Bettie Serveert verandert
broeierigheid in bravoure
Laura Fygi zingt Michel Legrand
PZC
De Dijk blijkt
nog steeds solide
Ontaarde muziek
schat aan juwelen
Groep komt
gelouterd
uit inzinking
kunst cultuur
18
cd
vrijdag 4 april 1997
Succes heeft ook zijn
schaduwzijde. Vertel de
vier musici van Bettie
Serveert wat. Een tijdlang
waren ze doodop. En
onverschillig. Dat krijg je er
van als je als geslaagde
indiepopband roofbouw op
jezelf pleegt. Het vele toeren
trok een fikse wissel op de
onderlinge verhoudingen. De
ontstane spanningen vraten
aan de band. Als een agressief
computervirus aan
bestanden. Pas begin vorig
jaar werden de problemen
uitgesproken. Sinds die tijd
staan de neuzen weer dezelfde
kant op.
/Fet frisse moed gaan de gelou-
-LVJLterde Amsterdammers er
weer tegen aan. Ook al is het bud
get van de band vanwege de tegen
vallende Amerikaanse verkoopre
sultaten van het tweede album
Lamprey gehalveerd. „We moeten
er veel meer aan trekken. Met de
helft van het budget dat we vorige
keer hadden, moeten we het dub
bele presteren", aldus gitarist
Peter Visser. Het derde Bettie-
pronkstuk Dust bunnies markeert
in ieder geval het begin van een
flitsende doorstart.
De eerste klap was destijds een
daalder waard voor Bettie Ser
veert. Zangeres en gitariste Carol
van Dijk, gitarist Peter Visser,
bassist Herman Bunskoeke en
drummer Berend Dubbe debu
teerden eind '92 met Paiomine.
Een dik half j aar later stond de gi
taarband, stijf van de zenuwen, al
op Pinkpop. Waardering alom,
(inter)nationale tournees, ecla
tante verkoopcijfers, om je gun
sten vechtende Amerikaanse la
bels. Het leven leek een groot feest.
Bezem
Lamprey verscheen begin '95,
maar sloeg met name in de Ver
enigde Staten minder aan dan
Palomine, dat goed was voor
150.000 toonbanktransacties.
Voor die terugval zijn diverse re
denen aan te geven. Zo was het
nieuwe er af bij Bettie Serveert,
een groep die in '92 op het juiste
moment zijn enti'ee maakte in de
internationaal bloeiende gitaar
wereld. De band koos in zijn ei
genwijsheid de verkeerde single
en de clip werd niet gedraaid bij
MTV. En Bettie Serveert werd ge
troffen door pech, want de groep
lag een tijd stil in verband met een
ernstige longziekte van Bunskoe
ke.
Het recente album bevat minder
herfst, meer lente en zomer. Het
materiaal loopt van het ingetogen
KristinHersh-achtige Dust bunny
tot het uitgelaten poppunknum-
mer Story in a nutshell dat klinkt
alsof Deborah Harry The Ramo-
nes nieuw leven inblaast. Het
mooiste liedje is evenwel het losse
Heaven. Het lijkt een geheim
nummer van De Arisen, de vorige
band van Bunskoeke en Visser.
D at is het nietwant het is geschre
ven door Carol van Dijk, de sensi
bele zangeres die een grotere stem
in het Bettie-verhaal heeft gekre
gen.
Dissonantjes
Op Dust bunnies ontgint de Bet-
ties geen nieuwe muzikale gebie
den. Bettie Serveert is geen U2.
Het is geen band die op soepele
wijze modernismen in zijn muziek
verwerkt. Bunskoeke: „Wij heb
ben veel bewondering voor het lef
en de bravoure van U2. In Duits
land vinden ze ons maar conserva
tief. Als je geen dance-invloeden
in je muziek verwerkt, ben je een
ouderwets en saai bandje."
