Om het behoud van de Mortier
Durf eens knopen door te hakken
Zeeland is één toeristisch complex
PZC
Voortbestaan project
slachtofferhulp voor
toeristen is onzeker
Alle containers
uit Schelde-Rijn
zijn geborgen
11
zeeland
Varkensfokker ziet af van komst
Drietal berooft jongen van geld
Voor 10 mille gereedschap weg
Oostburgse nog altijd vermist
Bedrijfsactiviteiten Veersedam
Belastingkantoor overbelast
Zeeland
Het ontwerp voor een
nieuw Streekplan Zee
land ligt ter inzage. In het
plan staat in grote lijnen
hoe. de provincie er de ko
mende jaren uit gaat zien.
Anders gezegd: de toe
komst van Zeeland is aan
de orde. Iedere burger in
het gewest heeft erin meer
of mindere mate mee te
maken. In een korte serie
gaat de PZC-redactie in
op de vier hoofdthema's
van het plan. Vandaag de
derde aflevering over
recreatie en toerisme. Le
zers die hun mening wil
len geven over de inrich
ting van hun provincie,
dan wel icleëen daarover
kwijt willen, kunnen rea
geren naar de krantPZC-
redactie, postbus 18, 4380
AA, Vlissingen of fax
0118-470102.
loor René Schrier
at voor het stadsgewest op
Walcheren geldt, geldt ei-
enlijk ook voor de Kop van
chouwen. Daar zijn al geruime
jd op planologisch terrein ont-
ikkelingen aan de gang, die je
aar beter niet kunt verstoren
et allerlei kreten in het streek-
lan. In West-Zeeu ws-Vlaande-
n is iets soortgelijks nog maar
et begonnen, met de schetsen
oor de herinrichting. Wat op
chouwen gebeurt, zou voor
est-Zeeuws-Vlaanderen ook
el wat zijn, denkt J. H. J. Van
e Velde, voorzitter van de Ver-
niging van Camping-exploi-
anten Zeeuws-Vlaanderen.
ij doelt niet alleen op de ma-
er waarop ondernemers,
andbouw en milieubescher-
ing elkaar hebben gevonden
n met elkaar zaken kunnen
oen, maar ook op concrete din
gen als een transferium. Een
grote centrale parkeerplaats
waar de dagrecreanten opge
hangen worden. Vanaf dat
transferium, dat momenteel bij
Renesse wordt aangelegd, rij
denbusjes naar het strand.
Van de Velde vindt het ontwerp-
streekplan op zich geen slecht
plan. Het is in elk geval toe
komstgericht. Later zal hij op
merken dat er in het verleden
toch wel heel weinig plannen
ook zijn uitgevoerd. Hij leest uit
het plan de wens van de over
heid om samen te werken met
het bedrijfsleven. Het zou eens
tijd worden, blijkt uit zijn op
merkingen. „Het is echt weer
Nederlands. We hebben nu drie
plannen. Het provinciale
streekplan, het herinrichtings
plan kust-Zeeuws-Vlaanderen
en het plan voor duurzaam vei
lig verkeer in Zeeuws-Vlaande
ren. Het zou beter zijn als ze alle
plannen eens in één pot gooien,
anders werk je elkaar tegen.
Durf eens een keer knopen door
te hakken."
Uitbreiding van recreatie is vol
gens Van de Velde niet nodig.
Zeker de komst van land
schapscampings ziet hij niet zit
ten. Dat is geen broodnijd, zegt
hijDe kampèerboeren zullen er
meer last van hebben dan de re
guliere campings. Trouwens,
voor de exploitant van de land
schapscamping zal het ook geen
haalbare kaart zijn, schat hij in.
Slechts zestig kampeereenhe-
den op twee hectare en omringd
door vijf hectare bos. Daar zit
nog geen droog brood in.
Zwembaden
Hij is het wel eens met de kwali
teitsverbetering die in het ont-
werp-streekplan bepleit wordt.
