bij kustpalen taboe jsJSKEI
Recordaantal dode vogels in winter
Vrij baan voor Goese kinderen
Natuur lijdt onder langdurige droogte
Waterschappen moeten binnen jaar alternatief vinden voor schadelijke stof Schelde Groep kan
EOD ruimt bommen
bij het voormalige
Fort Frederik Hendrik
zeeuwse almanak
Zwachtel
zeeland
donderdag 10 april 1997
Voorraad
Groter verband
De Goe.se Laan der Verenigde Naties was even het domein van de kinderen.
foto Willem Mieras
van onze verslaggever
GOES - Kinderen moeten veilig kunnen
oversteken, ook zonder begeleiding van
paps en mams.
Dat is de boodschap die woensdag aan de
Troelstralaan in de Goese Polder werd
rondgebazuind bi j de start van het lande
lijke project Voorbeeldstraat van de
Stichting Pressiegroep Kinderen Voor
rang Het credo is er bij de oversteek
plaats in steen vereeuwigd in een tegel
met het opschrift: kinderen voorrang. De
werkgroep verkeersveiligheid Goese Pol
der en de Stichting Jongerenwerk in de
wijk sloten woensdag een deel van de
Laan der Verenigde Naties al om kinderen
eens vxijelij k Op het asfalt te laten spelen
Zo'n tweehonderd kinderen mochten on
der meer droog'skiën, met eieren lopen,
straattekenen, touwtje springen en hoe
pelen. De actievoerders zullen in de Goese
Polder nog een aantal 'autovrije midda
gen' houden. Automobilisten moeten 14
mei, 2 juli en 3 september rekening hou
den met geblokkeerde delen van de Laan
der Verenigde Naties en Europalaan.
Een van de ruim 12.000 slachtoffers van de strenge vorst.
foto Lex de Meester
in onze verslaggever
armen van der Werf
OES - De Zeeuwse water-
happen moeten stoppen met
et gebruik van creosootolie
por palen langs de kust. Rijks-
aterstaat Zeeland heeft hun
n jaar de tijd gegeven om de
staande voorraad op te ma-
en en een alternatief te zoeken,
reosootolie wordt uit steen-
oolteer bereid en bevat veel
lilieuvervuilende stoffen, die
iet of moeilijk afbreken in de
atuur.
reosootolie wordt sinds jaar en
iggebi'uikt. Het is al minstens
onderd j aar op de markt. Het is
ilceen ideaal product, voor wie
et op het milieu-effect let.
eosootolie is hét middel tegen
mtrot en biedt weerstand te-
inde gevreesde paalworm.
Ilievaten
e behandeling van het hout
oet wel heel intensief gebeu-
m. Per kubieke meter hout is
sgentig liter olie nodig. Feite-
jk staan er langs de Zeeuwse
ast allemaal kleine olievaten
lekken. In het gebied van het
aterschap Zeeuwse Eilanden
[idden- en Noord-Zeeland)
lat het om x-uwweg 92.000 pa-
n in paalhoofden. Ongeveer
8 miljoen liter creosootolie is
aarin verwerkt. De huidige pa-
a mogen overigens blijven
aan.
warte lijst
c negatieve effecten van creo-
otolie zijn al langer bekend,
eolie bevat veel polycyclische
onxatische koolwatei'stoffen
iak's), teerresten. Er zitten ook
ig enkele zwarte-lijststoffen
die sterk vex'ontreinigend
jn en die in Europees verband
■rboden zullen worden,
'aterschap Zeeuwse Eilanden
ibruikt op binnenwateren én
'Oosterschelde al geen hout
eer dat met creosootolie is be-
indeld. DeNooi'dzeekust en de
esterschelde komen daar nu
flissingers met
lolitici op stap
a eigen wijk
in onze verslaggeefster
LISSINGEN - Vlissingers
rijgen de kans om met een
ijkwetlxouder, een raadslid en
in groep ambtenaren door hun
ijk te wandelen,
ijdens de wandeling kunnen
Mirtproblemen ter sprake ko
len. De sectie voorlichting en
mmunicatie van de gemeente
lissingen hoopt dat burger en
estuurder hierdoor dichter bij
Ikaar komen.
