Abortusrel terug van weggeweest
Boutros slachtoffer machtsspel VS
PZC
PZC
Niet netjes
feiten en meningen
2
Onduidelijkheid wet leidt tot opleven discussie over afbreken zwangerschap
dinsdag 21 januari 1947
dinsdag 21 januari 1997
van onze verslaggevers
AnsBouwmansen
Maurice Wilbrink
Terug van lang weggeweest:
de abortusdiscussie. Jaren
lang is er niks over te doen ge
weest. Waarom ook? Het aantal
abortussen in ons land is laag.
Zo'n 21.000 Nederlandse vrou
wen laten jaarlijks hun zwan
gerschap onderbreken, oftewel
6 promille van alle vruchtbare
vrouwen. Anticonceptie is alge
meen geaccepteerd. Er zijn juist
heel veel mensen die kinderen
willen, en dus veel gewenste
kinderen.
En dan is er ineens een discussie
over de vraag of het niet 'te ge
makkelijk' is om een abortus te
krijgen. Het debat werd aange
zwengeld door de EO. die vorig
jaar met behulp van een verbor
gen camera probeerde te bewij
zen dat je zelfs voor een skiva
kantie een abortus kunt krijgen.
Afgelopen week barstte de bom
echter pas goed. In een docu
mentaire van Zembla zeiden
twee abortusartsen dat zij het
niet hun taak vinden wouwen
op andere gedachten te brengen.
De vrouw heeft er volgens hen
goed over nagedacht. Zij beslist.
En de arts helpt. „Ook al is het
omdat het buiten regent", zei
abortusarts Van den Bergh. Dit
weekeinde zei hij erbij dat dat
een oude uitdrukking uit de ja
ren zeventig is om aan te geven
dat een vrouw niet altijd zegt
wat ze bedoelt en voelt, omdat
ze dat niet kan.
Noodsituatie
Hoe het ook zij, de bal is aan het
rollen gebracht. Maar leidt het
debat ook ergens toe? Na een
lange, vaak emotionele maat
schappelijke discussie kwam in
1981 de Wet afbreking zwanger
schap tot stand. In de wet staat
dat er sprake moet zijn van een
'noodsituatie', een bedenktijd
van vijf dagen en een gesprek
over de keuze tot abortus.
Het begrip noodsituatie werd
echter niet duidelijk omschre
ven. Daar was noch politiek,
noch maatschappelijk overeen
stemming over te krijgen. Bo
vendien was het onbegonnen
werk om een werkbare om
schrijving te geven van de gees
telijke en sociale redenen die bij
een individueel persoon tot een
noodsituatie leiden. De vrees is
Sympathisanten van de stichting Schreeuw om leven zetten kruisjes op het Binnenhof uit protest tegen de abortuspraktijk in Nederland.
foto Roland de Bruin/GPD
terecht dat dat nog steeds het
geval is. Ook al gaan we nu op
herhaling, het zal behelpen blij -
ven in al die individuele geval
len.
Want kun je een vrouw die - on
der druk van haar man - een
vierde dochter en wéér geen
zoon een noodsituatie vindt, te
rug sturen? Terwijl je een vrouw
die - in de steek gelaten door
haar vriend - een zwangerschap
niet aankan, wel helpt? Minister
Borst kan zich voorstellen dat
een abortusarts ook die eerste
vrouw helpt, hoewel ze princi
pieel tegen geslachtskeuzes is.
De juriste Dorien Pessers daar
entegen ziet de echtgenoot lie
ver achter de tralies. Maar geldt
dat ook voor de vriend uit het
tweede voorbeeld, wiens onver-
antwoordelijkheidzijnvriendin
in een noodtoestand brengt?
Natuurlijk moeten al dat soort
kerels heropgevoed worden.
Maar help je niet als er toch nog
eentje blijkt te bestaan?
Tijdgeest
Ook al laat de wet ruimte voor
interpretatie, het heeft geen zin
om 'm helemaal om te gooien.