Dust bunnies had ook tien jaar
geleden of in 1965 gemaakt kun
nen worden. Je kunt niet horen dat
er computers gebruikt zijn. Hoe
ouderwetser je muziek is, hoe lan
ger ze mee gaat. Als je in 1980 ele
menten van The Cure en Siouxsie
The Banshees in je muziek ver
werkt had, dan had je nu zeer ge
dateerd geklonken. Het enige mo
derne aan onze muziek zijn een
paar dissonantjes,"
Bunskoeke: „We wilden onze
vleugels uitstaan en een producer
hebben die een onafhankelijke
buitenstaander was. Bryce heeft
van ons meer vrijheid gekregen
dan Frans ooit gehad heeft. 'Dust
bunnies' is heel duidelijk zijn pro
duct. Het is een brutaler album
dan de eerste twee. Het is directer
gemixt, meer een klap in je ge
zicht. Lamprey was veel te broeie
rig."
Visser: „De nummers van Dust
bunnies zijn korter, compacter en
vrolijker. Melancholie is mooi en
wel, maar op een gegeven moment
is het genoeg. Onze muziek kon
wel wat frissere kleurtjes gebrui
ken. Deze plaat is luchthartiger,
gemakkelijker te behappen ook.
Het draait niet meer alleen om me
lancholie. Want wij zijn niet de he
le dag een potje somber."
Spanning
Bettie Serveert doet nu wat meer
concessies aan de wetten van de
popindustrie, maar probeert zo
integer mogelijk te blijven. Visser:
„Je kunt de hele amusementsin
dustrie zo ernstig nemen als je zelf
wilt. Je kunt ook het spel meespe
len. Ik nëem het niet allemaal seri
eus. Ben je gek. Spelen in een
bandje is toch het meest hersenlo
ze baantje dat er op aarde bestaat.
Het is allemaal zo plat als een dub
belt je. Waarom ik in een popgroep
speel? Voor de leuk voornamelijk.
En voor mijn ego. Ik ontleen er een
bepaalde status aan. Het heeft
veel te maken met ijdelheid. Daar
om speel ik ook liever op een podi
um dan in een studio."
Qua presentatie bij de optredens
gaat er iets veranderen. Bunskoe
ke krijgt een microfoon voor zijn
neus. Kan het ijs gemakkelijker
gebroken worden, want zangeres
en boegbeeld Carol van Dijk is op
het podium niet bepaald een uit
bundige kwebbelaar a la René
Froger.
Bunskoeke: „Wat ons stoorde, wa
ren de lange stiltes tussen de num
mers. Vaak hing er bij een Bettie-
concert een spanning tussen groep
en publiek. De band fluisterde: wij
spelen maar liedjes. Het publiek
had meer iets van: maak maar een
show. Vermaak ons. Die spanning
werd vaak niet gebroken, waar
door een concert vaak iets heel
angstigs had. Dat willen we niet
meer. We willen nu meer bravoure.
Wij zijn leuk en hebben leuke
nummers. Het zelfvertrouwen is
toegenomen."
Niet achterover
De musici gaan er niettemin har
der tegenaan. Bunskoeke: „De
stoel van een succesvol popmuzi
kant zit natuurlijk heel comforta
bel. Het is een heel menselijk en
universeel gegeven dat als je een
maal heel comfortabel zit, je ach
terover gaat leunen. En je ïaat al
les op je afkomen. Maar zo werkt
Kijk eens wat er nu weer ge
beurt: Laura Fygi maakt een
album met uitsluitend songs van
Michel Legrand. Wat een verras
sing. Aan de andere kant, mis
schien is het wel het kenmerk van
de ware grote artiest: op gezette
tijden met iets onverwachts ko
men. Maar dan wel steeds op
hoog niveau. Dat lijkt nu ook
weer gelukt. Want maestro Le
grand verleende zelf zijn mede
werking aan het album: hij
maakte de arrangementen, hij
dirigeerde het orkest. Het resul
taat: de cd 'Watch What Hap
pens.' Laura: „Dit moet een klap
per worden."
Ze zou onderhand, na vier suc
cesvolle cd's in vijf jaar tijd, dat
Alice-in-Wonderland-achtige
kwijt moeten zijn. Maar nee hoor,
ze kijkt nog steeds onbevangen
en dus vervolgens met verbazing
aan tegen wat haar nu weer over
komt. Niet dat mettertijd niet tot
haar is doorgedrongen dat ze
kennelijk iets aan de internatio
nale muziekmarkt heeft toe te
voegen. Maar dat de allergroot
sten in het vak simpelweg en
thousiast ja zeggen als zij hun
uitnodigt om met haar te werken,
vexwult haar nog steeds met ver
wondering.