In Zeeuws-Vlaanderen bete
kent dat volgens Van de Velde
niet dat de staanplaatsen groter
moeten worden. Hij zoekt het
eerder in aanleg van randbe-
planting, een goede wegen
structuur en aanleg van slecht-
weervoorzieningen bij de
campings, zoals zwembaden
voor de kinderen.
Zijn collega H. Van Oost uit Re-
nesse verwacht meer heil van
vergroting van de staanplaatsen
als kwaliteitsverbetering. Heel
wat campings in de Kop van
Schouwen leveren plaatsen in.
Dat wil overigens niet zeggen
dat die plaatsen ook totaal ver
dwijnen, want het is goed moge
lijk dat ze er bij een andere cam
ping weer bij komen. Van Oost
heeft het over een soort pot
waarin alle ingeleverde kam-
peereenheden verdwijnen en
waaruit (eventueel tegen beta
ling) geput kan worden als com
pensatie.
Het is allemaal nogal ingrij
pend, realiseert Van Oost zich en
het kost ook geld van de onder
nemers. „Maar als we het nu niet
doen missen we straks gigan
tisch de boot."
Hij verwacht ook veel van de po
sitieve invloed van natuuront
wikkeling op het toerisme: „De
mensen vragen er zelf om. Waar
kan ik wandelen, waar zijn rus
tige groene plekken, waar is het
bos?" Het is gewoon een beetje
vreemd om een ondernemer de
kwaliteiten van het natuurplan
Tureluur aan de zuidkust van
Schouwen-Duiveland te horen
prijzen. Van Oost: „Dat zijn de
gouden eieren van de kip die
Schouwen-Duiveland heet en
waar we zuinig op moeten zijn."
Toch moeten de recreatieonder
nemers het daar niet alleen van
hebben. Ze moeten zelf ook on
dernemen, voegt hij er aan toe.
Het is volgens de Renesser cam
pinghouder van belang dat de
vakantieherinnering blijft han
gen in het hoofd van de mensen.
Dat gebeurt alleen als er wat ge
boden wordt. Als voorbeeld
noemt hij duiklessen in het
zwembad van de camping. Dat
maakt het mogelijk dat Mien uit
Rotterdam tegen het eind van de
vakantie in het Grevelingen-
meer haar eerste duiken kan
maken, Daar kan Mien in de
kennissenkring mee uitpakken
als ze thuis is.
Van de Velde in Nieuwvliet-Bad
vraagt ook aandacht voor het
landschap. Hecht aan de open
structuur en het poldergebied,
bepleit hij. Zijn collega's roept
hij op zich niet gek te laten ma
ken. „Hol niet mee met de waan
van de dag door in te spelen op
de gekste wensen van de recre
ant. Nu willen Duitse toeristen
Duitse zenders op de kabeltele
visie van hun vakantiehuisje.
Maar toen die kabel er nog niet
was vonden de Duitsers het ook
prima in Zeeuws-Vlaanderen."
Dat er meer en meer geknokt
moet worden om de recreanten
naar Zeeland te halen, staat
voor beiden vast. Van de Velde:
„In Zeeuws-Vlaanderen heb
ben we altijd al moeten knok
ken., Daar zijn de ontwikkelin
gen later op gang gekomen."
Van Oost: „Je zult zien dat de
bezetting het komend hoogsei
zoen, zeker bij de strandcam-
pings, lager zal zijn. Aan de an
dere kant wordt het bezoek wel
over een steeds langere periode
uitgesmeerd. De mensen gaan
namelijk meer en meer op korte
vakanties. Daardoor kan het to
taalresultaat nog best meeval
len."
vrijdag 21 februari 1997
van onze verslaggever
Theo Giele
MIDDELBURG - Hetis onzeker
of de slachtofferhulp aan toeris
ten het komende seizoen kan
worden voortgezet. Pas van één
gemeente, Schouwen-Duive
land, heeft de stichting Slacht
offerhulp de toezegging voor
een financiële bijdrage binnen.
