weg
wijs
Volg de routebordjes
PZC
Natuurspel om bos te leren kennen
Het verloren erfgoed van Philippine
Hontenisse wacht
rustig schadeclaims
varkensboeren af
yjgtRystig
zeeland
19
getipt
Agenda
even omzien
scheepvaartberichten
dinsdag 31 december 1996
Tot en met zondag is de
grote museumhal van het
Autotron in Rosmalen nog
in lointerse sferen gehuld.
Centraal staat de sportieve
GT(l)-klasse. Naast ver
schillende modellen uit de
ze klasse worden allerlei
sportwagens van legenda
rische merken tentoonge
steld. Voor kinderen zijn er
diverse activiteiten. 'Auto
tron in de winter' is ge
opend van 10.00 tot 17.00
uur, ook op nieuwjaarsdag.
De Zeeuwse Wandelsport
Bond houdt zaterdag haar
tweede wintertocht in
Wester schouwen. Iedereen
die zin heeft in een winter
se wandeltocht van vijf,
tien of vijftien kilometer
kan terecht in restaurant
Zeelust aan de Steeiiweg in
Westenschouwen. De deel
nemers starten tussen
11.00 en 13.00 uur.
In het Stedelijk Museum
voor Volkskunde in Brug
ge (B) kunnen bezoekers
meedoen aan een wed
strijd in het herkennen van
curiosa. De deelnemers
moeten van 45 volkenkun
dige voorwerpen de juiste
gegevens raden; deelna
meformulieren %ijn ver
krijgbaar in het museum
en kunnen tot 1 februari
worden ingeleverd. Het
museum ts op vrijdag 3, za
terdag 4 en zondag 5 janu
ari open van 9.30 tot 12.30
en 14.00 tot 17.30 uur.
Voor wandelaars die in de
wintermaanden op stap
willen in Zeeuws-Vlaanderen,
is een bezoek aan een plaats
met een zichtbaar historisch
verleden wellicht een aanra
der. Het Toeristisch Bureau
West-Zeeuwsch-Vlaanderen
heeft voor vijf kernen uniform
bewegwijzerde wandelroutes
ontworpen. Daarnaast ver
schijnt binnenkort een nieuwe
route voor Groede.
Speciale show
in Dolfinarium
In het Dolfinarium in Sint-Mi-
chiels (B) kunnen belangstel
lenden donderdag terecht voor
een Kerstshow. Deze show be
gint om 17.30 uur.
Karaokestrijd in
Souburgs café
De Karolingenburcht in Oost-
Souburg verzorgt morgen,
nieuwjaarsdag, een nieuw
jaarsborrel. Ook wordt bij die
gelegenheid de kwartfinale
van de Nederlandse Karaoke
Kampioenschappen gestreden.
Het etablissement is geopend
vanaf 14.00 uur.
Wandeltocht
met de hond
Martin Gaus Hondenschool
Westhound houdt zondag een
nieuwjaars wandeling voor
mensen met een hond. Het ver
trek is om 11.00 uur bij Skan-
dia Resto aan de Zwanenburg-
seweg 11 in Vlissingen.
Tiny Maenhout, directeur van
het Toeristisch Bureau, laat
weten dat het idee voor de be
wegwijzerde routes ontstond
door toedoen van toeristen. In
verschillende kernen lieten
toeristen aan middenstanders
weten dat ze de plaats beter
wilden leren kennen. Ze vroe
gen daarom naar een beweg
wijzerde route.
Maenhout: „Voor onze wande
lingen komen uitsluitend ker
nen in aanmerking met een
zichtbare historie. Het interes
sante van de wandelingen is
dat mensen ook op plaatsen ko
men die ze anders niet passe
ren. Zelfs de eigen inwoners le
ren hun dorp beter kennen door
de extra informatie op de rou
tebeschrijving. Gelukkig zijn
de reacties tot nu toe echt posi
tief."
Infopanelen
Wandelaars vinden niet alleen
in de brochure informatie. Bij
de belangrijkste bezienswaar
digheden op de routes zijn info
panelen aangebracht. Elke
wandeling duurt circa een uur.