Niets wijst er op dat de 'tijd
geest' sinds begin jaren tachtig
dusdanig is gewijzigd, dat abor
tus aan veel striktere of ruimere
voorwaarden moet worden ge
bonden. Wel is het de vraag of de
zorgvuldigheidseisen (vijf da
gen bedenktijd, een gesprek
over draagkracht en het draag
vlak van de beslissing) wel wor
den nageleefd. Een onderzoek
naar de abortuspraktijk van het
ministerie van VWS moet dui
delijk maken of dat wel gebeurt.
De arts kan zich volgens de wet
niet aan zijn eigen verantwoor
delijkheid onttrekken met een
beroep op het enkele feit dat de
vrouw de zwangerschapsafbre
king wenst, zoals enkele artsen
in Zembla leken te doen.
Van het onderzoek is overigens
niet al te veel te verwachten.
Stel dat de officier van j ustitie in
actie gaat komen als dokters on
voldoende hebben doorge
vraagd? Moeten artsen doen wat
de politiek niet lukte, namelijk
het definiëren van de normen
voor een 'noodtoestand'? Met
als gevolg dat alleen vrouwen
die de 'politiek correcte' ant
woorden geven op de vragen van
de dokter nog een abortus krij
gen?
Maar als artsen helemaal niks
meer tegenwerpen, hebben we
er dan vrede mee dat zwangere
vrouwen geheel op zichzelf
moeten terugvallen bij het stel
len van die norm? De abortus
kliniek als professioneel
bedrijf, dat klinisch geheel ver
antwoord vruchten afdrijft, met
naar behoefte een opbeurend
gesprek achteraf?
Techniek
De conclusie dat de wet tekort
schiet als het gaat om dit soort
kwesties van leven en dood, is al
vaker getrokken. Maar zonder
wettelijke kaders kunnen we
niet, al was het maar om de uit
wassen te voorkomen. Daar
dient de discussie zich- dan ook
op te richten. De opvattingen
over abortus mogen sinds 1981
niet schokkend zijn gewijzigd,
de medische wetenschap is wel
dramatisch vooruitgegaan. En
die zorgt voor extreme situaties.
We kunnen al heel vroeg in een
zwangerschap, ruim voor de 24-
ste week (de uiterste grens voor
het uitvoeren van een abortus)
technisch vaststellen of er grote
lichamelijke of geestelijke af
wijkingen zullen zijn. Het is niet
onwaarschijnlijk dat medische
onderzoekers in de toekomst
nog meer te weten komen over
een jonge ongeboren vrucht. De
kans dat daaruit dilemma's
voortkomen voor de ouders
neemt dus toe. Nu nog gaat het
om grote afwijkingen, maar wat
nu als in de toekomst kleinere
afwijkingen kunnen worden ge
constateerd? Op de echo kim je
ook zien welk geslacht het kind
heeft. De kleur van de ogen niet,
ook al waarschuwde CDA-lei-
der Heerma daar al voor.
Aandoening
Het is de medische vooruitgang
die tot de echte morele dilem
ma's leidt. Wordt het verleide
lijk voor ouders om kinderen die
niet perfect voldoen aan het ide
aalbeeld, tijdig af te drijven in
de abortuskliniek? Maar ook:
hoe sta je ouders bij, die voor de
moeilijke keuze komen te staan
of ze een kind met een erfelijke
ziekte of een andere aandoening
wel of niet geboren laten wor
den?
Dat is geen abortus-discussie in
de klassieke zin. Het gaat er niet
om of je een kind wilt of niet. Het
probleem is dat je dft ene kind
niet wilt of het niet aankunt het
op te voeden, omdat je al op de
echo hebt kunnen zien wat er
aan mankeert. Het is te hopen
dat de nu opgelaaide discussie
ertoe leidt dat daarover een
maatschappelijk debat ont
staat.
