Stips kraakt oude noten
Niemand kan
zonder Bach
Avontuur op
de altsax
PZC
Leven
na
The Nits
Cash zonder ketens
kunst cultuur
18
Jan Akkerman
cd
vrijdag 15 november 1996
Van Robert Jan Stips, al zo'n
dertig jaar actief in de
popmuziek, verscheen onlangs de
cd Egotrip, met zijn grootste hits in
een nieuwe bewerking. Stips
speelde in toonaangevende groepen
als Supersister, Golden Earring en
The Nits en maakt de komende
maanden met zijn eigen band Stips
een tournee door Nederland.
In de tijd van Supersister zat hi]
verschanst achter zijn key
boards. met alleen zijn kuif zicht
baar voor het publiek. „Af en toe
keek ik daar even overheen, zo
van: zijn jullie daar nog?" Sinds
die wat naïeve beginperiode, de
tijd van de Perzische tapijten en
het publiek in de kleermakerszit,
is er veel veranderd, maar Robert
Jan Stips is toch altijd een beetje
onzichtbaar gebleven De laatste
vijftien jaar was Nederlands beste
poptoetsenman verscholen in het
collectief van The Nits. Dit jaar
nam hij afscheid van de succesvol
le Nederpopgroep. Om weer een
spiegel te breken en op zoek te
gaan naar nieuwe muzikale avon
turen.
De meesten zullen hem kennen als
toetsenman van The Nits. Oudere
jongeren brengen zijn naam on-
middelijk in verband met Super
sister. TVissen die twee liggen nog
drie muzikale episoden: Golden
Earring (1974-1976), Sweet
d'Buster (1976-1978) en Transis-
ter (1979-1980). Bij elkaar zit
Stips (46) al zo'n dertig jaar in het
vak. Zijn eerste orgeltje verdiende
hij als begeleider van een operet
te-balletgroep. Het conservatori
um maakte hij net niet af. In het
laatste jaar haakte hij af om zich te
wijden aan de popmuziek,
„ik had er jaren van gedroomd,
maar het conservatorium was he
lemaal niet het creatieve hemeltje
dat ik me had voorgesteld. Het was
er juist nogal grijs, je werd er in
een mal gegooid om klassiek pia
nist te worden Ik had ook al snel in
de gaten dat mijn kracht niet zo
zeer ligt in het hoogstaand tech
nisch spelenmaar meer in het ver
mogen mezelf uit te drukken via
dat instrument. Op een gegeven
moment, ik had toen alle theorie
vakken al gedaan, werd mij verbo
den om nog plastic orgeltoetsen
aan te raken. Toen was voor mij de
keuze heel makkelijk, want Su
persister draaide al voluit."
Schoolbandje
De Haagse band, die in 1970 werd
opgericht, kwam voort uit een
schoolbandje van het lyceum. Met
op drums Marco Vrolijk, de zoon
van de toenmalige minister. Toch
was het zeker geen elitair milieu
waar ze uit kwamen. „Ik kwam uit
een gezin dat met drie kwartjes de
week door moest komenHet enige
De nieuwe groep van Robert Jan Stips: vlnr Martin Bakker, Stips en Roy Bakker.
was dat we brilletjes droegen,
daardoor werden we als studenti
koos gezien."
Het eerste plaatje, 'She was na
ked', werd voor de grap opgeno
men, om te draaien in het plaatse
lijke Pro va dj a„Maar wonder
boven wonder kwam het over de
radio schallen dankzij Veronica en
Radio Noordzee. Dat was een
waanzinnige ei-va ring. We hebben
groot geluk gehad dat zo'n eerste
ling op zo'n manier opgepikt
werd."