Brochures met beschrijvingen
zijn er onder meer van het Kik
kerpad in Aardenburg. het
Eenhoompad in Oostburg, de
Vliegende-Hollanderroute in
Temeuzen en het Mauritspad
in IJzendijke. De routebe
schrijvingen zijn verkrijbaar
bij de VW-kantoren in
Zeeuws-Vlaanderen. Ze kos
ten 2.50 per st.uk. Van het
Schepentrekkerspad in Sas
van Gent is geen brochure ver
krijgbaar. Daarnaast zijn wan
delroutesmet beschrijving ver
krijgbaar door Hulst en Sluis.
Die laatste twee routes zijn niet
bewegwijzerd.
Spelenderwijs de natuur leren kennen?
Dat kan tegenwoordig. De gezamenlij
ke natuurbeschermingsverenigingen en
Staatsbosbeheer hebben een natuurspel
ontwikkeld dat niet alleen thuis kan wor
den gespeeld, maar ook kan dienen als lei
draad bij een wandelingen door de bossen
bij De Braakman, de Clingse bossen en het
schorgebied 't Zwin.
Het informatieve spel, vergelijkbaar met
ganzenborden, kost 7.50 gulden en is ver
krijgbaar bij de VW's in de regio.
De weinige bossen in Zeeuws-Vlaanderen
lenen zich in deze winterse periode prima
voor een frisse wandeling. Een wandel
tocht is een leuke en gezonde onderbreking
van de feestdagen-rituelen. Naast ge
noemde bosgebieden zijn in Zeeuws-
Vlaanderen ook het Axelse wandelbos met
aansluitend het Smitschorregebied, het
Bosje bij Nummer Een. het bos van Eras
mus bij Nieuwvliet en het bosje bij Fort
Sint-Jacob nabij Axel vrij toegankelijk.
Wie kreekgebieden boven bos verkiest kan
de komende dagen ook meedoen aan de
wandelingen van natuurbeschermings-
vereniging De Steltkluut. Op zondag 5 ja
nuari leidt gids Bouke Grootjans wande
laars en natuurliefhebbers langs de kreek
bij hét Sasse buurtschap Zandstraat.
De aandacht zal vooral worden gericht op
overwinterende vogels als de Kramsvogel,
mezen, Winterkoninkjes en Koperwieken
Vertrokken wordt vanaf 14.00 uur bij de
verzamelplaats aan de kreek
Zondag 19 januari staat een wandeling
langs de Axelse en Zwartenhoekse Kreek
op het programma. Vertrekpunt is het
bruggetje over de Axelse Kreek nabij het
crossterrein. Aanvang: 10.00 uur.
De rubriek Wegwijs staat
onder redactie van Jac
ques Cats. Tips kunnen
schriftelijk worden aan
geboden aan de redactie
van de PZC, postbus 18,
4380 AA Vlissiyigen of via
de fax 0118-470102', on
der vermelding van 'Weg
wijs'.
Vreemd gekleed
snorkelen op
nieuwjaarsdag
Het Duikteam Zeeland
houdt morgen, op nieuw
jaarsdag, zijn traditionele
Nieuwjaarssnorkeltocht in
Vlissingen. De deelnemers
wordt net als altijd verzocht,
niet alleen een snorkeluitrus
ting maar ook een originele uit
dossing te dragen.
Het duikteam begint het nieu
we jaar altijd op deze manier,
het is inmiddels de negentiende
keer dat liefhebbers de onder
kant van de koude golven kun
nen bestuderen. Het evene
ment is toegankelijk voor
iedereen die het duiken een
warm hart toedraagt en zin
heeft om in water met een tem
peratuur van hooguit enkele
graden Celsius negenhonderd
meter te snorkelen. Vanaf de
Boulevard Evertsen zijn de
deelnemers te zien.
Veiligheid
Belangstellenden kunnen zich
woensdagmiddag vanaf kwart
over twaalf inschrijven in de
kleedaccommodatie van de
duikvereniging. Ze moeten be
schikken over een duik- of
surfpak, duikschoenen, vin
nen, een snorkel en een duik
bril. De start is om twee uur.
Naar verwachting zullen de
duikers er ongeveer twintig
minuten over doen om het par
cours af te leggen. Daarbij
zwemmen ze evenwijdig aan
het strand ter hoogte van de
boulevard. Met verschillende
volgboten wordt voorde veilig
heid van de zwemmers ge
zorgd.