„Het is niet dat wij, toen we Mi
chel Legrand om zijn medewer
king vroegen, niet veel noten op
ons zang hadden. We hebben hem
verzocht om arrangementen te
maken, om een duet met me te
zingen-en om een nieuw nummer
voor me te schrijven. We hebben
hem mijn vorige cd's toegestuurd
Zangeres
Laura Fygi:
...ik haat sleur...
foto
Cees Zorn
en wat dacht je: Hij wilde graag
meedoen. "„Wij hadden eerst nog
het idee om de basis vooraf op te
nemen, heel simpel met een bas,
een ritmesectie en een piano.
Maar Michel zei: „Nee, dat wil ik
niet. Dan ligt er veel te vast en
kan ik geen kant meer uit. Ik doe
alles of ik doe niks.' Je begrijpt
natuurlijk wel dat we toen voor
Alles hebben gekozen. Alle
machtig, het is toch even een
schouderklopje als zo iemand
met je in zee wil gaan."„Het idee
om een cd met liedjes van hem te
maken hebben we al drie jaar
'We' dat zijn: Ruud Jacobs, m'n
technicus Keith Grant en ik. We
zijn er niet eerder aan begonnen,
omdat ik voelde dat ik nog niet
aan die muziek toe was. Het is
technisch heel moeilijk uit te
voeren muziek die hij schrijft.
Alles is echt 'Grand', hij doet z'n
naam eer aan."
„Toen Michel zijn voorwaarden
bekend had gemaakt, heeft Ruud
weer de beste musici van Enge
land weten samen te brengen.
Maar zelfs voor die mensen is Le
grand heel moeilijk, eh, ook als
mens. Laten we maar gerust zeg
gen dat hij een tiran is. Maar hij is
ook hard voor zichzelf. Als hij
zelf een fout maakt, loopt hij
hard te tieren. Hij is ook wel eens
tegen mij uitgevaren. Maar ik
heb dan zoiets van: laat maar. Bo
vendien heb ik de wind die hij me
van voren gaf terug geblazen.
Daar moest hij wel om lachen. We
hebben nog steeds contact en het
is chérie voor en chérie na.
„Het album is op een nummer na
Engelstalig. Dat hebben we met
opzet gedaan. Zo erg is het nu ook
weer niet, want van al zijn num
mers bestaan Engelse vertalin
gen. Tja, wat heeft het voor zin
om een album in het Frans te ma
ken? Ja, voor de Franse markt
misschien. Maar tot nu toe is geen
cd van mij in Frankrijk versche
nen. Misschien dat er nu interes
se ontstaat, want die Fransen
zijn natuurlijk zo chauvinistisch
als de pest. Wel, dan is het een
kwestie van vier dagen de studio
in en er is een Franse versie
klaar."
„Wij moeten echter aan al die an
dere achtentwintig landen den
ken waar mijn cd's tot nu toe zijn
uitgekomen. Ik heb niet het idee
dat ze in Japan en. in de Verenigde
Staten op een Franstalig album
zitten te wachten. In Japan komt
de cd in dezelfde tijd uit als hier.
In juni ga ik er weer naar toe.
Aansluitend ga ik naar Taiwan
en hou je vast: naar Korea."
Snel gegaan
„Het. is toch heel snel gegaan als
je het achteraf beschouwt. Dit is
mijn vijfde solo-cd in vijf jaar en
als je ziet met wie ik allemaal heb
mogen samenwerken, het is fan
tastisch: Toots Thielemans,
Johnny Griffin, Michael Franks.
En nu, zo'n Michel Legrand die
spontaan met je de studio ingaat.
Als ik dat afzet tegen die zeven
jaar dat ik in de groep Centerfold
zat. Bij ieder nieuw cd-project
moest je weer bewijzen dat je
deugde."