Soft Machine was een van de
grootste invloeden in die tijd. En
uiteraard Pink Floyd. „We hadden
ook wel echt een eigen gezicht, al
waren er heel veel invloedjes van
allerlei kanten. Ik gebruikte ook
de theorie die ik leerde op het con
servatorium, maar dan in negatie
ve vorm. Kwintenparallellen, mag
dat niet? Dan maakte ik een stuk
met alleen die intervallen. Op die
manier is een hoop Supersister-
materiaal ontstaan, door te zoe
ken naar nieuwe wegen. Een beet
je Schönberg in het klein."
Bloemlezing
Stips staat nog steeds achter de
muziek die ze toen maakten. Op de
onlangs uitgebrachte cd Egotrip
blikt hij terug op zijn popjaren.
Met krakers als 'She was naked' en
'Radio' uit de beginjaren. Maar
ook de verstilde composities uit de
Nits-tijd als 'Think it over' en
'Springtime coming soon'. De no
ten van toen, uitgevoerd met in
strumenten en de techniek van nu.
Samen met Martin Bakker (bas) en
Roy Bakker (drums) maakt hij de
komende maanden een uitgebrei
de tournee door Nederland.
,Een door de meester zelf gekozen
bloemlezing", noemt hij de cd.
„Met het gevoel voor humor dat
daarbij hoort. Daarom heb ik het
Egotrip genoemd. Dat is weer het
relativerende van de Nederlan
der."
„Toch zit dat element van die ego
trip er gewoon in. Het is toch ei
genlijk een raar gebeuren, op zo'n
podium staan. Daar sta je in je
eentje, of met zijn vieren, met al
het licht op je, je klinkt ook nog
vijfhonderd keer harder dan die
honderden mensen die op elkaar
gepakt in de zaal staan. Zoiets
moet je graag doen. Daar zit iets
van het strelen van een ego in. Ik
vind het heerlijk om applaus te
krijgen. Bovendien heb ik een
bloedhekel aan termen als solo
project en solo-tournee. Dat heeft
een verkeerde lading."
'Smash the mirror' is een sleutel
nummer op de cd. De teloorgang
van popartiesten inspireerde
Stips in zijn Sweet d'Buster-tijd
tot het schrijven van deze tekst.
„Dat nummer moest er voor mijn
gevoel wel op, omdat dat over de
hele situatie gaat waarin ik me nu
bevind. Ik heb een soort spiegel
kapot geslagen en moet nu weer
opnieuw beginnen. Soms vraag ik
me af of het een angst is van me,
een angst om gesetteld te raken als
alles goed gaat en goed blijft
gaan."
„Bij The Nits begon ik me steeds
meer af te vragen in hoeverre ik
mijn eigen dingen moest opofferen
voor een collectief. Ik heb de
knoop doorgehakt toen ik begon te
denken: wat ik nu doe, kan ik ook
in mijn eigen groep doen. Want het
is ook wel weer eens lekker om je
eigen beslissingen te kunnen ne
men, om je eigen gezicht naar bui
ten te tonen."
„Spelen in The Nits houdt in dat
alles wat naar buiten gaat een heel
duidelijk Nits-stempel moet heb
ben, meestal vormgegeven door
Henk. Die doet dat ook heel goed.
Maar het beleid is daardoor
streng, en op een gegeven moment
houdt dat op. We hadden nog vijf,
zes cd's kunnen maken en met veel
breaks ertussen toch steeds goede
In het Amsterdamse hotel American kijkt Jan Akkerman om zich
heen en zegt: „Toen we klaar waren met de opnamen zeiden de
technici - geen kleine jongens, hoor, ze hebben met Paul McCartney
gewerkt - 'Jan, this is a landmark'. Hoe zeg je dat: een mijlpaal, een
Focus in Time kun je ook zeggen. Ik heb nu alles kunnen doen wat ze
me vijfentwintig jaar lang niet hebben laten doen. Van hier af kan ik
met een gerust hart verder."
Geboren met rock en roll,
maar met een klassiek hart.
Dit en nog veel meer invloeden
zijn te horen op zijn nieuwste cd
Focus in Time Hij wil het best al
lemaal uitleggen.
