Televisiespel zet
Kapelle op z'n kop
PZC
reportage
24
(3
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
1985
1984
1983
1982
1981
1980
1979
1978
1977
1976
1975
1974
1973
1972
1971
1970
1969
1968
1967
1966
1965
1964
1963
1962
1961
1960
1959
1958
1957
1956
1955
1954
1953
Kans op
borstkanker
jonge vrouw
neemt toe
zaterdag 7 december 1996
Zo dichtbij nog, en toch
alweer zo lang geleden.
Bladerend in het foto
archief van de PZC rijst
een beeld op van een
bijna vergeten verleden.
Aan de hand van foto's
uit dat archief laat de
nieuwe rubriek Terug in
de tijd' flitsen van de re
cente geschiedenis zien.
Vandaag:
Zes kamp koorts
□c
□C=Z)
□i=f
Oranje T-shirts, stickers en
balpennen met opdruk; in de
vroege jaren zeventig is er in
Kapelle en omringende dorpen
geen ontkomen meer aan. Het
fruitdorp doet mee aan de
Zeskamp, en iedereen zal het
weten ook. De gemeente doet
een beroep op de burgerzin van
haar inwoners en moedigt de
mensen aan de sporters op
allerlei manieren te steunen.
Driehonderd T-shirts met
zeskamp-embleem (een cirkel
met het gemeentewapen en de
letters W, S, K, - de drie kernen -
zijn binnen drie weken
uitverkocht. Een nieuwe
voorraad is in aantocht. „Heel
Kapelle moet in die T-shirts
komen te lopen", meldt de
enthousiaste initiatiefnemer,
raadslid J. J. Ganseman.
Het populaire televisiespel houdt de
gemeente een half jaar in zijn greep.
Van september '72 tot maart '73 wordt er
hard getraind en doorloopt de Kapelse
sportploeg diverse rondes met succes. De
monteurs Jan Pekaar en Arie Mijnsber-
gen buigen zich over de fabricage van een
'superzeepkistauto', een vast onderdeel in
de Zeskamp. Judoleraar Wim Geelhoed
neemt de begeleiding van de sporters op
zich en raadslid Ganseman heeft de zake
lijke leiding. Om aan het spel te kunnen
meedoen, heeft de gemeenteraad zich ga
rant moeten stellen voor eventuele tekor
ten. Dat ging vlot, met één principiële
stem (sgp) tegen.
Zaterdag 7 oktober 1972 is het Kapelse
team voor het eerst op de buis. Zes maan
den later en vele rondes verder, treedt de
ploeg op 24 maart aan voor de zinderende
halve finale in Leiden. De 'Zeeuwse fruit-
ploeg' heeft deze fase niet zonder slag of
stoot bereikt. Zo blijkt bij het allereerste
optreden in Rotterdam het racewagentje
veel te zwaar. Het vernieuwde exemplaar,
dat in de tweede wedstrijd in Arnhem aan
de start komt en maar liefst 25 kilo lichter
is, heeft meer succes, maar komt tijdens
de laatste bocht in botsing. Toch weet Ka
pelle die uitzending te winnen. De laatste
strijd in de eerste ronde, begin december
in Groningen, pakt voor de Zeeuwen ech
ter uit als een regelrechte ramp.
Worst
Bi] de slagersrace wipt er bij de laatste
hindernis een worst uit de mand, in de
bakkersrace belanden te veel broodjes
naast de korf en bij het pakjestransport
valt al direct na de start het pak van de
stokken. Bij de autorallycross slaat met
nog één ronde te gaan de rem vast en bij
het gewicht trekken komt Kapelle kracht
tekort. Zelfs in de surprisewedstrijd, het
beste onderdeel voor de Zeeuwen, worden
strafpunten gehaald. Wat de andere ploe
gen in voorgaande wedstrijden aan pech
hebben gehad, moet Kapelle in één keer
incasseren.
De Zeeuwen gaan met de hakken over de
sloot door naar de halve finale, terwijl de
gedoodverfde verliezer Hoogeveen een
ereplaats op het podium inneemt. Wel
heeft Kapelle zich nog net geplaatst voor
deelname aan het internationale Spel
Zonder Grenzen, later dat jaar. Ganse
man blijft positief: „Er is nog niets verlo
ren. We beginnen aan de volgende ronde
vol goede moed. Kapelle komt terug!
Toch is een kleine crisis ontstaan, die leidt
tot het gedwongen vertrek van coach
Geelhoed uit Schore. De reden blijft vaag.
