Tijdperk opiniebladen is voorbij
Het ontbreekt de dokter vaak aan moed
PZC
PZC
Kroongetuigen
feiten en meningen
Bij het vertrek van Rinus Ferdinandusse (VN) en Martin van Amerongen Groene
vrijdag 10 januari 1947
vrijdag 10 januari 1997
Het aanstaande vertrek van Groene-hoofdredacteur Martin
van Amerongen kan gezien worden als een trendbreuk. Hij
geldt als een weekblad-journalist pur sang, die echter opstapt
omdat hij 'het spinrag' in zijn hoofd wil kwijtraken. Zijn ver
trek volgt kort op de pensionering van die andere weekblad
coryfee, VN-hoofdredacteur Rinus Ferdinandusse. Met hun
weekbladen hielpen zij in de jaren zestig en zeventig Neder
land te vormen. Dat het vuur bij Van Amerongen gedoofd is,
zegt wat over de positie van weekbladen, die je in de jaren ze
ventig gewoon moést lezen wilde je kunnen meepraten. Van
hun toenmalige gedrevenheid is nog maar weinig over, hun
opinies zijn ingeruild voor de lekker leesbare stukken.
van onze verslaggever
Louis Burgers
Opinies tellen niet meer.
Slechts een enkele colum
nist weet nog wel eens, lekker
ongenuanceerd, zijn mening te
ventileren, maar daar blijft het
bij. Vreemd is dat niet. Van een
opstand onder de jongeren, zo
als twintig of dertig jaar gele
den, is geen sprake meer. De
maatschappij is vernuchterd,
zakelijkheid is gevraagd. In een
samenleving vol nuance lijkt
nauwelijks meer plaats voor
opinieweekbladen.
Weekbladen als Vrij Nederland
en de Groene Amsterdammer
krijgen het moeilijk. Na de rijke
jaren zeventig, gevolgd door een
diep dal en hervormingen in de
jaren tachtig, moeten zij zien te
overleven in de lauwe, marktge
richte en commerciële jaren ne
gentig. Zij moeten het hoofd
boven water houden in concur
rentie met de midweekse en de
weekendbijlagen van de kran
ten.
Het is nog maar de vraag of dat
lukt. Vrij Nederland, dat in 1980
wekelijks ruim 120.000 exem
plaren verkocht, slijt nog
slechts 90.000 exemplaren. De
Groene, dat zich immer wars
toont van modeverschijnselen
en jaaiiijks zijn lezers om een
extra donatie vraagt, lijkt de
grens van 15.000 abonnees maar
niet te kunnen overschrijden.
Alleen Elsevier, dat zich vooral
richt op de rechterkant van de
lezersmarkt, lijkt de teloorgang
van de opinieweekbladen niet te
deren. Dankzij meer kleur, meer
grafiekjes en vooral kortere
stukken houdt dat blad de groei
erin. Maar ook hoofdredacteur
Schoo betreurt het verdwijnen
van tegendraadsheid in de jour
nalistiek.
Van Amerongen noemde zich in
19 8 6 - terecht - deAssoeandam'
tegen de grijsheid, en De Groene
'een special-interest krant'.
„Wij duiven het bij voorbeeld
best aan om over drie pagina's
een ingewikkelde Nijmeegse fi
losoof aan het woord te laten,
wat zelfs de NRC, respectieve
lijk De Volkskrant niet aan
durft."
Als tribune van dit soort zaken
mag De Groene bestaansrecht
hebben, helemaal zonder resty
ling ging het niet. Sinds de jaren
zeventig is de krant toegankelij -
ker geworden. Verhalen berei
ken de drie pagina's vrijwel
nooit meer, hoewel de bladspie
gel tegelijkertijd een stuk klei
ner werd.
