Geef mij maar een motor
die in de soep is gedraaid
Vingerafdruk is geen waterdicht bewijsmateriaal
Peter Koens,
automonteur
reportage zaterdag 5 april 1997 25
cssional
de garage de meest kostbare factor en de
bedragen mogen niet de pan uitrijzen.
Zelf een onderdeeltje maken, is er echt
niet bij, ook al gaat dat tien keer langer
mee dan de oplossing die betaalbaar is.
Vroeger stond je voor een grote beurt bij
na een dag te sleutelen: contactpuntjes
vervangen, kleppen stellen en dat soort
dingen. Nu is alles automatisch en elec-
tronisch. Dat is, denk ik, ook de reden dat
je zo weinig oude monteurs ziet. Die kon
den de techniek niet bijhouden. Het is ook
wezenlijk anders dan vroeger. Je moet
echt ieder j aar je cursussen volgen, anders
kun je je werk niet goed doen."
Behalve aan alle cursussen, doet Peter
ook nog mee aan wedstrijden. Met enige
tegenzin wil hij wel toegeven dat hij tot
nog toe altijd in de hoogste regionen is ge
ëindigd. ..Bij Fiat en bij Lancia, hebben ze
tegenwoordig een wedstrijd, waaraan
van elke dealergarage twee monteurs mo
gen meedoen. De vragen, vijftig voor in de
garage en vijftig bij een soort centraal
schriftelijk examen voor wie door de eer
ste ronde komen, zijn heel theoretisch- Bij
Fiat komen vijftien zogenaamde top-
technicians uit de bus, en bij Lancia acht.
Van beide merken mag ik me nu top-tech
nician noemen maar wat heb je daaraan?
Ik had liever alle honderd vragen goed,
maar dat heeft nog niemand gepres
teerd. Peter vindt het weliswaar een uit
daging om het niveau te handhaven.
„Binnenkort, als Auto Dagevos verhuist
naar een ander gebouw, krijgen we ér het
dealerschap van Alfa Romeo bij. Plet lijkt
me fantastisch om daar ook mee te doen
aan zo'n wedstrijd. De techniek bij Alfa
Romeo is heel anders dan van Fiat en Lan
cia. Dat maakt het werk breder en interes
santer."
Voorkeur
Binnen het vak heeft iedere automonteur
ook zijn eigen voorkeuren. Voor Peter is
dat de totale revisie van een motor. „De
ene doet graag beurtjes, de ander spoort
het liefst storingen op. Geef mij maar een
motor, die in de soep gedraaid is. Die gaat
van het begin tot het einde door je handen.
Alle monteurs, wij zijn met z'n vijven,
doen natuurlijk alle voorkomende werk
zaamheden, al was het alleen maar om ge
routineerd te blijven. Maar toch krijg ik
vaker zo'n revisie te doen. Mensen zijn al
tijd goed in wat ze graag doen en een ver
standige werkgever maakt daar gebruik
van."
Peter Koens heeft geen andere ambitie
dan te blijven doen wat hij nu doet. Chef
monteur zou hij nooit willen woi'den.
„Dat is heel ander werk, meer logistiek en
contacten met de rest van het bedrijf dan
sleutelen. Toch mis ik wel het contact met
de klanten, zoals je dat vroeger had. Als er
iets mis is met een auto, dan kan de klant
je altijd het beste uitleggen wat de klach
ten zij nNu gaat dat over meer schijven en
dan kan er informatie verloren gaan. Het
komt toch wel goed, daar niet van, maal
ais een klant zegt 'een rammeltje zus-en-
zo' of 'hij beweegt hier-of-daar', weet je
eerder wat er loos is, waar je moet zoeken.
Tijd is, meer dan ooit, geld. Een monteur
kost voor de klant bijna honderd gulden
per uur.
Pietje-precies
En zijn eigen auto? Daar mankeert waar
schijnlijk niks aan. „Nou, ze zeggen dat je
nooit een tweedehands auto van een mon
teur moet kopen, want die sleutelt de hele
dag. In de garage, aan ieders auto, behal
ve aan die van hemzelf. Ik lig er ook niet,
zoals vroeger, hele dagen onder maar ik
hou het toch wel graag bij. Mijn auto, een
Fiat natuurlijk, heeft weinig te lijden
want de tien kilometer naar mijn werk
fiets ik altijd. Daarom heb ik er weinig
werk aan. Ik ben toch wel'een Pietje-pre
cies. Laatst was ik bij zo'n meeting van
oude Fiatjes-500 Honderden van die au
tootjes, echt een leuk gezicht van een
eindje. Maar tussen al die oude karretjes,
zag ik er maar enkele die bij mij door de
beugel zouden kunnen. De meesten zaten
niet strak in hun plaatwerk en heel rom
melig in de lak.
