Strijd om waterlevering laait op
Over kunst en
dagelijks leven
Een inburgeringscursus
voor de Nederlanders
Schippersbeurs plat als gasolie-toeslag nog langer uitblijft
zeeland
12
Gent wil Terneuzense leverancier uit haven weren
Commotie door mislukte proef
Alcoholrijder maakt brokken
Vogelkwekers winnen medailles
Schade door schoorsteenbrand
Boete voor niet dragen gordel
kunst cultuur
dinsdag 21 januari 1997
van onze verslaggever
Wout Bareman
GENT - In de haven van Gent is
de strijd rond de levering van
drinkwater aan de scheepvaart
opnieuw opgelaaid. Al meer dan
twee jaar probeert het Gentse
Havenbedrijf de bunkerboten
van Terneuzen Water Supply bv
uit de haven weg te houden. Tot
nu toe zonder succes. Tanden
knarsend moesten de havenbe
stuurders toezien hoe steeds
meer scheepsagenten in zee gin
gen met de goedkopere waterle
verancier uit Terneuzen. De ei
gen dienst Waterbedeling (vier
boten, vijftien bemanningsle
den) dreigde aan de concurren
tiestrijd ten onder te gaan.
Maar volgens havenschepen
Daniël Termont van Gent is het
tij nu gekeerd. Met ingang van 1
januari heeft de dienst Waterbe
deling de tarieven drastisch
verlaagd. Rekende Terneuzen
Water Supply een prijs van elf
gulden per ton, de Gentse wa-
terboten leveren nu drinkwater
voor een kwartje minder. En dat
terwijl vorig jaar nog tarieven
golden variërend van vijftien
tot twintig gulden.
Volgens Termont was de nood
greep noodzakelijk om de dienst
in stand te houden. De haven
schepen voorspelde vorige week
vrijdag in zijn nieuwjaarstoe
spraak een spectaculaire groei
van de klantenkring, die de
dienst uiteindelijk uit de rode
cijfers zal halen. Want de prijs is
dan wel gekelderd, de omzet zal
alles goed maken. Volgens de
schepen hebben de Gentse
scheepsagenten zich bereid ver
klaard voortaan weer gebruik te
maken van de Gentse waterbo-
ten. Overigens ging de prijsver
laging wel gepaard met een sa
neringsmaatregel: een van de
vier waterboten is uit de vaart
genomen en de drie beman
ningsleden zijn elders bij het
havenbedrijf tewerkgesteld.
Termont maandag: „Maar als de
markt aantrekt - waar ik vast in
geloof - kan die vierde boot ver
moedelijk over een half jaar al
weer worden ingezet."
Directeur Adrie Hamelink van
Terneuzen Water Supply rea
geert gelaten op de door Gent
aangewakkerde tarievenoor-
log. „Als ik scheepsagent in
Gent was zou ik me flink bedin
gen voelen. Jarenlang beweerde
het havenbedrijf dat de prijs per
ton echt niet omlaag kon. En nu
er kapers op de kust zijn, is piot-
De waterboot Viking aan het werk op het Kanaal Gent-Terneuzen.
foto Charles Strijd
seling alles mogelijk en kan de
prijs met maar liefst 35 procent
omlaag. Dat kan nooit rendabel
zijn." Volgens Hamelink heeft
Termont hemel en aarde bewo
gen om zijn waterboten - ze va
ren wekelijks verschillende ke
ren naar Gent om daar vooral
zeeschepen van drinkwater te
voorzien - buiten de deur te hou
den. Aanvankelijk waren er
hinderlijke politiecontroles,
maar al snel werden ook de
scheepsagenten door het ha ven-
bedrijf onder druk gezet. Hame
link: „Het is allemaal heel moei
lijk te bewijzen, maar als ze toch
zaken met ons zouden doen,
zouden ze' worden geconfron
teerd met problemen rond het
ophalen van afval en de toewij
zing van ligplaatsen en dergelij
ke."