„De consequenties na vier suc
cesvolle albums neem ik ook. Op
één voorwaarde: ik wil mijn kin
deren de aandacht blijven geven
waarop ze recht hebben. Al heb
ik een optreden gehad tot twee
uur, moeders is om half zeven op
om de kinderen in bad te doen. Ik
wil geen oppas. Het valt best te
organiseren hooi'. De lopende
theatertoernee beslaat een te be
happen periode. Daarna heb ik
weer tijd voor andere dingen.
Want ik haat sleur.
Els Smit
Laura Fygi treedt ivoensdag 9 april
op in De Stadsschouioburg in Middel
burg.
het niet. Achteraf gezien is het zo
logisch als wat, Als mensen om je
heen gaan roepen: die plaat wordt
helemaal geweldig en bereid je
maar vast voor op het Nirvana-ef
fect, dan ga je bijna van zelf ach
terover in je stoel liggen. En je
zegt: laat maar komen die. orkaan.
Maar dan gebeurt het juist niet."
Onverschilligheid bedreigt niet
alleen een succesvolle popgroep.
Het is volgens Bunskoeke het
grootste probleem waarmee de
moderne mens kampt. In de tole
rantie van de jaren zeventig ge
looft hij voor geen millimeter.
„Mensen zeggen bijvoorbeeld
graffiti leuk te vinden, omdat ze
denken dat ze zijn aangebracht
door de types uit bendes die je met
een mes overhoop steken. Het ge
volg van tolerantie is dat je onver
schillig wordt tegenover allesBij -
voorbeeld tegenover wat er in
Afrika gebeurt", stelt Bunskoeke.
„Of tegenover zaken dichterbij.
We staan aan de vooravond van
een verenigd Europa. En dan
wordt Nederland ineens wakker
en beginnen de mensen te roepen:
hoe zit dat eigenlijk met mijn gul
den? Nu wordt iedereen ineens een
beetje schijterig en is Europa toch
niet zo'n goed verhaal, maar een
plannetje van mannen in nette
pakken. Onverschilligheid wordt
de strop van de mensheid."
René Megens
Bettie Serveert treedt 6 april op in Pa
ra Breda en 26 april in Nighttoion Rot-
terdam.
Wat ze ervoor betaald hebben weet
ik niet, maar ongetwijfeld is er een
tijdje terug tijdens een geanimeerd
verpozen in een Hilversums restaurant
iets moois gegroeid tussen de
platenmaatschappij van De Dijk en
Radio 3. Er ging de afgelopen weken
vrijwel geen uur voorbij of de nieuwe
single Laat Het Vanavond Gebeuren
kwam voorbij en inmiddels mag ook de
rest van de nieuwe cd De Stand Van De
Maan (Mercury) zich in een meer dan
gemiddelde belangstelling van de
jongste zender verheugen. Daarbij
springt vooral de relatie tussen
Arbeidsvitaminen en De Dijk in het oog.
En dat terwijl De Dijk zo onge
veer de eerste Nederlandstali
ge band is, die het zonder sponso
ring wel afkan, lijkt me.
Het hardwerkende gezelschap
(vandaar die Arbeidsvitamientjes
natuurlijk) speelt met enige regel
matig het halve zalencircuit van
Nederland plat, daarbij iedere
keer weer volle zalen trekkend.
Het is de magie van een band, die
door de jaren heen misschien grote
moeite heeft om nog iets verras
sends aan het repertoire toe te voe
gen, maar wel over een belangrij
ke andere eigenschap beschikt:
uitstraling. Een optreden van De
Dijk is een zinderend gebeuren.
De Stand Van De Maan is dat iets
minder, hoewel de combinatie van
swingende soul en rauwe rock ook
nu weer garant staat voor drie
kwartier karaktervolle pop.
Henry Rollins
Binnen het hardcore-genre heeft
Henry Rolins met zijn band een
aardige reputatie opgebouwd, en
dat is gezien de veelomvattende
activiteiten van de man geen won
der. Met Liar van het vorige album
Weight kreeg hij zelfs een hitje,
wat in deze kringen toch niet echt
gebruikelijk is. Rollins heeft de
smaak te pakken, want Come In
And Burn (DreamWorks/Uni
versal) is zijn meest melodieuze al
bum onder de vlag van de Rollins
Band. Dat wil zeggen; de band
wisselt het harde beukwerk af met
spontaan klinkende, jazzachtige
jams met heerlijk gitaarwerk (in
Neon bijvoorbeeld) en zo ontstaan
riedels die zich zowaar voorzich
tig in je hoofd nestelen. Rollins
zelf voelt zich daarbij geroepen
om te gaan zingen, endatis nietz'n
sterkste punt. Echt spraakma
kend is Come In And Burn mede
daardoor niet; eerder een leuke
aanvulling op het Rollins-oeuvre.