Vanuit de politie is inmiddels bij
de lokale overheden aangedron
gen op voortzetting van de steun
aan het project toerisme slacht
offerhulp.
Of de andere Zeeuwse gemeen
ten ook met geld over de brug
willen komen, is nog niet be
kend. De stichting wil ook de
provincie om een extra bijdrage
vragen. Slachtofferhulp Zee
land wil binnen drie maanden
zekerheid. Als te veel gemeen
ten het af laten weten wordt het
hele project afgeblazen. „Wij
werken provinciaal. We kunnen
moeilijk een vakantieganger in
de kou laten staan omdat hij
toevallig een ongeluk heeft ge
had in een gemeente die niet
heeft meebetaald aan de toeris
ten slachtofferhulp", aldus
Luuc Smit, algemeen coördina
tor van Slachtofferhulp.
De stichting startte in 1994 met
het verlenen van hulp aan (bui-
RILLAND - Alle 28 containers
die maandagavond van een
duwbak in België in het Schel-
de-Rijnkanaal vielen, zijn ge
borgen. De laatste laadkisten
zijn donderdag uit het water ge
haald.
Dat heeft een woordvoerder van
het Vlaams departement voor
leefmilieu en infrastructuur be
kendgemaakt. De beperking
van de maximumsnelheid voor
de scheepvaart ter plaatse tot
vijf kilometer per uur blijft tot
vrijdagmiddag vijf uur van
kracht. Dit in verband met het
rechtzetten van enkele scheef
gezakte containers op de
duwbak. In sommige van deze
laadkisten zitten gevaarlijke
stoffen. Van de brandbare, ex
plosieve en milieuverontreini
gende stoffen in de containers is
volgens de woordvoerder van
het Vlaams departement niets in
het water terechtgekomen. ANP
tenlandse) toeristen die in Zee
land betrokken waren geraakt
bij een ernstig verkeersongeval
of slachtoffer waren van een
misdrijf. In Oostburg. Renesse
enVlissingen zaten vrijwilligers
van Slachtofferhulp in het poli
tiebureau om hun diensten aan
te bieden. Het eerste jaar wer-
den 85 mensen geholpen. Vorig
jaar was dat aantal opgelopen
tot 389, onder wie de 148 men
sen die bij de brand in hotel De
Zeeuwse Stromen in Renesse
geëvacueerd werden. In 104 ge
vallen betrof het in 1996 ver
keersslachtoffers.
Politiechef J. Dirksen van het
district Walcheren noemt het
toeristenproject van Slachtof
ferhulp een 'noodzakelijke aan
vulling' op het werk van de
politie. De afgelopen zomersei
zoenen heeft het werk van de
vrijwilligers bewezen belang
rijk en waardevol te zijn.
Doordat de eerste opvang van
slachtoffers de agenten uit han
den is genomen, heeft de politie
meer tijd om zich met andere za
ken bezig te houden. Als Slacht-
offerwerk met het project moet
stoppen, moet de politie de op
vang regelen en komen er dus
meer politiemensen aan het bu
reau vast te zitten, Dat is in
strijd met de wens van de poli
tiek dat er juist meer agenten -
meer 'blauw' - op straat moeten
verschijnen.
Advertentie
Gedeputeerde Staten vinden dat de plaatsen waar nu al de
meeste toeristen verblijven de ruggengraat moeten blijven
van het recreatiesector Op deze concentraties van vakantiegan
gers stemt het dagelijks provinciebestuur zijn beleid af. Maar
onderzoek heeft geleerd dat de toerist de provincie Zeeland als
één toeristisch-recreatief geheel beschouwt.
In het streekplan worden drie gebieden aangewezen waar meer
nadruk op komt te liggen als het gaat om toerisme en recreatie.