Volgens Hamelink heeft Ter
mont ook geprobeerd DELTA
Nutsbedrijven zover te krijgen
dat de kraan letterlijk zou wor
den dichtgedraaid. „We hebben
inderdaad het hoofd van de wa
tervoorziening op visite gehad,
die ons vertelde dat Termont
hem had gewaagd de zaak met
ons op te nemen. Die man heeft
er maar eens hartelijk om gela
chen." Ondanks de tegenwer
king leverde het bedrijf uit Ter
neuzen vorig jaar elfduizend
ton drinkwater in Gent af. En op
dit moment varen de boten nog
steeds wekelijks naar Gent. Ha
melink: „Een aantal klanten
blijft ons gewoon trouw."
Vorig jaar nog kondigde Ter
mont een gesprek met de Ter
neuzense waterleverancier aan.
Hamelink: „Ik heb er nooit iets
van gehoord."
van onze verslaggever Wout Bareman
TERNEUZEN - Wanneer de binnenschippers in
Terneuzen vanaf 1 februari geen gasolie-toeslag
ontvangen, gaat de schippersbeurs plat. Daartoe
werd maandagavond, tijdens een vergadering van
de Vereniging Toerbeurt Noord-Zuid, besloten.
De schippers wachten al sinds vorig jaar op uitke
ring van de toeslag en hun geduld is op. Noord-
Zuid-voorman Ger Veuger: „Die regeling is des
tijds door iedereen aanvaard, maar het wachten is
nog steeds op een handtekening van minister Jor-
ritsma. Het wordt tijd dat we een fatale datum
vaststellen."
Veuger constateerde dat de overheid 'maar weer
eens in gebreke blijft'. „Als de Commissie van On
afhankelijke Deskundigen moet oordelen of de
prijs voor een bepaalde wacht met een paar gul
den omlaag mag, staan onder zo'n besluit direct
23 handtekeningen. Maar als iets in het voordeel
van de schipper dreigt uit te vallen, kun je wach
ten tot je een ons weegt", stelde Veuger vast. De
ruim 60 schippers in de bovenzaal van Du Com
merce waren het roerend met hem eens, al vreesde
een aantal van hen dat - wanneer wordt besloten
uit protest de bewachting een dag te boycotten -
een aantal schippers 'op lepe wijze' toch zal pro
beren er met de geboycotte vrachten vandoor te
gaan. Veuger: „We zullen dus wel even schouder
aan schouder moeten gaan staan om die toeslag af
te dwingen. Inhet verleden hebben we dat ook ge
daan en dan lukte het ook.
De schippers hebben recht op een procentuele
toeslag op het moment dat de gasolieprijs boven
de 3 51 gulden plus een tientje (eigen risico voor de
schipper) uitstijgt. De prijs is al geruime tijd be
duidend hoger, maar werd tot nu toe niet gecom
penseerd.
Ombudsman
Noord-Zuid is uitermate onteweden over de wij
ze waarop minister Jorritsma omspringt met de
tijdelijke wet op de toerbeurt voor het vervoer
tussen Nederland, België en Frankrijk. Die tijde
lijke wet moet de periode tot het jaar 2000 over
bruggen, wanneer het vervoer over water in Euro
pa volledig wordt vrijgegeven. Eind '95, toen de
wet werd aangenomen, kregen de schippers de ga
rantie dat er jaarlijks 6 miljoen ton via de beurs
zou worden aangeboden, maar door allerlei wij
stellingen (goedgekeurd door de Commissie van
Onafhankelijke Deskundigen) wordt de tijdelijke
regeling volkomen uitgehold. Noord-Zuid is van
plan de handelwijze van de minister aan te kaar
ten bij de Nationale Ombudsman.
Daarnaast wordt de Europese Ombudsman ge
waagd zich uit te spreken over het Europees ver
voersbeleid. Volgens de schippers treedt het tot nu
toe gevolgde beleid het Verdrag van Rome, waarin
is vastgelegd dat rekening moet worden gehouden
met de indviduele vervoerder, met voeten.
