Diamant dankzij Juliana
PZC
r
oud nieuw dinsdag 31 december 1996 26
J
r
1940: Duitse bezetting
Vertrek Juliana,
Bernhard, Beatrix en
Irene naar Engeland
Wilhelmina volgt; later
vertrekken Juliana,
Beatrix en Irene naar
Canada; Wilhelmina en
Bernhard (zal steeds
actiever worden in
militaire functies) blijven
in Engeland.
1945: Duitse overgave
Hereniging van de hele
familie: Bernhard zet in
Engeland begonnen
militaire loopbaan voort
als inspecteur-generaal
van de landmacht
{marine en luchtmacht
volgen in 1946 en 1953)
1946:
Commandeurskruis
Militaire Willemsorde
en Vliegerskruis voor
Bernhard.
1947:
Juliana regentes
1948:
Juliana opnieuw regentes.
Op 6 september wordt ze
als koningin ingehuldigd
1949:
Juliana tekent
souvereimteitsoverdracht
aan Indonesië.
1950:
Eerste van 28
staatsbezoeken- Groot-
Brittanniê en Frankrijk.
Juliana zet doodstraf nazi's
Kotalla.Ausder Füntenen
Fischer om in levenslang.
1952:
Juliana staat op levenslang i.p.v.
doodstraf voor nazi Willy Lages.
kabinet gaat akkoord.
Pacifistische toespraak Juliana
tot Amerikaans Congres.
1953:
Koninklijk gezin toont grote
betrokkenheid bij watersnoodramp.
1954:
Juliana ondertekent statuut
waardoor Suriname en de
Antillen wel onder de
Koningin vallen, maar eigen
regeringen krijgen.
Bernhard wordt voorzitter
Bilderberg-conferenties.
1963:
Nederland staat
Nieuw-Guinea af
1964:
Irene haakt op hel allerlaatste
moment af bij het staatsbezoek
dat ze met Juliana, Bernhard
en Beatrix aan Mexico zou
brengen. Ze vertrekt naar Rome
om haar huwelijk met Carel
Hugo prins van Bourbon van
Parma voor te bereiden.
Juliana en Bernhard zijn met
aanwezig bij het huwelijk. Ze
blijven thuis, bevreesd voor
politieke complicaties vanwege
de carlistische achtergrond van
Carel Hugo
1971:
Eerste staatsbezoek aan
voormalig kolonie
Indonesië.
Eerste staatsbezoek aan
(West-) Duitsland na de
Tweede Wereldoorlog.
Omstreden officieus
bezoek van de Japanse
keizer Hirohito aan
Nederland
1973:
Zilveren regeringsjubileum
Juliana
Juliana ondertekent
onafhankelijkheid Suriname.
1976:
Bernhard blijkt 'gevoelig voor
gunsten': Lockheed-affaire. Hij
moet afstand doen van
militaire functies en ziet af van
voorzitterschap Bilderberg-
conferenties.
Staatsbezoek aan
voormalige kQlome
Suriname."
1980:
Op 30 april doet
Juliana ten gunste
van haar dochter
Beatrix afstand van
de troon.
foto Presse Photo
7:« Huwelijk
Ernstig auto-ongeluk
prins Bernhard
1938: Geboorte prinses Beatrix
1939: Geboorte prinses Irene
1943:
Geboorte
prinses
Margriet in
Canada
7: Geboorte prinses Marijke
(vanaf 1963 Christina)
1948: Juliana en Bernhard
schakelen gebeds
genezeres Greet
Hofmans in voor de
oogkwaal van
Marijke.
1956: Greet Hofmans aan
de kant gezet,
reorganisatie
verdeelde hofhouding.
1962:
Zilveren
huwelijksfeest
Wilhelmina
overlijdt.
1964:
Irene blijkt katholiek
geworden Ze trouwt in
Rome met Carel Hugo
prins van Bourbon van
Parma, zonder
toestemming van het
parlement waardoor ze
haar rechten op de
troon verliest.
6: Beatrix trouwt na veel
commotie in den lande, in een
rellerig Amsterdam met de
Duitser Claus van Amsberg.
1967: Margriet trouwt Pieter
van Vollenhoven, de
eerste echte 'gewone
burger1 bij de Oranjes.
Het eerste kleinkind
en kroonprins wordt
geboren Willem-
Alexander, zoon van
Beatrix en Claus.