Een maal per jaar maakt hij een
album. „Klopt Alleen zit er nu
twee jaar tussen. Ditmaal heb ik
carte blanche gekregen en dat
spreekt me enorm aan. Daar
waar ik bij vorige gelegenheden
nogal werd bijgestuurd, kon ik
nu m'n gang gaan Tja, soms gaan
je creatieve gevoelens verder dan
wat je had voorgenomen af te le
veren."
„Belangrijk is dat je een produ
cer hebt die je begrijpt. Deze keer
was dat Tom Salisbury. Die weet
echt waar hij over praat Hij
heeft in Amerika met zo veel gro
ten gewerkt. Als je hem vraagt
om een pianosolo te spelen, gaat
hij zitten en speelt hij precies wat
je bedoelt."
Het was ook een veradem i ng om
met de twee Engelse technici te
werken. Op het moment dat ik
ging zitten spelen, ging de schuif
open, werden de opnamen ge
start Hoe vaak heb ik met Ne
derlandse technici niet meege
maakt dat ze denken dat je een
beetje zit in te spelen. Ze laten je
eindeloos doorgaan, volgens mij
zitten ze te wachten of er einde
lijk een mooie meid voorbijkomt
of zo"
„In ieder geval, terwijl jij dester-
ren van de hemel hebt zitten spe
len, doen ze niks en als ze denken
dat je klaar bent, zeggen ze:
'Wanneer beginnen we nou?' Dan
moet je het overnieuw doen en
het lukt dan nooit zo goed als de
eerste keer."
Computer
„Een groot voordeel van de mo
derne techniek is dat je veel zelf
kan doen. Desgewenst kan je 's
nachts om vier uur een heel sym-
phonieorkest laten opdraven, 't
Is niet dat ik niet graag met men
sen werk, maar zo'n computer is
wel ontzettend makkelijk. Bo
vendien spreekt hij niet tegen
„Je hoort vaak: 'Bah, muziek uit
de computer'. Men vindt het
maar banaal. Maar wat nou plat
vloers? Als we dadelijk naar bui
ten lopen, springen we toch ook
niet op ons paard? Wat zullen we
nou krijgen. Het is 1996. Wat zou
ik moeten doen: gebogen over
vier snaartjes gaan zitten met een
getormenteerd gezicht en dan
roepen: 'Dit is het, man'. Alle
maal onzin Bovendien wordt
vaak uit het oog verloren dat de
computer geprogrammeerd moet
worden en wat iemand er instopt,
komt toch echt uit zijn eigen kop-
pie. Je kan aan het gebruik dat ie
mand van een computer maakt
het niveau van de maker afle
zen."
Het hoge niveau van Jan Akker
man staat, nu ook weer op Focus
in Timebuiten kijf. De basis
blijft rhythm and blues („Ik ben
nu eenmaal een rockjongen"),
maar merkbaar zijn ook vele an
dere invloeden. Met name de
combinatie met delen uit compo
sities van Bach springt eruit.
„Natuurlijk verwerk ik Bach. Ie
dere zichzelf respecterende mu
sicus doet iets met hem. Er zijn er
Jan Akkerman: Klassiek hart.
die niets met Bach doen en dat
heten dan klassieke uitvoerende
kunstenaars. Die spélen alles zo
als het er staat. Ze spelen zelfs de
vliegen op het papier mee. Dat
doe ik dus niet: ik werk met de ge
gevens die het genie Bach heeft
achtergelaten."
Versieringen
„Twintig jaar geleden hoorde ik
Glenn Gould een deel uit het
Wohltemperierte Klavier spelen
en ik dacht onmiddellijk: Dat is
voor mij. Al die jaren heeft het in
mijn hoofd opgesloten gezeten en
nu heb ik het eindelijk kunnen
gebruiken. De noten zijn exact
zoals Bach ze heeft geschreven.
