Stuw jaagt Zeeland op kosten
Overdekt genieten van Saeftinghe
Eerste kerstlammeren geboren
Stadsvervoer in
stadsgewest geeft
te grote risico's
Neerlands jongste registerloods beëdigd
Concurrentie dwingt
kerncentrale Doel
tot bezuinigingen
Man opgepakt na
gewapende overval
op Chinees gezin
Waterkering bij Antwerpen dwingt tot snellere versterking Westerscheldedijken
zeeuwse almanak
Wenk
PZC
zeeland
dinsdag 3 december 1996
van onze verslaggever
Harmen van der Werf
VLISSINGEN - Rob de Haan (30) mag
zich sinds maandag de jongste regis-
terloods van Nederland noemen.
Gisteren vond in Vlissingen zijn be
ëdiging plaats, door voorzitter John
Kluwen van de Nederlandse Loodsen
Corporatie.
Kluwen mocht nog twee andere, nieu
we loodsen verwelkomen bij de regio
Scheldemonden van het loodswezen:
Xander Jansen en Jan-Willem Siewe.
Het drietal versterkt een speciale ca
tegorie loodsen binnen de regio Schel
demonden. Zij behoren tot een groep
loodsen die als rivierloods èn zeeloods
mag werken. Zij zijn 'multi-inzet-
baar', wat de doelmatigheid van het
Nederlands Loodswezen in Vlissin
gen moet vergroten. De tijden dat een
loods alleen voor het zeetraject
(Noordzee-Vlissingen) of voor het ri
viertraject Vlissingen-verder de Wes-
terschelde op) werd geschoold, zijn
definitief voorbij. Niet alleen nieuwe
loodsen worden voor beide trajecten
opgeleid, ook zittende loodsen volgen
daartoe een opleiding. Negen rivier-
loodsen mogen al doorvaren. Acht
zeeloodsen leggen in februari hun
examen af. Als zij slagen, beschikt het
loodswezen over drieëntwintig multi-
inzetbare Scheldeloodsen op een be
stand van zo'n tweehonderd loodsen.
De nieuwe loodsen worden wisselend
ingezet op zee- en riviertraject.
van onze verslaggever
Harmen van der Werf
MIDDELBURG - De dijken
langs een groot gedeelte van de
Westerschelde moeten eerder
worden verhoogd, als Vlaande
ren bij Antwerpen een storm-
stuw bouwt. De waterstanden
zullen door de ingebruikname
van een stormvloedkering aan
zienlijk stijgen, verwacht on
derzoeker ir. J. Vroon van het
Rijksinstituut voor Kust en Zee
(RIKZ) in Middelburg. Terwijl
Vlaanderen dus een stormstuw
aanlegt voor veel geld, worden
de Zeeuwse dijkbeheerders op
hoge kosten gejaagd. Vlaande
ren en Nederland moeten vol
gens Vroon de koppen bij elkaar
steken om dat te voorkomen,
j Vorige week maakte de Vlaamse
I overheid bekend dat er alsnog
een stormvloedkering bij Ant
werpen moet komen. Vlaande
ren heeft dan wel gecontroleer
de overstromingsgebieden,
zogenaamde potpolders, aange
legd om droge voeten te houden,
maar dat is onvoldoende. De
potpolders kunnen niet al het
water bergen dat bij een storm
vloed de Zeeschelde instroomt,
zeker niet omdat de waterstan
den in de Wester- en Zeeschelde
al jaren sneller stijgen dan op
zee.
Die ontwikkeling zal zich voort
zetten, denkt RIKZ-onderzoe-
ker Vroon. Volgens hem moet er
bij Bath rekening worden ge
houden met stijgsnelheden tot
vijftig centimeter per eeuw,
waarbij hij het broeikaseffect èn
de bouw van een stormstuw nog
buiten beschouwing heeft gela
ten. Het RIKZ heeft eind jaren
zeventig onderzocht wat het ef
fect van een stormvloedkering
is op het water in de Wester
schelde in Zeeland. Die zijn
aanzienlijk.
Voelbaar
Bij de Belgisch-Nederlands
grens, ter hoogte van de Herto
gin Hedwigepolder, komt er tien
tot zestig centimeter bij. Hans-
weert ziet het hoogwater met
vijf a dertig centimeter stijgen.