Een perfectionist? „Nou ja, als jij het zegt,
zalhet wel zo zijn. Maar in de eersteplaats
ben ik automonteur en dat hoop ik nog
lang te blijven."
Mieke van der Jagt
Een perfectionist? Wie gaat dat nou van
zichzelf zeggen? Nee, Peter Koens, 37
jaar en automonteur bij Auto Dagevos in
Goes, is niet van plan om zich op de borst te
kloppen. ,,Wat je doet, moet je goed doen",
is zijn credo, „en niet alleen omdat je
ervoor betaald wordt." In het wielrennen
en hardlopen, zijn grootste hobby's, geeft
hij ook alles wat hij in zich heeft. „Bij je
werk moet dat hetzelfde zijn, zeker als je
monteur bent. Ik zie dat als een uitermate
verantwoordelijk beroep."
Peter Koens:,,Kijk, de verantwoorde
lijkheid van een automonteur ligt op
meer dan één vlak. Om te beginnen heb je
de veiligheid. Als jij klaar bent met een re
paratie of een onderhoudsbeurt, rijdt je
klant weg in het volste vertrouwen dat hij
weer duizenden kilometers veilig is. Dat
moet dan ook zo zijn. Er wordt nooit over
gesproken maar ik denk dat alle monteurs
weieens slecht geslapen hebben van het
idee dat er mensenlevens van afhangen.
Hoe vaak ik zelf al niet naar buiten ben
gelopen om te controleren of ik de wielen
wel had vastgezet! Het is altijd gebeurd,
want het zit in je routine, maar in je ach
terhoofd blijft er zo'n rood lampje bran
den: Oppassen!"
„Behalvemet de veiligheid, heb je ooknog
te maken met de gevoelswaarde van een
auto. Dat klinkt wel soft maar je moet je
eens realiseren wat auto's voor mensen
betekenen. De overheid doet alles om het
autogebruik en het autobezit terug te
dringen. De benzine wordt steeds duur
der, de belasting; de aanschaf van een au
to kost inmiddels een vermogen en ook het
onderhoud is niet bepaald goedkoop.
Toch blijven al die mensen er een auto op
na houden. Sommigen zien het nog als een
statussymbool maar voor veel meer men
sen, vooral hier op het platteland, bete
kent een auto gewóón vrijheid. Ze kunnen
gaan en staan waar ze willen en daar heb
ben ze veel geld voor over. Ik loop daar
niet de hele dag aan te denken, maar ik
realiseer me wel dat mensen mij hun dier
baarste bezit in handen geven. Daar moet
je dus zorgvuldig mee omgaan. Dat geldt
evenzeer voor een klein, oud brikje als
voor een super-de-luxe nieuwe Lancia."
Milieuwinst
Het derde terrein waarop Peter Koens
zich verantwoordelijk voelt, is betrekke
lijk nieuw in zij n vak: het milieu.D e auto
heeft natuurlijk een enorm slechte pers
als het gaat om het milieu. Toch denk ik
dat er weinig branches zijn, waar in zo
korte tijd zoveel milieumaatregelen zijn
genomen als in de garage. Er waren ook
weinig plekken waar zoveel milieuwinst
te behalen viel, dat moet ik toegeven. We
Peter Koens: „Mensen geven mij hun dierbaarste bezit in handen, daar moet je dus zorgvuldig mee omgaan." foto Ruden Riemens
scheiden nu alles, plastic, olie, vloeistof
fen, we houden filtertjes apart en stellen
motoren uiterst nauwkeurig af op mini
maal gebruik van brandstof en zo beperkt
mogelijke uitstoot van schadelijke stof
fen. In liet begin zag ik wel op tegen al die
voorschriften, maar omdat je doordron
gen bent van de noodzaak, sta je er posi
tief tegenover. Dan blijkt dat alle hande
lingen binnen een week in je routine
zitten. Ik weet al niet meer beter."
De liefde voor het monteursvak kwam bij
Peter wat later. Op de LTS koos hij voor
elektrotechniek, iets wat hem later toch te
pas zou komen. „Pas toen ik op mijn zes
tiende een brommer kreeg, begon ik in de
gaten te krijgen hoe leuk dat sleutelen is
en hoe geweldig zo 'n machine in elkaar zit
als je er goed voor zorgt. Ik koos dus voor
automonteur in het leerlingenwezen en
op mijn achttiende begon ik bij de Fiat-
Lancia-garag'e in Goes. Die ging ruim
twee jaar later failliet waarna ik een half
jaar in een andere garage ging werken.
Toen Auto Dagevos verder ging met Fiat
en Lancia, was ik zielsgelukkig dat ze me
vroegen. Die merken hebben vanaf het
begin mijn voorkeur gehad."