Elke deelnemer krijgt achteraf
koffie, Glühwein en een aan
denken. Daarnaast geeft het
duikteam prijzen aan degenen
die de mooiste uitdossing heb
ben gedragen tijdens de zwem
tocht. De snorkeltocht draagt
volgens het team het karakter
van een gezellige nieuwjaars
receptie; het is dus geen wed
strijd.
Evenementen dinsdag
GOES - Grote Kerk, 13.30 uur: Caril
lonconcert door Sjoerd Tamminga;
Café De Snor, 15.30 uur: Concert
Zeeuws Mannenduo;
Evenementen woensdag
GOES - Café De Post, 21.30 uur: De
Post Sessie Band;
MIDDELBURG - Kloveniersdoelen,
16 uur: Nieuwjaarsconcert door Mi-
fune Tsuji (viool) en Kyoko Hashi
moto (piano);
BERGEN OP ZOOM - Roxy, din. 14,
woe 14 en 16.15 uur: De klokkenlui
dervan de Notre Dame en Matilda;
din. en woe. 20 uur: The long kiss
goodnight en Sleepers;
Cinemactueel, din. 12.30 en 14.30,
woe. 14 30, 17, 19 en 21.30 uur.
Jingle all the way; din. 13 en 15,
woe 15 en 17.30 uur: De klokkenlui
der van de Notre Dame; woe. 16.30,
19 30 en 21.45 uur: Daylight; din.
12.30 en 14.30, woe. 14.30 uur: De
avonturen van Pinokkio; woe. 19.15
en 21.30 uur: The Hunchback of No
tre Dame;
GOES - Grand, din. en woe. 14 uur:
De klokkenluider van de Notre Da
me; woe. 20 uur: Evita;
HULST - De Koning van Engeland,
din. 13.45 en 16.15 uur: De avontu
ren van Pinokkio; din. 13.45 en
16.15,woe. 19uur: De klokkenluider
van de Notre Dame en Matilda, din.
13.45 en 16.15, woe. 21.30 uur:
Hunchback of Notre Dame, din.
13.45 en 16.15, woe. 19 en 21 30
uur: Jingle all the way; din. 13.45,
woe 19 en 21.30 uur: Evita, din.
16.15 uur: Daylight; woe. 19 en
21.30 uur; The long kiss goodnight;
MIDDELBURG Cinema, woe. 20.30
uur: Secrets and lies;
VLISSINGEN - Alhambra, din. en
woe. 14 uur: De klokkenluider van
de Notre Dame, Matilda, Jingle all
the way en Pinokkio; woe, 20 uur:
Evita, Daylight, Long kiss good
night en Hunchback of Notre Dame;
Tentoonstellingen
BERGEN OP ZOOM - Markiezenhof,
din. 14-17 uur: Beelden van 27 kun
stenaars (t/m 5/1Reindert Homan,
grafiek (t/m 19/1);
Galerie't Lievevrouwke, din. 13.30-
18 uur: Groepsexpositie met gra
fiek, tuinbeelden, vazen, objecten
en terra sigillata (t/m 12/1);
BURGH-HAAMSTEDE - De Bewaer-
schole, din. 13.30-16.30 uur: Kerst-
groepen- en stallen (t/m 6/1
Galerie Borsboom, din. 11-17 uur:
Miems van Citters (olieverven en
aquarellen) en Stijn Eijsbroek
(bronzen beelden) t/m 31/12; W.A.