Het Noord-Zuid-bestuur raadpleegt deze week
ook de schippers in Amsterdam, Rotterdam en
Maasbracht.
TERNEUZEN - Een mislukte 'chemische proef' op scholen
gemeenschap De Rede aan de Axelsestraat in Terneuzen)
zorgde maandagmiddag voor de nodige beroering. Op de eer
ste verdieping was bij het overgieten van een verzadigde ets-
vloeistof in een jerrycan een chemische reactie ontstaan. Door
de handeling kwam een hoeveelheid chloorgas vrij. Voor alle
zekerheid werd de brandweer van Terneuzen ingeschakeld,
Na een kort onderzoek en het openen van ramen en deuren
was de lucht binnen tien minuten weer opgeklaard en kon hei
sein veilig worden gegeven.
ZAAMSLAG - Een 30-jarige automobilist uit Lokeren heeft,
onder invloed van alcohol zondagavond om tien voor acht
zijn auto in puin gereden bij het binnenrijden van Zaamslag.
De man reed - met drie keer zoveel alcohol in zijn bloed als is
toegestaan - vermoedelijk door te hoge snelheid tegen een
vluchtheuvel op de Terneuzensestraat. Na enkele marke
ringspaaltjes omgereden te hebben, kwam de auto van de
Belg tot stilstand tegen een lantaarnpaal. Door rondvliegend
glas en straatmeubilair werd het voertuig van een tegemoet
komende automobilist ook geraakt. De schade aan dat voer
tuig was de politie maandag nog niet bekend.
KRUININGEN - De heer C. W. Looij uit Kruiningen is op het
Nederlands kampioenschap voor vogelkwekers in de prijzen
gevallen. Hij kreeg een zilveren medaille voor een roodïng-
parkiet, een bronzen medaille voor eveneens een roodrugpar
kiet en een bronzen medaille voor een stam roodrugparkietea
W. Nachtegaal uit Heikant werd kampioen in de categorie
stam Zilverbek/Japanse meeuw.
OOST-SOUBURG - Een schoorsteenbrand heeft maandag
ochtend vroeg voor naar schatting 30.000 gulden schade aan
gericht in twee woningen aan de Ritthemsestraat in Oost-
Souburg. Oorzaak is een overhitte schoorsteenwand, die er
voor zorgde dat ernaast gelegen hout bij de dakgoot ging
smeulen. Het vuur kon op die manier ook overslaan op de er
naast gelegen woning. De Vlissingse brandweer, die om 4.55
uur werd gealarmeerd, rukte uit met een tankautospuit en een
autoladder. De spuitgasten hadden ruim een uur nodig voor
dat ze naar de kazerne konden terugkeren. Het was de derde
keer in een maand tijd dat op Walcheren een oververhitte
schoorsteenwand voor fikse schade zorgde.
OOST-SOUBURG - Tijdens een controle op het dragen van de
autogordel zijn maandagochtend in Oost-Souburg 42 auto
mobilisten bekeurd. Zij kregen alle een boete van tachtig gul
den omdat zij niet waren vastgesnoerd. De meeste bekeurden
waren tevens de bestuurder van het voertuig. De politie con
troleerde op de Burgemeester Stemerdinglaan, de Lekstraat
en de Bermweg in totaal 242 wagens. Twee bestuurders kre
gen een bekeuring omdat zij geen rijbewijs hadden.
In Vlissingen zijn gisterochtend 51 fietsers en een bromfietser
bekeurd omdat zij geen licht op hun tweewieler hadden. De
controle vond plaats op de Lange Leenweg en het Baskens^
burgplein.
