Foute bendeleden riskeren de dood
De Hakkelaar
reportage zaterdag 7 december 1996 27
GETlWÖEOAJR.)
illustratie Tom Janssen
De Hakkelaar en zijn medeplichtigen staan deze dagen terecht
omdat ze worden verdacht van het leidinggeven aan een
criminele organisatie en de grootscheepse handel in hasj. Voor de
betrokkenheid bij liquidaties van bendeleiders als Johan V. en Charles
Z., erfgenamen van de in 1991 vermoorde topcrimineel Klaas
Bruinsma, heeft justitie nog geen bewijzen gevonden. Volgend jaar
komt de Criminele Inlichtingen Dienst (CID) met een rapport over een
grote reeks moorden. Uit vertrouwelijke CID-documenten,
verklaringen van ex-bendeleden en andere informanten blijkt dat er
wel degelijk een verband bestaat tussen de Hakkelaar, Charles Z. en
liquidaties.
Bij binnenkomst van het gerechtsgebouw,
waar de zaak tegen de Hakkelaar dient,
wordt iedereen uitvoerig gecontroleerd.
foto Phil Nijhuis
gendomsbewijs van een café in de Am
sterdamse Jordaan. De eigenaar was een
lid van de bende van Z„ die het etablisse
ment onder druk van Zaan de huurmoor-
denaars moest afstaan. De informatie
over de moord op Vane is afkomstig van
dezelfde voormalige medeplichtige van
Z. en een andere bron met criminele ban
den.
Hoe de liquidatie in 1993 van Ford-direc
teur J. Talsma op de A-2 vlakbij Amster
dam in het bovenstaande rijtje past, is on
duidelijk Het politieonderzoek naar deze
moord heeft nooit een dader en een motief
opgeleverd. Noch de beweringen dat
Talsma witwaste voor de Hakkelaar en
andere bendes, noch de geruchten dat hij
zaken deed met Joegoslavische crimine
len zijn ooit bevestigd.
De vraag is hoeveel waarde moet worden
gehecht aan de beweringen over de be
trokkenheid van de Hakkelaar en Z. bij
diverse liquidaties. De verklaringen hier
over zijn afkomstig van personen die zich
schuldig hebben gemaakt aan strafbare
feiten en daarvoor zijn veroordeeld
'Kroongetuigen', die zelf een duidelijk
belang hebben zijn niet betrouwbaar, al
dus de verdediging in het deze week ge
starte proces tegen de Hakkelaar.
Dat er in vele gevallen een relatie bestond
tussen Z., daders en slachtoffers bewijst
ook niets. Ook andere criminele bendes
hebben zich in Nederland schuldig ge
maakt aan liquidaties. Het is gebruikelijk
dat witwassers, vervoerders en andere
'onderknuppels' voor meer dan één bende
(tegelijk) actief zijn. Die tijdelijke hand
en spandiensten kunnen hen noodlottig
zijn geworden.
Doodstraf
Helemaal ondenkbaar is het toepassen
van grootschalig geweld door criminelen
als de Hakkelaar en Z. niet, gezien de gro
te sommen geld die in de handel in verdo
vende middelen omgaan. In criminele
kringen worden drie motieven gegeven
voor een 'plotselinge dood': praten met de
politie, het stelen van de bende en het zon
der toestemming van de leider 'voor jezelf
beginnen'. Op alle drie vergrijpen kan de
'doodstraf' staan.
Een aantal leden van de bende van Z. die
ervan worden verdacht politie-informant
te zijn, vrezen op dit moment voor hun le
ven. Eén van hen zegt doodsbang te zijn
als Charles Z. in januari weer op vrije voe
ten komt. „Hij verdenkt mij ervan met de
politie te hebben gepraat", zo zegt de
man. Een tweede crimineel uit Hilversum
zou met lijfwachten hebben rondgelopen,
voordat hij onlangs in Noorwegen werd
gearresteerd met 200 kilo hasj in zijn
vrachtwagen.
Uit de zogeheten 'Valente-floppy's', de
computerschijven die uit het huis van de
gelijknamige officier van justitie wei-den
gestolen, blijkt inderdaad dat er minstens
één bendelid van Z. regelmatig de politie
op de hoogte hield. Wie deze man is en of
hij inderdaad gevaar loopt, is moeilijk
vast te stellen.
Bendeleiders als de Hakkelaar en Charles
Z. zouden tenslotte nooit de fout maken
zelf rechtstreeks opdracht te geven voor
liquidaties. Uitvoerders van criminele af
rekeningen passen er wel voor op hun op
drachtgevers te noemen. Zij gaan liever
de cel in dan als 'politiespion' een doelwit
van een andere huurmoordenaar te wor
den.
In het geval van de moorden op Van Berge.
Abu Gazaleh, Bruinsma. Hoffman en nog
enkele andere afrekeningen vermoedt
justitie dat er van hogerhand opdracht is
gegevqn. Verder dan het uiten van ver
moedens over de betrokkenheid van gere
nommeerde criminelen als de Hakkelaar
en Charles Z. is justitie nooit gekomen.