Onzekerheid
Het aanstaande vertrek van de
hoofdredacteur komt op een
moment van onzekerheid voor
het weekblad. Ook de voorzitter
van het stichtingsbestuur treedt
af. De positie van directeur
Constant Vecht is onduidelijk
geworden nu hij een antiekzaak
heeft overgenomen. De nieuwe
hoofdredacteur, of hoofdredac
trice, wacht een schone lei. Hij
of zij zal het blad een nieuwe im
puls moeten geven. Het zal wel
neerkomen op meer cultuur en
meer zachte sector en vooral de
lezer meer opzoeken. Het voor
beeld van HP/De Tijd, dat na
een dreigend faillissement door
uitgeverij Audax gered is en in
dat proces ingrijpend van ka
rakter veranderde, maakt dat
meer dan duidelijk. En Vrij Ne
derland heeft dat proces ook
doorgemaakt.
Zwolsman
Ferdinandusse - 31 jaar lid van
de hoofdredactie - geldt als de
drijvende kracht achter de
enorme groei van het blad in de
Mede door de komst van steeds meer katernenen in de dagbladen raakten de opiniebladen achterop.
jaren zeventig. Dat was de pe
riode waarin ellenlange verha
len - soms zelfs in meerdere afle
veringen - een plaats vonden. Zo
werd met Zwolsman afgere
kend, met het Nederlandse
communisme, de relatie tussen
Lubbers en Koeweit passeerde
de revue, het ABP kwam aan de
schandpaal.
Alles werd door de lezer gevre
ten. VN leek onaantastbaar, het
blad werd gezien als maat van
de Nederlandse journalistiek.
Daarom kwam de val zo onver
wacht. Plotseling ontstonden
barsten in het hechte front van
oude en nieuwe VN-journalis-
ten. Zoals zij de dagbladen had
den behandeld, zo werden zij in
de jaren tachtig zelf slachtoffer
van een media-hetze.
Alle ruzies lagen op straat en de
lezers vluchtten weg. In de
woorden van de huidige hoofd
redacteur Joop van Tijn: „Een
tijdperk was voorbij." De krant
werd een magazine, redacteu
ren werden ontslagen maar de
kritische ondertoon bleef be
houden, aldus Van Tijn.
Toch is de 'scoop' van het plagi
aat van René Diekstra van een
ander kaliber dan de onthullin
gen over Lockheed en prins
Bernhard. En het signaleren van
machtsmisbruik door het Zwaxt
Beraad in de Bijlmer behandelt
het blad anders dan het optre
den van ministers als Ruding en
Biesheuvel die door de letter
kundige Hugo Brandt Corstius,
alias Piet Grijs, volstrekt wer
den afgebi'and.
Middelmatig
Dat vuur ontbreekt in de mo
derne VN. Meer nog dan De
Groene, dat in ieder geval nog
veel kinky paxties in zijn kolom
foto Ruben Oreel
men doet, is Vrij Nederland ver
burgerlijkt. Het is met succes
doorgeschoven naar het politie
ke en maatschappelijke mid
den, hoewel dat ook de middel
matigheid in de hand heeft
gewerkt.
Twintig jaar geleden was het
ondenkbaar maar vandaag
hoeft een VN-lezer zelfs niet
meer links te zijn om het blad te
waardei'en. Hooguit helpt het
als de lezer enige affiniteit heeft
met het wel en wee van de PvdA
Maar is dat een linkse partij?
GPD
De juridische beoordeling van de handel in geest
verruimende middelen krijgt de afgelope
maanden een bijzonder karakter door het op
treden van kroongetuigen. Het Openbaar Ministeri;
heeft in de zaak die tegen Johan V. wordt gevoerd ee
aantal getuigen opgeroepen die in een uitzonderings
positie zijn gebracht. Met de betrokkenen zijn overeen
komsten gesloten waarbij ze gevrijwaard worden vat
strafvervolging als ze belastende verklaringen wille
afleggen tegen de hoofdverdachte. In feite gaat het on
een variant op het systeem waarbij men boeven me:
boeven vangt. In het proces tegen de grote hasjhande
laar worden mensen aan het woord gelaten van wie, op
z'n zachtst gezegd, kan worden aangenomen dat ze zee
goed thuis zijn in criminele milieus.