Een motoragent heeft maandagochtend bovendien in Mid
delburg negen mensen bekeurd omdat zij zich niet aan de ver
keersregels hielden. Het ging daarbij om fietsers die niet vol
doende rechts hielden of een fietsverbod negeerden, om een
bromfietser wiens voertuig te veel lawaai maakte, om de be]
stuurder van een bromfiets met een kapotte voorrem en om
een automobilist die geen autogordel omhad.
door Nico Out
Ze gaan over liefde, seks,
tijd en ruimte. Of over een
verstopte afvoer. Roel Achter
berg is beeldend kunstenaar,
maar zelfgeschreven teksten
zijn steevast startpunt van zijn
gezeefdrukte schilderijen op
linnen. In Galerie van den Ber
ge in Goes toonde Roel Achter
berg de afgelopen vier jaar re
gelmatig werk, waarin hij een
jaren negentig versie biedt van
universele thema's, ontleend
aan het dagelijks leven.
De flarden tekst worden op de
computer opgemaakt, waar
mee de vorm van het doek ge
deeltelijk is bepaald. Maar een
rechthoekig tekstblok kan in
een werk wel twintig keer
voorkomen, waarbij de kleur
van de woorden en hun achter
grond verschilt. De compositie
blijft regelmatig: de vierkan
ten worden geschakeld zonder
elkaar te overlappen. Door
over de vierkanten rasters te
drukken wordt het beeld com
plexer, waarbij de tekst soms
bijna m het beeld oplost en on
leesbaar wordt, temeer daar de
zinnen ook ondersteboven
kunnen worden gepresen
teerd. Hoewel veel van het mo
menteel bij Van den Berge
getoonde werk bestaat uit
schilderijen met tekst op een
abstract fond, komen ook her
kenbare voorstellingen nog
steeds voor.
Pop art
De relatie van fond en tekst is
niet eenduidig. Soms verster
ken de figuratieve beelden de
tekst, soms is de achtergrond
louter decoratief. Waar het, zo
als in het afgebeelde werk,
gaat om een figuratief beeld
onder een tekst, moet ik aan de
pop art denken. Zoals ik de re
cente strak uitgevoerde ab
stracte doeken associeer met
de hard edge painting uit de ja
ren '70. Voor Achterberg biedt
de hele
kunstgeschiedenis referen
tiepunten. Maar het soms dog
matisch individuele dat in elke
kunststroming zo sterk domi
neert, ontbreekt bij hem. Het
zijn niet zijn eigen gedachten,
maar conversaties van 'ande
ren', die de inhoud van zijn
werk bepalen. Zoals het wisse
len van fond, onder verwijzing
naar diverse kunststromingen,
deze relativeert.
Levensvragen
Zo gezien liggen er achter de
teksten en de vorm waarin hij
ze toont nog andere thema's.
Achterberg spreekt zich uit
over kunst en over tijd. Door
vergelijkbare dialogen op
Roel Achterberg in Goes
Roel Achterberg, 'zonder titel', zeefdruk op linnen.
fonds te drukken die uiteenlo
pende kunsthistorische ver
wijzingen in zich dragen, stelt
hij dat kunst altijd over het
zelfde gaat: levensvragen ge
worteld in de werkelijkheid
van alledag. En benadrukt hij
dat de vorm afhankelijk is van
de tijd of plaats waar je leeft.
Kunsthistorisch is dat geen
nieuws.
Bescheiden
Maar ten opzichte van kunste
naars die hun eigen individue
le visie verbeelden is dat een
bescheiden, relativerende op
stelling, die onderstreept
wordt door de anonimiteit van
de gebruikte techniek. Waarin
onderscheidt zich een kunste
naar dan van andere individu
en? Door zijn vermogen om te
verbeelden en de vrijheid die
hij claimt, lijkt het antwoord
van Achterberg. Elk schilderij
dat hij aflevert zit degelijk en
knap in elkaar en heeft het ver
mogen je als toeschouwer te
verleiden tot kijken. En daar
mee en daarnaast prikkelt hij
mij tot het waarnemen van
mijn omgeving, tot luisteren en
denken. Waarmee terloops ook
foto Dirk-Jan Gjeltema
de functie van beeldende kunst
wordt onderstreept.