v.d. Salm, olieverfschilderijen (t/m
31/12);
GOES Museum, din. 10-17 uur:
Werk van Graeme Marsden '2LOK-
3PRES'(t/m 25/1);
Stadskantoor, din. 9-17 uur: Werk
van leden Goese Kunstmarkt (t/m
31/1);
HEINKENSZAND - Gemeentehuis,
din. 8.30-12.30 uur: Ambacht Zeven
met handbedrukte stoffen toege
past m het interieur (t/m 31/12);
MIDDELBURG - Zeeuws Museum,
din. 10-17 uur: Johannes Goedaert
(schilder en entomoloog) en aan
winsten 17e eeuwse schilderkunst
(t/m 5/1Singles, De keuze van Lex
ter Braak (t/m 12/1);
Kunstuitleen, din. 13-17 uur: Werk
van Hans de Ruijter (t/m 11/1
Galerie Het Gouden Briefke, din. 10-
17.30 uur A. van Dijke, schilderijen
en J. Notschade, keramiek (t/m 9/1);
De Vleeshal, din. 13-17 uur: Kerstex
positie leden Zeeuwse kunstkring
(t/m 4/1);
GHL-Galene, din. 13-17 uur Rob
Verf, schilderijen (t/m 12/1); Hein
Verwer, installatie (t/m 9/2);
OOSTBURG Den Hoekzak, din. 10-
12 en 14-17 uur: Mare de Klijn en
Lous Schreurs (schilderijen), Henny
de Klijn (keramiek) t/m 12/1;
OOSTKAPELLE - Zeeuws Biolo
gisch Museum, din. 12-17 uur: Een
beeld van een tuin beelden (t/m
12/1); De kleur van water, natuurfo
to's (t/m 5/1); Werk van Leen van
Duyvendijk (t/m 12/1); Werken le
den Zeeuwse Kunstkring (t/m 4/1);
RENESSE De Blikvanger, din. 10-
12 uur: Sint-Nicolaas en Santa
Claus (t/m 5/1);
SLUIS - Raadskelder, dm. 14-17 uur:
Cies Bauer-Verkest, schilderijen, te
keningen en lithografieën (t/m 5/1);
VLISSINGEN - Stedelijk Museum,
din. 10-17 uur: 'Scheepswerven in
Zeeland' (t/m 19/1);
Gemeentearchief, din. 9-16.30 uur:
'Collectie van der Burght, een per
soonlijke zienswijze op de Tweede
Wereldoorlog' (t/m 10/1);
Bellamy 19, din 10-17 uur: Hans
Bommeljé, Wim Bakker en Menno
de Nooijer, schilderijen en beelden
(t/m 5/1);
IJZENDIJKE Streekmuseum, din.
10-12 en 13-17 uur: Werken van 9
Zeeuws Vlaamse kunstenaars, the
ma 'winter' (t/m 31/1);
YERSEKE Museum, din. 10-16 uur:
'Yerseke en de visserij op de Oos-
terschelde' Frederik J. Weijs, aqua
rellen (t/m 16/8/97);
ZIERIKZEE Galerie Galerij, din. 13-
16 uur: Gust Romijn, van computer
print tot schilderij (t/m 30/1
Hulpcentra
Alarmnummer
voor geheel Zeeland:
tel.06-11.
Centraal Meldpunt Milieuklachten
Zeeland, tel 0118 412323.
SOS Telefonische Hulpdienst Zee
land, tel. 0118 615551 (dag en nacht
bereikbaar).
Chr. Hulpdienst Zeeland voor men
sen in nood, tel. 0118 636251, van
10.00-14.00 en 20 00-23.00 uur,
weekends van 20.00-23.00 uur.
Stichting Blijf van m'n lijf Zeeland,
tel. 0118 469869 (dag en nacht be
reikbaar).
Kindertelefoon Zeeland, tel. 06
0432 (gratis), dag. van 14.00-20.00
uur.
Bureau Vertrouwensarts Kinder
mishandeling, tel. 0118 628800.
Aids Infolijn, tel. 0118 638384.
van onze verslaggever
Conny van Gremberghe
KLOOSTERZANDE - Het da
gelijks bestuur van de gemeente
Hontenisse is niet zondermeer
van plan om varkensboeren te
gaan betalen. Dat die claims
zullen worden ingediend is vol
gens burgemeester T. Steen
kamp vrijwel zeker. „Dat we ze
betalen, dat is een andere zaak",
zei Steenkamp maandag.
De Raad van State bepaalde vo
rig week dat de gemeente Hon
tenisse ten onrechte twee mi
lieuvergunningen niet had
afgegeven aan varkensfokker J.
Wauters uit Sint-Oedenrode.
Wauters kon daardoor niet be
ginnen met het vestmesten van
Borsele eist plan
buitenschoolse
kinderopvang
in Heinkenszand
van onze verslaggever
HEINKENSZAND - De ge
meente Borsele eist dat de
Stichting Kinderopvang De
Bevelanden (SKB) een project
voorstel indient voor de buiten
schoolse opvang in Heinkens
zand. Borsele wil de vinger aan
de pols houden en daarom moet
dit onderdeel buiten de gewone
SKB-begroting 1997 blijven.
Het gaat om ruim 46.000 gul
den.