De invloed is behoorlijk afge
zwakt bij Terneuzen, maar blijft
in het ongunstigste geval wel
voelbaar. De waterstand blijft
er minimaal gelijk. Maximaal
komt er tien centimeter bij
Volgens de Vlaamse overheid
zal het effect overigens zeer be
perkt zijn, één tot twee centime
ter. Het RIKZ laat deze week een
herberekening maken van de ei
gen, veel pessimistischere prog
nose. Vooralsnog houdt Vroon
vast aan de gegevens uit 1978.
Belangrijker vindt hij dat de
Vlaamse en Nederlandse over
heid een gezamenlijk veilig
heidsbeleid voor de Wester
schelde opstellen. Het water
laat zich niet dwingen door een
grens. Bovendien: met verster
king van de dijken en de aanleg
van een stormstuw worden de
oorzaken van de sterk stijgende
waterstanden niet weggeno
men.
Een algemene oorzaak is de ge
middelde zeespiegelstijging,
maar de voornaamste oorzaak
ligt bij de inpoldering van grote
gebieden langs de Westerschel
de èn de verdieping van de vaar
weg. De Westerschelde is door
de inpoldering van circa drie
duizend hectare slikken en
schorren sinds 1930 in een nau
wer jasje gedwongen. Het
Noordzee-water wordt opge
stuwd. Het kan niet meer de
schorren en slikken 'opkrui
pen', het moet de hoogte in.
Daar komt bij dat door de ver
dieping van de vaarweg het wa
ter sterker kan binnendringen,
omdat de geulen ruimer zijn ge
worden.
Meer ruimte
Om niet steeds achter de feiten
aan te hollen, Westerschelde
dijken kunnen niet tot in het on
eindige worden verstevigd, is
het volgens Vroon nodig het wa
ter meer ruimte te geven. „Dan
kom je vervolgens bij het na-
tuurherstelplan voor de Wester
schelde uit, om eens structureel
naar de vorm van het estuarium
(Wester- en Zeeschelde) te kij
ken. Die insteek zie je ook terug
in het project meegroeien met de
zee van het Wereld Natuur-
fonds, waarin wordt voorge
steld de zee gecontroleerd toe te
laten op het land." Als niet voor
die invalshoek wordt gekozen,
sluit Vroon niet uit dat Wester-
schelde-dijken eerder dan ge
pland onder handen moeten
worden genomen. „Die zijn
aangelegd voor twintig, dertig
jaar. Versterking kan wel eens
eerder nodig zijn, als er niet op
een andere manier wordt inge
grepen."
van onze verslaggever
Harmen van der Werf
MIDDELBURG - Het stadsver
voer in het stadsgewest Vlissin-
gen/Middelburg brengt in de
toekomst te veel financiële risi
co's met zich mee. De Middel
burgse wethouder E. van Brum-
melen-van Wilgen heeft dit
minderheidsstandpunt ingeno
men in het gezamenlijk bestuur
dat over het stadsvervoer gaat.
Het Middelburgs college van b
en w beslist vandaag, dinsdag,
of het dit standpunt volgt of
evenals burgemeester en wet
houders van Vlissingen 'be
perkt' eigen geld in het open
baar vervoer wil stoppen. Het
Rijk moet dan wel met een gun
stiger subsidiesysteem voor de
dag komen.
Het openbaar vervoer in Vlis-
singen/Middelburg moet meer
geld gaan opbrengen. In 1995
betaalden reizigers slechts 26,3
procent van de kosten. Dat aan
deel moet groeien tot 40 procent
in het jaar 2004, heeft de rijks
overheid geëist. Het stadsge
west heeft daarop een bedrijfs
plan laten maken voor het open
baar vervoer, waaruit blijkt dat
37 procent het maximaal haal
bare is. Volgens het Vlissingse
college van b en w is dat verschil
'overkomelijk', als het financië
le risico voor het stadsgewest
beperkt blijft tot 210.000 gul
den. Het Rijk moet dan wel het
huidige subsidiesysteem over
eind houden. De Vlissingse wet
houder T. R. K. Meijers wil zich
daar hard voor maken.
Voor zijn Middelburgse collega
Van Brummelen-Van Wilgen zit
'm daar juist de kneep. Zij
vraagt zich ten^eerste af of het
ministerie van Verkeer en Wa
terstaat bereid is het huidige
subsidiesysteem te handhaven.
..Wij staan alleen in dat verzoek.
Dat maakt het zo moeilijk.
Daarom aarzel ik ook. Ik zie vre
selijk op tegen de financiële risi
co's." Die kunnen voor Vlissin-
gen/Middelburg tot meer dan
een half miljoen gulden oplo
pen.