Beweging
Kees Wijker woont en werkt nu
enkele jaren in Zeeland. Ik zag
in '94 'Op weg', een beeld van
twee ijzeren karretjes - met
oranje huiven - op roestige
rails. Beweging en de tegen
stelling tussen aardse kracht
en poëtische dromen waren er
de kenmerken van. Met Leo
van Kampen realiseerde hij in
november vorig jaar een heus
huis van hout dat in een etala
ge aan de Vlissingse Coosje
Buskenstraat te zien was. Het
'Huis van de dichter' was on
toegankelijk en de eventuele
bewoner zou ook niet zomaar
uit de aan twee kanten van
scharnieren voorziene deur
hebben kunnen stappen. Het
'beeld' zou je kunnen zien als
een metafoor voor de geest:
hoezeer je ook probeert om wat
er in je omgaat te uiten, de
geest is uiteindelijk een geslo
ten boek, waarvan ook het ge
dicht slechts een glimp bevat.
Die voorkennis sluit aan bij
wat. ik in de Watertoren te
Oost-Souburg zie, waar Kees
Wijker in het kader van kun
stenaarsinitiatief Explosive
nog tot eind deze week expo
seert. Vooral de kleine machi
nes van draad boeiden mij.
Steeds is er een krukas in ver
werkt die als je er aan draait
een onverwachte 'ronde' be
weging in gang zet. In tegen
stelling tot de machines van
Tinguely, waarnaar Wijker via
een titel een keer verwijst,
staan deze poëtische appa
raatjes dichter bij de natuur en
bij de essentie van bewegen.
Parallel aan het andere werk
van Wijker valt mij ook hier de
geestelijke dimensie op: de ma
chientjes zijn juist door hun
fragiliteit een verbeelding van
de beweging van het denken.
Verwondering is een ander
trefwoord wat mij te binnen
schiet, met name bij de 'ar
chiefkast'. Inde laden verbeel
den diverse oude onderdelen
het idee beweging en verbin
den dat met het begrip herin
nering. Je weet immers noch
wat de onderdelen ooit voor
functie hadden, noch welke
overwegingen Wijker had om
ze zo te gebruiken. Waarmee
we weer zijn aangeland bij het
punt van de ongrijpbaarheid
van zowel de eigen gedachten
als die van anderen. Het gipsen
beeld van een boom dat deel
uitmaakt van de presentatie,
wijst verder op de onmogelijk
heid een concreet beeld van
een concrete ervaring te ma
ken. Het object is een boom,
maar toch ook weer niet. Er
zijn verder tekeningen en an
dere twee-climensionale wer
ken te zien die raken aan de ge
noemde thema's. Ik vind echter
dat Wijker zich overtuigender
in de derde dimensie beweegt.
De presentatie als geheel heeft
iets van een schetsboek. De
eerdergenoemde tentoonstel
lingen waren krachtiger.
Roel Achterberg, Galerie van
den Berge, Goes. Tot en met 8
februari, donderdag tot en met
zaterdag geopend. Kees Wij
ker.Watertoren, Oost-Sou
burg. Tot en met 26 januari.
George van Houts en Tom de Ket in Vaderlanders.
foto Leo van Velzer
van onze verslaggever
Ernstjan Rozendaal
MIDDELBURG - Ze zijn af
komstig uit de toneelwereld,
maar him voorstelling Vader
landers kan wellicht het beste
als cabaret worden gekarakte
riseerd. Na twaalf jaar op de
planken te hebben gestaan, on
der meer bij het RO Theater,
kenden George van Houts en
Tom de Ket het standaard to
neelrepertoire wel zo'n beetje.
Ze besloten voor zichzelf te be
ginnen met humoristische stuk
ken die inspelen op de actuali
teit. Met Vaderlanders staan ze
vrijdag in de Stadsschouwburg
in Middelburg. „We behandelen
daarin de zaal als een klas cur
sisten", zegt Van Houts. „Dat
heeft grote hilariteit tot ge
volg."