'oor de bestaande actie Op de
offie kunnen buurtbewoners
«n wijkambtenaar thuis uit-
odigen om ergernissen te be-
ireken. De wijkschouw vult
lp de Koffie aan. Wij nodigen
oor alle bewoners van een
'xurt uit. Er kunnen zo'n vijftig
msen meelopen. Als de aan-
)op te groot is, splitsen we de
roep'', reageert ambtenaar B.
mulders
'e kracht van de wijkschouw
gtvolgens Smxrlders in de snel-
verwerking van klachten. ,,Ik
oem het een lik op stuk beleid,
lel dat een lantaarnpaal al zes
reken xxiet brandt. Bij de wijk-
:houw kunnen ambtenax'en
in de sector beheer-, die ook
reewandelen, de volgende dag
de opdracht voor i'epax'atie
even. Alle wijken zouden aan
e beurt moeten komen.
Ie eerste wijkschouw is in de
iehildershuurt-noord op
roensdag (16 april) en duurt
an 19.00 tot 21.00 uui-. Het ver
lek is in de wijkwinkel Hoge-
'eg 88. Op zatei'dag 3 mei tus-
en 10.00 en 12.00 uur is de
rijkwinkel aan de Hogeweg" op-
ieuw vertrekpunt voor de rou-
eBonedijkebuurt-Noord
en onze verslaggever
jichard Hoving
HlSSINGEN - Zeeland ver-
boogt. Het afgelopen ander-
lalf jaar is de op twee na droog-
le periode van deze eeuw
Wveest.
«niddeld viel er de laatste
chttien maanden 855 millime-
neerslag in Zeeland. Nor
mal valt er 1169 millimeter,
iolgens Meteo Zeeland is de
«droging nog ernstiger dan de
ijfers aangeven omdat veel wa-
aan de bodem wox'dt
nttrokken voor drinkwater-
oorziening en industrie. De
fovincie en DELTA Nutsbe
drijven schrijven de verdroging
ooral toe aan klimatologische
i'eranderingen:Er valt gewoon
plüder regen."
kgevolgen van de droogte zijn
fin de natuur zichtbaax', zegt J.
Sroeke van Meteo Zeeland.
bij. Rijkswaterstaat Zeeland
geeft geen vergunning meer om
creosootolie te gebruiken.
D'e Zeeuwse waterschappen
moeten binnen een jaar aan die
eis voldoen. Het waterschap
Zeeuwse Eilanden kan uit de
voeten met die termijn. Het
heeft nog ruim zevenhonderd
behandelde palen ixx voorraad,
net genoeg voor een jaar.
Altei'natieven zijn beschikbaar'.
Voor kox-te palen - onder meer in
dijkglooiingen - kan onbehan
deld hout als eiken en robinia
worden gebruikt. Dat gaat min
der lang mee, maar is goedkoper
dan geci'eoseteerd eiken. Hard
hout wox'dt voorlopig als alter
natief aangewezen voor lange
palen; hardhout uit goed be
heerde bossen.
Het waterschap heeft nog ande
re mogelijkheden onderzocht,
zoals palen van staal, beton
en/of kunststof. Stuk voor stuk
blijken die oplossingen meer
na- dan voordelen te hebben.
Het gebruik van minder palen
kan ook uitkomst bieden. Mo
menteel onderzoekt waterschap
Zeeuwse Eilanden of dat moge
lijk is. De hamvx'aag is of een
strandhoofd zonder palen net
zo'n goede kustverdediging is
als een strandhoofd met palen.
A L. de Putter, hoofd waterke
ringen bij het Zeeuws-Vlaamse
watex'schap De Di'ie Ambach
ten, heeft enige moeite met het
verbod van creosootolie. „Het is
een schadelijke stof, maar je
moet het ook in een groter ver
band zien. Dat tx'opisch hard
hout als altex-natief nodig is. Dat
industrie langs de Schelde nog
zoveel loost. Tot waar moeten
wij dan gaan?", vraagt De Put
ter zich af.
De Drie Ambachten heeft geen
gecreoseteerd hout meer in
voorraad. De Putter zal een ver
bod 'natuux'lijk' eerbiedigen.