1971: Prinses Armgard,
moeder van
Bernhard, overlijdt
1975: Prinses Christina trouwt met
Cubaanse vluchteling Jorge
Guillermo; vraagt geen toestemming
aan parlement en doet daarmee
afstand van haar rechten
1981: Prinsesirene
I scheidt van
pnns Carel
Hugo.
3: Prins Aschwin, broer
van Bernhard, overlijdt.
1992: Prinses
Christina
wordt ook
katholiek.
1996: Scheiding prinses
Christina van Jorge
Guillermo.
Christina kondigt
aan opnieuw naar
de VS te verhuizen.
1994: Bernhard zeer 1995: Bernhard keert
ernstig ziek na I hersteld terug
darmoperatie. op Soestdijk.
Niets lijkt moeilijker dan een
koninklijk huwelijk. Veel
poppenkast, weinig privacy. Zelfs de
minister-president bemoeit zich met zo'n
relatie. Prins Bernhard en prinses Juliana
hebben echter een koninklijk record
gebroken: op 7 januari zijn ze 60 jaar
getrouwd. Een roerige verbintenis tussen
twee tegenpolen die uitgroeide tot een
verstandshuwelijk.
Met een mengeling van ti'ots en ontzag
kijkt Juliana (87) naar haar echtge
noot die in het Amsterdamse bos het Da-
chau-monument onthult. Op de eretribu
ne, waar de prinses met een deken haar
knieën beschermt tegen de kou, hoort ze
dat Bernhard (85) als eerste geld schonk
voor dit monument dat slachtoffers van
het concentratiekamp Dachau gedenkt.
Zorgzaam dekt ze zijn benen toe als hij
weer naast haar gaat zitten. Bernhard
slaat de wol geïrriteerd van zich af: een
echte man weerstaat kou.
Het tafereeltje op die grauwe dag in de
cember 1996 is typerend voor het konink
lijk paar. Al zestig jaar lang kijkt Juliana
hoog op tegen Bernhard, een man die zich
met charme en stijl presenteert. Bij histo
rische gebeurtenissen pakt Juliana haar
eigen pocketcamera uit haar handtasje,
zoals in april 1991 gebeurde. Bernhard
mocht voor het eerst sinds de Lockheed-
affaire weer een uniform dragen. De prins
werd omringd door professionele foto
grafen, maar de prinses wil haar man zelf
vastleggen.
Die bewonderende houding van Juliana is
eerder pijnlijk dan aandoenlijk, fluiste
ren hofkringen. Want Bernhard is in die
zestig jaar nou niet bepaald een toegewij
de echtgenoot geweest. „Hij had veel
vrienden en vriendinnen, die stonden op
de eerste plaats, daarna volgden vrouw en
kinderen. Soms ging de prins te ver. Dan
bleven zijn vriendinnen op het paleis sla
pen, terwijl Juliana ook thuis was. Dat is
wel erg hard."
Passende partij
Liefde is niet de belangrijkste drijfveer
geweest voor dit koninklijk huwelijk. Het
staatsbelang speelde ook een grote rol.
Toen Juliana op haar 27ste nog vrijgezel
was, begon het kabinet-Colijn zich ern
stig zorgen te maken. Ze was de enige
troonopvolgster, moest zo snel mogelijk
trouwen en kinderen baren. Moeder Wil
helmina gaf de vice-voorzitter van de
Raad van State, het hoogste adviesorgaan
van de regering, opdracht een passende
partij te zoeken voor haar dochter. Juli
ana werd gekoppeld aan Bernhard: een
charmante, vrolijke jongeman van goe
den huize.
In die periode was 'uithuwelijken' in vor
stelijke kringen nog heel normaal. Ook
Juliana's moeder, koningin Wilhelmina
had haar man niet zelf uitgezocht. Na een
paar gelukkige huwelijksjaren werd dui
delijk zichtbaar dat de relatie tussen Wil
helmina en prins Hendrik niet op liefde
was gebaseerdIn de j aren twintig is er op
paleis 't Loo zelfs serieus gesproken over
een echtscheiding. Wilhelmina werd gek
van haar man die overal schulden maakte
en achter mooie vrouwen aan zat.
Het kabinet-Colijn hield de breuk tegen.