In Vaderlanders komen zaken
als taal, godsdienst, cultuur, po
litiek, liefde, misdaad en voort
planting aan bod. Hoewel de
doorsnee Nederlander daarin
niet is onderwezen, wordt van
hem wel een correcte houding
verwacht als het om deze onder
werpen gaat. Vandaar de cur
sus. Na afloop wordt de cursis
ten een examen afgenomen. De
geslaagden ontvangen een di
ploma, de gezakten kunnen zich
inschrijven voor een vervolg
cursus getiteld Veilige Derde
Landen.
„We kwamen op het idee voor
deze cursus door de discussie
die Bolkestein heeft aange
zwengeld over buitenlanders",
vertelt Van Houts. „Daardoor
kwamen we onszelf tegen en
merkten we dat we zelf eigenlijk
ook een beetje een ambivalente
positie innemen. In theorie vin
den we natuurlijk dat Neder
land zich moet openstellen voor
vluchtelingen maar in de prak
tijk denken we wel eens dat het
een beetje te vol wordt. Die
tweeslachtigheid is het onder
werp van onze voorstelling ge
worden. Aan de ene kant is daal
de Nederlander die zich als een
moreel hoogstaande wereldbur
ger beschouwt en iedereen wel
even vertelt hoe het moet. Aan
de andere kant heb je iemand
die ziet dat zijn welvaart in het
geding komt en dan ineens bang
wordt."
Geëngageerd toneel
Volgens Van Houts kan Vader
landers als geëngageerd toneel
worden betiteld. „In zoverre,
dat wij niet uitgaan van een
vooropgezette mening. We wil
len onze eigen problemen uit
diepen en tentoonspreiden.
'Zitten we ons niet met zijn allen
een beetje eruit te draaikonten?
is wat wij ons afvragen. We
willen het hebben over de we
reld om ons heen, maar niet op
de manier van het vroegere vor
mingstoneel. Zo van: 'Volg ons
dan komt het wel goed met de
wereld.' Daarbij komt dat het
vormingstoneel nogal humor
loos was en wij bepaald niet.
Dat durf ik wel te zeggen na 55
zeer succesvolle voorstellin
gen. Vooral de vorm van het to
neelstuk springt in het oog. Per
sifleerden Van Flouts en De Ket
eerder een actualiteitenshow e
een parlementaire enquête, di
keer spelen ze twee ambtenare
die een cursus Nederlander
schap geven. Niet aan asielzoe
kers, maar juist aan ingezete
nen. Van Houts: „Per 1 januai
zijn inburgeringscursusse
voor buitenlanders verplicht
Wij geven die cursus eigenlijk
voor Nederlanders. 'Hoe moet;
je als Nederlander gedragen:
vragen wij ons af. Daarmee hou
den we het publiek een spiegf
voor. Op die manier dragen w
bij aan de discussie over dit the
ma, maar we willen de mense
vooral ook een leuke avond be
zorgen. We geven heel vit
grappige voorbeelden van Né
derlanders die zich uit allerle
benarde situaties moeten zieni
redden."
„Na afloop praten we vaaklan
na met het publiek. Met nan
cabaretliefhebbers lijken he
erg te waarderen dat de humt
weer eens als instrument wore
gebruikt om belangrijke zake
mee aan de orde te stellen. E
wat mijn eigen mening oti
vreemdelingen betreft? We ge
ven ook een overzichtje vané;
geschiedenis. Nederland free: j
altijd te makeq gehad me
vreemdelingen die binnenstro
men en altijd werden de proble
men binnen de tijd van five
generaties opgelost. Dus uiteit j
delijk wordt de soep niet zo heé t
gegeten als ze worcit opgediend
denk ikzelf."
Vaderlanders, zaterdag 25 jam
ari, Stadsschouwburg Middè
burg, aanvang: 20 uur.