Over die voorkeur wil hij nog wel wat
meer kwijt. „Italiaanse auto's, Fiat, Lan
cia, Alfa Romeo, Ferrari, zijn gewoon de
mooiste die er zijn. Die Italianen houden
van mooie dingen en dat zie je aan hun
ontwerpen. Ze hebben zich nooit ge
schaamd om iets functioneels ook nog
schoonheid mee te geven. Ga maar kijken
in Italië, het zit al eeuwen in hun cultuur.
Van Fiat kun je ook nog zeggen dat ze de
samenleving hebben gemobiliseerd. Dooi
de jaren heen hebben ze kleine, veilige en
betaalbare anto'c L Mijn ome Jan,
die tot zijn 65ste monteur is geweest, zei
altijd dat het niet moeilijk is om een auto
van een ton te maken. De kunst is om een
goeie van tien mille in elkaar te zetten.
Dat zijn natuurlijk prijzen uit Ome Jan
z'n tijd, maar hij heeft nog altijd gelijk."
In bijna twintig jaar zag Peter Koens het
vak spectaculair veranderen. Hij maakte
nog mee dat auto's om de vijfduizend kilo
meter een beurt moesten hebben. „Nu is
een beurtje om de 20.000 kilometer wel
genoeg. Het materiaal is gewoon beter, de
techniek is duurzamer. Aan de andere
kant kun je een auto nooit meer repareren
zoals je het zou willen. Arbeidsloon is in
De slechterik die bij het verlaten van
het rechte pad ergens met een blote
vinger aanzit, is er gloeiend bij. Al meer
dan tachtig jaar is Justitie er van
overtuigd dat een vingerafdruk uniek is
en dat de verdachte wel op de plaats des
onheils geweest moet zijn, als zijn
'vingertast' daar is gevonden. Toch is
nergens ter wereld vastgelegd aan wat
voor eisen zo'n afdruk moet voldoen.
Daarvoor is hel hoog tijd, vindt een
Nederlandse werkgroep. Want elke
twijfel rond de juiste interpretatie van de
vingerafdruk is dodelijk voor de
geloofwaardigheid van het
bewijsmateriaal.
Dat er behoefte bestaat aan een defi
nitie van de vingerafdruk is met een
pijnlijk voorbeeld duidelijk te maken. In
Schotland werd een man in de kraag ge
grepen die een kind vermoord zou heb
ben. Twee deskundigen vergeleken de
vingerafdrukken die ze gevonden had
den met die van de man. Het is hem, zo
concludeerden ze beiden onverbiddelijk.
De man ging de celinenhad daar geen le
ven, want al zijn medegevangenen wis
ten dat hij een kindermoordenaar zou
zijn. Tot er weer een kind gedood werd en
de gearresteerde dader daarvan ook de
eerdere moord bekende. De eerste ver
dachte mocht naar huis. Was er toch iets
misgegaan bij het beoordelen van de vin
gerafdrukken.
In Nederland kan zoiets niet gebeuren,
verzekert Doede Rijpkema, vingeraf
drukkenexpert van de politie in Amster
dam. „Wij zijn te voorzichtig om fouten
te maken." Rijpkema en zijn collega's
van de afdeling dactyloscopie bestude
ren de vingerafdrukken volgens een vast
aantal regels. Rijpkema is voorzitter van
de werkgroep die de regels op schrift
stelt. Eind dit jaar zal op de recherche
school in Zutphen een internationale
conferentie worden georganiseerd waai
de normen worden gepresenteerd.
Doede Rijpkema,
expert vingeraf
drukken van de po
litie in Amsterdam:
„Wij zijn te voor
zichtig om fouten te
maken."
foto Dijkstra
Een vingerafdruk is opgebouwd uit lij
nen. Die kunnen in verschillende vormen
over een vingertop heenlopen. Wie de af
druk onder een microscoop legt, ziet dat
de lijnen ergens ophouden. Het einde van
zo'n lijn noemen de experts eenpunt. Die
punten, sommige vingertoppen tellen er
150, zijn van groot belang. Bij het bekij
ken van een vingerafdruk zoekt de re
chercheur naar twaalf punten. Hij kijkt
hoe de punten ten opzichte van elkaar
staan en hoeveel lijnen er tussendoor lo
pen. Bij elke vinger staan de uitgekozen
twaalf punten anders. De afdruk cüe de
vinger achterlaat is daardoor uniek.
Komt de rechercheur een spoor tegen dat
overeenkomt met de twaalf punten op de
vinger die hij bekeken heeft, dan moet de
afdruk van die vinger afkomstig zijn.
Ontkennen zal de verdachte dan niet
meer helpen. De twaalf punten werden al
gebruikt bij de eerste rechtszaak in 1913
waarbij iemand op grond van zijn vin
gersporen werd veroordeeld. Rijpkema:
„Sinds die tijd is twaalf punten de norm.
Bij dat aantal is er geen discussie of de af
drukken wel of niet identiek zijn, hoewel
dat nooit officieel is vastgelegd."