Zonder houvast
De morele keuzes zullen er niet
gemakkelijker op worden. Het
is onwaarschijnlijk dat dit soort
'noodsituaties' wel in het keurs
lijf van een wet of regeling te
gieten zijn. Want mag een abor
tus wel als het ongeboren kind
een armpje mist, maar niet als
het alleen een handje is? Maar
zonder enig houvast komen
vrouwen, hun mannen en de art
sen, die met het loodzware di
lemma kampen, pas echt alleen
te staan. GPD
Frankrijk en Duitsland willen gezamenlijk Ne
derland als voorzitter van de Europese Unie hel
pen om vooruitgang te boeken bij de Europes
samenwerking. De ministers van buitenlandse zakei
De Charette (Frankrijk) en Kinkel (Duitsland) hebbei
zich gisteren opgeworpen als de 'motor' van de Europe
se Unie. Samenwerking tussen deze beide landen zou s
jarenlang zijn waarde hebben bewezen, menen beid
heren. Dus kunnen zij het moeizame proces van de inte
gratie wel een duwtje in de goede richting geven.
Ogenschijnlijk is er niets aan de hand. Frankrijk e
Duitsland willen het kleine Nederland een helpend
hand toesteken. Alle neuzen binnen Europa dezelfd
richting inkrijgen, valt niet mee. Inderdaad hebbe
Duitsland en Frankrijk keer op keer bewezen binne
Europa de dienst uit te maken.
Toch heeft de actie van de beide minsters van buiten
landse zaken voor veel commotie gezorgd in Nedei
land. Het ziet ernaar uit dat Duitsland en Frankrijk c
macht naar zich toe willen trekken. Het is niet de eersl
keer zijn dat beide grote landen proberen de dienst u
te maken in Europa. Nog heel vers in het geheugen lij
een zaak die heel dicht bij huis speelt rond de mogelij 1
benoeming van president Duisenberg van De Nedei
lansche Bank tot president van de Europese Centra
Bank. Op basis van kwaliteit twijfelt niemand in Eur<
pa aan de persoon van Duisenberg.
Er spelen echter andere krachten mee. Frankrijk 6
Duitsland verdelen en beheren liever dit soort belanj
rijke posten. Frankrijk heeft Delors, oud-voorzitti
van de Europese Commissie, al in stelling gebracht. D,
daarmee de kansen van Duisenberg fors zijn geredi
ceerd, staat als een paal boven water.
Bewindslieden uit Duitsland en Frankrijk die op de:
manier met belangrijke posten omgaan, zullen Nede
land als voorzitter van de Europese Unie niet zond
doel een helpende hand toesteken. Daar schuilt me
achter dan een onbaatzuchtige poging de kleine bro
te helpen. Terecht heeft de WD-fractie in de Tweei
Kamer aangekondigd premier Kok vragen over de
kwestie te zullen stellen.
Nederland kan zich niet zomaar onder curatele lati
stellen. Als Duitsland en Frankrijk kritiek hebben i
het overigens nog maar drie weken geleden begonm
Nederlandse voorzitterschap moet dat openlijk wc
den medegedeeld. Nu proberen beide landen de voc
zittershamer onder tafel over te nemen. Daarm
maken zij Nederland vleugellam. Zo wordt het bij:
onmogelij k een goed Verdrag van Amsterdam op te st<
len. Premier Kok zal al zijn diplomatie uit de kast mc
ten halen om dit gevaar af te wentelelen. Weer een U
voor het Nederlandse voorzitterschap.
Kamerleden Lilipaly en Te Veldhuis drie weken te gast bij de Verenigde Naties
door John Lilipaly
en Jante Veldhuis
Jaarlijks nodigt de minister
van buitenlandse zaken ka
merleden uit om gedurende en
kele weken de najaarsvergade
ringen van de Verenigde Naties
(VN) bij te wonen, die van sep
tember tot en met december in
New York worden gehouden.
Deze keer werden wij uitgeno
digd. Het bleek een interessante
periode te zijn, want we maak
ten toen de benoeming van Kofi
Annan tot secretaris-generaal
van de VN mee als opvolger van
Boutros-Boutros Ghali.