Een crisis in de monarchie moest worden
voorkomen. Vanaf dat moment creëerde
Wilhelmina een zakelijke relatie met haar
man. Ze hield hem strak en gaf hem geen
eigen inkomen omdat „hij het geld toch
maar verbraste." Ze zweeg over staatsza
ken en Hendrik kreeg geen enkele interes
sante functie.
Het was overigens Wilhelmina die vond
dat haar schoonzoon Bernhard wèl een
zinvol bestaan moest leiden. Ze zag in dat
het nutteloze privé-leven van haar echt
genoot hem een slechte reputatie had be
zorgd. Zodra Bernhard Prins der Neder
landen werd, kreeg hij jaarlijks 20.000
gulden uit de rijkskas. De Grondwet
moest zelfs worden gewijzigd om het in
komen van de prins-gemaal vast te leg
gen. Al vlak na zijn huwelijk in 1937 kreeg
Bernhard een eigen functie. Tijdens de
Tweede Wereldoorlog benoemde Wilhel
mina hem tot haar persoonlijke inspec
teur-generaal bij de krijgsmacht. En na de
oorlog maakte hij als ambassadeur voor
het Nederlandse bedrijfsleven veel bui
tenlandse reizen.
Kemphanen
Diep in haar hart was Juliana niet zo ge
lukkig met het zinvolle bestaan vanBem-
hard. Haar man was bijna nooit thuis en
daar leed Juliana onder. Ze wilde eigen
lijk een echtgenoot die aan haar zijde
stond, haar steunde en begeleidde, maar
Bernhard ging volledig zijn eigen gang.
Als Juliana hem voor zich probeerde te
winnen, kon hij nors reageren. Bernhard
was een dominante partner die absoluut
niet van plan was zijn vrouw haar zin te
geven.
Dat overheersende karakter werkte soms
averechts op Juliana. „Ze kon eindeloos
ruzie maken over kleine dingen, op een
zeurderige, drammerige manier Daar
houden'mannen niet van. Soms waren er
zulke heftige ruzies dat de hofhouding
letterlijk tussenbeide moest komen om de
kemphanen uit elkaar te halen. Diverse
periodes leefde het paar gescheiden, ieder
in een vleugel van het paleis. Zelfs samen
eten was dan onverdraaglijk, aldus een
ingewijde.
Na verloop van tijd groeiden ze uit elkaar.
Zo heeft de prins heel lang niet in de gaten
gehad dat Juliana werd beïnvloed door de
pacifistische ideeën van de mystieke ge
bedsgenezeres Greet Hofmans. Bernhard
haalde haar in 1948 zelf naar paleis Soest
dijk om het gezichtsvermogen van prinses
Marijke (Christina) te verbeteren. Pas in
1952. toen Bernhard en Juliana een rond
reis maakten door de Verenigde Staten,
bleek uit een toespraak van de koningin
dat ze zich zeer antimilitaristisch opstel
de. Haar woorden druisten in tegen het
angstige Koude-Oorlogsklimaat van die
tijd. Ook Bernhard, die juist zeer militair
gezind is, was het absoluut oneens met de
ideeën van zijn vrouw.
Op paleis Soestdijk 'brak de oorloguit', zo
verwoordde Bernhard de sfeer in die da
gen. Voor het eerst werd er serieus gespro
ken over een scheiding. Net als tijdens de
huwelijkscrisis tussen Wilhelmina en
Hendrik, was het ook cleze keer de vrouw
Juliana en Bernhard op de 70e verjaardag van de prins, in 1981. foto Het Binnenhof
des huizes die aanstuurde op een breuk.
Bernhard wilde zijn huwelijk echter niet
opblazen. Dan was hij immers in één klap
al zijn privileges kwijt. Geen enkele ande
re duurzame relatie zou hem zoveel rijk
dom en vrijheid bieden als het koninklijk
huwelijk. Minister-president Drees stelde
een commissie van wijze mannen in, die
uiteindelijk in 1956 de crisis suste. Greet
Hofmans verliet het paleis en Juliana en
Bernhard sloten gewapende vrede.
Verstandshuwelijk
Hun relatie kreeg de vorm van een ver
standshuwelijk. Harmonieus met elkaar
omgaan was moeilijk: daarvoor waren de
twee te grote tegenpolen. Juliana haatte
het protocol: „dat is mijn natuurlijke vij
and Bernhard daarentegen was ver
knocht aan rode lopers, saluutschoten en
erewachten. Zijn vrouw is altijd vooruit
strevend geweest. „Ik heb een hekel aan
alles wat conservatief en ouderwets is",
zei Juliana in een interview ter gelegen
heid van hun 50-jarig huwelijk. Bernhard
was eerder rechts dan links.