Catherine
Het Amerikaanse Catherine
maakt op haar derde album Hot
Saki Bedtime Stories (Drag
net/Epic/Sony Music) een soort
psychedelische glampop. Ener
zijds zijn er de verwijzingen naar
het hedendaagse geluid van
Smashing Pumpkins (geen won
der; Billy Corgan produceerde het
eerste album en nu zingt D'Arcy
twee nummers mee) en anderzijds
stilet het van de al dan niet verdek
te verwijzingen naar Sweet (in It's
Gonne Get Worse), vooral T. -Rex
(Four Leaf Clover; Vegas Glam) en
zelfs The Tubes Don't Touch Me
There). Die niet onlogische sa
mensmelting van twee culturen
beheerst Catherine echter voor
treffelijk en het resultaat is een
boeiende popplaat, waarin de
akoestische gitaar net zo belang
rijk is als de elektrische. Ofwel:
waarin suikerzoet naast ruig
rauw functioneert.
Carter USM
Hun overgang naar major Chrysa
lis heeft Carter The Unstoppable
Sex Machine niet echt veel succes
gebracht. Vandaar wellicht dat ze
weer terug zijn bij Rough Trade,
dat de terugkeer van de verloren
zoon viert met de mini-cd A World
Without Dave (Cooking Vinyl-
/Rough Trade). Veel veranderd is
er niet. Misschienzijnzewatrusti-
ger geworden, wat intiemer, maar
het tweetal doet me nog steeds
denken aan het illustere, humoris
tische Britse duo John Otway en
Wild Willy Barrett, dat twintig
jaar- terug triomfen vierde in het
clubcircuit. En verder zijn er na
tuurlijk weer de verwijzingen
naar de Pet Shop Boys (And God
Created Brixton). Maar het resul
taat lijkt, zeker met de Britpop-
rage in het achterhoofd, langer
houdbaar dan ooit.
Supertramp
Supextramp? Bestaat dat dan nog?
Ja, maar vraag me niet waarom.
De enige reden die ik kan beden
ken om hier aandacht aan de band
te schenken is dat ik de van oor
sprong Engelse band ruim twintig
jaar geleden erg hoog had zitten,
ten tijde van 'Crime Of The Centu
ry zeg maai-. Maar de tij den veran
deren en Supertramp niet. Some
Things Never Change (EMI) heet
hun.' comebackalbum na tien jaar
afwezigheid van het poppodium
en het lijkt inderdaad of Super
tramp niets geleerd heeft van het
waarom van hun langzame neer
gang. Liefst zeventig minuten
lang verveelt de band met vol
strekt spanningsloze, tamelijk
saaie en veel te sophisticated lied
jes zonder ziel en zonder kop en
staart en zonder... you name it.
'There's a big world waiting for
me', zingt Rick Davies in het ope
ningsnummer. Ze begrijpen het
echt niet.
Gert Meijer
De klad zit in de verkoop van
klassieke muziek-cd's. Er is te veel
van hetzelfde en goedkope uitgaven
maken het de grote merken met hun al
even grote namen en dito prijzen steeds
moeilijker. Toch is er naast het
standaardrepertoire nog veel moois te
beleven, wat zelden de aandacht krijgt.
Wellicht ligt er in dat minder bekende
repertoire een kans voor de
maatschappijen om hun klanten vast te
houden, of zelfs nieuwe te winnen. In de
concertzalen lijkt het al te lukken.
Decca doet daartoe een nieuwe
en veelbelovende poging met
de serie Entartete Musik. Een keur
aan solisten, dirigenten en ensem
bles, onder wie Lemper, Chailly,
Rattle en Dutoit, bengt op een
nieuwe reeks cd's de muziek in
kaart die onder het regime van de
nazi's gold als 'ontaard' en derhal
ve was verboden.