Effect
Als het stadsvervoer in Vlissin-
j gen/Middelburg verdwijnt, zal
hel effect vooral in Middelburg
j voelbaar zijn. In Middelburg
maken minder mensen van de
bus gebruik dan in Vlissingen.
„Dat maakt voor ons de discus
sie des te moeilijker", bekent
Van Brummelen-Van Wilgen.
De provincie neemt 1 januari
1998 het busvervoer in het
stadsgewest over, als Vlissingen
en Middelburg het stadsvervoer
verliezen. De service zal dan ze
ker niet beter worden.
NISSE - Ze zijn de voorbode van een ware
geboortegolf; de twee rammen die maan
dagochtend werd geboren in de schaaps
kooi te Nisse. De tweeling maakt het
uitstekend. Deze maand krijgt het duo ge
zelschap van nog zo'n tweehonderd pas
geboren lammetjes. Net als andere jaren
zal het aantal geboorten vooral groot zijn
rond de kerst.
Wie denkt dat lammetjes altijd in het
voorjaar ter wereld komen, heeft het mis.
De suffolkschapen die de schaapskooi te
Nisse bevolken lammeren graag wat vroe
ger. Wantis de wintereenmaal voorbij dan
moeten ze weer de warme stal uit om de
bloemdijken in de Zak van Zuid-Beve
land af te grazen.
foto Pieter Honhoff
Bezoekerscentrum vraagt van bezoekers net even meer aandacht
In het begin van de looproute zijn de bodemvondsten uitgestald in kleine grafjes onder glas: potscherven, een kinderschoentje, kloostermoppen en het stoffelijk over
schot van een dertigjarige man, begraven toen Saeftinghe nog een welvarend dorp was. foto's Charles Strijd
van onze verslaggeefster
Mieke van der Jagt
EMMADORP - Buiten waait een gure,
zoute wind. Wie bij Emmadorp zijn
hoofd boven de dijk steekt, ziet hoe die
het Verdronken Land van Saeftinghe
koud en vlak blaast. Vogels hoor je er nu
niet en nergens is het toverlicht te be
kennen dat het uitgestrekte gebied van
brakwaterschorren op andere tijden
doet sprankelen.
Nergens? O jawel! In het fonkelnieuwe
bezoekerscentrum aan de voet van de
dijk bedient beheerster Diny de Putter
het magische licht met een gewoon
lichtknopje. Vanaf morgen gaat het alle
dagen, behalve maandag, 's ochtends
om 10.00 uur aan, om pas weer te doven
om 16.00 uur.
Als commissans van de koningin W. van
Gelder vandaag het nieuwe bezoekers
centrum voor een gezelschap van geno
digden officieel in gebruik heeft ge
steld, gaat in het vervolg alles automa
tisch- Wie het centrum binnenkomt.
moet eerst even de waterstand noteren,
het zoutgehalte en de stand van zon en
maan. In een buis die door het plafond
naar de bovenverdieping loopt, is pre
cies te zien hoe hoog het water in de
Westerschelde staat. Het estuarium en
de buis kunnen beschouwd worden als
communicerende vaten, zij het dat een
computer de waterstand in het Nauw
van Bath op de minuut nauwkeurig
aangeeft. Hetzelfde geldt voor het zout
gehalte, dat bij vloed veel hoger is dan
bij eb.
Het verhaal van Saeftinghe wordt op
verschillende manieren verteld in het
nieuwste centrum van de stichting Het
Zeeuwse Landschap. Verlichting, loop-
lijnen. toonbanken en zichtlijnen heb
ben de vierkante ruimte onder het
stolpdak de sfeer gegeven van het boch
tige schorrelandschap aan de andere
kant van de dijk. In het begin van de
looproute zijn de bodemvondsten uit
gestald in kleine grafjes onder glas: pot
scherven, een kinderschoentje, kloos
termoppen en het stoffelijk overschot
van een dertigjarige man, begraven
toen Saeftinghe nog een welvarend
dorp was.
Hoe het allemaal zo gekomen is, kan de
bezoeker vernemen uit een soort pop
penkast waarin de legende van Saef
tinghe wordt opgevoerd. Richard Bleij-
enberg vertelt in mooi Zeeuws-Vlaams
dialect van de vloek van de zeemeer
man en de klokken die bij storm nog al
tijd luiden. Iets dichter bij de realiteit
blijft een diaserie over de vorming van
het Zeeuwse landschap, die door een
sensor wordt opgestart.