Dat zijn de Zeeuws-Vlaamse kust, het Greveling'engebied en de
gebieden voor plattelandstoerisme: de Zak van Zuid-Beveland.
de zuidrand van het eiland Tlxolen, Zomiemaire en omgeving op
Schouwen-Duiveland en de regio Sluis-Aardenburg.
Kernpunten in het nieuwe streekplan voor de ontwikkeling van
recreatie en toerisme zijn:
Vernieuwing die is gelicht op ombouw en aanpassing van het.
huidige aanbod aan kwaliteitseisen en behoeften, van deze tijd.
Nieuw aanbod op nieuwe locaties moet worden vermeden.
Verbreding van het aanbod, waardoor een grotere verscheiden
heid ontstaat. Gemikt wordt op een eigen identiteit van de ver
schillende badplaatsen.
Versterking van de recreatieondernemingen, bijvoorbeeld op
het gebied van organisatiestructuur, samenwerking, deskundig
heid en dienstverlening. In het streekplan is nog rekening gehou
den met uitbreiding van toeristisch-recreatieve activiteiten met
twintig procent van het bestaande areaal.
van onze verslaggever
Wout Bareman
TERNEUZEN - Ach, die dingen be
zorgden hen ooit zo'n mooie tijd. Ze
maakten een dansje op de vrolijke to
nen, keken bewonderend op naar het
krulfront, volgden met open mond het
omklappen van de boeken en
verbaasden zich over het inwendige
mechaniek, dat puur vakmanschap
uitstraalde. Tegelijkertijd veraf
schuwden ze alles wat namaak was of
er zelfs maar naar riekte. Van die la
waaiige ondingen, volgestopt met
elektronica; pure nep was dat. Nee, er
ging niets boven de klankkleur van
een echt Mortier-orgel, de harmonie
van de muziek, die het beste tot haar
recht kwam in mooie, grote danszalen
en in spiegeltenten op de kermis.
Maar het pracht-orgelVan weleer - de
Antwerpenaar Theofhile Mortier
moet er minstens 600 hebben afgele
verd - werd verdrongen door de on
stuitbare concurrentie. En daarbij
ging het niet alleen om de veel goed-"
kopere orgels van de concurrentie,
maar ook om de uit Amerika overge
waaide jukeboxexx, de steeds opdrin
geriger radio èn niet te vergeten de
jazzbands en wat daar allemaal om
heen hing. Na de oorlog takelde het
imperium van Mortier en de zijnen af;
de orgels verdwenen letterlijk onder
het stof öf - en dat was veelvuldig het
geval - werden opgekocht door van
sentiment vervulde emigranten in
Australië en keiharde zakenlui uit
Amerika en Japan.
's Nachts
„Een orgelbouwer werkte 's nachts",
verkondigt Terneuzenaar Kees van
Fraeijenhove met stelligheid. „Waar
schijnlijk omdat hij zich dan beter
kon concentreren en minder last had
van ander weikvolk om zich heen. In
de hoogtijdagen - en dan heb je het
echt over de eerste decennia van deze
eeuw - boden de orgelfabriekjes in
Antwerpen werk aan enkele honder
den mensen. Mortier had er in zijn
toptijd alleen al negentig in dienst.
Dan werd er iedere veertien dagen een
nieuw orgel afgeleverd. De wachttijd
liep soms op tot een jaar." Begin jaren
vijftig telde de officiële loonlijst van
de fameuze orgelbouwer nog maar
tweeëntwintig werknemers, die de
laatste jaren voor de liquidatie nog
een extra frank bijverdienden met de
verkoop van restanten üit de fabriek.