Dat maakt het sluiten van contracten met kroongetui
gen tot een hachelijke aangelegenheid. Er kleven zwaï*
risico's aan. Om te beginnen gaat het om mensen diee
blijk van hebben gegeven over een rekbaar gewetenti
beschikken. Een contract tussen het Openbaar Minis
terie en een kroongetuige heeft per definitie twee kan
ten: de getuige moet iets te bieden hebben, maar de offi
cier van justitie die de deal sluit ook. Er moet een rede:
zijn voor het afzien van strafvervolging of voor vermin
dering van een straf en dus is er sprake geweest van ee:
bewezen strafbaar feit. Daarmee begeeft justitie ziel
op een glibberig pad.
Een ander gevaar is dat een kroongetuige die een belo
ning tegemoet kan zien de natuurlijke neiging zal heb
ben bezwarende feiten extra aan te zetten en zo zijn ge
tuigenis in waarde te doen stijgen.
Die overwegingen hoeven niet te leiden tot de constate
ring dat het gebruik maken van kroongetuigen te alle:
tijde uitgesloten moet worden. Er zijn namelijk
waarborgen. Het Openbaar Ministerie zal zich tot hel
uiterste moeten inspannen om het waarheidsgehaltt
van de getuigenis te toetsen. Voor zover het steken laa:
vallen, staat - zoals nu het geval is in Amsterdam
stoet advocaten klaar om dat te signaleren.
Cruciaal is de rol van de rechtbank. Deze week weit
duidelijk dat die de deals van het Openbaar Ministerit
met de kroongetuigen uitermate kritisch benadert. Dj
rechtbank, onder leiding van mr. F. Lauwaars, neemt
geen genoegen met halve verklaringen of schimmighe
den maar wenst alle feiten en overwegingen boven tafel
te krijgen.
Die gewetensvolle benadering is van grote betekenis
De rechtbank, met de president vooropblijkt een uiter
mate zorgvuldige afweging te maken om te kunnen be
oordelen of en in in hoeverre de informatie van kroon
getuigen een rol kan spelen in het eindoordeel over di
verdachte.
De regering en de Tweede Kamer hebben zich bij de be
spreking van het rapport van de commissie Van Tra
zeer huiverig getoond voor het fenomeem van de kroon!
getuige. Nu daarover door de onafhankelijke rechte:
jurisprudentie moet worden geschapen, zijn uiterst!
nauwkeurigheid en wijsheid geboden.
Verzoeken om euthanasie afgewezen uit angst voor aanklacht door justitie
Steeds minder artsen blijken bereid
verzoeken om euthanasie en hulp bij
zelfdoding in te willigen, uit angst
door justitie te worden aangeklaagd.
Dat staat in het rapport 'Tiissen wens
en werkelijkheid' van de Nederlandse
Vereniging voor Vrijwillige Euthana
sie (NVVE).
Hoe schrijnend de gevolgen hiervan
zijn ervaren medewerkers van de Le
denhulpdienst van deNWE bijna da-
gelijk. De psychologe Linda Schroth
uit Amersfoort is een van hen. Zij ver
wijt artsen gebrek aan moed.
van onze verslaggever
Taco Slagter
Als bouwvakker had hij aan een
ongeluk een dwarslaesie overge
houden. Hoewel hij nog jong was, wil
de hij met die handicap niet doorle
ven. Voortbestaan vanuit een rolstoel
was voor hem een ondraaglijke ge
dachte. Maar geen arts wilde zijn
doodswens vervullen. Terwijl z'n
vrouw boodschappen deed, zette de
bouwvakker het mes in z'n gevoelloze
benen, liet zich in het bad zakken en
bloedde dood.