In de VN praten 186 landen over
uiteenlopende problemen als
mensenrechten, bevolkingsont
wikkeling, oorlog en vrede, mi
lieu en emancipatie, de jeugd en
kinderarbeid en arm en rijk. In
de vaderlandse en ook in de
Zeeuwse politiek weten we dat
het vaak veel tijd en moeite kost
om de partij en op een lijn te krij
gen. Tussen drie landen is dat al
lastig zo leert de praktijk bij de
Benelux. Nog moeilijker is het
om 186 partijen tot elkaar te
brengen.
Als kamerleden hadden we toe
gang tot de interne vergaderin
gen van de Nederlandse VN-
missie. We woonden vergade
ringen bij van de Voltallige Ver
gadering van de VN en bijeen
komsten van VN- commissies en
de Veiligheidsraad (VR). De
Raad is inhoudelijk het belang
rijke orgaan van de VN. De vijf
permanente leden (Verenigde
Staten van Amerika, Rusland,
China, Frankrijk en Engeland)
hebben een vetorecht en kunnen
dus een besluit blokkeren.
Daarnaast zijn er, roulerend,
tien andere landen lid van de
VR. Zij hebben géén vetorecht.
Tenslotte brachten we ook
werkbezoeken aan VN-organi-
saties zoals UNICEF en UNDR
De laatste houdt zich vooral be
zig met bevolkingsvraagstuk
ken.
Veto
Wij willen van de vele ervarin
gen die we opdeden één belang
rijke gebeurtenis belichten: het
veto van de VS tegen de herbe
noeming van secretaris-gene
raal Boutros-Boutros Ghali, en
het machtsspel en de prestige-
slag rond de ÏDenoeming van zijn
opvolger: Kofi Annan. Annan is,
op voordracht van de Veilig
heidsraad, door de Algemene
Vergadering van de VN be
noemd tot secretaris-generaal.
In de week voorafgaand aan de
Boutros-Boutros Ghali, de vertrokken, en Koffi Annan (links), de nieuwe secretaris-generaal der Verenigde Naties.
foto Peter Morgan/RTR
benoeming circuleerde zijn
naam als de meest capabele van
de kandidaten, waaronder ook
de minister van buitenlandse
zaken van Ivoorkust, Amara Es-
sy. Kofi Annan, afkomstig uit
Ghana, heeft een jarenlange er
varing als beroepsdiplomaat.
Als ondersecretaris-generaal
van de VN was hij de laatste tijd
verantwoordelijk voor de vre
desoperaties. Daarbij heeft hij
een uitstekende indruk achter
gelaten en bij de lidstaten groot
vertrouwen opgebouwd. Ook
binnen de organisatie van de VN
geniet de nieuwe secretaris-ge
neraal groot vertrouwen. Hij
geldt als een goede manager met
een menselijke aanpak. Zijn be
noeming is goed voor het moreel
van het VN-personeel. Kofi An
nan begon zijn werkzaamheden
per 1 januari 1997 dus met veel
krediet.
Het benoemen van een secreta
ris-generaal is een ondoorzich
tig proces dat zich in de Veilig
heidsraad afspeelt. Van tevoren
is niet met zekerheid vast te stel
len dat de beste kandidaat ook
gekozen zal worden. Deze keer
moest de kandidaat uit Afrika
komen, omdat de lidstaten er
van uitgingen dat dat wereld
deel er recht op had om nog een
periode de secretaris-generaal
te leveren. Zaak was wel dat
Afrika met geschikte kandida
ten moest komen, aanvaard
baar voor de Veiligheidsraad en
vooral voor de vijf permanente
leden, die immers over een veto
recht beschikken. Die kandida
ten lieten enige tijd op zich
wachten, omdat een snelle kan
didatuur onvriendelijk zou zijn
geweest ten opzichte van de zit
tende secretaris-generaal.
Zoals bekend, kwam Boutros-
Boutros Ghali niet in aanmer
king voor een tweede termijn. In
de Veiligheidsraad waren 14
van de 15 leden voor een tweede
ambtsperiode van Boutros-
Boutros Ghali. De enige tegen
stem, die van de Amerikanen,
was evenwel beslissend.