Stichting
Van Fraeijenhove en zijn huisgenoot
Harry van Hugten verdiepen zich al
jaren in de geschiedenis van 'de enige
NIEUW- EN SINT JOOSLAND - De varkensfokker J. Wou
ters uit Boxtel heeft zijn bouwvergunning ingetrokken. De
agrariër wilde zich vestigen aan de Boomdijk in Nieuw- en
Sint Joosland. De Boomdijk is echter een bloemdijk en daar-
door werd hem een milieuverg'unning geweigerd. Ook in ho
ger beroep werd hem de milieuvergunning geweigerd.
Eerder had de Brabander wel een bouwvergunning gekregen
om op enkele hectare grond grond van de Boomdijk een var
kensstal te bouwen. Hij ziet van zijn plannen aan de Boomdijk
af omdat zijn bouwvergunning zonder milieuvergunning
geen waarde heeft.
Aan de Welzingedijk in Nieuw- en Sint Joosland heeft Wou
ters ook plannen om een varkensstal te bouwen en een bedrijf
op te ï'ichten. Die zaak is nog in procedui'e.
MIDDELBURG - Een 13-jarige jongen uit Middelburg is
woensdagavond in het Middelburgse winkelcentrum Dau-
wendaele geschopt door drie onbekende.jongens. Omstreeks
kwart voor zeven werd hij door het drietal aangehouden. Ze
dwongen het slachtoffer, dat een frietje wilde kopen, om zijn
geld af te geven. Toen hij dat weigerde werd hij geschopt. Uit
eindelijk heeft hij toch zijn geld afgestaan.
RITTHEM -Aan de Rammekensweg te Ritthem is donderdag
ochtend ingebroken in een container. De sloten werden gefor-
ceerd en uit de container werden diverse gereedschappen ge
stolen. De waarde van de buit bedroeg ruim 10.000 gulden.
OOSTBURG - De 55-jarige Francine Onghenae-de Zutter uit
Oostburg is nog niet terecht. Zij verliet dinsdag in zwaar de
pressieve toestand haar woning in de Saturnus in Oostburg en
sindsdien is niets meer van haar vernomen. Ook buurtonder-
zoek heeft vooralsnog niets opgeleverd. De politie zoekt nog
getuigen van de verdwijning.
MIDDELBURG-Het recreatieschap Veerse Meer onderzoekt
een wachtlijst van gegadigden die een nering willen opzetten
op de Veersedam. Het aanbod is rijk gevarieerd. Sommigen
willen een horecabedrijf beginnen, anderen opteren voor het
inrichten van een fiets- of kanoverhuurbedrijf of het vestigen
van een surfschool. Bij de uiteindelijke keuze zal de voor-
waarde worden gesteld dat er ook bereidheid moet bestaan
om onderdak te verlenen aan een EHBO-post.
Vooi-ts onderzoekt het schap of het toeristisch/recreatief be
drijfsleven in het watersportgebied financieel wil bijdragen
aan promotionele activiteiten in de geest van de vroegere
Veerse Meer-dagen.
MIDDELBURG - Het belastingkantoor in Middelburg is al
dagen overbelast. De telefoons van de Klaxxtendienst staan er
roodgloeiend sinds de belastingdienst in advertenties aan
bood mensen in Middelburg en Goes te helpen met het invul
len van hun aangiftebiljetten. Van het aanbod maken zoveel
mensen gebruik dat het kantoor telefonisch al enkele dagen
nauwelijks bereikbaar is. Dat wekt volgens de Belasting
dienst irritaties op bij mensen die proberen een afspraak te
maken of om andere redenen bellen. Daarom zijn donderdag
twee nieuwe telefoonnummers opengesteld voor hulpvragen:
0118-683816 en 0118-683722. Voor andere doeleinden kan
het nummer 0118-683800 worden gebeld.