Alleen, ik maak er versieringen
om heen, ik creëer een sfeer."
„Er zijn nog meer invloeden na
tuurlijk. En dat komt vooral door
mijn jeugd. Toen ik vijf of zes
was, speelde ik al Verdi. Echt
waar. Ik had een accordeon van
mijn vader gekregen. Die speelde
zelf accordeon en dacht dat ik het
ook wel leuk zou vinden. Dat was
ook zo. Ik bleek zelfs talent te
hebben. Mijn vader zag een grote
toekomst voor mij weggelegd
Hij heeft daarin geloofd totdat ik
de gitaar ontdekte. Elvis, Maha-
lia Jackson, de blues dus. Ik was
er gelijk aan verslingerd. Ik ge
loof dat mijn vader het me nooit
helemaal heeft vergeven. Ik op
mijn beurt ben mijn klassieke
achtergrond nooit vergeten."
Els Smit
Concert: Jan Akkerman met Focus in
Time, morgen (zaterdag) in het Arse
naaltheater Vlissingen om 20.15 uur.
producten kunnen afleveren,
maar ik had het idee dat we het
hoogtepunt gehad hadden."
„Ja, ik heb me weieens afgevraagd
of ik niet te oud zou worden voor
de popmuziek. Toen ik hiervoor
koos, wist ik bij God niet waar ik
aan begon. Maar ik denk dat je in
je achterhoofd toch al wat over je
leven weet, dat er een soort blauw
druk klaar ligt die je verder zelf
moet invullen. Ook al was de keu
ze toen heel duidelijk, ik had nooit
gedacht dat ik dit op deze leeftijd
nog zou doen. Ik voel me nog der
mate gemotiveerd dat ik die angst
om te oud te worden los kan laten.
Ik wil nooit een verouderd cliché
worden. Ik heb dat altijd vreselijk
gevonden van Elvis, te dik in zijn
glitterpak, teksten vergetend
bergafwaarts gaan op het podium.
Dat lijkt me vreselijk. Ik hoop dat
ik voor die tijd wel weg ben.
Kees Groenenboom
Robert Jan Stips tournee: 22 novem ber
Breda, Para; 30 nov. Den Haag, Dili-
gentia; 1 dec. Amsterdam, Kleine Ko
medie; 14 dec. Tilburg, Noorderligt; 19
dec. Rotterdam, Zuidplein; 23 jan. Et-
ten Leur, De Nobelaer; 24 jan. Eindho
ven, Stadsschouwburg; 28 jan.
Utrecht, Vredenburg; 30 jan. Middel
burg, Stadsschouwburg.
Op zijn zesde jaar liep hij in pyjama
van huis achter het harmonieorkest
van Boskoop aan. Dertig jaar later
treedt Arie Kuit met zijn sextet op in
café Desafinado in Middelburg. Dit
gebeurt aanstaande zondag om 15.00
uur. Tien jaar heeft hij zijn eigen sextet,
dat nog steeds in dezelfde formatie
optreedt. In de eerste jaren was het veel
Parker. Nu staan onder meer
composities van altist Sonny Stitt en de
pianisten James Williams en Geoff
Keezer op het programma. Opzwepende
hardbop afgewisseld met lyrische
ballads speelt het sextet, dat naast de
leider bestaat uit trompettist Dinus
Herrewijnen, tenorist Barend Petersen,
pianist Ed Baatzen, bassist Henk Arts en
slagwerker Kees van Krugten.
Tegelijk met blokfluitles leerde
Arie Kuit noten lezen. De
blokfluit werd ingeruild voor een
klarinet. Met dit instrument debu
teerde Kuit in het muziekkorps,
enige tijd later werd dit een dixie-
landorkestje. Toen Arie het Dave
Brubeck kwartet met Paul Des-
mond op alt 'Take Five' hoorde
spelen, was hij verkocht. De klari
net moest onmiddellijk worden
vervangen door een altsax. Met
diezelfde altsax deed hij toela
tingsexamen voor het Rotterdams
conservatorium. Bij de klassieke
opleiding kreeg hij les van Leo van
Oostrom. Het derde jaar switchte
Kuit over naar de pas opgerichte
afdeling Lichte Muziek, waar Fer
dinand Povel zijn leermeester
werd.