„Rijkswatex'staat is toch een ho
gere overheid.
van onze verslaggeefster
Mieke van der Jagt
GOES - De afgelopen strenge
winter heeft een triest record
opgeleverd. Vrijwilligers van
de verschillende Zeeuwse vo
gelwerkgroepen verzaxxielden
in de zoute Delta 12.080 dode
vogels. Het record van de
strenge winters in de afgelopen
vijftien jaar stond tot nu toe op
de winter van 1985-1986, met
7.669 dode vogels.
Meer dan de helft van de dood-
gevonden vogels, 7.300 exeixa-
plaren, waren scholeksters. In
19.86. waren dat er 5.100. Ook
van de bonte strandloper
(1.550), tureluur (710), zilver-
plevier (735) en de kano-
etstrandloper (310) werden
recordaantallen dode exem
plaren gevonden. Van een
gx'oot aantal vogels heeft het
Rijksinstituut voor Kust en
Zee (RIKZ) biometxisehe gege
vens verzameld, die gebruikt
wox'den in de evaluatie van de
Structuui'nota Zee- en Kust
visserij.
Kokkels
Volgens Jan Willem Vergeer, de
Zeeuwse coördinator van Vo
gelbescherming Nederland,
zou het grote aantal dode
scholeksters weieens een indi
catie kunnen zijn voor overbe-
vissing van kokkels. „Scholek
sters zijn als het ware het
uithangbord van de Delta. Ze
brengen hier in groten getale
de winter door en ze zijn aan
gewezen op een menu van kok
kels,"
„Slootjes vallen droog en de bo
men zitten slecht in het blad
voor de tijd van het jaaxv' Als
oorzaak van de gex'inge neerslag
noemt Broeke de blokkering
van de westelijke luchtstro
ming. „Boven de oceanen wordt
neerslag gevox-md die normaal
gesproken door de westelijke
stroming onze kant op komt.
Doordat de drogere zuidelijke
en noox'delijke stromingen de
afgelopen tijd de ovex'hand heb
ben gehad, heeft de westelijke
stroming ons land nauwelijks
kunnen bex'eiken", aldus Broe
ke.
Twee keer eerder was het droger
deze eeuw. In de periode van ok
tober 1.97 5 tot maax-t 19 7 7 viel er
780 mm neei'slag. Van oktober
1920 tot maart 1922 werd er in
„Met die kokkels gaat het ook
niet best. Langs de kust lijken
ze helemaal vex'dwenen te zijn,
zodat de steltlopers ze in de
Oosterschelde, Westerschelde
en Voordelta moeten zoeken.
Daar hebben ze in toenemende
mate concxxrrentie van de me
chanische kokkelvisserij. Uit
wijkmogelijkheden zijn er
nauwelijks. Scholeksters kun
nen wel wat verder naar het
zuiden vliegen, maar in de
Franse estuaria zit nauwelijks
voedsel. Het is daar ook een
Vlissingen slechts 708 nun ge
meten. Broeke heeft geen hax-de
gegevens, maar vermoedt dat de
huidige uitdroging exixstiger is.
„Tijdens de eerdere droge perio
den werd er veel minder water
aan de bodem onttx'okken."
Duingebieden
J. P de Maat, beleidsmedewer
ker water en bodem van de pro
vincie Zeeland, bevestigt dat de
grondwatei'stand vrij laag is.
„De vegetatie in bepaalde duin
gebieden kan hier hinder van
ondex-vinden." Voor de boeren is
het lage grondwatex-peil even
eens een probleem. „De boex-en
beginnen het seizoen met een te
lage watex'stand. Hierdoor ont
staat straks een gi'ote vraag
naar water om de gewassen te
soort volksvermaak om die
beesten te schieten. Bovendien
moeten scholeksters in een
goede conditie zxjn om een al-
texmatief voedselgebied te zoe
ken. En daar ontbreekt het he
laas aan."
Tijdens de zoektochten van af
gelopen winter wex'den veel
volwassen scholeksters dood
aangetroffen die al vex'schxl-
lende koude winters hadden
doorstaan. Scholeksters kun
nen dertig jaar oud worden.
Uit onderzoek bleek dat een
bei'egenen", aldus De Maat.