Geelhoed: „Het ene besjuurslid zei dat ik
te hard was en de leden niet goed opving;
de ander zei dat ik wel geschikt was voor
een Olympische ploeg, maar niet voor dit
werk met mensen uit een plattelands
dorp. In elk geval is er nu een hele zorg van
me af, want drukte bracht het allemaal
wel mee."
Opschudding
KNVB-scheidsrechter Piet Koster uit
Koudekerke neemt de scepter over, wat
voor enige opschudding zorgt omdat Kos
ter geen Kapellenaar is. Hij werkt er wel.
De NCRV maakt voor hem een uitzonde
ring en Koster kan in januari 1973 begin
nen met de training van zijn pupillen. De
ploeg maakt zich op voor het eerste optre
den in de halve finale in Groningen. Weer
zit het de Zeeuwen in het hoge noorden
niet mee. Met een magere vierde plaats
keren ze huiswaarts. Het enthousiasme
onder de supporters wordt er niet minder
om. 'Kapelle wint de wereldcup' klinkt
het nog steeds vanaf de tribune. In tegen
stelling tot eerdere wedstrijden zijn er
slechts weinig Zeeuwen meegereisd. Hun
aanmoedigingskreten gaan op in het ge
joel van de andere supporterskampen
Coach Koster is er zelfs een beetje van on
der de indruk. In een interview zegt hij
over zijn eerste optreden: „Er is meer la
waai dan bij welke sportvoorstelling ook
En ik durf te zeggen dat ik in mijn scheids-
rechtersloopbaan zo langzamerhand wel
wat gewend ben geraakt. Ik heb gefloten
bij wedstrijden met vijf tot zesduizend
man publiek. Maar zo'n heksenketel als
bij de zeskamp had ik nog niet meege
maakt."
Vierhonderd supporters moedigen Ka-
Getooid met spandoeken en op hun paasbest reizen veel plaatsgenoten af om de sporters aan te moedigen. Inzet: Hup Kapelle hup!
pelle in Rotterdam aan bij de volgende
wedstrijd, eind februari. De sporters heb
ben bijna elke avond getraind in de vei
linghallen en zijn vastberaden door te sto
men naar de finale die op 19 mei in de
Rijnhal te Arnhem wordt gehouden. Maar
hun optreden in de Ahoyhal brengt geen
verbetering in de toch al slechte positie.
'Het heeft er alle schijn van dat Kapelle
over vier weken in Leiden niet tot de drie
finalisten zal behoren', concludeert de
verslaggever in zijn wedstrijdverslag. En:
'In de laatste ontmoeting zal het er span
nend en verhit aan toe kunnen gaan. De
Kapelse ploeg heeft niets meer te verlie
zen, in tegenstelling tot Geleen, Raalte en
Zandvoort.'
Leiden wordt voor Kapelle het Waterloo.
De wedstrijden staan in het teken van de
overheid. Zo komen de Zeeuwen uit in het
brandweerspel, het postbodespel, de poli
tiemotorshow en de kabinetsrace. Ze
presteren goed, maar weten de elf punten
achterstand in het totaalklassement niet
weg te werken. Geleen, Raalte en Zand
voort gaan door naar de finale.
Vitrine
Kapelle neemt eervol afscheid met een ge
deelde tweede plaats in het dagklasse
ment. En zo komt captain Piet Koster toch
nog op het ere-podium te staan. De ploeg
troost zich met het vooruitzicht op het
Spel Zonder Grenzen en de bekers en
vaantjes gaan in een vitrine in het ge
meentehuis. 'Het zijn kleine trofeeën,
waaruit voor het nageslacht moet blijken
dat deze kleine gemeente eens schitterde
in een spel dat niet alleen nationale, maar
ook internationale bekendheid verwierf
en miljoenen kijkers via de beeldbuis - r 'y
maandenlang in spanning hield.' v-T" g
Selma Osman In de veilinghal wordt avond-aan-avond getraind.
Alle spelletjes worden geoefend.
De kans dat vrouwen jonger dan
vijftig jaar borstkanker
krijgen, neemt jaarlijks met één a
twee procent toe. Dat komt doordat
vrouwen hun eerste kind op steeds
hogere leeftijd baren. Hun
hormoonhuishouding is daardoor
'ongunstig'.
Dat stelt radioloog J. Hendriks
van het Landelijk Centrum
voor Bevolkingsonderzoek Borst
kanker. Hij reageert hiermee op
het jaarrapport van de Neder
landse Kankerregistratie. Jaar
lijks krijgt een op de duizend
vrouwen tussen de dertig en de
vijftig jaar borstkanker. „Dat is
misschien niet veel, maar je zult
het maar net zijn".