Na het conservatorium het geijkte
patroon: lesgeven en waar moge
lijk je gezicht laten zien in het
schnabbelcircuit. Vastigheid werd
verkregen bij het Glenn Miller Or
chestra. Dit betekende 150 con
certen per jaar waarvoor je zo'n
200 dagen van huis was. De Rot
terdamse Doelen maar ook in Ber
lijn en in het Wiener Konzerthaus
werd voor grote schare luisteraars
gespeeld. Met ontroering denkt
Arie aan de concerten in Berlijn.
In de pauze en na afloop kwamen
ouderen snikkend naar hem toe.
Herinneringen aan de eerste keer
dat zij deze muziek hoorden kwa
men boven. Dat was tijdens hun
krijgsgevangenschap bij de gealli
eerden. De Glenn Miller Band
waar Arie Kuit lead alt speelde,
had als enige band de licentie om
de originele arrangementen in
heel Europa te spelen. Bij Miller
moet iedereen aan het nummer 'In
The Mood' denken. Kuit vindt dat
te weinig eer voor de tijdens de
oorlog nog verongelukte orkest
leider. Qua balans stelt Kuit dat
deze band de Mozart onder de big
bands is. Een prachtige uitgeba
lanceerde balans met mooie over
gangen van de harde naar zachte
partijen en andersom. Het spelen
van de arrangementen werd ech
ter voor de meer op muzikaal
avontuur ingestelde altist op den
duur eentonig.
Show
Hij herkent iets van zijn spel in dat
van zijn voorbeeld, altist Piet
Noordijk. De oud-leider van de
rietsectie van het Metropole or
kest is eveneens een snel ontvlam
baar extravert persoon. Dit in
tegenstelling tot bijvoorbeeld
Ferdinand Povel van wie Arie les
van kreeg. Je spel verraadt je per
soonlijkheid vindt Kuit. Bij Arie
Kuit speelt tijdens het spelen het
showelement ook een belangrijke
rol. Hij vindt dat, als mensen naar
een concert komen, je meer moet
bieden dan alleen maar luisteren.
Anders kan je net zo goed thuis een
cd of grammofoonplaat afspelen.
De kunst is het publiek bij elk op
treden te betrekken. Als voorbeeld
noemt Kuit mensen die tijdens een
concert elkaar iets willen vertel
len. Kuit probeert dit gegeven in
zijn solo te vangen door op sax het
gesprek aan te gaan. Communica
tie met het publiek staat bij Kuit
hoog in het muzikale vaandel.
Arie Kuit wil het liefst altijd spe
len. Maar hij weet ook dat je als ge
huwd vader met twee kinderen in
ons land niet kan leven van enkel
musiceren. Hij geeft dan ook les
aan onder meer de Jazzacademie
in Middelburg. De lesruimte is de
zolder van Desafinado waar hij
zijn zeven cursisten ontvangt.
Cheyenne
Een paar straten verder in Middel
burg begint anderhalf uur latei-
het concert van The New Orphe-
ans, de enthousiaste tienmansfor
matie uit Goes. Concerten worden
trouw bezocht door oud-bandle
den die de omschakeling van
dansband naar een formatie van
blues, ballads, funk en swing op de
voet volgen. The New Orpheans
neemt naar elk concert zijn eigen
uitgebreide aanhang mee. Dit
concert kent een primeur, de band
stelt haar nieuwe zangeres voor.
Dat is de 22-jarige Marjan van
Iwaarden uit Kruiningen, die on
der de artiestennaam Cheyenne
optreedt. Bandleider/saxofonist
Rinus Zuidweg is blij met haar
aanwezigheid. Door haar komst is.
het repertoire uitgebreid en geva
rieerder geworden.