Zolang niet één door justitie veroordeelde
moordenaar de naam van zijn opdracht
gever noemt, blijft het gissen naar de
achtergronden van de criminele afreke
ningen. Van de onderzoeken naar de tien
tallen liquidaties in Nederland is door
justitie tot op heden maar een handjevol
tot een goed einde gebracht.
Bert-Jan Klein en
Edward de Vries-Lentsch
Johan V., beter bekend als de Hakkelaar,
stond om de hoek toen op 27 juni 1991
de Amsterdamse topcrimineel Klaas
Bruinsma bij de ingang van het Amster
damse Hilton met pistoolschoten om het
leven werd gebracht. Dank zij de verkla
ringen van Steve Brown, een andere ex-
crimineel, werd twee jaar later de ex-po-
litieman Martin H. voor de moord tot tien
jaar gevangenisstraf veroordeeld. De
Hakkelaar bleef in het proces buiten
schot.
De naam van bendeleider Charles Zdook
onlangs op in de rechtszaak tegen de drie
daders van de moorden in 1995 op het
hoofd van Z.'s witwas-divisie Gerard van
Berge, mede-witwasser Abu Gazaleh en
twee pogingen tot moord op een andere
geldwisselaar, Marwam Khaïri. Uit pro
cessen-verbaal van de CID/Hollands-
Midden blijkt dat de organisatie van Ge
rard van Berge zich in ieder geval in het
jaar 1994 heeft beziggehouden met het
witwassen van criminele gelden voor de
bende van Z. Dat geld was afkomstig van
een crimineel project dat Z. aan Gerard
van Berge ter beschikking had gesteld.
Van Berge en Gazaleh werden volgens
justitie vermoord, omdat zij enkele mil
joenenguldens witwasgeld hadden gesto
len.
De veroordeelde uitvoerders van de liqui
daties op Bruinsma, Gazaleh en Van Bei
ge hebben gedurende het gehele proces
hun mond stijf dicht gehouden over hun
opdrachtgevers. Ook justitie ontkent offi
cieel dat er een strafrechtelijk onderzoek
gaande is naar de betrokkenheid van de
Hakkelaar en Charles Z. bij deze en ande
re liquidaties. Z. reageerde onlangs zeer
verontwaardigd op het betoog van offi
cier van justitie Schaap. „Ik hou vol dat ik
nooit geweld heb gebruikt", aldus de ex-
Blaricummer Z.
Het is niet de eerste keer dat de Hakkelaar
in verband wordt gebracht met criminele
afrekeningen. Naast de getuigenis over
zijn aanwezigheid bij de moord op
Bruinsma, die gold als één van zijn con
currenten in de hasjhandel, wordt Johan
V. ook genoemd in het onderzoek naar de
moord op de crimineel Dirk de Kruiff in
1992. In een vertrouwelijk politierapport
van 14 mei 1992 wordt informatie van de
Criminele Inlichtingen Dienst (CID) aan
gehaald. „De Kruiff, Johan V. (en Charles
Z.) zaten samen in de hasjhandel", aldus
de CID. De moord op De Kruiff is nooit
opgelost; wel hebben vrienden en kennis
sen van hem tegen de politie verklaard dat
De Kruiff is vermoord omdat hij witwas-
geld had gestolen.
Opgeblazen
In relatie tot de moorden in 1993 op de
Ford-directeur J. Talsma uit Huizen en de
Alkmaarder Jaap van der Heiden en de
moord dit jaar op de Belgische drugshan
delaar M. Swennen valt Johan V.'s naam
opnieuw.Talsma waste geld wit voor cri
minele benden, ook voor de Hakkelaar",
aldus iemanduit de criminele wereld. Van
der Heiden werd met een bom aan de
voordeur van zijn Alkmaarse woonhuis
opgeblazen omdat het vermoeden be
stond dat hij politie-informant was. Hij
was kort daarvoor benaderd door hand
langers van de Hakkelaar of hij bereid
was grote hoeveelheden hasj af te nemen
en zou op het punt hebben gestaan met die
informatie naar de politie te gaan. Ook
van Swennen werd gezegd dat hij met jus
titie samenwerkte.
De naam van Charles Z. duikt sinds enke
le maanden op in verband met criminele
afrekeningen. Terwijl de ex-Blaricummer
zich op dit moment voornamelijk druk
lijkt te maken over zijn twee zoons, die bij
zijn ex-vrouw wonen. Hij spande onlangs
een kort geding aan tegen minister Sorg-
drager van justitie, omdat die weigerde
hem zestig uur verlof te geven. Z. wilde
contact met zijn oudste zoon Ross, die op
school in ernstige problemen is gekomen.
Sorgdrager weigerde dit verlof, omdat 'de
kans groot is dat Z. opnieuw criminele
handelingen gaat verrichten'.
Staatsvijanden
Van Sorgdrager hebben de Hakkelaar, Z.
en de deze week aangehouden drugsba
ron Etienne U, alias Eutje, een plaats ge
De rechtbank onder leiding van F. Lauwaars (voorgrond).