Goldschmidt is de enige nog le
vende componist van deze verbo
den generatie, Hij vertelt hoe Ber
lijn in die dagen na de Eerste
Wereldoorlog een smeltkroes was
van kunsten en stijlen. En zo val
len de namen van uiteenlopende
kunstenaars als de filmers Eisen-
stein en Fritz Lang, de actrices
Mariene Dietrich en Josephine
Baker, de schilder Paul Klee, de
schrijver Thomas Mann, de groep
kunstenaars rond Bauhaus en de
componist Schönberg.
Jazz
Maar na het einde van de voor
kunstenaars zo inspirerende da
gen van de Weimarrepubliek en
het aantreden van Hitier en de zij
nen, werd de kunst gerelateerd
aan rassen. Jazz, een van de bron
nen van inspiratie voor de jonge
generatie, was derhalve 'not done'
en Strawinslcy uit den boze. En
wat moesten de bruinhemden met
de opera Johnny spielt auf waarin
de componist Krenek een hoofdrol
geeft aan een neger? Zij n eerste vi
oolconcert is in deze serie voor het
eerst op cd te horen.
In 1940 laten de nazi's een com
pleet overzicht verschij nen van al
le joodse musici. Ze hebben geen
enkele kans meer. Alleen in There-
siënstadt mogen ze zich nog mani
festeren, zo lang als dat mag du
ren. Of ze moesten al voor 1939
naar Amerika zijn uitgeweken.
Zoals Arnold Schönberg en Kurt
Weill die er groot werd met musi
cals. En niet te vei'geten Wilhelm
Grosz, die hits produceerde als
Along the Santé Fe Trail voor de
gelijknamige film met Errol Flynn
en Ronald Reagan en Red Sails In
The. Sunset.
Over film gesproken, Erich Korn-
gold had in Hollywood een
schitterende carrière als filmcom
ponist. Zijn ervaring met het
schrijven van opera's kwam hem
van pas bij de muziek voor onder
meer Robin Hood en het bijna au
tobiografische Between Two
Worlds uit 1944. Hij won twee Os
cars en zijn invloed op de filmcom
ponisten is nog altijd hoorbaar.
Het waarom leert de opname van
zijn muziek voor die laatste film.
Filmthema's vormen op hun beurt
de basis voor het vioolconcert dat
hij tegen het eind van zijn verblijf
in de VS schreef
Boulez
Na de oorlog braken Stockhausen
en Pierre Boulez met een wereld
die twee wereldoorlogen had
voortgebracht. Iemand als Gold
schmidt was daarmee niet alleen
slachtoffer van de nazi's, maar ook
van de behoefte tot breken met het
verleden. En toch, een diligent als
Bruno Walter koesterde de fanta
sie-opera 'Die Vogel' van Braun-
fels uit die vooroorlogse periode
als een van de interessantste nieu
we werken. Een werk dat hij in
1920 in première mocht laten
gaan, maar dat nooit de kans kreeg
om een groot publiek te veroveren.
Braunfels werd in één adem ge
noemd met Strauss, maar toen de
halfjoodse componist een op
dracht van de nazi's weigerde
werd ook zijn werk verboden en
verdween het onder het stof. Daar
is het nu onder vandaan gehaald,
Het ligt nu in de winkels als een
parel uit deze serie Entartete Mu
sik. Voor het eerst op cd.
Over parels gesproken: Ute Lem
per nam met het Matrix Ensemble
een aantal cabaretliederen op uit
het Berlijn van de jaren twintig.
Liedjes met teksten van onder an
deren Tucholsky op muziek van
Spoliansky, Hollaender en Nelson
krijgen een huiveringwekkend
mooie vertolking. Met déze opna
me tussen al het klassieke werk
van die dagen wordt nog weer eens
duidelijk hoezeer al die genres in
datBerlij n niet zonder elkaar heb
ben kunnen bestaan.
Hans Visser
De groep Bettie Serveert met van links naar rechts Berend Dubbe, Herman Bunskoeke, Peter Visser en Carol van Dijk.