Over de subsidiering van de bui
tenschoolse opvang in Hein
kenszand was onduidelijkheid
gerezen tussen de gemeente en
de SKB
Door financiële nood geplaagd,
moest de SKB het afgelopen
jaar de buitenschoolse opvang
op verschillende plaatsen in
krimpen of schrappen. Verschil
lende kinderdagcentra werden
verkocht. In Heinkenszand
kwam vervolgens een op andere
leest geschoeide buitenschoolse
opvang van de grond.
Project
De gemeente Borsele beschouwt
deze variant als een project en
geen regulier onderdeel van het
totale pakket van de SKB. Om
die reden moet de stichting voor
1997 een projectvoorstel indie
nen, waarna het college van B en
W beslist of de subsidie aan de
kinderopvang-organisatie
wordt toegekend.
bijna 14.000 varkens in twee
nieuwe bedrijven. Voor een der
de bedrijf had Hontenisse wel
terecht een vergunning geweid
gerd.
De uitspraak van het hoogste
rechtscollege is in Hontenisse
slecht gevallen. „Een teleurstel
ling? Natuurlijk, maar tijdens
de behandeling van deze zaak
voor de Raad leek het er al op
dat deze kwestie voor onze ge
meente verkeerd zou kunnen
uitpakken. Tochzijn wij met on
ze besluitvorming niet over een
nacht ijs gegaan. Onze weige
ring is gebaseerd op adviezen
van de milieu-inspectie, die ons
in deze zaak heeft bijgestaan.
Dat we met ons besluit risico's
namen wisten we ook."
Schadevergoeding
Steenkamp laat zich door de
dreigende taal van mr. J. van
Groningen, de raadsman van
Wauters, niet uit het veld slaan.
De advocaat kondigde vorige
week aan, de gemeente Honte
nisse te zullen dwingen hon
derdduizenden guldens schade
vergoeding aan zijn cliënt te
betalen. „Laat eerst die claims
maar eens komen. Dan zullen
we in overleg met onze advoca
ten en de raad wel eens zien hoe
we daarmee om zullen gaan. Ik
ga daar vooralsnog niet op voor
uitlopen,"
De Hontenisser burgemeester,
die eerder deze maand tijdens
de raadsvergadering stelde dat
een verhoging van de onroerend
zaakbelasting in Hontenisse on
ontkoombaar is, benadrukte
gisteren dat deze verhoging los
gezien moet worden van de
kwestie van eventuele schade
claims. „Als we over het laatste
hebben, dan spreken we over
eenmalige uitgaven, tenzij de
raad besluit om deze te finan
cieren, dan worden de lasten
over meerdere jaren uitge
smeerd. De verhoging van de
OZB dient echter andere doe
len", aldus Steenkamp
De varkensperikelen blijven in
Hontenisse bestuurlijke energie
vreten. Steenkamp zei maandag
dat de gemeente varkenshouder
G. Lavrijsen. die achter zijn be
drijf aan de Langeweg in Osse-
nisse in stnjd met de bouwver
gunning een mestbezinkput
gebouwd, gesommeerd heeft om
zijn illegaal gebouwde zaakjes
op te ruimen. Steenkamp gaat
er overigens van uit dat Lavrij
sen tegen het toepassen van be-
stuursdwang bezwaar aan zal
tekenen bij de Raad van State.
Op een luchtfoto vail Philippine in de jaren vijftig valt te zien dat de vesting toen nog niet geheel verloren was.
reproductie Charles Strijd
van onze verslaggever
Conny van Gremberghe
PHILIPPINE - Zeeuws-
Vlaanderen was, als we de eeu
wen vluchtig doorlopen, een
w are militaire speeltuin. In de
zestiende en zeventiende eeuw
marcheerden Spaanse en
Staatse troepen veelvuldig
door het polderland tussen
Zwin en Saeftinghc. In 1747 en
1794 waren het de Fransen die
door de klei ploegden. Met de
Belgische Opstand in 1830
kwamen de Belgen en laatste
lijk, in de veertiger jaren van
deze eeuw hielden de Duitsers
geruime tijd huis in de streek
en elders.