De vrouwen die vér na hun eerste
menstruatie een kind krijgen of
zelfs helemaal geen, krijgen te
maken met een teveel aan oestro-
geen. Dat hormoon zou de groei
van tumoren aanwakkeren, maar
is niet de veroorzaker van de ziek
te.
Tot nu toe worden in het bevol
kingsonderzoek alleen vrouwen
tussen de vijftig en zeventig ge
screend. Om het jaar wordt van
him borsten een röntgenopname
gemaakt om zo een eerste begin
van een gezwel op het spoor te ko-
Technisch is het lastig jongere
vrouwen op deze manier te onder
zoeken. Vrouwen onder de vijftig
hebben doorgaans minder vet in
hun borsten en meer klierweefsel.
Daardoor geeft een röntgenfoto
geen duidelijk beeld.
„Bij vrouwen boven de vijftig
werkt deze opsporingsmethode
goed", aldus Hendriks. Bij jonge
ren zou een echoscopie moeten
worden gemaakt. En dan ook nog
liefst jaarlijks. Zoiets moet in een
ziekenhuis gebeuren en kan niet
via het reguliere bevolkingson
derzoek, waarbij zestig vrouwen
per dag langs het röntgenappa-
raat worden 'gejaagd'.
Knobbeltjes
De radioloog: „De jongeren op
roepen is nauwelijks kosten-ef-
fectief. Per jaar krijgt één op de
duizend vrouwen tussen de dertig
en de vijftig jaar borstkanker; bij
vrouwen boven de vijftig is dat 2,5
op de duizend".
Hij verwacht dat over vijf jaar de
radiodiagnostische techniek zo
ver is dat de groep tussen de veer
tig en de vijftig jaar wel op relatief
goedkope wijze kan worden ge
screend. „Er valt veel voor te zeg
gen om de jongeren ook te volgen.
Want als ze eenmaal een tumor
hebben groeit die veel sneller. Bij
hen duurt celverdubbeling
slechts een half jaar; bij de oude
ren één tot anderhalf jaar".
Voor bezorgde vijftig-minners
heeft hij maar één advies: regel
matig zelf de borsten onderzoe
ken op knobbeltjes. En bij elk ver
dacht bultje naar de huisarts
gaan.
Veertig procent van de vrouwen
heeft een verhoogd risico op
borstkanker. Dat kan te maken
hebben met overgewicht of met
erfelijke belasting.
Onlangs hebben wetenschappers
van het Britse Instituut voor Kan
keronderzoek bekendgemaakt
dat vooral vrouwen met veel rol
letjes rond hun taille een groot ri
sico lopen. De Britten stellen te
kunnen bewijzen dat het vet kan
dienen als opslagplaats voor stof
fen die de ontwikkeling van kan
ker stimuleren. Dat doen ze door
erfelijk materiaal, DNA te be
schadigen.
Ondoorzichtig
Volgens Charles Gimbrère, coör
dinator registratie van het Inte
graal Kankercentrum Midden-
Nederland, is er wel een relatie
tussen vet en kanker, maar is deze
nog wat ondoorzichtig. „Want
dikkere vrouwen hebben ook
weer meer oestrogeen. Dus hoe 't
precies zit, is nog niet bekend".
Elk jaar komen er in Nederland
zo'n tienduizend borstkankerpa-
tiënten bij. Drieduizend van hen
worden opgespoord via het lande
lijk bevolkingsonderzoek. Jaar
lijks doen 600.000 vrouwen daar
aan mee. Vrouwen tussen de
vijftig en de zeventig worden om
het jaar opgeroepen om röntgen
foto's van hun borsten te laten
maken.
Vrouwen die voor het eerst ko
men, hebben een kans van 15 op
1000 dat ze worden doorverwezen
omdat iets verdachts op de foto
wordt gezien. Voor degenen die
'op herhaling' komen, is de kans
zeven op de 1000. In de regel zijn
de doorgestuurden er twee tot
vier jaar eerder bij dan degenen
die met klachten - bijvoorbeeld
over een knobbeltje - naar -de
huisarts gaan. Bij de eerste groep
is de tumor vaak nog niet uitge
zaaid, wat de genezingskans posi
tief beïnvloedt.
Van degenen die kunnen meedoen
aan dit preventieproject, komt
twintig procent niet opdagen.
Deels omdat ze al in het medische
circuit zitten vanwege borstkan
ker. Van de rest is niet bekend,
waarom ze niet verschijnt. GPD