Mensen die op deze ontlui sterende
manier hun leven beëindigen zijn vol
gens psychologe drs. Linda Schroth
uit Amersfoort geen uitzondering. Ze
kent veel van dat soort navrante voor
beelden. Als vrijwilligster van de Le
denhulpdienst (LHD) van de NWE
heeft ze regelmatig te maken met
mensen die een 'duxmzaam veiiangen
naar de dood hebben', maar geen axis
kunnen vinden die hen met een spuitje
of een dodelijk drankje uit hun lijden
wil verlossen. „De meeste mensen zijn
geen helden, dus artsen ook niet", zegt
ze niet gespeend van enig cynisme.
Van de bevindingen die staan be
schreven in het deze week gepubli
ceerde NWE-onderzoek 'Tussen
wens en werkelijkheid' kijkt Schroth
niet op. „Ik doe dit werk al meer dan
tien jaar, maar de ervaringen hebben
mij geleerd dat de meeste axtsen zeer
gereserveerd staan tegenover vrijwil
lige levensbeëindiging." Naar haar
zeggen is dat altijd al zo geweest. Me
dici zijn bang dat justitie ze zal ver
volgen, aldus de psychologe.
Vraag en aanbod
Opmerkelijk hierbij is dat de vraag
het aanbod vei-re overtreft. Uit een
Nipo-enquête onder huisartsen bleek
eind vorig jaar dat 80 procent van hen
ooit is benaderd met een verzoek om
euthanasie. Bovendien wees een on
derzoek van het bureau Intomart in de
zomer van '96 uit dat maar liefst 91
procent van de Nederlanders boven
de vijftig jaar voorstander is van eu
thanasie bij uitzichtloos lijden.
Dat veel artsen bij zo'n overduidelijk
standpunt pro euthanasie patiënten
Staatssecretaris Simons van Volksgezondheid en minister HirschBallin (Justitie) krijgen 30 november 1993 in de Eerste
Kamer felicitaties na het aannemen van een wet waarin euthanasie strafbaar blijft. foto Toussai nt KI uiters/AN P
in de kou laten staan, heeft volgens
Schroth vooral betrekking op de
'twijfelachtige' gevallen waarover
nog geen duidelijke jurisprudentie
bestaat.
„Iemand die een ongeneeslijke vorm
van kanker of aids heeft kan in een
vergevorderd stadium van deze ziek
ten meestal wel op z'n huisarts reke-
nen, mits dat van tevoren goed is
doorgesproken. Maar heb je multiple
sclerose (MS), longemfyseem (kapotte
longblaasje waardoor de patiënt het
vreselijk benauwd heeft en op den
duur stikt) of ben je chronisch zwaar
depressief, dan is een beroep op medi
sche hulp bij euthanasie pi^aktisch al
tijd tevergeefs."
Ouderen
Maar dit is niet de enige groep bij wie
artsen het laten afweten. Voor oude
ren die zo zijn afgetakeld dat zij geen
enkele kwaliteit van het leven meer
hebben te vex-wachten, bestaat onder
huisaxtsen eveneens geen clementie.
Psychologe Schroth werd de afgelo
pen jax-en met oude mensen gecon
fronteerd die van het leven meer dan
genoeg hadden. „Die mensen zitten op
een stoel te wachten op de dood", ver
telt ze. „Vaak kunnen ze niet meer lo
pen, zijn ze doof en kunnen nauwe
lijks meer zien. Iedereen om hen heen
is weggevallen. Ze willen niets anders
dan op een menswaardige manier
sterven. Als Ledenhulpdienst kunnen
we mets voor deze mensen doen. Geen
arts durft het aan deze vaak hoogbe
jaarden een milde dood te bieden."