Hij ontkent dat de onttrekking
door de industrie en pax-ticulie-
ren grote invloed heeft op de
verdroging. „Het aandeel van
de industrie is laag omdat het in
de Zeeuwse bodem voorname
lijk gaat om brak en zout grond-
watex*."
Volgens voorlichter A Parre van
DELTA Nutsbedrijven is de
verdx'oging eerder een gevolg
van kliixiatologische vex-ande-
ringen dan vart de onttrekking
van water voor dx'inkwater-
voorziening. DELTA Nutsbe
drijven levex-t jaarlijks 50 mil
joen kubieke meter water aan
particuliex'en en industrie in
Zeeland. „Ongeveer veertig
px'ocent hiervan is grondwater,
dat voor het mei'endeel vanuit
groot deel van de vogels de na-
jaarrui niet in goede conditie
was doox'gekomen, wat erop
kan wijzen dat er al voordat de
koude begon sprake was van
voedselschaarste.
Vergeer: „De kokkelvisserij
heeft zich het afgelopen jaar
bepex'kingen opgelegd om de
voorraden te sparen en in
stand te houdexi. Maar de afge
lopen tien jaar is de kokkelvis
serij - en dan spreek ik niet
over de handkokkelaars maar
over de ultramoderne kok-
Brabant wordt aangevoei'd", al
dus Parre. Alleen in de duinen in
de Kop van Schouwen wordt
nog gx'ondwater uit de bodem
gepompt. Door infiltratie van
oppervlaktewater uit het Ha-
x'ingvliet wordt daar voorkomen
dat de waardevolle duinen ver
drogen. De hoeveelheid drink
water die wordt afgenomen is de
laatste decennia wel enorm toe
genomen, zegt Parre. „Maar
DELTA streeft ernaar steeds
minder grondwater hiex-voor
aan te wenden."
Verdrogingskaart
Dat de Zeeuwse bodem ver
droogt, komt niet als een verras
sing. Het probleem is al eerder
onderkend. De provincie is al
een aantal jaren samen met
keischepen - dusdanig toege
nomen dat we ïxxisschien over
een structux-eel probleem spre
ken. Het is heel goed dat het
verzamelde materiaal wordt
meegenomen in de evaluatie
van de visserijnota."
Een soort waarvan opvallend
weinig dode exemplaren wer
den gevonden, was de berg
eend. Kokkels, die door vorst
dood vriezen of worden opge
pakt en verplaatst, reageren op
koude winters door een extx'a
zaadvalna de kou. Bergeenden
voeden zich door juist het klei
ne kokkelgrut op te vissen, Dat
was er kennelijk genoeg na de
koude winter van 1995-1996.
Waar het gantal dode bergeen
den in 1991 nog 749 stuks be
droeg, waren het er afgelopen
seizoexx maar 162 die dood
wex'den gevonden.
Voordelta
Van de ruim 12.000 dodevogels
wex'den er 5.700 gevonden in de
Oosterschelde, 1.600 in de
Westex'schelde en ruim 4.500 in
de Voordelta. Veel van de vo
gels die in de Voordelta werden
gevonden moeten vanuit de
Ooster- en Westex'schelde naar
de Voordelta zijn gedreven.
Over de oorspronkelijke her
komst van de vogels kan nog
weinig uitsluitsel worden ge
geven. Vast staat dat een grote
groep na de inval van de koude
de zoete, sneller bevroren wa
teren en de Waddenzee heeft
verruild voor de zdute Delta.
Van de aantallen kan pas een
indicatie worden gegeven
wanneer de ringgegevens zijn
teruggemeld.
natuurbeschermex's en de wa
terschappen bezig met het aan
pakken van vex'droogde natuur
gebieden. Op grond van het
Nationaal Milieubeleidsplan
moet in het jaar 2000 de vex-dro-
ging met ten minste 25 procent
zijn tex'uggebracht. Een aantal
gebieden, waaronder de Grote
Putting bij Hengstdijk en de De-
esche Watergang bij Kattendij-
ke, zijn al opnieuw nat gemaakt.