Cheyenne is geen groentje in het
Zeeuwse zangwereldje. Ze zingt
reclamejingles voor Radio Goes.
Daarnaast heeft ze ervaring opge
daan bij een coverband en een
symfonische rockband. Cheyen
ne, die bewonderaarster is van Cé-
li ne Dion en Barbara Streisand,
droomt van een carrière als zange
res. Ervaring opdoen bij een tien
mansformatie vindt de mede
werkster van een groot warenhuis
in Goes belangrijk. Na de eerste
set voegt ze zich bij het orkest.
Sterke punt zijn haar octaaf
sprongen en haar zuivere interval
len. Kortom, een stem met een
groot bereik. 'Memories' en 'Big
Spender' staan onder meer op het
programma. Het meest jazzy stuk
dat zij achter de zangmicrofoon
brengt is 'Children of Sanchez',
een compositie van trompettist
Chuck Mangione.
Een andere gastsolist is de Bra
bantse gitarist Eugéne den Hoed.
In Zeeland is Den Hoed geen onbe
kende. Zo speelde hij in de bands
van John Caljouw, Jan Blok en in
Bonfire, de band van Kees Meer
man. Verder maakte hij deel uit
van de Springband van zanger
Rob de Nijs.
Arnold Parre
Arie Kuit Sextet, Desafinado, Koor
kerkstraat 1 Middelburg, zondag 17
november, 15 uur
The New Orpheans met zangeres
Cheyenne, café 't Schuttershof, Schut-
tershofstraal 1 Middelburg, zondag 17
november, 16.30 uur
Drie jaar na het verrassende,
maar wel heel erg hype-ge-
voelige 'American Recordings'
(zelden zoveel studentikoze types
met een countryster zien weglo
pen) zet Johnny Cash de samen
werking met Rick Rubin voort op
Unchained (American/BMG). Be
nieuwd of de mensen, die drie jaar
geleden opeens besloten dat Cash
hun held was, nog steeds de man
op handen dragen, want Uncha
ined is allesbehalve van hetzelfde
laken een pak. Het donkere en
sombex-e karakter van het akoesti
sche 'American Recordings' heeft
plaatsgemaakt voor een traditio-
neler, harder en ook wat opgewek
ter geluid. Maar wat is opgewekt
als je nog steeds over verloren lief
des en andere jeugdtrauma's
zingt?
Op Unchained wordt Johnny Cash
weer als vanouds door een band
begeleid, en niet de minste. Tom
Petty The Heartbreakers zorgen
voor de vx-iendelijke, nooit op de
voorgrond tredende muziek. Dat
de band zich verwant voelt met het
repertoire van Cash blijkt uit het
van Petty bekende 'Southern Ac
cents', dat Cash hier vooitreffelijk
naar zijn hand zet. Twee van de
sterkste nummers, 'Rowboat' en
'Rusty Cage', werden speciaal
voor hem geschreven.
Detroit
Marcella Detroit maakte aan het
begin van dit decennium enige fu-
i*ore met het intelligente dame-
strio Shakespear's Sister (grootste
hits 'You're History' en 'Stay')
maar dat ze voortreffellijk op ei
gen benen kan staan bewijst de
Engelse op Feeier (Silvertone-
/Zomba). Ze zingt over de dingen
die haar zoal bezig houden (varië
rend van een wereld zonder Pro
zac tot seksueel misbruik) maar.
nog aardiger is de wijze waarop ze
die verhaaltjes in muziek vertaalt:
oude stijlen als Motown (in 'I Hate
You Now') en sixtiespop ('Flower')
krijgen een fris eigentijds kleurtje
en gekoppeld aan de fantastische
stem van Marcella levert dat een
bijzonder aanti'ekkelijk pop-al
bum op.
Gert Meijer