Kritiek
Somalië
Heeft Boutros-Boutros Ghali
het dan zo slecht gedaan, dat
zijn herbenoeming door een ve
to van Amerika moest worden
getroffen? Boutros-Boutros
Ghali werd door Amerika ver
antwoordelijk gesteld voor het
falen van de VN in Somalië en
Bosnië. Zijn ingrepen zouden
niet gelukkig zijn geweest, en de
beelden die het televisiestation
CNN uitzond van de Ameri
kaanse soldaten in Somalië
hebben het vertrouwen van de
Amerikanen in deze man geheel
doen verdwijnen.
Daarnaast werden zijn capaci
teiten als manager van de VN-
organisatie als onvoldoende ge
kwalificeerd. Reden voor de
Amerikanen om hun financiële
bijdrage te verlagen. Omdat
Amerika 25% aan de totale VN-
begroting hoort bij te dragen, is
deze organisatie met enorme fi
nanciële tekorten opgezadeld.
Zeker, Boutros-Boutros Ghali
maakte geen trefzekere indruk.
Maar het falen in Somalië kan
de Egyptenaar moeilijk alleen
worden aangerekend, omdat hij
niet degene was die opdracht
gaf daar troepen heen te sturen,
maar de vorige president van
Amerika: George Bush.
In Bosnië was het juist Boutros-
Boutros Ghali die pleitte voor
een zwaardere aanwezigheid
van blauwhelmen in de 'safe
areas'. Zo'n 35.000 soldaten
wilde hij daar stationeren. De
lidstaten waren niet bereid ver
der te gaan dan 17.000 mensen.
De overtuigingski-acht van
Boutros schoot tekort...
Boutros-Boutros Ghali was ze
ker geen briljant manager. On
derzijn leiding is de reorganisa
tie van de VN niet tot stand
gekomen waarop velen hadden
gehoopt. Hij handhaafde niet-
functionerende delen van het
ambtelijk apparaat en verzuim
de overlap aan te pakken. In fei
te heeft hij het niet aangedurfd
om de top van de organisatie te
saneren, uit vrees voor kritiek
van de lidstaten die daar hun
mensen hadden ondergebracht.
Dat gebrek aan management
kwaliteiten is hem verweten
door Amerika.
Kwaad bloed
Om het onderwerp uit handen
van de republikeinen te slaan,
koos ook Clinton voor de aanval
op Boutros-Boutros Ghali en
verlaagde hij de financiële bij
drage aan de VN. Zo werd
Boutros geslachtofferd in het
zicht van de Amerikaanse presi
dentsverkiezingen. Dat heeft
veel kwaad bloed gezet in de
VN. Veel landen hebben moeite
met de dirigistische rol van het
land, maar kunnen ookniet zon
der Amerika. Tijdens zijn af
scheidsrede kaatste Boutros-
Boutros Ghali de bal terug: niet
het management, maar de fi
nanciële crisis stonden veran
deringen in de weg.
Franse irritatie
Even leek het erop dat ook Kofi
Annan door een veto in de Vei
ligheidsraad zou worden ge
troffen. Frankrijk, dat zich aan
de overheersende invloed van
Amerika in de VN ergerde,
dreigde daarmee. Dat is echter
niet gebeurd. Toen ook Egypte
(het vaderland van Boutros-
Boutros Ghali) haar stem gaf
aan de kandidatuur van Kofi
Annan, kwam Frankrijk geïso
leerd te staan en staakte zij haar
verzet. Welke prijs Kofi Annan
en Amerika zullen moeten beta
len voor de 'last minute' loyali
teit van Frankrijk, moet de ko
mende tijd worden afgewacht.
Het is goed mogelijk dat bin
nenkort een Fransman op een
hoge VN-post wordt benoemd.
Kofi Annan staat voor de moei-
lij ke taak de VN, die in de beeld
vorming als te bureaucratisch
gezien wordt, te veranderen, en
de organisatie nieuwe impulsen
te geven. Tegelijkertijd mag hij
de politieke onderwerpen niet
uit het oog verliezen. Die pro
blemen zijn aan het verschuiven
na de koude oorlog. Meer en
meer zijn het zaken die niet aan
grenzen zijn gebonden. Armoe
de, vrede, milieu, migratie, ge
zondheidszorg, criminaliteit en
drugs kunnen nu eenmaal niet
door een lidstaat alleen worden
aangepakt.