De bestrijding van de verdro
ging verloopt langzaam, zegt
G. J. Buth van de stichting Het
Zeeuwse Landschap. „De pro
vincie, Rijkswaterstaat en de
natuurbeheerders werken goed
samen, maar het aanpakken van
verdroogde gebieden is een
kostbare zaak." Om de stx'ijd te
gen de verdroging een nieuwe
impuls te geven komen de pro
vincie Zeeland en Het Zeeuwse
Landschap binnenkox-t met een
verdrogingskaart.
van onze verslaggever
Ben Jansen
VLISSINGEN - De Koninklijke
Schelde Groep in Vlissingen
heeft vorig jaar nog geen winst-
herstel kunnen bereiken. De on
derneming is in 1996 veel geld
kwijt geweest aan verliezen op
projecten die al eerder waren
angenomen en aan extra reor
ganisatiekosten. Toch meent de
Schelde Goep dat de eerste re
sultaten zichtbaar zijn van de
vorig jaar in gang gezette kos
tenbesparingsoperatie, die 460
banen kostte.
Het nettoresultaat van de
Schelde Groep kwam over 1996
uit op een verlies van 3,4 miljoen
gulden, tegenover een verlies
van 6,8 miljoen gulden in 1995.
De onderneming heeft woens
dag enkele cijfers over het voxi-
ge boekjaar bekendgemaakt.
Het jaai-verslag over 1996 wordt
28 april gepresenteerd. De winst
uit gewone bedrijfsvoering was
over 1996 1,5 miljoen gulden.
Dat is minder dan over 1995,
toen dit kerneijer nog op 20,8
miljoen gulden uitkwam. Dit
bedrag was evenwel sterk beïn
vloed door een resultaat van 34
miljoen gulden uit maritieme
projecten die in de jaren 1991-
1994 zijn opgelevex'd. Vorig jaar
was de vergelijkbare compo
nent nog maar 14,7 miljoen gul
den.
Op een aantal vóór 1996 ver
worven opdx'achten heeft de
Schelde Gx'oep vox'ig jaar ruim
20 miljoen gulden extra moeten
toeleggen. Daarnaast moest 10
miljoen gulden extra worden
gereserveei'd door informatie
technologie en andere aanvul
lingen op de uit 1995 daterende
reorganisatievoox'ziening.
De opzetwaarde van de produc
tie bij de Schelde Groep was in
1996 748 miljoen gulden. Dat.
was ongeveer hetzelfde niveau
als eenjaar eerder (744 miljoen).
Eind vorig jaar beliep de order
portefeuille 1588 miljoen gul
van onze verslaggever
BRESKENS - De Explosieven
opruimingsdienst (EOD) van de
Koxxinklijke Luchtmacht komt
vrijdag 25 april naar het voor
malige Fort Frederik Hendrik
aan de Nieuwesluisweg in Bres-
kexxs oxxx twee vliegtuigbommen
uit de Tweede Wereldoorlog te
ruimen.
Net als bij eerdere bomruimin-
gen in Breskens in oktober 1995
en 1996* moet iedex'een binnen
eexi straal van driehonderd me
ter rond de bom worden geëva-
cueei'd. Verder mogen mensen
zich tijdens de operatie niet bui
ten laten zien in het gebied
begrensd door de N58, de veer
haven, de Langeweg' en de
dwax-slijn op de Langeweg van
af camping Schoneveld.
De EOD heeft de omgeving van
het vooxmalige fort op de aan
wezigheid van bommen onder
zocht, omdat een projectont
wikkelaar op die plaats het
recreatiepark Scheldeveste wil
bouwen. In oktober 1944 gooi
den de geallieerden circa 1200
borxmien op het foi't. De twee ge
vonden bommen zijri een Engel
se van vijfhonderd pond en een
Amerikaanse duizendpondex'.
Hoeveel bewoners 25 april ge-
evacueerd moeten worden, kon
de gemeente woensdag nog niet
zeggen.- Bij een bomi'uiming in
oktober vorig jaar op dezelfde
den (1547 miljoen eind 1995).
Kort na de afsluiting van het
boekjaar kreeg Schelde Mari
tiem nog een grote order in de
vorm van twee luchtverdedi-
ging'sfx'egatten voor de Konink
lijke Marine in aanvulling op de
twee al eerder bestelde lucht-
verdedigings- en command
ofregatten van hetzelfde type.
