
gen in Breskens in oktober 1995
en 1996 moet iedereen binnen
een straal van driehonderd me
ter rond de bom worden geëva
cueerd. Verder mogen mensen
zich tijdens de operatie niet bui
ten laten zien in het gebied
begrensd door de N58, de veer
haven, de Langeweg en de
dwarslijn op de Langeweg van
af camping Schoneveld.
De EOD heeft de omgeving van
het voormalige fort op de aan
wezigheid van bommen onder
zocht, omdat een projectont
wikkelaar op die plaats het
recreatiepark Scheldeveste wil
bouwen. In oktober 1944 gooi
den de geallieerden circa 1200
bommen op het fort. De twee ge
vonden bommen zijn een Engel
se van vijfhonderd pond en een
Amerikaanse duizendponder.
Hoeveel bewoners 25 april ge-
evacueerd moeten worden, kon
de gemeente woensdag nog niet
zeggen. Bij een bomruiming in
oktober vorig jaar op dezelfde
plek waren circa veertig bewo
ners en toeristen genoodzaakt
tijdelijk hun huis verlaten, In
1996 moest voor het ruimen van
een aantal vliegtuigbommen
aan de Sportlaan, midden in
Breskens, het halve dorp wor
den geëvacueerd.
Duwer breekt los
op Westerschelde
TERNEUZEN - De Nederland-
se duwer Calypso (2.111 ton) is
woensdagavond op de Wester
schelde ter hoogte van Terneu-
zen losgebroken van zijn duw
bak. Dat gebeurde toen de Duit
se supertanker Maersk Curitiba
(24.046 ton) met hoge snelheid
passeerde. Door de golfslag bra
ken de koppeldraden van de met
zand beladen Calypso los.
De Maersk Curitiba, die onder
weg was van Antwerpen naar
zee, voer met een snelheid van
ongeveer twintig knopen (zo'n
37 kilometer per uur). Ondanks
een waarschuwing van de ver
keerspost Terneuzen minderde
het schip geen vaart.
De Calypso, die uit Hans weert
kwam, kon met hulp van Mul-
traship uit Terneuzen na ruim
een uur de duwbak weer vast
maken en de reis naar Gent ver
volgen. Of het schip schade had
opgelopen was gisteravond niet
bekend.
onze verslaggever
ard Hoving
SSINGEN - Zeeland ver-
'gt. Het afgelopen ander-
jaar is de op twee na droog-
periode van deze eeuw
'eest.
liddeld viel er de laatste
'tien maanden 855 millime-
Oeerslag in Zeeland. Nor-
valt er 1169 millimeter,
lens Meteo Zeeland is de
foging nog ernstiger dan de
rs aangeven omdat veel wa-
aan de bodem wordt
'rokken voor drinkwater-
lening en industrie. De
«ncie en DELTA Nutsbe-
fon schrijven de verdroging
3l toe aan klimatologische
"beringen: „Er valt gewoon
'or regen."
levolgen van de droogte zijn
!de natuur zichtbaar, zegt J.
van Meteo Zeeland.
„Slootjes vallen droog en de bo
men zitten slecht in het blad
voor de tijd van het jaar." Als
oorzaak van de geringe neerslag
noemt Broeke de blokkering
van de westelijke luchtstro
ming. „Boven de oceanen wordt
neerslag gevormd die normaal
gesproken door de westelijke
stroming onze kant op komt.
Doordat de drogere zuidelijke
en noordelijke stromingen de
afgelopen tijd de overhand heb
ben gehad, heeft de westelijke
stroming ons land nauwelijks
kunnen bereiken"', aldus Broe
ke.
Twee keer eerder was het droger
deze eeuw. In de periode van ok
tober 1975 tot maart 1977 viel er
780 mm neerslag. Van oktober
1920 tot maart 1922 werd er in
Vlissingen slechts 708 mm ge
meten. Broeke heeft geen harde
gegevens, maar vermoedt dat de
huidige uitdroging ernstiger is.
„Tijdens de eerdere droge perio
den werd er veel minder water
aan de bodem onttrokken,
Duingebieden
J. P de Maat, beleidsmedewer
ker water en bodem van de pro
vincie Zeeland, bevestigt dat de
grondwaterstand vrij laag is.