Ongetwijfeld zal Kofi Annan
verkennen welke ruimte de lid
staten hem wensen te geven, en
ongetwijfeld zal hij daarbij lid
staten tegenover zich vinden.
Kofi Annan sloot zijn aanvaar
dingsrede in de VN af met de
volgende woorden: „Alleen kan
ik niets doen. Samen kunnen we
de grenzen van vrede, waardig
heid en rechtvaardigheid voor
de mensheid wel slechten."
Die oproep mogen meerdere
landen zich aantrekken, ook de
machtigste. Voor ons, als
Zeeuwse leden in de Nederland
se Tweede Kamer, is het bezoek
aan de VN verhelderend ge
weest. Er gebeurt veel buiten
onze grenzen in de grote wereld.
Dat ontnuchtert en inspireert
tegelijk.
Artiesten dood
Vier Nederlandse artiesten
van het gezelschap Hans Snel
zijn bij eén vliegtuigongeluk
in Nederlands Indië om het le
ven gekomen. Het gaat om de
conferancier Hans Snel, de
sneltekenaar John Charley
(Jan Hoekwater), evenwichts
kunstenaar Tonio Manti (Hen
drik van Gulik) en de accor
deonisten Jossi en Jossino (het
echtpaar Joösten-Mijer)
De artiesten waren per Sky-
master op weg naar een optre-
den voor militairen.
Volksvliegtuig
Op het Engelse ministerie voor
burgerluchtvaart worden
plannen gemaakt voor een
'volksvliegtuig'. Het toesti
moet een motor krijgen van 3
pk en een topsnelheid van 13
km per uur.
Doodstraf
Een vroegere inspecteur va
de Amsterdamse politie is tt
dood veroordeeld wegens zij
aandeel in het schrikbewin
van de Duitse SD tijdens c
bezetting. Het hof rekende hi
de man bijzonder zwaar aa
dat hij er niet voor terugdein:
de een vierjarig joods ondei
duikertje te arresteren. H<
kind stierf later in kamp We:
terbork. In Maastricht is tegf
een SD-agente de doodstr:
uitgesproken. Zij heeft c
dood van minstens zeven pe:
sonen op haar geweten.
Directie:
K. Scherphuis.
W. F. de Pagter en
F. van de Velde.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
M. van Zuilen (adjunct)
Centrale redactie:
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen,
Tel. (0118) 484000;
Redactiefax. (0118) 470102.
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19 00 uur.
in het weekeinde-
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren.
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10.
Postbus 18.
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118) 484000.
Middelburg: Markt 51
4331 LK Middelburg.
Tel (0118) 681000.
Goes: Voorstad 22.
4461 KN Goes.
Tel. (0113)273000.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen.
Tel. (0115) 694457.
Hulst: Servicepunt:
Boekhandel Duerinck.
Gentsestraat 12.
Tel. (0114) 314058.
Axel: Nassaustraat 15,
4571 BK Axel.
Tel. (0115) 568000.
Zierikzee: Oude Flaven 41
4301 JK Zierikzee.
Tel. (0111) 415380
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur.
Openingstijd Zierikzee
8 30-17.00 uur
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur,
Bezorgklachten: maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht in t(
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur.
Tel. (0118) 484000.
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen:
per kwartaal 92,85,
franco per post 122,00;
per maand 34.00
per jaar 356.50.
franco per post 471,50
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting.
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75,
zaterdag 2,50 p.st. (alle
bedragen inclusief 6 pet. btw)
Postrek nr3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen.
Advertentietarieven:
180 cent per mm. minimumpri;
per advertentie 27,-,
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief
Voor brieven bureau van dit blad
7,- meer.
Volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw).
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B.'
Vlissingen
PZC-ombudsman:
C. van der Maas.
Auteursrechten voorbehouden
Uitgave PZC