Hoewel Stroth enerzijds artsen 'laf
heid' verwijt, heeft ze anderzijds wel
'enig begrip' voor de aarzelende medi
sche stand. „Het ergert me af en toe
dat artsen zelfs in juridisch verant
woorde gevallen hun medewerking
onthouden. Dat getuigt van weinig
moed. Een hond laat j e nog niet zo cre
peren. Waarom mensen dan wel? Aan
de andex-e kant is het niet niks als een
officier van justitie je om een menslie
vende daadtoch moord in de schoenen
schuift. Ik besef dat die discrepantie
het artsen erg moeilijk maakt. De ver
antwoordelijkheid voor het bespoedi
gen van het levenseinde wordt ui tslui-
tend bij hen gelegd.
Zelfbeschikking
Niettemin vindt de psychologe dat
medici zich het recht vaxx ieder mens
op zelfbeschikking goed moeten real i -
seren. Dat zijzelf als instrument die
nen om dat recht op euthanasie te ver
wezenlijken, is uit hoofde van hun
beroep in feite onvermijdelijk, vindt
Schroth. „Het is goed dat het leven
wettelijk wox-dt beschermd. Maar een
mens heeft ook recht op sterven, an
ders wordt recht op leven een plicht en
valt het x-echt op zelfbeschikking
weg."
Die stelling is voor Schroth temeer
een reden euthanasie uit het stx-af-
recht te halen. Plannen om ik elk geval
de meldingsplicht van artsen in een
andex-e vorm te gieten zijn inmiddels
bij justitie in de maak. De vraag is
echter of de beoogde toetsingscom
missie die alle gevallen van euthana
sie moet beooi'delen soelaas biedt.
„Zolang euthanasie strafbaar blijft,
zullen artsen zich zeker in gevallen
waarover de rechter zich niet heeft
uitgesproken terughoudend blijven
opstellen."
Dat die schroom mensen met een sterk
doodsverlangen aanzet tot geweldda
dige zelfdoding ervoer de psychologe
erxige tij d geleden opnieuw. Een zwaar
depressieve bejaarde had zijn huisarts
niet kunnen bewegen de dood met een
kunstgreep te versnellen. Ten einde
x-aad belde hij de LHD. Schroth had
een afspraak met hem gemaakt, maar
wist dat ze niets voor hem kon uitrich
ten. Kennelijk voelde de ernstig gees
telijk zieke man dat aan; hij wachtte
haar bezoek niet af. Met doorgesne
den polsen en een rugzak vol stenen
verdronk hij zich in de Oude Rijn.
„Vreselijk toch om er op die manier
een einde aan te moeten maken.
Herseninfarct
Soms hebben mensen met een intense
hunkering naar de dood niet de moed
zich in de diepte van de wanhoop te la
ten afzinken. Een 65-jarige. man die
als gevolg van een herseninfarct (be
roerte) praktisch tot niets meer in
staat was, vroeg eveneens z'n huisarts
hem te laten sterven. Schroth bemid
delde, maar de medicus vertrouwde
haar toe 'er nog niet aan toe te zijn',
„Die man was geen tegenstander van
euthanasie, maar was bang voor justi
tie", vertelt ze. „Daar was geen reden
toe. Alle eisen van zorgvuldigheid wa
ren in achtgenomen. Juridisch gouhet
in dit geval verantwoord zijn ge
weest."
De verlamde oudere is veroordeeld te
blijven leven tot de volgende, fatale
hersenbloeding. Geen ax-ts zal hem nu
willen helpen. Volgens de psychologe
is iedereen die euthanasie overweegt,
overgeleverd aan de goodwill van de
huisarts. „Je vindt geen ander die het
wél wil doen, omdat bij euthanasie de
relatie arts-patiënt van het grootste
belang is."
De weg naar een maatschappelijke en
medisch-ethische aanvaarding van
euthanasie is nog lang. Op dat resul
taat, meent Schroth, moeten mensen
met een duidelijk opgestelde eutha
nasieverklaring op zak niet wachten.