Deze nieuwe order heeft voor de
Schelde Gx'oep een waarde van
550 miljoen gulden.
Reorganisatie
In de toelichting bij de globale
cijfei's meldt de Schelde Groep
dat de vorig jaar doorgevoerde
reorganisatie duidelijk positie
ve effecten heeft op de bedrijfs-
voering. „De eerste resultaten
zullen dit jaar zichbaar worden
door een substantieel lager kos
tenniveau", vex'zekert de onder
neming. Daar wox'dt meteen de
kanttekening bij geplaatst dat
het prijsniveau op de markten
voor kapitaalgoederen ook in
1997 nog zeer laag is, waardoor
met moeite winst kan worden
geboekt. De oorzaak is enerzijds
de grote concurrentie en ander
zijds - met name voor de civiele
scheepsnieuwbouw - het ver
storende effect van grote subsi
dies die andere landen hun wer
ven geven. De zogenaamde
generieke steun in Nederland is
daarbij vergeleken van zeer be
scheiden omvang. Overigens is
de Schelde Groep tot en met dit
jaar volledig vei'stoken van deze
steun, waardoor de onderne
ming zich in een ongunstige
concurx'entiepositie bevindt.
Samenwerking
De Schelde Groep gaat ex-van uit
dat de verdere dooxwerking van
de x'eorganisatie dit jaar tot een
kostenreductie van 30 px'ocent
zal kunnen leiden. Daax-naast
zal de aandacht sterk gericht
zijn op verbx'eding van het pro
ductenpakket. Dat kan onder
meer door samenwex'kingsvei'-
banden te zoeken voor delen
van de onderneming.
plek waren circa veex-tig bewo
ners en toeristen genoodzaakt
tijdelijk hun huis vexiaten. In
1996 moest voor het ruimen van
een aantal vliegtuigbommen
aan de Sportlaan, midden in
Breskens, het halve dorp wor
den geëvacueerd.
Duwer breekt los
op Westerschelde
TERNEUZEN - De Nederland
se duwer Calypso (2.111 ton) is
woensdagavond op de Wester
schelde ter hoogte van Terneu-
zen losgebroken van zijn duw
bak. Dat gebeurde toen de Duit
se supertanker Maersk Curitiba
(24.046 ton) met hoge snelheid
passeerde. Door de golfslag bra
ken de koppeldraden van de met
zand beladen Calypso los.
De Maersk Curitiba, die onder
weg was van Antwerpen naar
zee, voer met een snelheid van
ongeveer twintig knopen (zo'n
37 kilometer per uur). Ondanks
een waax'schuwing van de vex-
keerspost Temeuzen minderde
het schip geen vaart.
De Calypso, die uit Harxsweexl
kwam, kon met hulp van Mul
traship uit Terneuzen na ruim
een uur de duwbak weer vast
maken en de reis naar Gent ver
volgen. Of het schip schade had
opgelopen was gisteravond niet
bekend.
De taal en toon der medici,
daar hebben wij, goede lezer,
groot ontzag voor. Wij vinden
het fijn als de dokter het over
onze patella heeft als hij de
knieschi jf bedoelt en we heb
ben ook veel liever last van
een beetje dehydratie dan dat
hij over uitdroging begint.
Dat geeft ons een deftig ge
voel en het sterkt ons in het
vertrouwen dat de arts voor
zijn vak heeft doorgeleerd.
Maar écht knap vinden we
het pas als een medicus met
gebruikmaking van een goed
uitgebalanceerde woordkeus
de waarheifL spreekt zonder
direct vrees aan te jagen.
Onlangs hoorden we er een
praten die wat ons betreft
voor een mooie onderschei
ding in aanmerking komt.
Wij zaten in een wachtruimte
van het ziekenhuis toen de
deur van de spreekkamer van
een gespecialiseerd genees
kundige openging. De man in
d'e witte jas hield zijn hand op
de schouder van een dame op
jaren en ivikkelde bij wijze
van afscheid déze verbale
zwachtel: „Mevrouw, u hoeft
zich werkelijk niet meer zor
gen le maken dan strikt
noodzakelijk is,"
Kijk, zo'n advies, daar zou
den wij nou ook van opknap
pen.
Tijdelijk.