Bij ruzies kozen hun dochters makkelij
ker partij voor 'pappie' dan voor 'mam
mie', zoals de kinderen hun ouders tot op
de dag van vandaag noemen. Bernhard
was dan wel streng en autoritair, maar
ook grappig en gek, een soort kameraad
voor zijn dochters. Dat Bernhard vreemd
ging - de prinsessen waren daarvan op de
hoogte - vonden ze zielig voor hun moe
der, maar de bewondering voor Bernhard
overheerste.
Vooral Beatrix en Irene zijn stapelgek op
hun vader. Irene lijkt het meest op hem:
beiden hebben een enorme hang naar vrij
heid. Beatrix heeft veel samengewerkt
met haar vader. Toen Bernhard voorzitter
was van de Bilderbergconferentie, een ex
clusieve club van topmensen die betrek
kingen tussen Europa en de Verenigde
Staten wilde verbeteren, was Beatrix zijn
secretaresse. Ze kan geen kwaad woord
horen over 'pappie'. Toen Bernhard in
1976 ervan werd beschuldigd dat hij
steekpenningen had aangenomen van
vliegtuigfabrikant Lockheed, schreeuw
de Beatrix tegen journalisten: „Dat heeft
mijn vader niet gedaan!
Opleiding
Wel zag Beatrix in dat 'het type Bernhard'
niet ideaal was voor een goed 'koninklijk
huwelijk'. Zelf koos ze een man met een
totaal ander karakter. Prins Claus had
niet de behoefte om op de voorgrond te
treden en schikte zich makkelijker in de
rolpatronen van een koninklijk huwelijk
die nu eenmaal niet traditioneel zijn.
In deze relatie is de vrouw nummer één. In
tegenstelling tot zijn schoonvader is
Claus wel een volgzame echtgenoot, die
Beatrix adviseert en begeleidt in haar
zware taak als staatshoofd. „Het eerste
echte Oranjehuwelijk", zo klinkt het in
hofkringen. Beatrix en Claus doen veel
samen en dat is zeer ongebruikelijk bin
nen de koninklijke familie.
Claus is als prins-gemaal veel strenger
aangepakt dan Bernhard. Toen de verio-
ving van Beatrix en Claus in 1965 bekend
werd gemaakt - het was twintig jaar na de
Tweede Wereldoorlog - moest hij onder
grote druk bewijzen dat een Duitser ook
een goed mens kan zijn. Hij kreeg een 'op
leiding tot prins-gemaal': het staatsrecht,
waaronder de staatsrechtelijke positie
van leden van het Koninklijk Huis, werd
hem bijgebracht door ex-premier Beel,
een vertrouweling van Juliana.
Bernhard heeft nooit enige scholing geno
ten inzake zijn functioneren als 'echtge
noot van het staatshoofd'. Pogingen daar
toe zouden zijn mislukt, zo blijkt uit het
boek De prins-gemaal: vogelvrij en ge
kooid, waarvoor schrijver Harry van Wij
nen uitgebreide gesprekken voerde met
Bernhard. „Als het niets te maken had
met gaspedalen en stuurknuppels, had hij
er geen zin in. Bernhard had geen zin in
taalles, geen zin in het bijwonen van de
lessen die Juliana kreeg in staatsrecht en
staatsinrichting, geen zin om zich te ver
diepen in het werk van de Raad van Sta
te."
Bernhard dwong zijn eigen vrijheid af, in
zijn werk en in de liefde. Over zijn huwe
lijk met Juliana is hij realistisch. Tijdens
hun 50-jarig jubileum zei Bernhard; ..Van
ons familieleven heb ik een uitstekend
idee, namelijk een medaille waarop aan
de ene kant staat wat zij onder mij geleden
heeft en aan de andere kant wat ik onder
haar geleden heb.
Inmiddels hebben Juliana en Bernhard al
zestig huwelijksjaren gehaald. Zij vieren
hun trouwdag met alle kinderen en klein
kinderen in Oost-Afrika, waar ze samen
op safari gaan. Het is vooral aan Juliana
te danken dat dit huwelijk zo lang in
stand is gebleven. Tegen wil en dank was
ze toch zo 'verstandig' om haarman vrij te
laten. Volgens Sarah Bradford, die een
boek schreef over het Britse koninklijk
paar dat binnenkort 50 jaar is getrouwd,
is de loyale houding van deze generatie
vrouwen kenmerkend voor het koninklijk
huwelijk. „Ze ver-wachten geen trouw."