Elke inval leverde de streek
wat erfstukken op, die overi
gens niet op gelijke wijze als
historisch erfgoed worden ge
koesterd. Op zich begrijpelijk
De littekens van de T\veede
Wereldoorlog schrijnen nog bij
veel mensen, vandaar ook dat
fysieke herinneringen aan die
zwarte periode in de geschie
denis eenvoudig worden weg
gehaald. De laatste nog reste
rende bunkers uit de Tweede
Wereldoorlog, in Breskens en
nabij Clinge. werden zeer re
centelijk gesloopt. De zichtba
re herinneringen aan de Fran
se tijd zijn dun gezaaid, maar
gelukkig herinneren nog heel
wat fortificaties, bolwerken,
linies en andere militaire
bouwwerken aan de tijd dat
Spanje en de Nederlanden in
de regio hun machtsstrijd uit
vochten.
Hulst bijvoorbeeld koestert
zijn wallen en gaat de komen
de jaren proberen om aan te
sluiten bij een landelijke cam
pagne. Op die manier wil de
gemeente dagjesmensen ook
op de wallen krijgen en hen
iets meegeven van het rijke le
ven dat Hulst als vestingstad
ooit kende. Sluis, Aardenburg
en IJzendijke verloochenen
hun verleden niet en houden
de fortificaties zo goed moge
lijk intact. Ook in Axel en Sas
van Gent worden de restanten
van de Tachtigjarige Oorlog
intact gehouden, al kost het
moeite.
Philippine
Toch zijn de voorbije decennia
heel wat vestingswerken op
geruimd. In Hulst probeerden
politici begin deze eeuw de
wallen te slechten, maar ze
kwamen van een koude kermis
thuis. Het fort Philippine
daarentegen verdween van de
kaart zonder dat er ooit ie
mand hardop tegensputterde
En het mosseldorp was ooit
een flinke vesting.
De hertog van Parma wierp in
1585 bij het tachtig jaar eerder
gestichte plaatsje Philippine
een schans op, die vernoemd
werd naar de Spaanse koning
Philips II. Lang hield die ver
sterking met stand. In het be
gin van de zeventiende eeuw
namen Staatse troepen onder
prins Frederik Hendrik het
fort zonder veel geweld in De
troepen begonnen onmiddel
lijk het fort te versterken. Er
werden wallen en diepe grach
ten aangelegd. Het fort kreeg
het model van een kasteel, een
vierkant met op elke hoek een
bolwerk of bastion,
De bezetting van het fort Phi
lippine bedroeg rond 1635
vijfhonderd man. In dat jaar
poogden de Spanjaarden het
fort vergeefs te heroveren, zo
meldt J Cornelis in het boekje
Stad en Land van Philippine
uit 1955 Duizenden soldaten
lieten het leven, maar Philip
pine bleef Staats-eigendom.
In 1643 werden de vestingwer
ken uitgebreid met halve bas
tions aan de zeezijde (Braak
man) en een havenpoort aan de
oostkant van het kasteel. Ook
de zeedijk werd als onderdeel
in de fortificaties opgenomen.
Burgers
Toen de vesting Philippine op
sterkte was. tekenden Spanje
en de Nederlanden - met uit
zondering van Zeeland overi
gens - de Vrede van Munster.
Het fort kon zich opmaken
voor een nieuwe civiele bevol
king. Buiten het kasteel wer
den de eerste straten (Gentse-
breedstraat, Vaartstraat en
Poststraat) aangelegd en lang
zaamaan verloor het fort Phi
lippine zijn militaire beteke
nis.
In de Franse tijd waren al ver
schillende delen van het fort
Philippine gesloopt. Het kas
teel was ontmanteld aan de
stadszijde (zuiden) en ver
schillende bolwerken waren
verwaarloosd; alleen de
grachten van de vesting waren
nog grotendeels intact. Dat
bleef zo tot de Belgische Op
stand, maar toen die achter de
rug was verdwenen ook de for
tificaties van Philippine stuk
je voor stukje uit beeld. Het
dorp was vestingstad af en
werd de eerste mosselplaats
van Zeeland.
Wie echter de luchtfoto uit het
jubileumboekje van heem
kundige Cornelis bekijkt en
ziet hoe de vesting Philippine
er in 1951 nog uitzag, moet
toegeven dat er de voorbije de
cennia zaken in Philippine
verloren zijn gegaan, die het
dorp nu - met zijn vele gasten -
iets meer had kunnen bieden
dan alleen maar mosselen. Al
leen aan de Philippiense be
graafplaats. ooit aangelegd op
een bolwerk, en de naaste om
geving kan men zien dat het
plaatsje ooit een van forten
was waar Frederik Hendrik
kind aan huis was.