Johan V., alias de Hakkelaar. foto Olaf Kraak
kregen in de top-vijf van 'staatsvijanden'.
Hoe de rest van het Nederlandse volk over
Charles Z. denkt, is veel moeilijker vast te
stellen. Z.: Robin Hood of keiharde crimi
neel? Hoe fout is iemand die via de achter
deur 'illegale' softdrugs aanlevert, die
met instemming van de Tweede Kamer en
met steun en subsidie van de gemeenten
via de voordeur 'legaal' aan de man wor
den gebracht? Voor een groot aantal Ne
derlanders is Charles Z. bovendien hét
voorbeeld van de gewone jongen die het
heeft gemaakt. Ten tijde van zijn arresta
tie in 1992 bewoonde hij een villa in Blari-
cum van ruim twee miljoen gulden. Hij
had 42 Ferrari's, Maserati's en andere du
re auto's, een jacht met de naam Maxime
Z. (zijn dochtertje) en een buitenhuis aan
de Cöte d'Azur. Een droomcarrière.
Juist het ontbreken van zwaar geweld in
Z.'s criminele carrière heeft voor veel
mensen de keuze tussen een 'foute' en
'goede' crimineel bepaald. De ex-Blari-
cummer zou maar enkele keren klappen
hebben laten uitdelen en dan nog alleen
tegen bendeleden. Voor dat doel had hij
foto Phil Nijhuis
drie mannen in dienst, door justitie Kwik,
Kwek en Kwak genoemd. Verder was Z.
een 'onberispelijk' zakenman.
Een ex-bendelid van Charles Z. moet la
chen om het aureool van geweldloosheid
van de ex-Blaricummer. Hij noemt de be
trokkenheid waarschijnlijk van Z. of le
den van zijn bende bij de moorden op Abu
Gazaleh, Van Berge en De Kruiff. Door
andere bronnen worden de liquidaties op
gevoerd van de Duitser G. Hoffman en M.
Vane, twee niet opgeloste moorden uit ju
ni 1995 en november 1993
In een onlangs opgedoken vertrouwelijk
politierapport van 20 mei 1992 wordt een
direct verband gelegd tussen een zekere
Glenn en Charles Z. „Men had Glenn no
dig, daar deze contact had/heeft met de
Z.-kring", aldus twee politiemensen in
een proces-verbaal van de politie Haar
lem. Deze Glenn is een van de drie hoofd
verdachten in de moordzaak tegen Abu
Gazaleh en Van Berge.
Maar ook andere feiten wijzen in de rich
ting van Z. of zijn bende. De Kruiff werd
in 1992 onder soortgelijke omstandighe
den, een executie met pistoolschoten, om
gebracht als later Abu Gazaleh en Van
Berge. Dit slachtoffer is op vele manieren
in verband te brengen met Z.. De Kruiff
komt niet alleen voor in CID-informatie
in relatie tot Z„ maar hij had samen met
een andere crimineel, W., een tuning-be-
drijf voor (race)auto's, dat ook actief was
op het circuit van Zandvoort. Z was in die
tijd een bekend autoracer. Deze Wolters
staat overigens met Z.. de Hakkelaar en
De Kruiff op dezelfde CID-lijst.
Ook de dader van de moord op de Duitser
G. Hoffman in juni 1995 stond volgens een
voormalig bendelid van Z. in verband met
de ex-Blaricummer. De Duitser werd ver
moord in zijn auto aangetroffen op het
parkeerterrein van een tankstation in
Amsterdam-Noord. Ndie voor de moord
tot 15 jaar gevangenisstraf is veroordeeld,
was dezelfde man die tijdens het proces
tegen Z. getuigen tegen de hasjbaas zou
hebben bedreigd en geïntimideerd. Hij
zat voor die feiten twee maanden in voor
arrest, maar het OM liet hem vrij wegens
gebrek aan bewijs. N. zou de moord op
Hoffman hebben gepleegd op instructie
van een tweede man, B. Die zou Z. hebben
toegezegd de moord te plegen in ruil voor
de kwijtschelding van een schuld van drie
ton.
Valente
Niet alleen tegen getuigen in het proces Z.
werd geweld gebruikt. Leden van de ben
de van Z. hadden het destijds ook voor
zien op de toenmalige officier van justitie
J. Valente, aanklager in de strafzaak. Va-
lente werd onder andere klemgereden en
bedreigd tijdens het trimmen in zijn
woonplaats Wilnis.
De laatste moord waarbij de naam van Z.
is gevallen is die op de Bergenaar M. Vane.
Het verkoolde stoff eli j k overschot van de
ze man werd op 3 november 1993 in een
auto gevonden in het recreatiegebied
Spaarnwoude. Vane was volgens de poli
tie betrokken bij de drugshandel, met on
der anderen de Hakkelaar en Charles Z.
Het motief voor de liquidatie is nooit dui
delijk geworden. De daders, die nooit zijn
gepakt, zouden betaald zijn met het ei
De advocaten Spong, Mols, Moszkovicz junioren Doedens (vlnr), op de achtergrond Moszkovicz senior.