Sensoren heeft de ontwerper, Marcel
Wouters uit Eindhoven, veelgebruikt in
het Saeftinghe op schaal onder het
stolpdak. Zodra iemand over de nesten
loopt, die onder glas begraven zijn.
werpt een spotje licht op de bijbehoren
de vogel. Ook een bak vol vissen, alle
maal voorzien van informatie over vis
sen die bij Saeftinghe leven, begint te
stromen, als er iemand langskomt. De
bak is een variant op het ouderwetse
kartonnen aquariumspel. Wie alles wil
weten, moet alle vissen emit hengelen.
„We hebben veel doe-dingen en dingen
die net even meer aandacht vragen dan
alleen kijken", zegt Diny de Putter.
„Daardoor raken bezoekers wat meer
bij Saeftinghe betrokken. Dit centrum
vervangt voor een aantal bezoekers de
excursie door het gebied zelf, omdat de
druk op Saeftinghe al erg groot is. Dan
moeten ze ook het idee van een unieke
eivaring krijgen." De beheerster is zelf
erg gecharmeerd van de bordjes, die ge
vuld zijn met zand en water. Telkens als
je ze omdraait, spoelt het zand omlaag
en laat een plaatje van een landschap
achter. Nèt Saeftinghe, een land van
lucht, zand en water.
De overweldigende flora en fauna, die
in dat landschap leeft, wordt op alle
manieren zichtbaar, hoorbaar en voel
baar gemaakt, voordat de bezoeker de
waterstand en het zoutgehalte bij ver
trek noteert. In veel gevallen zal het
verschil groot zijn. want in het bezoe
kerscentrum valt veel te leren en te ge
nieten.
van onze verslaggever
Wout Bareman
DOEL - Electrabel, de exploi
tant van de vier kerncentrales in
Doel, moet de buikriem aanha
len. Om de groeiende concur
rentie uit het buitenland straks
het hoofd te kunnen bieden,
moet er in Doel worden bezui
nigd. Vanaf het jaar 2000 gaan
de Europese grenzen óók voor
de energievoorziening open.
Ongeveer 30 procent van de gro
te klanten van Electrabel kan
dan zelf z'n producent kiezen.
Onderzoek wijst uit dat Doel
niet bepaald de goedkoopste le
verancier is. Daarom moet er,
vindt de directie, nu al worden
bezuinigd.
In het informatiebulletin Doel-
info zegt Willy De Roovere van
het kerncentralepark in Doel:
„Heel wat landen kunnen hun
energie goedkoper leveren dan
wij. Onlangs is Doel nog verge
leken met een aantal Zweedse
en Spaanse kerncentrales. De
Zweden kwamer er een stuk
goedkoper uit en ook in Portu
gal produceert men elektriciteit
aan een veel lagere prijs. De per
soneelskosten liggen er een stuk
lager. Zelfs de Franse kerncen
trales leveren aan betereprijzen
dan de onze. Waarom zouden
grote klanten dan kiezen voor
onze duurdere electriciteit?"
Concurrentie
Binnen het aanbod van Electra
bel ondervindt Doel trouwens
steeds meer concurrentie van de
veel goedkopere Stoom- en
Gasturbinecentrales (STEG).
Zo'n STEG-centrale kost
'maar' 800 miljoen gulden, ter
wijl de kostprijs van een kern
centrale de 3,8 miljard gulden
benadert.
De Roovere: „In een stabiele si
tuatie is het bouwen van een nu
cleaire centrale geen slecht idee.
Maar nu evolueert de elektnci-
teitswereld naar een zeer onze
kere toestand. Nieuwe nucleai
re centrales mogen we in deze
fase voor 100 procent vergeten.
Ze zijn om economische redenen
niet verdedigbaar En dan spre
ken we nog niet van de politieke
of publieke opinie..."
Personeel
Het kerncentralepark van Doel
is vooral veel geld kwijt aan het
personeel. Terwijl een STEG-
centrale kan draaien met 35
mensen, in een kerncentrale
werken er vele honderden. Elec
trabel is in Doel, vergeleken met
de omringende landen, vooral
veel extra geld kwijt aan sociale
lasten voor het personeelReden
voor De Roovere om te pleiten
voor inschakeling van meer
contractanten. En ook andere
kostenposten moeten omlaag.
De directeur van Doel: „We
moeten langer leven met wat we
vandaag hebben. We zullen
minder wijzigingen doorvoeren.
De veiligheid is de hoeksteen
van ons bestaan. Daar mogen
we niet aan tomen." Nee, er
moet bijvoorbeeld worden be
zuinigd op verouderde, maar
nog prima functionerende com
putersystemen.