Harry van Hugten: „De historie van
het orgel moeten we niet verloren la
ten gaan. Vraag maar aan een wille
keurige jongere op straat of hij weet
wat een Mortier-orgel is en hij denkt
aan een of ander oorlogstuig. Ze we
ten het niet, maar als ze het horen be
koort het hen.Daarom wordt nu hard
gewerkt aan een boek dat de werktitel
'100 jaar Mortier-orgels' meekreeg en
vermoedelijk begin volgend jaar ver
schijnt. VanFraeijnhoven: „Vooral in
de Nederlands-Belgische grensstreek
kwam je de orgels destijds tegen. Op
iedere kermis werd er gedanst op de
klanken van soms wel tien orgels. Ie
dere zichzelf respecterende horeca
ondernemer had er een in de zaak
staan of huurde er een bij bijzondere
echte orgelbouwer: Theofhile Mor
tier', geboren in het West-Vlaamse
Oostkamp in 1855 en eind '44 gestor
ven in Antwerpen, waar hij z'n roem
had geoogst. Samen met Janus Verha
gen uit Made richtten ze onlangs de
stichting tot het behoud van het Mor
tier-orgel op. Belangrijkste doel: de
instandhouding van 'een industrieel
en muzikaal monument van topkwa
liteit', het Mortier-orgel dus, ge
schiedschrijving en behoud - zo mo
gelijk ook restauratie - van
één of meerdere orgels.
gelegenheden. Wat hadden de mensen
vroeger méér aan vertier dan de ker
mis? Niets toch? Dé katholieke kerk
had haar statige altaar. En op feesten
en partijen was het dansorgel het
amusementsaltaar van de gewone
man, zo zou je het simpelweg kunnen
samenvatten.
De stichting presenteert zich nog dit
voorjaar ruimschoots aan den volke.
Maar daarbij gaat de aandacht overi
gens wel in de eerste plaats uit naar
mogelijke sponsors - bedrijven en in
stanties - en in een later stadium naar
de kleinere, particuliere donateurs.
Van Hugten: „Uiteindelijk is ons stre
ven er helemaal op gericht om in de
toekomst alle mogelijke feestelijkhe-
Kees van Fraeijenhove (links) en huisgenoot Harry van Hugten:...op zoek naar
verhalen over Mortierenzijn orgels... foto PeterNicolai
Het grootste Mortierorgel ooit gebouwd was 16 meter breed en had meer dan
2000 massieve koperen kaarsenstandaards. Het woog ruim zeven ton. Het mid
dengedeelte stelt de Taj Mahal voor.
den .op te luisteren met een heus Mor-
tier-orgel. We hebben al een exem
plaar op het oog dat we 'eeuwig' in
bruikleen kunnen krijgen."
In het nog grotendeels te schrijven
boek wordt de historie van het orgel
gelai'deerdmet anekdotes, soms opge
tekend uit de mond van oude orgel
bouwers, maar ook teruggevonden in
oude archieven. Zoals dat verhaal van
de superzakelijke Theofhile, die het
niet kon verkroppen dat zijn grootste
concui'rent veel volk trok in een spie
geltent in Kieldrecht. Van Fraeijenho
ve: „En wat deed hij? Hij kocht ter
plaatse een hooiberg van een boei;
stak die in brand en lokte daarmee al
dat volk uit die tent weg. Hij schonk ze
vervolgens bier en ze waren niet meer
bij zijn orgel weg te slaan!Hij en Van
Hugten zijn naarstig" op zoek naar
meer van die verhalen en vooral ook
op zoek naar oud fotomateriaal. Een
beetje hulp is welkom, want op hun
speurtochten door de grensstreek iri
Zeeuws-Vlaanderen, Brabant, een
stukje Limburg en Vlaanderen kwa
men ze steeds nadrukkelijker tot de
conclusie dat, wanneer nu niet alles
wordt vastgelegd voor het nageslacht,
straks alles verloren is. Die enkele
overgebleven orgels incluis.
Op Schouwen-Duiveland staat kwaliteitsverbetering door middel van grotere staanplaatsen hoog op
de agenda. luchtfoto Ruben Oreel