AALSMEERGRACHT 29 te Kemi.
ACHTERGRACHT 29 t a Algeciras.
ADMIRAAL 30 5 n Skagen nr St Pe
tersburg, ALIDON 29 300 z Azoren nr
Baltimore, ALSYDON 29 90 nw Aru
ba nr Puerto Cabello, AMANDA-1 29
600 w Can Eil nr Barranquilla, AM-
STELGRACHT 29 500 no Townsville
nr Melbourne, ANKERGRACHT 30
15zwSaoVicentenrHongkong,APL
INDONESIA 30 te Suez, APODY 30
850 o Bermuda nr Almeria, APOL-
LOGRACHT 29 vn Antwerpen nr
Rauma, ARMADA SPRINTER 29 120
w Algiers nr Piraeus, ARROW 30 70
nw Gijon nr Bilbao, BANJAARD 30
te Salerno, BARENTZGRACHT 30 80
zw Nouadhibou nr Antwerpen, BEN
GALEN 29 290 no Madeira nr Dakar,
BICKERSGRACHT 30 280 zo Fort
Aleza nr Casablanca, BLOEM
GRACHT 30 225z New Foundland nr
Recife, BONTEGRACHT 30 375 nno
Tenerife nr Tenerife, BROUWERS
GRACHT 30 375 nno Tenerife nr Te
nerife, CARIBIC 29 30 nw Agadir nr
Helsinki, CEMILE 30 60 w Aveiro nr
Patras, COASTAL CONNECTOR 29
840 w Los Angeles nr Honolulu,
COLDSTREAM 29 12 nw Ibiza nr Va-
do, COOL EXPRESS 29 pass Cona
kry nr Dover. CORAL ACTINIA 29 te
Donges, DELFBORG 30 32 n Rostock
nr Bordeaux, DOGGERSBANK 30
140 nnw Lissabon nr La Spezia,
DUTCH MASTER 29 25 w Bayonne
nr Le Havre, DUTCH MATE 29 te
Huelva, DYGGVE 30 35 zw Gotland
nr Koverhar. EDAMGRACHT 29 250
no Jakarta nr Lihir Island, EDISON-
GRACHT 29 vn Tilbury nr Djeddah,
EEMSBORG 30 20 z Arklow nr Drog-
heda, EEMSHJORN 30 70 zzo Ibiza
nr Oristano, EGELANTIERGRACHT
30 te Calcutta, ELANDSGRACHT 29
110 zzo Cape Hatteras nr Rauma,
EUROGRACHT 30 43 zzw Dover nr
Rotterdam, FAIRLOAD 29 1106 nw
Hawaii nr Longbeach, FENJA 29
pass Kiel nr Kopenhagen, FLINTER-
BORG 30 thv Ouessant nr Passajes,
FLINTERDAM 30 te Casablanca,
FORTE 29 56 w Rauma nr Bilbao. GE-
RARDA 30 100 w Esbjerg nr Fars-
und, GRIFTBORG 29 pass Hirsthals
nr Oulu, HALIA 30 te Yokohama,
HAM-311 29 48 nnw Fïnisterre nr
Aruba, HARNS 30 40 no Cape Car
bon nr Salerno, HASTULA 30 360 no
Saigon nr, Singapore, HEEREN
GRACHT 30 65 w Sherbro Eiland nr
Zaandam, HELENE 29 pass Noor-
dhinder nr Fowey, HOLLAND KLIP
PER 30 228 z Vladivostok nr Singa
pore, IJSSELBORG 29 50 zw
Cartagena nr Farsund, JEHAN 30 20
z Oussant nr Antwerpen, JO MAPLE
29 140 n Kp Blanc nr Abidjan, JO
SPRUCE 29 8 nw Hawaii nr Yokoha
ma, JUMBO SPIRIT30 te Rotterdam,
KEIZERBORG 29 55 ono Stockholm
nr Ravenna, KIELpRACHT 30 te San
Pedro, KLIPPERGRACHT 30 pass
VVD toast op '97
MIDDELBURG - De VVD on
dercentrale Walcheren houdt op
vrijdag 3 januari vanaf 20.00
uur een nieuwjaarsreceptie in
het Abdijrestaurant in Middel
burg.