Carine Neefjes
Het verloofde paar in Duitsland, oktober 1936.
ANP- Infographics
Jeroen Luizink en Rob Taconis
Foto-1 december 1996, Hans Steinmeier
Research: Barenda Grutterink
BERNHARD Leopold Frederik
Eberhard Julius Coert Karei
Godfried Pieter, Prins der
Nederlanden, Prins van Lippe-
Biesterfeld (29-6-1911), zoon van
Bernhard, Prins zur Lippe, en
Armgard, barones van Cramm-
Grieben. Huwelijk met prinses
Juliana op 7 januari 1937.
JULIANA Louise Emma Marie
Wilhelmina, Koningin der
Nederlanden (1948-1980), Prinses
van Oranje-Nassau, Hertogin van
Mecklenburg, Prinses van Lippe-
Biesterfeld (30-4-1909), dochter
van koningin Wilhelmina en prins
Hendrik, Prins der Nederlanden.
I
BEATRIX Wilhelmina Armgard,
Koningin der Nederlanden sinds j
1980, Prinses van Oranje-Nassau, j
enz. enz. enz (31-1-1938)
Gehuwd (10-3-1966) met CLAUS
George Willem Otto Frederik Geert,
Prins der Nederlanden, Jonkheer
van Amsberg (6-9-1926)
WILLEM-ALEXANDER Claus
George Ferdinand, Prins van
Oranje, Prins der Nederlanden,
Prins van Oranie-Nassau. Jonkheer
van Amsberg (27-4-1967)
JOHAN FRISO Bernard Chnstiaan
David, Prins der Nederlanden, Prins
van Oranje-NassauJonkheer van i
Amsberg (25-9-1968)
OCONSTANTIJN Christof Frederik
Aschwin, Prins der Nederlanden,
Pnns van Oranje-Nassau
(11-10-1969)
IRENE Emma Elisabeth, Prinses der
Nederlanden, Prinses van Lippe-
Biesterfeld (5-8-1939)
Gehuwd (29-4-1964) met CAREL j
HUGO, Pnns van Bourbon van Parma
(8-4-1930)
Gescheiden 27-5-1981
CARLOS. Javier Bernardo. Prins van j
Bourbon van Parma (27-1-1970)
MARGARITA Maria Beatriz. Prinses
van Bourbon van Parma (13-10-1972)
O JAIME Bernardo. Prins van Bourbon
van Parma (13-10-1972)
O
O
MARIA Carolina Christina, Prinses j
van Bourbon van Parma (23-6-1974) j
kinderen
O kleinkinderen
I
O Maria CHRISTINA, Prinses
der Nederlanden, Prinses van
Oranje-Nassau, Pnnses van
Lippe-Biesterfeld (18-2-1947)
Gehuwd (28-6-1975) met
Jorge Guillermo (1-8-1946).
Gescheiden 25-4-1996
I
O BERNARDO Fedenco Tomas
Guillermo (17-6-1977)
O NICOLAS Daniel Mauncio
Guillermo (6-7-1979)
der Nederlanden, Prinses van
Oranje-Nassau, Prinses van
Lippe-Biesterfeld (19-1-1943)
Gehuwd (10-1-1967) met
mr. PIETER van Vollenhoven
(30-4-1939)
O
n
O
B
O
MAURITS Willem Pieter Hendhk
Pnns van Oranje-Nassau,
van Vollenhoven (17-4-1968)
BERNHARD Lucas Emmanuel,
Prins van Oranje-Nassau,
van Vollenhoven (25-12-1969)
PIETER-CHRISTIAAN Michiel.
Prins van Oranje-Nassau,
van Vollenhoven (22-3-1972)
FLORIS Frederik Martijn,
Prins van Oranje-Nassau,
van Vollenhoven (10-4-1975)
O JULIANA Edema Antonia
Guillermo (8-10-1981)
Q o-gorde van Iroooopvokging ir, Nederland.
N.3. de pnnsessen Irene en Christina hebben
>•00: a.thzelf en voor nun nakomelingen het
recht tol troonopvolging verloren door te huwen
jonder toestemming van de Siaten-Generaal.