Zij adviseert vroegtijdig bij de huis
arts te polsen of de welwillendheid be
staat die wens te i-especteren. „Ben je
er vroeg bij en hoeft de arts nog niet te
handelen, dan heeft iemand bij een af
wijzing nog alle tijd een andere hui-
arts te kiezen. Dat lukt nooit als het al
zo ver is." GPD
Koken per radio
In de VS vraagt de Raytheon
Manufacturing Co. om een ra
diofrequentie voor 'kookgol-
ven'. Het bedrijf verklaart dat
het mogelijk is daarmee elec-
tronisch te koken. In enkele
mixxuten zijn worstjes of ge
haktballetjes gebraden of bis
cuitjes gebakken. Voor deze
doeleinden wordt de 2450 me
gacycle frequentie ter be
schikking gesteld.
Beschadigd stro
In Zeeuwsch-Vlaanderen
kampen de boeren met gebrek
aan opslagruimte voor de gro
te stro-oogst. De vervoex-snxo-
gelijkheden zijn ook gebrek
kig, zgdat 1000 a 1500 ton op
het land is blijven liggen en de
kwaliteit sterk venninderd is.
Apenvanger
In de Zuid-Afrikaanse stad
Durban is een officiële apen-
vanger benoemd. Diefachtige
apen haalden al geruime tijd)
de was vaix de lijnen en ver-j
scheurden die vexvolgens. De
beroemde jager op groot wild
G.L. Jones heeft de opdracht
gekregen, 750 apen te vangen.
Zij worden ondergebracht in
een reservaat.
Bomen Oostkapelle
Soest zamelt geld in voor de
herbeplanting van Oostkapeh
le. Er is ongeveer 2000 gulden
nodig om de oorlogsschade
aan het groen in Oostkapelle te
herstellen. In eerste instantie
gaat het om bomen voor de be
graafplaats en het school
plein.
Directie:
K. Scherphuis,
W. F. de Pagter en
F. van de Velde.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
M. van Zuilen (adjunct)
Centrale redactie:
Postbus 18,
4380 AA Vlissingen,
Tel. (0118) 484000;
Redactiefax: (0118) 470102.
's avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19 00 uur
in het weekeinde,
verwijzing via de
telefonische boodschap
op de kantoren.
Vlissingen:
Oostsouburgseweg 10,
Poslbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118) 484000.
Middelburg: Markt 51
4331 LK Middelburg
Tel. (0118) 681000.
Goes: Voorstad 22.
4461 KN Goes
Tel. (0113) 273000.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen.
Tel. (0115) 694457.
Hulst: Servicepunt.
Boekhandel Duerinck,
Gentsestraat 12,
Tel. (0114) 314058.
Axel: Nassaustraat 15.
4571 BK Axel
Tel (0115) 568000.
Zierikzee: Oude Flaven 41
4301 JK Zierikzee.
Tel. (0111)415380.
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur
Openingstijd Zierikzee
8.30-17.00 uur.
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur
Bezorgklachten: maandag
t/m vrijdag op de kantoren
gedurende de openingstijden,
zaterdags tot 14 00 uur:
op de kantoren door de klacht in te
spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties:
tijdens kantooruren en
uitsluitend maandag-
t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22 00 uur:
Tel. (0118)484000.
Fax(0118)470100.
Abonnementsprijzen:
per kwartaal ƒ92,85.
franco per post 122,00;
per maand 34,00
per jaar 356,50,
franco per post 471,50
bij automatische afschrijving
per termijn 1,50 korting
losse nummers
maandag t/m vrijdag 1,75,
zaterdag 2,50 p.st. (alle
bedragen inclusief 6 pet. btw).
Postrek.nr.. 3754316
t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen.
Advertentietarieven:
180 cent per mm; minimumprijs
per advertentie 27.-;
ingezonden mededelingen
2,5 x tarief.
Voor brieven bureau van dit blad
7,- meer.
Volledige tarieven met
contractprijzen op aanvraag
(alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw)
Giro: 35 93 00. Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B.V
Vlissingen
PZC-ombudsman:
C.van der Maas.
Auteursrechten voorbehouden
Uitgave PZC
FIGARO
,emeen Dag
Meer krant.
|Sj