„De vegetatie in bepaalde duin
gebieden kan hier hinder van
ondervinden." Voor de boeren is
het lage grondwaterpeil even
eens een probleem. „De boeren
beginnen het seizoen met een te
lage waterstand. Hierdoor ont
staat straks een grote vraag
naar water om de gewassen te
beregenen", aldus De Maat.
Hij ontkent dat de onttrekking
door de industrie en particulie
ren grote invloed heeft op de
verdroging. „Het aandeel van
de industrie is laag omdat het in
de Zeeuwse bodem voorname
lijk gaat om brak en zout grond
water."
Volgens voorlichter A Parre van
DELTA Nutsbedrijven is de
verdroging eerder een gevolg
van klimatologische verande
ringen dan van de onttrekking
van water voor drinkwater
voorziening. DELTA Nutsbe
drijven levexi jaarlijks 50 mil
joen kubieke meter water aan
paxiiculieren en industrie in
Zeeland. „Ongeveer veertig
procent hiervan is grondwater,
dat voor het merendeel vanuit
Brabant wordt aangevoei'd", al
dus Parre. Alleen in de duinen in
de Kop van Schouwen wordt
nog grondwater uit de bodem
gepompt. Door infiltratie van
oppervlaktewater uit het Ha
ringvliet wordt daar voorkomen
dat de waardevolle duinen ver
drogen. De hoeveelheid drink
water die wordt afgenomen is de
laatste decennia wel enorm toe
genomen, zegt Parre. „Maar
DELTA streeft ernaar steeds
minder grondwater hiervoor
aan te wenden."
V erdrogingskaart
Dat de Zeeuwse bodem ver
droogt, komt niet als een verras
sing. Het probleem is al eerder
onderkend. De provincie is al
een aantal jaren samen met
natuurbeschermers en de wa
terschappen bezig met het aan
pakken van verdroogde natuur
gebieden. Op grond van het
Nationaal Milieubeleidsplan
moet in het jaar 2000 de verdro
ging met ten minste 25 procent
zijn teruggebracht. Een aantal
gebieden, waaronder de Grote
Putting bij Hengstdijk en de De-
esche Watergang bij Kattendij-
ke, zijn al opnieuw nat gemaakt.
De bestrijding van de verdro
ging verloopt langzaam, zegt
G. J. Buth van de stichting Het
Zeeuwse Landschap. „De pro
vincie, Rijkswaterstaat en de
natuurbeheerders werken goed
samen, maar het aanpakken van
verdroogde gebieden is een
kostbare zaak." Om de strijd te
gen de verdroging een nieuwe
impuls te geven komen de pro
vincie Zeeland en Het Zeeuwse
Landschap binnenkort met een
verdrogingskaart.
De taal en toon der medici,
daar hebben wij, goede lezer
groot ontzag voor. Wij vinden
het fijn als de dokter het over
onze patella heeft als hij de
knieschijf bedoelt en we heb
ben ook veel liever last van
een beetje dehydratie dan dat
hij over uitdroging begint.
Dat geeft ons een deftig ge
voel en het sterkt ons in het
vertrouwen dat de arts voor
zijn vak heeft doorgeleerd.
Maar echt knap vinden we
het pas als een medicus met
gebruikmaking van een goed
uitgebalanceerde woordkeus
de waarheid spreekt zonder
direct vrees aan te jagen.
Onlangs hoorden ive er een
praten die wat ons betreft
voor een mooie onderschei
ding in aanmerking komt.
Wij zaten in een wachtruimte
van het ziekenhuis toen de
deur van de spreekkamer van
een gespecialiseerd genees
kundige openging. De man in
de witte jas hieldzijn hand op
de schouder van een dame op
jaren en wikkelde bij wijze
van afscheid déze verbale
zwachtel: „Mevrouiv, u hoeft
zich iverkelijk niet meer zor
gen te maken dan strikt
noodzakelijk is.
Kijk, zo'n advies, daar zou
den wij nou ook van opknap
pen.
Tijdelijk.