Vraagtekens
Dat Electrabel de laatste jaren
meer en meer geld besteedt aan
'het imago' van het kerncentra
lepark, vindt De Roovere niet
meer dan logisch. Ook al wor
den daar intern, in het kader
van het bezuigingsbeleid,
vraagtekens bij geplaatst. De
Roovere: „Enerzijds zijn die be
dragen niet zo astronomisch als
men wil doen geloven. Ander
zijds moeten we voor ogen hou
den dat veiligheid en een gezon
de financiële situatie op zich
niet alleen tellen."
Het gaat volgens hem om de som
van 'veiligheid, financiële op
brengst èn aanvaarding'. „Stel
dat Doel perfect is op technisch
vlak, maar dat de aanvaarding
van het publiek nihil is. Dan
geeft dat een 'nulproduct'. Dan
legt men ons gewoonweg stil."
van onze verslaggever
Ab van der Sluis
MIDDELBURG - Twee gewa
pende mannen hebben zondag
nacht een overval gepleegd op
een Chinees gezin in de Middel
burgse Cassinstraat. Een vrouw
liep lichte verwondingen in het
gezicht op. omdat zij werd ge
slagen. De gealarmeerde politie
wist één van de overvallers, een
35-jarige man uit Breda van
Chinese afkomst, te arresteren.
Hij zit nog vast voor verhoor.
De twee mannen drongen rond
middernacht via de achterkant
de vrijstaande woning binnen.
Onder bedreiging van een vuur
wapen eisten zij geld van de be
woners. die nog niet naar bed
waren. Nadat de slachtoffers
zeiden dat zij geen geld hadden,
werden ze vastgeboden. De
overvallers doorzochten daarop
het huis. De man had toen al on
gemerkt de politie weten te
waarschuwen.
Toen de overvallers via de ach
terkant het huis wilde verlaten
werden zij opgewacht door de
gealarmeerde politie die het
pand omsingeld. De 35-jarige
man kon worden gearresteerd.
De tweede overvaller - ook van
Chinese afkomst - kon in het
duister via aangrenzende tui
nen ontkomen. Het was maan
dagmiddag nog niet bekend of
er iets wordt vermist uit het
huis.
In de nabijheid van het huis
vond de politie de auto van de
overvallers. Het gaat om een
Mercedes 200 E met het kente
ken ZF-05-FH De auto heeft
volgens de politie een moderne
paarse kleur. Getuigen die iets
gezien hebben worden verzocht
contact op te nemen met de re
cherche in Vlissingen.
Noord-Beveland
verwacht gebaar
van commissaris
van onze verslaggever
Marco van Barneveld
KORTGENE - Het gemeentebe
stuur van Noord-Beveland re
kent op een tractatie van com
missaris van de koningin drs W.
van Gelder.
Maandagavond heeft de com
missie openbare werken aldaar
in dialect vergaderd. En was het
niet de commissaris die de eer
ste gemeentebestuurders die dit
zouden doen een fles 'geestrijk
vocht' had beloofd? „Ik dacht
het wel", zegt wethouder C. J.
van Damme (WD).
Is de 'jury' mild, dan krijgt
Noord-Beveland de eer. Om pre
cies te zijn repte de commissaris
immers van de eerste gemeente
raad die dit zou doen en te
Noord-Beveland ging het om
een commissie Bovendien
sprak Van Gelder over een 'trac
tatie', en niet over geestrijk
vocht. Of de commissie beter
ging dan anders? Van Damme:
„Wel meer ontspannen, ja."
Het was een duidelijke wenk
die de Middelburger van zijn
vriendin cadeau kreeg.
'Stoppen met roken in dertig
dagenluidde de titel van het
feestelijk verpakte boekje.
Nu is hij zeer op zijn vriendin
gesteld, dus doofde hij zijn si
garet en sprak op besliste
toon: „Zo, ik ben gestopt met
roken." Bewondering was
zijn deel, te meer omdat hij
de verzaking van het rookge
not nog volhield ook.
Met goede voornemens en
een standvastig karakter al
leen kwam hij er echter niet.
Als compensatie voor de ni
cotine ging hij over op drop.
Vooral die grote 1-kilover-
pakkingen in de supermarkt
waren erg bij hem in trek. We
kelijks gingen er toch wel
twee of die van die pakken
door. Al spoedig begon zich
boven broeksbrand en
hemdskraag enige vetvor-
mingaf te tekenen.
Het was dan ook een duidelij
ke wenk die de Middelburger
van zijn vriendin cadeau
kreeg. Afvallen in dertig da
gen' luidde de titel van het
boekje.