In sommige gevallen zijn tien dezelfde
punten al voldoende om iemand achter
de tralies te krijgen. Op de afdruk moet
dan wel „een extraatje" als bijvoorbeeld
een litteken te zien zijn. Bij minder dan
tien gelijke punten is de vingerafdruk
onbruikbaar als bewijsmateriaal, hoe
veel extraatjes het topje verder ook
biedt.
Drie punten
Zo werkt het in Nederland maar in het
buitenland denken ze er anders over. „Er
is een land waar ze met een norm van drie
punten werken. Ik zou daar niet in han
den van de politie wollen komen w-ant die
drie punten zijn altijd wel te vinden. Ook
al heb je helemaal niets met het misdrijf
te maken. Je bent je leven daar niet zeker.
In zo'n land is het bewijs gauw rond,"
Maar zelfs binnen Europa kan het mis
gaan, zoals het voorbeeld uit Schotland
laat zien. In Engeland dienen twee vin
gerafdrukken zeventien punten van
overeenkomst te hebben voordat gespro
ken mag worden van identieke vingeraf
drukken. In de praktijk blijkt dat de ene
rechercheur de zeventien punten wat
makkelijker vindt dan de ander. Een des
kundige stuurde eens twee vingeraf
drukken langs wat Engelse politiebu
reaus. De een zag er zeventien gelijke
punten in, de ander 43. „Dat kan natuur
lijk niet. Ik heb weieens gezien dat ze
daar iemand hebben geïdentificeerd op
grond van di,e zeventien punten terwijl
het materiaal hier de prullenbak zou in-
Ih de nota van Rijpkema's werkgroep
staat precies omschreven wat bij de vin
gerafdruk een rol speelt. Wat is een lijn,
wat is eenpunt, wat zijn poriën, wat voor
patronen zijn er en meer van dat soort
basisgegevens. Ook zijn de regels ver
meld waaraan een vingerafdruk moet
voldoen (zoals het aantal punten van
overeenkomst) en wie de vingerafdruk
mag bekijken (alleen hij die daarvoor een
certificaat heeft behaald). Hoewel het
standaardwerk op enkele details nog
aangepast moet worden, is de belang
stelling eiwoor al wereldwijd overweldi
gend. Het kan landen als Engeland, waar
kennelijk geen onderlinge afstemming
tussen de deskundigen (de dactylosco-
pen) is, uit de problemen helpen.
Expert
Toch zal daarna de discussie over de vin
gerafdruk niet verstommen, ook al staat
alles dan in alle talen nog zo duidelijk op
papier. In Noord-Amerika beoordelen ze
de vingerafdrukken niet alleen aan de
hand van de puntennorm maar laten ze
het eindoordeel over aan een expert. Als
hij zegt dat de gevonden afdruk identiek
is aan die van de verdachte, dan is dat zo.
Ongeacht het aantal punten dat beide af
drukken gemeen hebben.
Dat laatste woord van de deskundige
heeft een groot voordeel. Hij hoeft niet
alleen naar de punten te kijken maar kan
ook de vorm en dikte van de lijnen en
naar de plaats van de poriën in de lijnen
kijken. De lijnen zijn even uniek als de
afdruk die ze samen vormen. Ook al wor
den er maar acht gelijke punten gevon
den dan nog kan de expert met hulp van
die andere kenmerken onomstotelijk
vaststellen dat de verdachte de dader is.
Discussie
Ook in Nederland wordt de roep groter
om niet de twaalf punten maar de expert
de waarde van de vingerafdruk te laten
bepalenVooral nu met de moderne tech
nische faciliteiten de afdruk steeds ver
der kan worden ontleed. Het zou zonde
zijn alleen naar die twaalf punten te zoe
ken en die andere mogelijkheden onbe
nut te laten, vinden de vooruitstrevende
dactyloscopen. Dat geldt helemaal als
daardoor iemand gepakt kan worden die
je anders moet laten lopen omdat zijn
vingerspoor net te klein is om twaalf
punten te vinden.
De behoudende dactyloscopen vinden
dat Nederland moet vasthouden aan het
bestaande systeem. De twaalf-punten-
norm is een objectieve waterdichte me
thode. Zo'n foutloze beoordeling is iets
wat de vingerafdruk nodig heeft om als
keihard bewijs te blijven dienen. Wie van
de objectieve criteria afstapt en het aan
een expert overlaat, loopt de kans de
mist in te gaan. Als de deskundigebeoor
deling een keer verkeerd is, tast dat de
juridische betrouwbaarheid van de vin
gerafdruk aan. Veroordelen alleen op
grond van de vingertast zal niet langer
mogelijk zijn. Een grotere ramp is in de
ogen van de behoudende deskundigen
niet mogelijk.
Marcel de Jong