Tijdens de bijeenkomst voeren
commissaris van de koningin
drs. W. T. van Gelder en gedepu
teerde J. G. van Zwieten het
woord.
Las Palmas nr Amsterdam,
KROONBORG 3040 n Malta nrEleu-
sis, LEVANTGRACHT 30 te Savan
nah. LIJNBAANSGRACHT 30 300
nnw Geraldton nr Iwakuni, LOOTS-
GRACHT 29 340 nw Singapore nr
Tomakomai. MARINIER 30 10 zw
Tarifa nr Sagunto, MARJOLEIN 30
660 nnw Flores nr Baltimore, MI
CHEL 30 20 nw Terschelling nr Las
Palmas, MIGHTY SERVANT-2 29 70
n Freeport nr Rotterdam, MONTER
REY 30 te Pusan, MYSTIC 29 330
nno San Juan nr Portsmouth, NED-
LL AFRICA 30 te Hongkong, NEDLL
AMERICA 29 240 w Pulau We nr
Suez, NEDLL EUROPA 30 te Port Ke-
lang, NEDLL HOORN 29 270 nw
Aden nr Dubai, NEDLL HOUTMAN
29 50 o Sabang nr Suez. NEDLL
OCEANIA 29 45 zo Plymouth nr Port
Said, NEERLANDIC 29 te Alexan
dre, NORTHERN EXPLORER 31
verw te Salina, NOVA ZEELANDIA
29110 n Paramaribo nr Rio de la Pla
ta, OLIVIER 30 80 n Ameland nr
Sarpsborg, OOCL FRANCE 29 45 o
Pulau We nr Suez, OOCL GERMA
NY 29 14 zzo Drondahead nr Singa
pore, ORANGE KLIPPER 29 550 w
Azoren nr Zeebrugge, PALEIS-
GRACHT 30 pass Palau Islands nr
Tauranga, PARKGRACHT 29 in Kie-
lerkanaal nr Kemi. PIETERS-
GRACHT 30 120 w Osaka nr Osaka,
PIJLGRACHT 30 rede Onahama.
PIONEER 29 15 nw Tezel nr Amster
dam, PRINCE HENRI 29 650 Azoren
nr Gebze, PRINS ALEXANDER 301 a
Rayong, PRINS JOHAN WILLEM
FRISO 29 t a Braefootbay, PRIN
SENGRACHT 30 te Algeciras,
PUERTO DE ALTAMIRA 29 vn Lissa
bon nr Jamaica, REGGEBORG 30 50
zw Ouessant nr Piraeus, RHINE
TRADER 29 pass Sao Vicente nr Sa
lerno, SAGA 31 verw te Amster
dam, SEA BALTICA 30 te Helsinki.
SEA MAAS 29 15 zo Cartagena nr
Londen, SMIT NEWYORK 29 665
ono Mar del Plata nr Mar del Plata.
SMIT SINGAPORE 29 160 wnw Kue-
la Lumpur nr Kaapstad, SNOW
STAR 30 te Cadiz, SPONSALIS 29
150 o Dondrahead nr Japan,
SPRING BOB 29 10 nw Birco nr Port
Vendres, SPRING TIGER 30 te Mon-
tego Bay, STEADY 30 60 z Huelva nr
Herakhon, STELLA PRIMA 30 te Ri
chards Bay, STELLA PROCYON 30
65 nw Ouessant nr Stanlow, STEL
LA WEGA 29 36 no Schiermonnik
oog nr Rotterdam, SUPER
SERVANT-3 29 300 nw Perth nr Sin
gapore, SUPER SERVANT-4 30 120
zw Madeira nr Gibraltar, SWAN 30
300 zw Lissabon nr Monfalcone,
THEODORA 30 rede Vitoria, TORNE
30 te Zaandam, TRITON 31 verw te
Bilbao, VEDETTE 30 120 zw Oues
sant nr Genua, VERA 29 pass Land-
send nr Limerick, VICTRESS 29 vn
Swansea nrYoughal, WADDENZEE
30 60 n Villano nr Napels, ZEPHYR
30 te Gdansk.
De politie houdt vandaag snel
heidscontroles op de N59 tussen
Zierikzeeen Bruinisse.
Bordje (onder) wijst wandelaars de weg langs het Kikkerpad in
Aardenburg. foto Charles Strijd
